Katalog

SAHtFE DÖRT vermektedlr . Durum diğer taa kardeşler arasmda ılgıyle ızlen mekte, Charlotte mektuplannda Therese'ye bol bilgi vermektedlr. Fakat bu ilinti de sonuçlanmıyacak, Josephine'in evlenmesi Giulietta'nın yarattığı hayal kınklığına bir ikindslnl ekliyecektir. Ve yıllar sonra 1846 yıunda Therese Bnınsvik şoyle diyecektir: «Deym'in ölümünden som dul kalan kardesim JosepMne'in Beethovenle evleomeyisine 'hâlâ acırnn. Bu içi vapaaydı eminim onnnla fldnci kocası Stackelberg'den daha ımrtln olunlu...» Ve 1802 1803 yıUarmm b&ş yepıtı inanılmaz bir boşalışın, olaganüstü bir yürekliliğin, cür etli bir devrimcülğin belgesl olan «Eroica» adıyla bildiğimiz «üçüncü» senfonidir. Eserin Heilegenstadt'da doğduğunu. o sıralarda Birinci Konsül olan Napolyonun imparator olması üzerine Beethoven'in partlsjran Uzerindeki «Bonaparte» adını sildiğtnl, büyük bir biddetie: «Şimdi bir sıra adamı oldn... tnsan haklanm çifneyip tiranlık yolnnu tnttn . » drye bagınp ayni sayfaya «Sinfonia Eroica Kahramanlık Senfonisi» başlığım vazdığını da gene ondan ögreniyoruz... Aradan on yıldan fazla taman geçecek, «En çok hangi senfoninizi Mverüiniz?» sorusuna «Eroica» cevabını verecektir. Çağında anlaşüamamıştır eser . Beethoven'in yönetiminde halka ilk sunuluşunda balkondan birinln: «Şn çurfiltü dnrsa bir altm verlrdim .» diye bagırdığı duyulur .. HaBc öItlmsüz senfoniyi ağır, uzun ve anlamsız bulrous, bittikten sonra yetersiz alkışlara karşıhk vermiym besteciyl kaba olarak nitelendlrmistl... 13 Nisan 1970 CUMHURtYET HİUÂtUK 200ÜHCÜ FARUK YENER Insanlordon kaçış ve intihar karorı iyanaya gıdenler. tinlü sarap semti Gnnzing'i bilirler... îki sıralı kendine özgü içki salonlannın yer alcbğı bu semtte ana yol ikiye aynhr... Sağ yolu izleyerek yokuş yukan ya pacağınız blr yiirüyüş sizi eskiden kentın çok dışında sayılan blr köye, Heilegenstadt'a iJetir... Doktorunun öğüdü Userıne sessizlıği burada anyan 32 yaşındaki sanatçı sol sırada, vugiın yüzeyme büyük beyaz bır levha asUı bulıınan ikl katlı alçak bir köy evine sığmmıştı . Beethoven'in doğaya olan yakınlık ve hayranUğı burada daha da geKşmiş, kır ve orman gezintilerine burada ahşmış, ay ni yılın Ekim aymda intihara gene burada karar vermiştir. Sanatçınm bu karannı kardeşlerine seslenen uzun vasiyetna V mesinden, bu ünltl belgeden blliyonız... Sanat tariiıine «Heilegenstadt Vastyetnanıeai» adıyla geçen belge «Kardeslerim Karl ve Beethoven için» sozcüklertyle başlar. tkinci kardesı Caspar'ın adı yazjlmamış, noktalarla boş bırakılmıştır. Sbze, insanlardan kaçışından duyduğu acıyı anlatarak başhyan sanatçı, buaun onlara düşman olduğu bicimtnde yonımlanmasiyte nasal batâya düstildüğünü açftlayarek devam eder. kendlsinl böyle blr davranışa 1ten nedenin duyma dujrgusunu kaybedişi oldugunu ekler. Blr çoban kavalmı dinlemek imkanmdan bile yoksundur. Avunuşu sanatında* aramış, fakat artık dırenci kahnamıştır. Sonra insanlığa seslenerek böyle çaresız kalan bir yaratığın bu türlü bir sona baş vunnakla suçlaıunamasnu ister. Onu bu davranıştan alıkoyan nedenleri bilmiyoruz... Yalnız yaşama dönüş kolay olmaınış, gerçekten insanüstü bir savaşa katlanmış, derin bunaltılarla sarsılmıs ve sadece sanata bağlanmıstır...i Bu bağlanışla beraber üstün eaerlerin, ulaşılmaz güzellik ve anlamdaki yapıtlarm blrblrinl izledigl görülür... öeeUikle plyanist ve kemancılar Jçta yeni blr çağ başlazmştır bu verimle... 