Katalog

SAYFA DORT: : CTJMHURÎYET: iî> ı\. "Ancak şiddet onların yola " "^^»ff v ÜMÜZÜN DUNYRSI gelmesini sağlar,, rantz Fanon, Afriks toplumlannı çeşıtlı yollardan tahIİI0 çahsan ve kolayı geleneklerden harekette bulan ılk donem sosyalıstlerıne, en onem Iı kıtabı olan «Dünyanın Sefilleri»nde bır cumle ıle cevap verır. «Afrika zenci kflltürü, şarkıla» nn, şürlerin ve folklorun çevresinde deçil halklarm mucadelesinde gelişecektir.» (1) Fanon'un gorusleri, bir ruhbilımcı olması dolayısıyla bıreysel ozellıklere de agırlık veren Marksıst çalışmadır Ya da Mark sıst ılkelere başvuran bır sosyâl Frantz Fanon'un dünyası psıkoloğun goruşlerini aksettınr Fanon'un eserlerı. Marks kapıtalıst ststem ıçınde ışçının yabancılaşmasını (alıenatıon) onemle ınceler Panon ıse psıkolojik tecrubelerine dayanarak, kolonılesmış halkl&rla kolonyalıstler arasındakı ılışkilerde yatan yabancılaşmaya egılraıştır .Fanon'a gore kolonı halkları, kendılerÎEi hem tanhlennden kopmuş bulurlar, hem de çağdaş kurumlarla baglanü kuramamışlardır Boylece yaşadıklan dünya, beyazlann medenıyeti, sıyahlann ıse duzensızlık ve kotüluğu temsıl ettıği koklü zıtlıklar (sıyah beyaz) dünyası olur (2) Boylece radikaüzmı k&bul eden zencıler, kendüen bunun kurbanı olur Fanon, «Zencıyi jaratan beyaz adamdır» der olonıleşmiş halk ile kolonyalıst arasındakı patolojık bağ, bu halkların davranışının kökünde yatan çeşıth şekıllere buninur. İlk plânda, teknoloumn topyekun reddı fenomenı \ardir «Boylece kolonyallstlerin elindeki vararlı araçlar, doktorlar, öğretmenler, mühendisler de, silâhh istilâ kuvvetleri ile birlikte, partşutçhlerle beraber reddedilir» Kolonvalıstlerın kullandıkları dıl de onemlı bır sorundur. Dıl, \ abancı değerlerin öğrenılebılmesı ıçın bır on şarttır anrıa a\nı zamanda bu değerlerı kafa\a \erleştirmek ıçln kullanılan sınsı bır araçtır da... Fanon buradan hareketle, kolonvalızn.ın "sadece kışılığe zarar \ermekle kalmadığını, avnı zamanda patalojık davranısı da ön plâna çıkarttiğını sovler Fanon bütun bu dunımlar a K r rasında, mücadelenın seçkin avdınların elinde yozlaşmasından da korkar. Ve kurtuluş ıçm halkların mu cadelesı yolunu gosterirken, tek çıkar ışın şiddete basvurmak olduğunu soyler«Kolonyalistler ancak siddet karsısında kendüerine geleceklerdir.» Fanoi'a gore \em tur kolonılerde uç "=ınıf \ardır : 0 Nüfusnn çognna teskii e . den kövlüler, # Henüz çekirdek balındeki proletarya, 0 \ e burjuvazi. O koUulerın kolonı ıhtılâlın. de hakım devrımcı sınıfı teşkü ettigını so\ler. urjuva ise, kolonyalistler 01kevı terk ettıkten sonra gerıde kalan tıcaret \e burokratık mekanizmanın başına geçecek. lerdır Bu şekılde. her >erde ol B Mallcoço konu ve resim: AYHAN BAŞOGLU endülüste isyan duğu gıbi parazit yaşantıların' surdurecekler, tek dertlerı statükoyu