Katalog

SAYFA IKI UUIV1HUKIYET ^A nayasa, 60. maddesinde, ynrt savunma•*•»• srna katılmayı h«r Törk vatandaşı için hem bir hak saymıs, hem d« bir ödev olarak yüklemiştir. Bu öder ve aakerlik yükümünün ne sekilde yerine getirüeceğmin zamana ve şartlara göre tesbitinl de: bn genel knralla, Anayasa*nın ilglli öteki hükümlerinin lstfkâmetinde ve sımrlan içtade ohnak kaydıyla, kanun koyncnmm takdirine bırakmıştır.. Tasama organı da, bu yükümün, yedeksubay olarak nasıl yerine getirfleceğtni, I. Cumhuriyet Devrinden gelen ve bugüne kadar defalarca değistirilen 1927 yılının 1076 sayılı Yedeksnbaylar ve Tedek Askert Memurlar Kannr.n ile düzenlemiştir. 1076 sayılı kamın, artan nüfus ve yedeksubay adayı sayısının kendisini iyice hissettirmesi karsısmda, bn kerre de, 27.7.1970 tarlh ve 1316 sayılı kanunIa tâdil edilerek, meseleye tatminkâr bir çözflm getirilmek istenmiştir (Resmî Gazete: 1 Ağustos 1970 • 13566). 1316 sayılı kammnn ve getirdıği yeni sistemin kamn hukuku bakımından tarıışma ve değerlendirmesinl yapmadan, koyduğu yedek snbay adayı olma naolönüıı ve esaslaruun açıklanmasına geçelim: YENİ YEDEKSÜBAYLIK KOŞUUARI Dr. Sait GÜRAN İDARE HUKUKU ASİSTANI diğl İçin: Yetkili sağuk kunıüannca mnayene edilîp, sonunda, askerliğe elverişli olmadığına karar aünanlar hakkındaki bn karar, kesin ve nlhaldir. Bu kimselerin, bilâhare, yeniden bir askeri haıtahanere sevkedilerek, haklannda ikinci defa karar verihnesini fotemek ve sağlamak mümkiin değüdir. Meğer H, ilk karar. da. muteberiyetini sakathyan birtakım nsulsüzlfikler ve aykmhklar bulunsnn. MESLEK D.UJ: Defiştiri, TSK*nin 6ıelHkle teknik daUarda oünak fizere, batı meslek mensnbn elemanlara dnyduğn ihtiyacın ifadesi olarak, bn mesleklerden gelenlere bir öncelik ve ayncalık tanımıştır. Tabıp, dış tabibı, eczacı, yüksek mühendis, mühendis, yük sek mlmar, mimar, Jeolog, kimyagerler, kaideten, degerlendlrme testine tAM tutulmadan, doğrndan doğrnya yedeksnbay adayı yapılacaktır. Bn katecoriye, bnnlann dışında kalıp da, TSK'nin ihtiyacı olduğn tesbit edilen ba»kaca meslek mensnplan veya niteli{l taçıyan kimseler de dahildir. Talnız hemen belirtelim M, n celb dBneminde, askere alınmak üzere moamelesi tamamlananlann sayisı, TSK'nin bn kategorl eiemana oian Oıtiyacının altındaysa, bnnlann hepsi dogrndan dofnıya yedeksubay adayı yapılacaktır. Eğer, sayı, Ihtiyaçtan fazla lse, fazla olan meslek mensnplan veya vasıtTı kişiler arasmda bir eleme yaparak, ihtiyaç mikiarınca basaranı çene doğrudan doğrnya yedeksnbay adayı olarak ayırmak, basaramiyanı da, genel hükümlere, yani asafıdaki değerlendirme testine tâbi tntmak yolu izlenecektlr. nEGERLENDÎRME: öfrenlnı ve sağlık bakımından askerlij^e elverişli bulnnanlann yedeksubay adayı olup olamamalan, ynkandaki meslek dalı Istisnasma girmedikçe, yani kaideten, dpğerlendirme ile tayin ve tesbit edilecektir. Esaslşn ve OTOIÜ bir ySnetmelikle saptanacak olan değerlendirmeye, meslek dalı maddesindelri istisna dısı kalanlann tamamı tftbi tutulaoaktır. Değerlendirme, aym lamand» kmzananlann sımflanm da tayin edecektir. Değerlendirmeyi, o celb dSneml !htiy«eı miktannca basaranlar, yedeksnbay adayı ayrv lacak ve askerlik Cdevinl yedeksnbay olarak yapacaktır. Buna