1801 den 1805 yılma kadar opus sayısını 15 den 53 e dek kapsayan 36 yeni vapıt doğmuştur. O yıllara kadar verdlkleıinl beğenmemektedlr... Otuz yasına dek yazdaklan sanki onun defiMır. Çalmaya ve dlnlemeye dlrenemez.. Bir îngıliz muzik merakhfflnın ilk üçlüleri çevresindeki övgüsunü şöyle cevaplar: «O sıralarda bestelemeyi bilmiyordnm... Sanının artık biliyo rum Doğal ban izlenimlerin etkisini bulabitiısinu o yapıtlarda fakat gereek UMUİUI iıleri çok azdrr. • BtR AŞKTAN e 1803 yılının bahannda 28 opus sayüı «re majör» sonat bitince arkadaşı Krumphholz'a şöyle deT: «Bondan 5n ceki çahşmalanmdan hiç meınnun kalmadun. Bvgfinden tezi yok yeni bir yol deneyecefim..» Bu yeni denemenin Izlerini 29 opus sayılı sonatta gözlemek kolaydır. Bu çağlarda Beethoven'in askı bu deîa Brunsvik kardeşlerden Josephtee'e ybnelmiştir... Josephine geoç kocasınm ölümü üzerine dul kalmıştır... Besteci aile içinde «Pepi» adıyla anılan guzel dula hemen her gün gelmekte, ders V • MOZAETın yıllar önce hayranlıkla dinledtğl ve: «Bu çocuğa dikkat ediniı...» dedi|t dellkanhya ait üstün eserler, ulaşılmaz giizellik ve anlamdaki yapıtlan birbirinl izliyordu. nuş. bu defa Alster kışlası karşısında bir kata taşınmıştır. Ancak ev değiştırme hastalığı surüp gittigınden ayni zamanda Mölker semttnde bir daire tutmuş, aynca Doblıng adlı sayfıye köyiınde de ev kiralamıştı.. Oturduğu her apartmanın dağınıkhğını ve pasaklılığını arkadaşlan Seyfried, Ries ve Breunıng anılarında anlata anlata bıtiremezler... Bu durum karsısında hizmetçileri de daıma çaresiz kaknışlar, efendilerinin dağümış notalara, mektup ve belgelere el sürülmemesi tenbihi karşısuıda elleri baglı oturmuslardır... Beethoven bu da ğınıklık içinde arkadaşlannı ve hatta Prens Lichnowsky gibi soylu koruyucu ve hayranlannı kabul etmekte hiç bir saktnca görmemiştir. Gereksiz nedenlerle sarsılmakta, krizleri sınır tanımamak t«. nesesl gibi hiddeti de birden belırmekte, kendisinin hep aldatıldığını sanmakta, çevresini kırıp darütmaktadır Sanatı konusunda en ufak bir eleşttriye direnci yoktur... Hele piyano ba ş.na oturduğu zaman çıt çıkmıyacaktır... En ufak konuşmayı şaşılacak bir sezgiyle duymakta, çalgının kapağını bemen ka patmaktadır. OğrencUl Ries ögle yemeklertnl yediklerl «Kuğu» adlı lokantada yanlış yemek getiren garsona yaptığıiu anlatır uzun uzun .. Beethoven yemeğin yanlıs olduğunu hatırlatmış, garsonun «Ama siı bnnu ısmarladınıı...» demesi üzerine bol soslu ve gamitürlü dğer yafanislnl adamın kafasuıa boşaltmıştır. Kavga güçlükle yatıştırılmış, muşterüer gulmekten bayılmışlardır. Vıyanada yaşlı ve saygı değer bir kontes kenti ziyaret eden Prens Louıs Ferdınand onuruna bir muzık gecesi ve şölen düzenlennüştir. Sofraya otu rulunca kontesin