koruyup, ırotıyazlamu kaptırmamak olacaktır Bu goruşlerı yuzünden Fanon burjuvazıye karşı ıhtıyatı, on şart olarak ılerı surer ve meselâ Lenın ıle Hıntlı Marksıst M N Roy'dan avrüır Şovle der Panon' • Gelişmcmiş ulkelerde. burjuıa. •a, varlık ve vayıhmı içln gerekli Sartlan bulamamalıdır.» (3) Halbuki Lenmıst metotları, once burjuva mılliyetçi aşama olacak ve bu aşamada. çalışan sınıf partılerı mıllı bunuvazı ıle taktık bır ışbırlığıne gıdeceklerdır Bağımsızlıktan sonra !se, sınıfsal ce lışkıler yenı lnıtuplaT doğuracak ve sosyalıst devrim olacaktır Gerçi Lenın boyle >:ovlemi5tır ama So\>'et devrımındekı uvgulama Fanon'un tezıne daha >akındtr Sovvet devrımı de ikı aşa. mada gerçekleşmıştır (Mart \e Ka sım 1917) ama Bolşevıkler burju vazınin kuvvetlenni toparlamasına fırsat vermeden darbe ındırmek gereshnı duvmuşlardır Aynı şekılde Çin ve ÇlnH1ndm deki devrimlerde d«, kurtuluş savası ile sosyalıst aşama iç ıçe yer almıştır tkı aşamalı sosvalist devnmln ver aldıgı tek üike Yugoslavya'dır SiyahBeyaz çatışması Amerika'da sık sık kanh olaylara yol açmakta, fotflfratta gorulduğu gibi de polisin duruma mudahalesini gerektirmektedir. FAKİR BAYKÜRÎ 122 Hafız ezeni okurken, Kor Calal Şen ola'yı çalar ken desilesi Kabak Musdu yılanın odunu, kusun sudunu zufralara dokup Kııılcanm iUerini çakallannı zerhos ederken. "Gozel vıvle bızim tırpanımızı hey Acara!' derım. 'Bundan kellı bızim ömürler komurden, arxumandımızda bu egn demirden'» derim. Kızım, gözel Dürüm, göküsüm, donımum, yanıgıra, anam, seni gdrunce benım kanlarım canlanm ılıvor derim sa. na. Sen bır zaman dutturdun kendimi asacam, sen kendini asacan da noolacak derım sana. Evi isıt bu sozlerimi. eji belle, gun kalmıyor Durucdgum derim sana. Kara kızın Haçç» asdı da nooldu, Ümmü asdı da nooldu, kendini asan kızlar sellere kansıp gıdivor derim sana. Havıtı dnsmanlar da bildiklerinden kalmıyorlar derım sana. Oıadan esen, gokten vağan, verden biten butOn akılları onlar toplamıs da bize topraklı tahıllar mı kalmıs derim sana. Biz kendimizi asarağımıza. bunlara bır ısler vapalım da, su dünjada işlerin evisıne benzesin derim sana. Bizim kafalanmız bunlan almaz mı heç derım sana. Bizım ellerımiz das dutmajı, demir dutmavı, tunç dntmavı, tüfek dutmavı bilmez mi derim sana. Sen şincı gozel Dürüm, emme gö. nüllü, emme gönülsuz, varıp gıdeceksin o deşilesive, gitmesen de gotürecekler, bn dagların içinde çaresizsin, elin kısa, kolnn kısa, evlerın, köAlerin içinde kölelerden farkın \ok, bu vüzden zorlan alıp götürecekler seni derim sana. Gıdeceksın de nasıl duracaksın o zindan kalelerın içinde derim sana. Bir gun değil, beş çun değıl, on bes gun değil, koca bır omru nasıl kbmur edeceksın derım sana Nasıl eireeeksin o deşilesinin koinuna da. geciken zabahlaraca nasıl kalacaksın