mnkabfl, kmbnle *Ayan Osftrfl bnlunmaksızın degerlendiımeye katılmıyanlarla, deferlendirmeye katılıp da yedeksnbay adayı seçilemiyenler ise, askerlik hizmetini, bufiin için 18 ay üzerinden, er ve erbas statflsünde Ua edecektir. TTTRT SAVDNMASI VE KALKINMASINA HtZMET: Dejerlendirme sonunda, er ve erbafbfa ayrıten yftksek tahsillilerin hepsi, bir süre, t e m d askerlik ejltimi görecektir. Bundan sonra, bu kimselerin tamamı değil, ancak, Genelknrmay Baskanlığınca tesbit edilen miktar kadan, yani bır kısmı, grri kalan süreyi yurt savumna ve kalkınması görevinde geçirecektir. er y da erbas olarak ukerf veya karargahlarda feçirecektir. Urift Bu dönemde dıırum D DÖNEM TEDEKSÜBATA GtOECEKLER: Kanunun Geçici 5. maddesi bn konuyn sn değisik biçimde düzenlemiştir: Askerliğe elverişli olanlardan, TSK'nin kadro ihtiyacı miktannda yedeksnbay adayı ahnacaktw. Seçim, kur'a ile olacaktır. Knr'a ise, celp taribJnden iki ay önce yoklamasını yaptaran yflksek Sğrenim metunlan arasmda çekilecektir. Yalnız. bn dönern kur'alannın dftzenlenmesinde, TSK'nc«, tabip, diş tabibi, eczacı, yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar, Jeolog, kimyager ve baskaca meslek ve nitelikteki elemanlara duyulan ihtiyaç öcelI&le gözönünde bulundurnlarak hareket edilecektir. Bu dönem kur'aya çirip de kazananlar, doğrudan doğruya vedeksubay adayı olacaktır; kur'ayı kazanamıyarak askere alınmayanlar ise, gelecek celbe ertelenecek. rakat, ynkanda izah ettiğimiz (değerlendirmeli, er, erbaşlı) >eni ve deği$lk usu] ve esasiara tftbi olacaktır. TEDEKSDBAT ADAYLlGlNDAN ER ER. BAŞLIĞA GEÇtŞ: Değerlendirme safbasım asarak veya meslek dalı ve vastı Itlbariyle doğrudaiı doğruya aday oldnktan itibaren, ilk altı a\lık vedeksubay yetiştirme donemi sonnna kadarki devrede, aşağıdaki ensel hallerden birini geçenler veya evrelce çirdiği anlaşılanlar, geri kalan askerlik hizmetlerini er olarak tamamlar. Bu haller: TSK'nde suhavhktan çıkarmayı gerektiren bir suçtan mahkâm olmak; kamn hizmetlerinden müebbpden yasaklı olmak; hileli müflis olduğn ilân edlV mek; gaynahl&U vasıflan ve disiplinsizlikleri sebebivle yedeksubavhğa yaramıvacaklan, vedeksubay yetistirme verlerindeki disiplin kurullarıncı. tesbit edilmektir. Yoklama kaçağı veya baka^adan hükflm pivenler va da yedeksnbay öğTeniminde basan gösteremiyenler ise erbas olur. Yeni kanunla, yabanct k u veya kadinla evH olmak veya birlikte yaşamak hali, artık yedeksubay adaylığı İçin bir engel olmaktan çıkanlmıstır. B • Oeçen bafta Akbaba dergisinde Refik Erdnrsn'm tath bir Ş yansını okudum. i Erdnran. son günlerde karıstırdığı kitap, sSslflk, gazete ve dergilerde Türklüğü küçümseyen veya kötü gostermeye çabalayan parçaları bir araya toplamış. Hepsi de ilçinç gözlemler : Profesjonel \azarlann knllandığı Roget sözlüğünde her kelimenin çağırışımlan bnlunurmuş. SSzgelisi su dediniz mi, ardından akla gelen kelimcler: sıvı, buhar, buz, yağmur, deniz, çöl. okvanus, ırmak, dere . Erduran bn kitabı eline alıp Türk kelimesine bakmış. Karsılığında neler yazılı : « Harem, selâmhk, kara çarsaf, taaddüdü zevcat, dört kanlı erkek, Mavısakal . • Bernle Cornfield admda bir Amerikalının Isviçre'deki dev knmpanyası borçlannı ödeyemez doruma