sofrasında kendisine yer ayrılmadığını gören sanatçı, şapkasını alır çıkıp gider... Kontes bir kaç gün sonra gene ayni Prens için bir dğle yemegi verir. Bu defa sof rada yalnız kendısi, Prens ve Beethoven için yer aynlmıstır. unıng'm 18 yaşında güzel sevimlı bır kızla, Juhen von Vering'le evlenmesl büyük kıvanç vermişti sanatçıya... îyi bir plyanistti Julie .. Onunla dört A piyano çalıyor, bu mutlu çiftia evinde avunuyor, dinleniyordu... Aradan bir yıl geçince öidü Julıe .. Hem Breuning'i, hem Beet hoven'i derinlemesine bir acıyla saranüc . Ve keman konçertosunu Stephan'a adayıverdl besteci.. Keman edebiyatının bu erişilmez anıtıyla avutmak istemişti onu... «Fldelio» nun bıraktıği btv rukluğu özellikle yaylı çalgılar dörtlüleriyle gidermek istiyordu sanki... Bu arada tanıdığı Kont Rasumowsky'nin de İV nemll roHl olmuştu bu alan» yöneliste... Bu zengin Rus tof' lusu, Prens Llchnffwsky*nin • • niştesiydl. zenglndi, müziksBverdi... Ve hayrandı Beethcv ven'e... Bu eğiimin İlk armağanı, rnüzik tarihine altm çivilerle çaküı ve 59 opus sayılı Uç dörtlü oldu... Aynca Viyanadm çagın dört ünlü çalgıcısındaa kurulu bir dörtlü Rasumowsky adıyla bilmiyor, özellikle Beet> hoıen'in yapıUannı çalıyordu... Grupta birinci kemancı bestecinin çok sevdiği fakat türlü kapris ve şakalariyle usandırdıgı Sehuppanzigh'di... AYHAN BAŞOĞLU SOUEA T^K. GMİPİM CEM SUITAN BUU O HAU3S ONU USMEtO • TEK OPERASI DOĞUYOR 8K» yılında tasansı bulunan eserler, «dördüncü» senfoni, «flçlü konoerto», «öçüncfi» plvano konçertosu glbi anıtlar ve «Fld«Bo» adlı tek operasıdır... Bir süreden berl Theater an der Wlen'de ufak bir bölllmde oturmakta, Fransız yazan Bouilly'nln «Leonore on L'amour conjngal • Leonore yahut kankoca asto» adlı eseri üzerine saray sekreteri Sonnleıthner'in bazırladığı metne çalışmaktadır. Fidello'nun 15 Ekimde Împaratoriçenin doğum Ifününde oynanması kararlasır. Fakat sansür bazı değlşlklikler lstemiş, Sonnleithner'in çabalanna rağmen bu değişimlerin ya pılması zorunlulugu ilk temsill Kasıma ertelemiş, 13 Kasımda Napolyon ordusu Viyanaya glrmiş, «FideUo» 20, 21 ve 22 Kasım günlerl boş salonda oynanmı?, sonra aüsten kalkmıştır. Basmda yer alan tenkidler ağır olmuş, aynca sahnedeki şar kıcılar partilerinin ağırlıgından yakınmışlardır. Olayı bestecinin de katıldığı oturumlar lzlemis, bazı degişiklıkler yapılması ve eserin altı yedi ay sonra ele alınması kararlaştırılmıştır.. 1806 yılının 20 Mayıs gıinü yapüan ikincl temsil de basan sağlıyamamıs, durum Beethoven düsmanları arasında bayram sevincı doğurmuş, bazı gazete ve dergilerde akıllan durduran anlayışsızlıkta yazılar çıkmıştır. ilk temsilde Florestan roHlnü oynıyan tenor August Böckel'in o günlere ait bır anısını özetliyorum: «Tiyatronnn yönetim bfirosuna ngramıstun bir alacak için... Kurnmun mali islerine bakan saray bankacısı Brannla Beethoven'in seslerinl dnydtun yönetim odasından... Beethoven kendisine ödenen te. lif ücrrtinin azlığından yaloruyor, saloıran dolu oldnğnna söy Üyerek daha fazla ödenmesi gerektiğinl savunuyor, Braun ise zenfin ve soylulann