derim sana. Dakma damatyı a*zıvl»nv »Jzındaki o fîsek kapçıklacıylan sefi « optügu zaman, senin cozel dilini ağzinın ıçine aldıgı zaman, nasıl yiğrenmeden, knsmadan, kabaran tezecik gönlünü nasıl bastıracaksın, kendini nasıl susturacaksın derim sana. Sen bir cıgdem çiçegi idin, daslann dibınde bitmis bir salkım cimen idin, seni dutup kopardılar. Uopanp da bu zindana getirdiler, bu deşilesinin eline \erdiler, bu desilesi seni koklamaya mehcl miydi derim sana. Bu dünvada hangi kız koea. sız kalmıs da sen kalacaktın hey Dürum, her. kesın mehelini bulabileceği kadar geniş bn dun. vada sen de bir meheline varavdın da. o da kor olavdı, topal olaydı, malı, davarı, parası. navlon >ağmurlu{u olmamavdı, evinde hasın çula olmama\dı, iki el bir bas Için degil mi, gun kazanır gun yirdiniz, sırt sırta verirdiniz. ne yapacaksın bu deşilesinin atas düsesi konafın. da, kopek yivesi mallarının sana ne faydası var senin kanın ona kaynamadıktan sonra; bacadan enivor avvanın dalı. gözel ne \apacak«ın bu kadar malı. aha (örünüvor dünvanm halı derım sana! Seni getirip bu desilesıve kul ettiler. se. nin ömrün kömür oldu, senden arkada daha ne kızlar ıar, ne gozel kızlar, belkim senden on gozel, vırmi gözel. emme onlann da olaca6ı ?en gibi, çerremizı çaresızlikler çevirmıs, zalım varsıllar paravlan, altınlan. urbavlan baglamıMar elimızi kolumuzu, belkim onlann olaeagı senden bın beter, sen kendini düsfindün, meramına erdın. eremedin, Insan bn dünvada bir kendini mi dfisünür, senin oranin zindan. senin ömrun aha bu Topak Soyulcan, fenin omrün köruğün onunde kömür, senden sonra nıce kızlar, güccuk bacın Evsen var, Sannın Sultan var, Hasibe var, Zakey var, Naeiye var, Keziban var, onlar serçe sünisü gıbi senin içın çırpındılar, sen onlan düşünmeyecek misin derim sana. Onlar varsıllıklanna çuveniyorlarsa, biz de voksullugumuza güvenelim, onlar açıkgöz de biz kor müyüz kız, derim sana. Ben bugun derim, sen de gider bugün anlatırsın gözelıme. Candarmalar dutmuslar kapıyı, varsın dutsnnlar. Onlar beni, Linlın dedeni sokmayacaklar, emme senl sokarlar. Benim gidemedigim yere sen gidersln, gider sen anlatırsın. Gelirsin gine anlatınm, fece anlatınm. yann anlatınm, yann ikindin anlatınm, kması yakılırken gidersin. çegizi serilirken gidersin, basını düzmeye geldiklerinde anlatırsın. Seetlerın sanivelrrin kadiT kıvmatım ben de bilirım. sen de bılirsin. Aklını erdirirsin gozelimin, erdlrir inandınrsın. Kalbimin her dediklerini sana derim, sen de ona dersin. Eline bir ip alır ahıra gidersin, kendini asarsan, asar öldürürsen, vann ardından kendini asıp oldurdüfunü söilerler. neye varar bu? Emme dntar da du«manmı öldürürsen, dusmamnı öldurdüğunü söy. lerler, dusmanlarından birl eksilmiş olur, bu ondan daha evi degil mi? tnsan Insana, Türk Türke dusman