düsmüs. Yapılan incelemede Cornfield'in kişisel hovardalığı yüzünden şirketin batağa girdiği anlasılmış. Herifi isin başından uzaklastırmışlar. Bu olavı ele alan bir ttalvan tazetecisi. Bernie Cornfield'in Türkıye'de doğdnğuna dikkati çekerek : « Turkıye'de dbğmus olmanm in«anı karmasık işlere ıten bir etkisı var gahba; malum y a Onasis de orada doğmuştur..» diye yazmış. Mısır Kıralı Farnk, bir Türk kByfinde doğan Ayşe adındaki kadının sütüyle büjümüş imiş .. Eski Kıral üstüne bir kitap yazmıs olan Michael Stern adındaki Onlü gazeteci bn ol»y üzerine abkfim kesmiş : « Kırahn sonrakı azgınhklannda o kadından süt emmış olmaMnın da oayı vardır.» Sinemalarda seyrettiSimlz Draknla tipl, 19. yüzyıl Ingiliı romancılarından Stokerin icadıvmıs. Stoker. Romanya'ya gittiğinde Karpat Dağlarının sisli tepelerindeki korkunç şatoları gezerken Drakula adındaki vampiri düşünmüş. Zaten Rnmencede Drakul. seytan demekmış. Sonradan anlasılmn ki. Draknl adındaki bir prens oralarda rerçekten vasamıs. Ve hazret, Kazıklı Voyvoda'nın babasıymıs. Batılı ara<stırmacılara eöre. çerçek Drakul çok zalimmis ama, znlmü lyi bir doğrnltnda imis. Çünkü zalim Pren» Draknl. bütün ömrünce Türklerr karşı mücadele etmiş bir kahramanmış. Son haftalarda üstüste gelen bn biçimsiı raslantılarla kafan bozalan Erdnran, kitaplan dergileri bir yan» fırlatıp. kalemi eline almış : • Sıze bır şey sövliyeyim mi» diyor, «Batı'da Türklere karsı çok eskiden kalma bir kompleks var hâlâ. Bütün bunlar ODdan vallahi bıllahi...» Şlmdl Refik'in «Szflne tntunarak soralım : Yalnız Batıda mı Türklere karşı kompleks var? Aramızda, içimizde yaşıyanlar kesiminde böyle bir kompleks vokmn? Eskiden eskiden dediğimim çok cok eUialtmış yıl önce ıcimizden birisine : Hançl millettensin? diye sornlunca «Türküm» diye eevap veremeztni?; Osmanlıyım, Müslümanım, diye Idare edermiş işi. Türk kelimesi. kaba kBvlOlere yakıstırılırmı». Ümmet asamasından millet asamasına geçiste Türk olduğumuzn idrâk etmişiz. Hem de Atatürk sayesinde Türklügümüzle öviinür olmusuı. Ne var ki, asağılık dnygnlan gibi e ı r a r dnygnlan da 61çüsü kaçtı mı ters yönden bir kompleksi dile getirir. Bnnun İçin millî bilincimizi, yersiz fivünmelere değil, gerceklerin üstüne otnrtmakta çağcıl ve insancıl olmak bakımından zornnInk vardır. tşin bir yönfl bn: Batı*ya karsı hâl» kflçüklfik dnygnlanyla boynu eğik durup «Amerıkasız, güdümsüz, bağımsız vaşayamayız» diye teryat etmek, «Batılı hayat tarzı» nı bn kompleksin ağırlığı altında değerlendirmek çogv aydınımıxın mesleği değil midir? Ancak, İsin bir başka yönü de var t Batınır, Türkiye'ye karşı tntumn, yalnıı duygasal kompleks kavramıyla açıklanamaz. Osmanhların Avrnpa seferleri taribte kaldı; Haçlı Seferleri de sinema perdelerine güzel koıınlar veriyor. Batı'nın Türkleri hor görmesi, küçümsemesi, kötülemeye çalısması, sömürgecilik kültürünün bir ürünüdür. Bu kültüre göre, üstün insaniar, kendilerini yönetmekten ficiz, gayrimedeni •lnslan ySnetirler v e sömürürler. Afrikalıya asağılık yamyam, Amerikalı lenciye parya, Asyalıya ilkel insan gözüyle bakan Batılı, dünya aömürüsüne haklı bir gerekçe yaratmaktan başka derdi olmayan kişidir. Niteklm Hitler de Avrnpi'yı istllâya v e sBmürmeye kalkıstıfı