oturduğa yerler dışında salonun boş kaldığını, Mozart operalan oynandığında halkuı her yeri doldnr. dnfnnn savunuyordu. Beethoven'in sesi yükseldi: Ben halk için müzik yapmam, sadece aydınlar için yazacağım» Braun ce vapladı: «Aydınlar tiyatro doldormaz... Bizim o beğenmediğimiz halka ihtiyacunız var. Bununla beraber eğer size ödediğimiz parayı Mozart'a ödeseydik zengin ölürdü...» Bu sözler yaşamı boyunca insan haklanna saygıh, özgürlük ve eşitlik İçin savaşan fakat o ünlü gerilimlerde, o korkunç boşalışlarda her şeyi ımutan sanatçıyı çlleden çıkarmaya yetmişti: «Partisyonumu iade edin!» diye gür. ledl.. Braun önce yatışUrmaya çalıştıysa da sonra hademeyi ça ğınp partisyonu getirtti. Beethoven kapıyı vurup çıkmıştı... Braun beni görünce: «Beethoven acele etti... Sizi sever, konusun, yatıştınn, eserini versto dedi.» • YÜKSELİŞ G&&2I& OMA 1 B G İ P Î P KUsefJİıO VAMINPA esteci, împaratorun genç og lu Arşiduk Rudolf'u, bu genç ve müziksever soyluyu tanımıstır o sıralarda... Bu tanışma buyuk ihümalle Prens Lobkowitz'in sarayında olmuştur... Ludvrig van Beethoven o yıllar kıtanın kültür başkentlerinden biri clan Viyanada dehasını ve üstunlüğUnU kabul et tirmiş bir sanatçıdır, orta verim çagına ginniştir, yasamının doruğundadır•Fldelio» yu yaşatmak İçin yapılan ekler ve düzeltmeler yararlı olmamış, gururlu besteclsi ikinci denemeden de yenik çıkmıştı... Moral durumunda ve venm gücünde değisiklık yapmamıştı bu sonuç Beethoven'in... Tek operasının aldığı yeni biçimle de kurtanlamıyacagını seziyor, beri yanda eşsiz keman konçertosunun son notlannı koyuyordu... O gUnlerde eski arkadaşı Stephan von Bre YARIN BEREKETLt YILLAR DEFINE TAL.P APAYDIN DİŞİ BOND 69 TİFFANY JONES GARTH • DAĞINIKLIKLAR BUNALIMLAR B AYLAK MUSA u olay sanatçının kardeşlyle oturduğu Theater an der Wien'den çıkmasına yol ao Sıgara sardı. Düsünüyordu. Köşeyi dönunce Ibijin Ali'yi gördu. Dıkilmı« Habibin eve bakıyordu. Ne o la? dedi. Ne bakıyorstm? Hiç emmi, dikiliyoruz. Dikü bakalım. Daha çok dikilinin buralarda. Ali kızardı. Yüzüne baktı. Ne demek ıstemişti? Biliyor muydu acaba? Soracaku, vazgeçti. Buraya gel, dedi Seyit Buyur emmi. Şurdan git de bizim Kel Hamidi bana çajır, hadi. Peki emmi. Baska bir sey söyliyecek sanmı^tı, rahatladı. Karlara bata çıka kostu. Kel Hamit kan tarafmdan hıamı olurdu. Bit alacak yüzünden aralan açıktı ama ne de olsa hısımdu Hem yajça kücük olduğu için çağırmca gelirdi. Eve vanp beklemeğe bajladı. Damın basmda dikiliyor, «rkenden inen kış akşammı seyrediyor« du. Hava soğuktu. Karh tepeler, yer yer kara lekeler gibi görünen kayalıklar, gittikçe koyulaşan bir perdenin arkasına çekiliyor gibiydi. Biraz sonra akşam eranı okunmağa başladı. «Ort. diye tükürdü Seyit Ali, sonra içeri girdi. Teneke soba gürül sürül yanıyordu. Biı; tarafı fazarmıştı. Boba, dedi Kerim. Bugün gene örbnenden aferim aldım. Öyle mi? Dersi büdin mi? Yok. Kar tepu oynadık da, en îyi ben oynadun. Hepsini yıldırdım. îyi bok yedin dürzu! Ayakabı dayandıramıyoruz. Kirabüir gene ne hale soktun? Kadm sobanın üstündeki tencerede çorba