mı olur, ah ne ayıp, ne ayiııp derlerse, onların bize yaptıklan dosluk mu dfrsin. Varsıl yoksul deye ne ayırım yapnorsunnz derlerse, körolasıcalar asıl bizi siz krîidıniz ayırmadınız mı, dikelin ajaklannızın ılzerine de bir kendinize bakın, bir de bize bıkııı dersin Zaten sen bunlan kendin gorm ıvor musun, bilmıyor mnsun a gözelim derım 'ira. Onlar kuvatlı, onlar varsıl, emme az. Biz \<s\sulnz, emme çoğuz. Heç onların eksilmesı ien, Kzita eksilmemiz bir olur mu derim sana. V'.Tnlın cam datlı olur, varsıhn canı kıymatlı olur, onlar yılarlar, biz vılmayız, biz heç rılnaMZ derim sana. Bn sözümün neresi yanhş d^rim sana. Vasolsa senin sonun ölüm derim sana 6yIe de ölüm, böyle de ölüm, madem ölüm, olüm bir Ise vararsa heç de kötü dfğildir, ölüm bir ise \ararsa hos geldi safa geldi derim sana. Aaah, şinci o Karakınn Haçça kendini öld <recetine, Tazırlı Havdan öldürsevdı, aaah o ümmü kendini öldüreceğine Yalama Talibi öldürsevdl. onlardan sonrak) mebelsizler paral?nnı sallavarak gelip de bunea körpe kızı alımker olabilirler miydi, heç defilse o Haççavlan Ümmü bu yolu dutsalardı, bu desilesi Kabak Musdu gelir de seni alımker olabilir miydi derim sana. tnsanın kendini asması bir yanılmtdır, bir gelenektir, emme ne kötü yanüma, ne kötü gelenek! Heç defiise bu iki«i, kendılerinı asacaklanna dusmanlannı öldürselerdi, Sncekilerin koydufn geleneklerl kesip körelten ne gözel bir böğet olurlardı, duşmanlanmızın damarlannı kesip kanlannı knrutan ne gözel bir bıçak olurlardı derim sana. Sincl sen bu desilesi Topak Soyulcana bunn yaparsan derim sana, vapabiürsen derim sana, senden sonra olacakları bbğersin derim, kesersin derim, Sannın Sultanı kurtarırsin, Kara Sevimi, Sevimcişimı, çobanın kızı Zakeyi, Zakeyimi, güccük bacın Eiseni kurtanrsın derim sana. Bnnlar da senin gibi çok gözel, bunlar da senin gibi görenlerin göz kovacagı birer suna, birer maral de İdeoloiinin önemi DİŞİ BOND TİFFANY JONES GrÜM BICCĞLAKl 1STİ GARTH fnka ve Asva'da bağımsulık savaşı vemuş ulkelerde ise bagımsızhğa kadar ışbırlığı yapan sınıfardan burtuvazı, bagımsızlıktan sonra ıktidarı elıne geçirmış ve bırakmamı$tır Fanon bu ytizden «Dfinranın sefilleri» kıtabmda, ıdeolojıye bmnik onem verır «\frika kültüru ve ^iyasî çcvreleri ile âsinahpn arttıkça. \ffika'vı tehdit eden en bfivük tehlikenin ideoloji yoknınhığu oldnihına inanıvorum..» Fanon, sosvalist ekonomi ile sosyalısk topluma peçışin detayları üzerındp çalışmamıştır Marks jnbi eski toplum içinde veşerecek veru tohumunun sıhhatı uzennde çok duşunmuştÜT Burada da dün bir kısmını aksett'rdığınrz Afnka bagımsız lık lulerlerının smıfsız. UziasmaIı kıtanm geleneklerıne dafftnan spsv^ızroı > ^ k»rşı karş^a 4 gelmı$tır Ama Fanon, bu çıkışı ile mil li olmak mtelığını de bır kenara ıtmemıştır Kabılecıhk, Zen