n m ı n aynı gerekçeye dayanmış; bfltün nlnslan kSttlleyerek: Cermen ırkı fistfln ırktır, hepsini yBnetir. demişti. Emperyalizmln kültflrfl diye işte bnna derler ! Batı kapitaHzminin sadece Türklere karsı değil, bütün Asya ve Afrika'ya karşı tntama, b a kttltflrde değerlenen geri v e ilkel bir tutumdnr. Batı'nın ilkel tutumu \ \ Yeni esaslar 1 HTİYAÇ: Milll Savamna Bakanlığı, her yıl, Turk SilâMı Kuvvetleri'nin (TSK) bir sonraki yıla ait yedeksubay Ibtiyacım tesbit edecektir. Genelkurmay Baskanının teklifi üzerine yapüan bn işlem, yedeksubaylık konusunda ilk elemedir. Kaideten «Her yüksek tahsilli doğrudan doğruya yedeksubay adayıdır» devresi yerini, «Ancak TSK'nln ihtiyaç gösterdlgi sayı, meslek, vasıf veya yetenekteki yüksek tahsüliler adaydır» devrine bırakmıstiT. Bakanlar Kurulunıın yetkisi ÖĞRENÎM: Yedeksnbay adaylığı İçin aranan ilk şart, ikinci sınırlama. tahsildir. Devlet fakiilte, akademi veya yüksek okullarını bitirenlerle, bu tahsil kurumlarmın dengi olduğu Milll Eğitim Bakanlığmca kabul edilen ynrt içi veya yurt dısı özel ve resmî öğrenim mfiesseselerinden meznn olanlar, tahsil sartım yerine getirmlş olurlar. SAGLIK: B U kanundan tttbaren. önceki •mıflandırmalar kaldınlarak, sağlık muayenesini yaptıranlar hakkında, yetkili sağlık knrullan tarafından iki yargıdan birine vanlacaktır: Askerliğe elverişlidir veya değlldir. Binaenaleyh, yukandaki öğrenim şartını taşıyanlardan: TSK Beden Kabiliyeti Y5netmeliğine göre, askerliğs elverisli olduğuna karar verilenler, sağlık şartını da aşarak, aşağıdaki Ikt esasa g8re yrdeksubay adayı yapılacaktır. Elverişli olmıyanlar tse, askerliklen mnaftır, yani askerlik yapmaz, yurt kalkınması mükellefivetine de tâbi tutulmaz. Nlteldm, Kanunun Geçicl 1. Maddesi, halen yedeksnbay adayı seçilip de henüz askere sevk edilmiyenlerle, aday veya yedeksubay bulunanlardan, sıhhatinin, askerliğe elverişli olmadığı arüasılanlar derhal terhis edilir, sevki yapılmayanlar da askere alınmaz demektedir. BBylece. bn kimseler için Anayasa 60'daki yüküm sona erer. Askerlik Kanununun değişik ve yeni 41. nuddesine eş bir bfikme 1076'da yer verUme Y alnıı, 3. maddenin değisik ( e ) bendlnin « .. Bakanlar Kurulunnn karan ile ... görjvlendirilmek üzere diğer bakanlıklar emrine verüebılirler.» tfadeli hükmü karşısında, bu konnda, Bakanlar Knrulnna hem izin ve yptki görev verildiğini, hem de sn yönde bir takdir yetkisi, hareket serbestisi Unındıgını helirtmek çerekir. Şöyle H, temel eğitimini tamamlayan bu kategorl yüksek öğrenim meznnlannm, Genelkurmay Baskanlığınca tesbit edilen miktar kadannın dahi, yurt savnnma ve kalkınmasıyla ügiü Steki hizmetlerde istihdamma ve bunnn için diğer Bakanlıklar emrine verilmesine gerek olup olmadığuu, Ba. kanlar Knrnlu kararlasrrracaktır. Eğer, Bakanlar Knrulu, böyle bir lstihdama mahal ffönnezse, bn kimseler de, askerüklertni, fiilen er ve erbas olarak tamamlıyacaktır. Şu halde, temel eğitimden sonrakl askerlik süresinl, bir başka Bakanlık emrinde ve yurt savnnma ve kalkınması ödevinde geçirmek, otomatlk ve genel değlldir. Birincl kayıt, Genelkurmay*m kontenjam; ikinci kayıt da bn kontenjana girenlerin tamamının veya bir kısmının görevlendirilmesbıe Bakanlar Kurulunca karar vernmesidlr. Genelkurmay kontenjanmın dısında kalanlar, yani Genelkurmay*ın kendisl için yararlı saydıtı Ue Bakanlar Kumlumm takdirine, tesbittne röre, bn kontenJana girenler arasmdan da bir kımm yüksek öğrenim mezunlan, 18 aylık hizmetierinin t» • Ai uygulaması H ALİHAZIR YOKL.