kaynauyordu. Urbalarmı da mahfetmiş, dedi. Dizlerine kadar ıslaktı. Kalk oradan rezil! Sobaya yakm minderde yatan kendi kendisine azarlanıyor sandı, fırlayıp kaçü oradan. Kerim de gitü, geride suçlu suçlu dikildL Hayvanlan suladın mı? Suladım. Saman verdin mi? Verdim. Deyjiıs oğlu deyyus! Sen de adam olacak«tn da biz de göreceğiz he mi? Çocuk cevap vermedi. Biraz sonra kapı vuruldu. Seyit ağaa! He, geliyorum. Dışan çıktı. Daram üstüne doğru yurüdüler, Kel Hamit para verecek sanmış, çabukça gelmiş ti. Baktı Seyıt oralı değil, canı sıküdı. GeldiiüM pisman oldu. Hamit, dedi. Seninle yarm bir yere gideceeiz. Emme saklı bir is, kimseye söylemek yok. önemli. Define mi? Aman afa ben yogum o i|lerd«. Dur la, dinle önce. Yok a|a. ölmeye nlyetlm yok benira. ö « bür ortaklannı götür. U!a oğlum, sen benim hısmumsm. Senl zengin edeceğim. Başkası olacağına sen ol. Bu sefer muhakkak. Yok, dedi Hamit tekrar. Belftlı 1 o Bea ? ginnem. Belâlı melâlt değil ula. Bu sefer kolay. Hem hiç tehlikesi yok. Şurada hemen. Nerede? Harman yerinin altmda. Orada adama define mi kazdınrlar aga, leli misin? Derenin içinde be. Kimsenin haban olmaz. Hem az bi işi Tar. Ben orayı çoktandır dflsünfiyorum. Ok, yaptı Hamit tekrar. Zati millet ayakta afa. Muhtar bağınp durur. Yarm Jandarmayı onbaşıyı doldurur köye. Karakollarda sürünmey* niyetim yok. Neme lâzım? üla kimsenin haban olmayacak diyorum. • Nasıl olmaz, köyün önündeki yer? Gece ararız. Bu soğukta? Çalısınca soğuk dokunmaz adama. Yok ağa yok. Benden paso. Seyit kızdı, Hastir dürzü! dedi. Korkak! Zaü biliyordum böyle diyeceğini. Ötlek!. Dönüp yürüdü. •Dürzü It oğlu it! Cinsi bozuk!» tçeri girince karısı sordu. Ne oldu? Senin sülâlenden zati adam mı çıkar? Hısrnı diye çağırdık da lâf söyledik. Alçak! Ne oldu, gene para mı istedi? Cevap vermedi. Bumundan soluyordu. Geldi sedire yıkılır gibi oturdu. Emme gösteririm ben sana dürzü! Unutma bunu!.. 22 Günlerdir düşünüyordu. Doluya koyuyor almıyor, boşa koyuyor dolmuyordu Ahlayıp uflaytp duruyordu kendikendine. Parasızlık gibi kötü sey yoktu. .Para olsa kolay. Gel lan kaı şurayı dersin, kazar. Her işin başı para. Dükkândan çay şeker istetük, veresive yok demiş dürzü. Sanki parası kalmış bizde. Ne kıpti herif be! üla fU kSyde adama benzer bi adam yok be!» (Arksn var) O ATLAS SİNEMASINDA BUGÜN MATİNELERDEN İTİBAREN BÜYÜK HARP FİLMİ ÖLÜM BEKÇİLERİ GEORGE H1LTON KLAUS KINSK1 SEANSLAR : 12.00 2.15 4.30 6.45 9 15 *//3 !•••••••••••••••••••• 1 Belediyemize ait Ayazma mevkündekı arsa turistik gaye ile 7 yu müddetle 24/4/1970 Cuma gunfl saat 15.00 te açık artırma sureti ile kiraya verilecektir. 2 Yıllık kira bedell 5.000, lira olup geçicl teminatı 2.625, liradır. 3 İhale Büyükçekmece Belediye Encümeninde yapdacaktır. 4 Taliplilerin bu gibi işleri yaptıklanna dair belgeleri üe ilân tarihinden sonra alınmıs ikâmet senedini Encümene ibraz etmeleri mecburidir 5 Bu iş,e ait sartname Beledıyemizde eörülebüir. 6 Belediye ihaleyi yapıp yapmamaJsta serbesttir. (Basın 129%; 3722 İLA\ Büyükçekmece Belediye Başkanlığından (Raaar Reklam : 444/3718)