cılik ve Araplık gıbı kavramla ra karşı «ulus» u şoyle tanım lar «Sadakat ve gelişmeden doğan orranik biriik.» Fanon, kolonvahzme karşı şid detı onerır ama, kendısı bır ger lla savaşı taktısyenı degıldır O mukavemetın. kısa zamanda merkeze bağlanmış bır kuvvet ıçınde organıze olmasmı tercıh eder Burada da, ünlü gerılla savaşı teorısyenlennden Guevara ve Debray'dan a>rılır Guevara ve Debray a gore genlla kovlu nufustan bagrımsızdır, oniarla ancak propagandâ \e basarılı asken harekat yolu ıle ısbırlığı eder Fanon ıse koylunün aydın önderlığıne olan ıhtı>acını kabul etse bıle klasık marksıst anla Msa daha çok yaklaşarak, sos\al sınıf m onderlığını on plana ahr Fanon un ideali. devrımcl bir kovlu kokenlı partıdır Ama bu Afnka'da be'ıren tek partılerden değıldır O tekleşen ve yarı ılahlaşan Nkrumah tviru U cerlere de karşıdır Bır an'amda Fanon, Afrika' nın ve uçuncu dünyanın Mı'.ovan Cılas ıdır Bağımsızlık Uder lennm de\let başındakı vaşantılarına neşter vurmak gerekır Fanon un duşuncelenne gore Işın ılgı çekıci tarafı Fanon' un Afnka'dakı etkısı yenı yeni başlarken A B D 'nın zencı ha reketlerinde O nun bır pevgam ber olarak kabul edılmesıdır Fanon un genel teorısı uzerı ne zencı lıderlerı, Carmıchael, • Bız Amerıka dakı Afrıkalılarız» demekted'r şımdı Özetlersek Fanon bır sosya hsttır kapıtalızmın, kolonyalız mın ve neo kolonvalızmın dusmanıdiT Sıjah ırkın kurtuluş\> nu şıddette bulan ve bır ırkçı düsrranıdır A rim sana. tnsanın kafası bir ışıldaklı kutudur. •••••••••••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••••••••••••••a (Arkan var) 10 Ha\ır Hemen her gün altı franklık tabldot lokantala. rında yıvoruz Sık sık söt «çar mı babasından' Dedığım gıbi iste sade bir defa bahsettı .. Tarıf eder mlsınız demincek eelen adamı' Daha once karşılasmış mıvdınız onunla' Hayır. Na«ıl anlatajım, bir erkek î'te Hattâ ıcra metıuru falan sandım ben onu, Ro?er'nin borçlan için geldığını düşundum buraja geçerken h i mı gıyınmıştı' Bır dakıka . Melon bır sapkavla bej bır pardesu Eiymı«tı eldıvenleri de vardı tkı oda arasında perdeyle örfııln us gizli bir ara kapı vardı He halde battal edıİTTMMı Maışret kulae'm burava davaMp her $evı dınlevebüırdi ama ıkı kadının bnunde bövle bır SPV vapmaM cam çekmedı Nıne gıvınıvordu, tuvalet olarak bır havlu t=latıp yüzunü eılmekie yetındı Sınırlıvdı Harpketlen duzersız ve kesık ke«ıktı Olaylann onu aştnav» basladığı anlasılıvordu Artık başına eelecek belâları bekhvordu Karşı kovacak hattâ ne olduSunu anla\acak kadar bıle bır gucu voktu ötek. daha sâkındl Hâlâ daha eterin etkısı alttnda Oldugundan. yahut bu tıir olaylara daha alısık olduîu ıçın .. Adınız ne sızın* Celine. Bır me«leğınız var mı* Berberlık yapıyordum evlere gıdıp Ahlâk zabıtasında kaydınız var mı* HeThariEi bir alınsanhk