\MA KAÇAĞI. BAKAYA VE SAKLIHR: Kanunun yürflrlüğe Sİrdlği 1.8.1970'de: son voklama kaçağı, bakaya veya saklı bulunanlar, 1.2.1971'e kadar, resmî mercilere teslim olduğn' takdirde. bn suçlanndan ötfirü takihata maruz kalmıvacaktır. Bu suçlardan mahkum olanlann ceza ve mahkumiyeti, bütiin sonuçlanyla affedilmiştir. Aynca, 1 Ağustos'tan önce. son yoklama kaçağı veya bakaya dnnımnndakiler. 1.2.1971'e kadar, askerlik şubelerine başrurup, voklama veya sevklerini yaptınrsa. değerlendirme yoluyto yedeksubay adayı olmak olanağtndan yararlanacaktır. Basvurmazlarsa veya daha sonra mfiracaat ederlerse, bu snçlardan hükum riymek kaydıyla, 18 aylık askerlik hizmetlerini doğrudan doğruya erbas olarak vapacakttr. Tabii, 5nce, askerliğe elverişli saytlmak şartayla. UNDEM UNE Sezgin ve Akdeoiz Oynnlan I ürkiye ekonomisinde tnsaat kesiminln çok önemli T » b«llrgin bir yeri yardır. Sayın Spor ve Gençlik Bakanımn geçen gün gazete sütnnlarına geçen bir demecini okudnk. Akdeniz Olimpiyatlannı dftvet eden îzmir beldesindekı tesislerin inşası bir rflrlfi bitmediği, her gün hükumeti güçlfîklerle karsı karşıya bıraktığı İçin sayın Ismet Sezgin'in canına tak etmis olacak ki. Bakan nzetle; «Eğer o tarihte ben bakan olsaydım, Akdenia Ollmplyatlannı lzmir*e getirmezdim. Buraya çok masraf ediyoruz, balouki Anadolu sebirlerl bizden tesis bekliyor» dedi. * * * Tflrldye'yl rurizme açmak için, ben daima sportlf tesahfirler. fnarlar, festivaller, sergiler, yanşlar gibi birtakım hareketlerin memleketimizde tertip edilmesi düşüncesinde olduğum için, bakanın bu demecini yadırgadun. Bu sütunlarda Tttrkiyede tnrtanin neden gellşmediği hakkında birkaç defa yazi yazdığnm hatirhyorum. Her defasında tnrizm bütiin devlet kollarının el blrliği ile Kelistirilebilecek bir endflstridir demistir. Rğer Spor ve Gençlik Bakanı rurizmi desteklemeyecek olursa, o memleket tnrizm endüstrisi yoluyle döviz kazanamaz, gelecekte Türkive'nin döviz thtiyacını yalnız Aunan fabrikatörünün ts gücünp ve insafına bağlayacak olursak bir gün mntlaka hüsrana nğravacafımm simdiden söylemelîyiz, Bana sorarsanra, blzi devalfiasyonlardan. dfivlz kitlıfmdan, hayat pahalılığından kurtaracak çabuk netice verecek olan tek şey turizmdir. Bir şartla; bu tnrizm davasiyle. Spor ve Gençlik Bakanı, Türkiyede sportif tezahürler temin ederek. bu teıahürlere gelecek yabaneılan barmdırma çabasına katılarak, ülaştırma Bakanı turistleri Turk araçlan ile ve onlan memnun ederek mernlekete getirerek, BayındırUk Bakanı bunlarm gezmek ve görmek istedikleri yerlere yol yaptırarak, özelUkle Mffll Eğitim Bakanı, tnrizm endüstrisi personelinin yetişmesini çoğaltarak ve süratlendirerek ve eski eserleri gelir getirecek hale getirerek yardım ederek. Yani bir başka ifade Ue bn ve bunlar gibi diğer bakanlar ba dâvaya saçlannı sflpflrge ederek, ve gerekirse kalbnrla m *asıyarak birbirleri ile yanş ederlerse o zaman beDd tnrizm bir devlet politikası haline gelir. Yoksa tnrizm davası yalms Turizm Bakanmm işi değildir. Bn güne kadar turizmin gelismemesinin sebeplerl arasında bn dâvanın yalnızca Tnrizm Bakanımn n r t m ı yflk lenmis ohnası da vardır. Bn bakımdan saym Sezginin sözleri bir mllli dAvayı kavramamıs olmanm alâmeti gibi geldi bana. Ha!... tnsaat gecikti, müteahhit görevinl yapmadı, bakanlık Istibkaklan zamanında ödemedl, demir zamamnda verilmedi, iş sürüklendi, bunlar Tiirkiye'ye 5zgü hastalıklardır. Ama bnnnn tedavisi meşhur Haşim Paşa'nın, «Şu okullar olmasa maartt ne kadar rabat idaıe edilir!» demesi gibi. «Ah şu Akdeniz Ollmpiyatlan olmasa, biz de böyle sıkışmazdık» gibi bir düşünce değildir. Hemen arkasından sunu ekleyeyim, Türkive'nin turizm geliri üç misli arttığı zaman, Anadolu sehirlerine tesis kurabilme oranı da biç süphe yok o nispette artar. Yazrfl bitirirken hatınmıza geldi: Savın Sezgin, yenl bakan olduğn sıralarda İzmir'deki spor tesisleri hakkında bir demeç vermiş ve Akdeniz Olimpiyatlan için yapılacak bazırlıklann mut laka zamaamda yetiseceğini söy lemlştL Acaba o gün o sSzleri •cemfliğinden mi söylemisti? 0KD2HW^9^ffVPI NİMBÜS Dış v e iç lömüru il« anrlar» dan beridir gerl bıraktınlan ülkemizde, toplam yatınmlann ortalama olarak %701 insaat k««immdeki yatmmlardır. Sadec* konut y a t m m l a n n ı n toplam ya* t m m l a r içindeki payı e/o2O büyüklüğündedlr. 1955 • 1969 yıll a n arasmd'a olusan H167'lik bir istihdam artısı ile, 1969 yılında tşletmeleri AJ.D.'den 30 milyon İnsaat sektöründe 533 bln kişi dolftrlık dıs proje kredisl alçahşmaktaydı. tnşaat yatınmlamaktadır. Bu kredl anlaçmasına rının GSMH'ya oranı ise 1968 göre bir Amerikan müsavir firyıhnda câri fiyatlarla H l l . r y e ması İçin başından sonuna ka(İNŞAAT MÜH. ODASI BAŞKANI) yükselmis bulunmaktaydı. ö z e t dar çeşitli kontrol v e müdahale, II. Beş Yıllık Kalkmma P l l le olaoaklanna sahip bulunmak nında da belirtildigl sekilde, I. tadır. Karadeniz Bakır tsletmeBes Yıllık Kalkmma Planmda tlrme olanaklannın ellerlnden karşılaştırılraalı tablosu asagıleri yaptınlan işleri kontrol ealınması v e teknik gücümüzün 6ng6rulen %71ik kalkınma hıdatfır : debilmek için bir proje tesis dı*a bağımlı kılınmasıdır. Bu zına yaklaşabilmede, lnşaat kemürfürlüğü kurmua, fakat bu gerçegı bir örnekle somutlaştırsimlndeki gelisimin çok bfiyük müdürlük, müşavir Amerikan mağa çalısalım : Mersln'de kurolü olmustur. firmasınm, yani Me Kee'nin >5 o E İ rulmakta olan Akdeniz Gübre zorlamalanyla ıiga edilmiştlr. Tesislerinin bütiin müsavirlik Jt C a i e Proje Tesis Müdürlügünün kale ve proje işlen Haldor Topsoe « s . dırılmasıyla birlikte bir proje v >. ." 6 ** isimli bir Danimarka firması taerupu kurularak proie ile ujrarafından yapılmaktadır. Haldor san bütün teknik personel buTopsoe kimya kuruluslan müS nsaat kesimi fllke ekonomisi 28 raya baglanmı? ve bu gnıpun 1962 savirlik firması olup kendisınin I içinde giderek egemen bir yönetımi Me Kee firmasına ve97 1963 inşaat v e teknoloji alanında ay• büyüklüğe ulasırken, Türkirilmisiir. Bu durumda Karade36 4 1964 n müşavirlik firmalan vardır. ye'tfe faaliyet gösteren yabancı niz Bakır îşletmelerinin proje57 7 1965 Kamsax adlı firma bunlardan müsavirlik mGhendislik firmalerinin hazırlanması igi fu se54 8 1966 blrisidir. Kısacası bu firma aslarının sayısı v e etkinlikleri de kilde vapılmaktadır ! 