duymadan. başıvla havır yaptı Yandsn hâl* mınitılı sesler eeUvordu Nme bîr entarı kapısını vurdu ve hemen ce. vırdı tokmağu Odanın tek koltuğuna pıiamalı bır adam oturmustu. Per. ccrenın açık olmasına ragmen odada mıde bulandıncı agır bır eter kokusu vardı. EUemle lsaretler yapa yapa bın daha dolaşıyordu odada. Bu, Maıgrefnın bır gün önce Vosges aianındakı avluda ıki kez karsılasmıs olduğu Mosyö Martın'dı. Hele bakın, buldunnz mu eldıvenlerınızı. Ve Maıgret rfdl memurunun ellerine bakıyordu Mösyo Mar tın övlesine sarardı ki, kom'ser bır an adamın bavılaeağını sandı Dudaklan tıtrıvortfu Konuemava ça'ışıyor, beceremıyordu* Ben ben .. Delıkanlı traş olmamı^tı Kâgıt gıbı bembeyaz bır yuzü var dı. Gozlennın çevresl kırmızıydı Yumuşak dudaklan lrade gevseklığ'ni vuruvordu tçı*a Dış fırça'i bardağından kana kana su içmekle meşguldu Kendınıze gehn Mdsjö Martın Hıç ummuvordum burada sıze ra«tlıvacağımı Ü^ielık daırepirm çoktan baslamı? olduğu şu saatte Tepeden tırnaga suzujordu adamı Fukara Bylesıne perısan bır durumdavdı kı, Maigret zorlu\ordu kendısınl acıraamak ıçın.. Pabuçlanndan takma krava. tına kadar Mosyö Martın memur karıkaturlerının tam prototipivdı Bakımlı bıvıkları, ustündp b1r tek toz tanesı bıle bulunmavsn elbîsesı ıle temız ve vakur bır memur Eldıvensız dolasmayı hıç kutkusuz haysıjet kıncı buhıvorö*u (Arkası var) YARIN R E S Mî GÖRÜŞLER »r .ABT O oöt: LEGE PÖSlUj I (1) The Wretched ot Earth Frantz Fanon Mac Gıbbon and Kee il) Le Monde VVeekly The Search For Antıcolonıalıst man j Chevner 11 Kasım 1970 (3) Fanon Davıd Caute Fon tana Bonk>5 S "h VJ6 K AYLÂK MUSA VIOBIÜM OTOBOZLJLDÜ Dersan €okş MAHMUT G Ö K SE N Bu ktur»l«rd« çok ror b r prabioi'rH 40 O**k t» ^utoat HuırtnMnu nrrtmn kayk«fcm« S $ubat ÖT> «4tznrt«»nın y»l 1» Mart May • *«nu (MX Pftttk tt* ^« 1 N t » n U * y t t « n u k«y.t ympthr 10 Ntsan ~ 1* Hssıran 3 M«y • M«y • • » > *» « 3O M*yt» S H«simn H»sfran H»* mn fonu 3 Hazırftn 2 T»mmu« 1 M«*ır*n (mtıhan gunij imtihanlanna Hazırlama DEVRBLCft Kursları 3 Oeak 2O Mayo ÜNİVIERSİTE 'AflBeyazıt 6 S 1 Tel 275132 sırtma Şovle bır çevresıne bakındı odada ve bırden hıçkırnaya başladı: \h Tanrım, Tannm .. CĞlıne ağır ağır konuşuyordu: Tuhaf bır hıkâve bu Şayet gerçekten bır cına^et söz konusuysa, başımız gırdı derde . Dun akşam saat sekıze dogru nerdeydİnizT Dusundu. Ourun Saat sekizde .. Şev . Cvrano'daydım Goger de yanınızda mıydı? Hayır Her zaman da heo vanvana olmamıza lmkân yok tabıî Gece yansı onu Fontaıne caddesındekı kahvede buldum Nereden geldığmi soyledı mı sıze? Hıçbır şey sormadım kendısıne Maıgret pencereden Pnalle alanım. alanın kuçuk parkını, gece kulüplerinin reklâmlarını goruyordu Bırden avaga kalktı, kapıva rfoğru yürüdü tkınız de beklevın benı Dısan cıktı biti'ik nrlsının Cumlıunyet &63