20 150 1969 lında tipik bir komisyoncu firbüyük ölçüde artmıştır. Bugün (T) ö n teknolojik projeler Amadır. Haldor Topsoe, Akdeniz ülkemizde yabancı müşavirlik ış Proje Kredilerinin Türmerika'da hazırlanarak göndeGübre Tesislerinin genel konumühendislik firmalanyla sözde kiye'ye soktuğu yabancı mürılmektedir. munu yaptıktan sonra, sadece vabancı uzman mühendislenn şavir mühendislik fırmala(T) Tatbikat projeleri Türkisaha düzenleme projesi, bir dolavh ya da dolavsız »ekilde rının ülkemizdeki çahsma şekılye'de verli firmalara yaptırılhangar ve bir trafo binası ile ıliski kurmamıs olduğu Bnemli lerini $u sekilde gınıflantfırabimaktadır. idarî binalar dışındaki bütün bır insaat projesl, Bnemli bir liriz : (3) Tatbikat projelerintfe slsüniteleri yabancı firmalara dainsaat yatırımı yok gibidir. Bu (T) Proje yapımını üzerine atem ve malzemenin seçimi tağıtmıştır. gerçegi belgelevebılmek için 31lan yabancı firma, yerli bir fırmamen müsavir Amerikan fîrkemİ7deki önemli bazı insaat (2) Yabancı firmalann kulma ile sozde ışbirliğine gıtraekte masının egemenllgindedir. Geproielerinin hansı vabancı firlandıkları ikinci yol $udur : dir. Bu işbirliğı sonunda projerek Karadeniz Bakır tşletraelemalara yaptınldığım kısaca g5 nın Içındeki biriki ıdari bına Proje ihalesini alan yabancı firrinde çah'îan mühendislere, gerelim : ma. kendi ulkesinde sıra mühenV« da hangar yapımı yerli fırrekse tatbikat proielerinl hswrdisi olarak knllandığı kimseleri layan yerli proje bürolanna »aülkemize mflsavir mflhendis vePROJESÎM dece bazı statik v e mekanik i»FTRMAMN ya uzman sıfatlanyla gönderir. TESİSÎN ADI lemler yapma veya yapılan heI A P A N FtRMA MİLLtYETl Yetenekleri, teerfibeleri, bilgiPetKim Tesisleri saplan kontrol etme 1si düsmek Foster Wheeler A3.D. İPri çok sflpheli bn gibi sözde Karadeniz Bakır Tesis. tedir. A.B.D. Me Kee nzmaniar, Türkive'de pek cok Gökçekaya Barajı (!) AI.O. kredisl kullanmaya A.B.D. Ebaseo mühendisin rahathkla yapabileKeban Barajı ait çartlar dolayıtıyl» bazı malEbasco A.B.D. ceği rutin Isler için çok bfiyük Kfltabya Azot Sanayi Tesisleri Copperı zemeleri pahalı olarak AmerlA.B.D. ücret abr, dSvis kaybına sebep Ereğli Demir • Çelik Tesisleri kadan satmalmak zorunda kaA.BJ). Morrison olnrlar. Akdeniz Gübre Tesisleri Mnmaktadır örneSin Murgul • Haldor Topsoe Danimarka (3) Üçüncfl y o l : Yabancı mü Hopa Konsantre Boro hatönm Ankara Elektrik Gaz Otobfts hendislik firmasınm ülkemizde tsietmesi G a ı Oeposn Freiderik Koehs P. Almanya inşası için daha fizibllite rapobir büro kurmasıdır. örneğin YeşilkSy Hava Lfmanı Phillps Holzman F. Almanya ru hazırlanırken Mc Kee firmaAmerikan müsavir mühendislik Yapı v e Kredl Bankan sı taraftnrfan karar verilmlj ve firması Foster Wheeler böyle Amy tsraU fzmlr Şnbe Binaaı boru ile taşımamn kamyon ya bir 3«3lu benimsemiştir. Türkida havai hattan daha ucuz olsye'de açılan bu bürolarda, yaeağı bildirilmlştir. Bu born hatmaya bırakılmakta, fakat asıl önemli insaat projelerinin gebancı Ülkelerdekl esdeger mütmın malzemesi Ameriks'dan ozellik tasıyan bütiin proje işnellikle yabancı firmalara yaphendislere göre çok düşük ücithal edilmektedir. nzibilite eleri yabancı fırmanın kendı ültınlmasma paralel olarak ülkeretlerle çalıstınlsn Türk mütüdünde yol inşa masraflsn İle keslndekl bürolannda yapılmak mize yerilen proje kredileriyle hendisleri bir yerde büerek v s boru hattı masraflan karsılastıtadır. Böylece mılyonlarca liraülkemizden çıkan proje hizmet da bflmiverek yabancı firmalanlmıstır. Oysa yol lnga raasraflık proje hizmeti döviz halinde ödemeleri de büyîak bir hızl» rın çıkarlanna araç olurlar. larının karsıhgı Türklye'de kadışanya çıkanldığı gibi, bu huartmaktadır. Ülkemize giren 6) DSrdünefl vol • Amerikan lacaktır Boru hattımn masrafsustan daha dnemlisi Türk tekproje kredflerlyle ülkemizden mBsavir mflhendisllk firman lan ise dBviz halinde Amerfka nısyenlerinln kendilerini gelış çıkan proje hizmet bedellerinin Me Kee'nfn vaptığı gibi yerli y» transfer edilmiı olacaktıı bir bflrovn vabaneı flrmanm knGörüldügü gibi Amerikahlar taraeati bflro veritıe knllanmnkrafından yapılan bu ttdâ bek*ır. Bn «on sekilde vabanei firleneceği sekilde Amertkan çıma fle isblriikd 8tel nroje bBkarlan lehlne tonuç vermekterolan arasmdakl bOtBnlesme dir. ı/ . hflvflk STrude «rçeklesttriHr ve «onnnda isttsmar edilen Tflrkivenin 8« kaynakianyla Tflrk mehendiıllk gflefl «lnr. SrüldOgü gib* ülkemizde her alanda olduğu gibi, lnşaat kesiminde de giderek gflçlenen bir dış sSmürfl mevcnttur Ülkemizdeki teknik gficfla geT a b n e î nrBsarir ınühen<flsHk lt<m« olanaklannı baltalayan bu flrmalannta Tflrkiye'dekl tntum l»nnı lnşaat kesiminde dış sömürü YAZAN Dr. Müh. Sedat ÖZ (OL '••••••••••¥••••••>•••• ••••••••••••••••••••••I ••»••••••••»•••••••»»•»••••••»•••••••»••t»» • HER S A U HADtSE OLAN < EVRİMI : Ordu Ust Kademesindeki Değişikliklerinin Anlamı KURTULUŞ SAVAŞIMIZLA ÎLGÎLt HİÇBİR • YERDE YAYINLANMAMIŞ GtZLİ AMERİKAN BELGELERİ ÖNEMLİ BİR İNCELEME : Üç Batılı profesör. Türldstan ile Türkiye'nin kalkınmasım karştlastınyor D ProJ (Mil Pro. ödeı (Mil Yabancı firma aıitı leri âr) $ 2 • • TÜRKİYE'DE ORDUNUN ROLÜ (Bir Amerikah profesörün inceleraesi) DEVRtM: Adakale Sok 28/4 YENİSEHtR/ANKARA • • • • • •• • • • • • •• • • • • • •• • • t» • • » • • • • • • » • • • • • • » • • •» Cumhuriyet 8663 FULBRIGHT Sosyal Hizmetler Bursu Sosyal hizmetlerde memur olarak veya fahri olarak faaliyetlerde bulunsnlara komisyonumuz tarafından bir miktar burs sağlanacakür. Müracaat şartlan: a) Türk vatandaşı olmak b) îyi Ingilizce bilmek c) En az lise mezunu bulunmak, d^ 2340 yaşları arasında bulunmak, Doldurulrnus formlarm 27 Eylül 1970 aksarnmg Vadar r*u!brigh' Genel Sekreterliğine ulaştırılması gereklidir. Etrsflı bilgi ve müracsat formlan aşağıdaki •drestcn temin t lebflir. Fulbright Genel Sekreterliği Gazi Mnstafa Kemai Bulvan 7/12 YenisebJr, Ankara. Tel: 17 86 91 t ıHas: 2873) * ^ımııııımıııııııııııııi!iııııııııımıııııııııııııınıııi!iııııııııııı> | E ş TEŞERKÜR Anl vefatı dolayısiylo bizleri derin teetsürde bırakan çok metll varhğunız Sonoç | Çanakkale'li Yabancı musavir G | Ş E E NURÎ IŞIK'ın cenazesine bizzat iştirak eden, telgraf, telefon ve eve kadar gelerek büyük acımızı paylajan dost ve ekrabalanmıza minztıt r» fükranlarunızı tt* edtr^t.