Katalog

SAHİFE DÖRT 31 Temmuz 1960 CUMHURÎYET ZEKf VE VTES GİBİ *BUSTLERvePORTRELER Vazan: C1HAD BABAN 1 Kendısıjle ılk defa 1944 n l'rda ıjzaktan, ve dolajısıjıe amşmıştım Izmlr de Tarım Satış Koope atıflen Bırlıgınde büjük bir ınucadele açılmıştı Adnan Men deres ve arkadaşlan Ethem Menderes, Fevzı Lutfl Kara osrnanoglu Nazrnı Topçuoğlv grupuna karşı bucuma geç mışlerdı Kazan kaynıyor, kon grede taraflar bırbırlerıne hu cum ed'yorlardı «Tasvir» gaze tesi hükümet tarafından süre sız olarak kapatılmış oldugun dan ben «Cumhunyetıı gazetesı adına, üzıim, incır, *ütun meselelennl her ybnü ıle Ince lemek uzere tzmlr'de bulunu yordum Futbol topu btnim, kaptan da benim,, reket eden burun kanatları, ar kaya taranmış, düz, Atatıırk ren gı saçlar, degırmıye >akın b*r çehre Caketının yakasım aşan yuksek gomlek yakası Daıma caketının kolımdan taşan gom legın manşetlen ve kruvaze koyu elbıse Goze çarpan ırı kol dügrnelen ve ınce ıskarpınler. Menderesi hatırladığım zaman nedense Park Otelı Yah ya Kemal'ı ve onun Uskudar şunni okumasmı gonır gibı olu rum Belkı Menderes m de hayatı şıırdekı Üskudara benzj yordu da ondan Hava karardıkça ışıklar va nar, kuvvetlenır, bır an gear kı Şemsıpasa dan Kuzguncuğa, Kızkulesı nden Çamlıca ya ka dar, gecenın zıfın sıyahlığınt uhrevı Üsktidar ın şehayınl donatır Gece ılerledıkçe ışık lar yavaş yavaş soner, gokyuzu gıbı nurlu Usküdar, yolların larabalan ıle Samanvolu ndan ıbaret bır çızgı hanne gelır, oır sure sonra da busbutun kar&nlı ğa gomulur gıder BİR GÜN BELKİ Menderes de polıtıkanın KU cagına Agustos gecelerının a kan yıldızları gıbı bırdenoıre doğdu Gerçı ısmı ortalıkta duyulmaya başladığı zaman yırmı yılhk mılletvekılıydı Pakat nedense yureğınde janan erışıl mez ıhtırasa ragmen ortaya atıl mak ağır basmak bakanlık ıs temek venlmezse tenkıtçı ha le gelmek luzumunu hıç hisset memıştı Bir kere Alaattın Tırıdoğlu vasıtasıvla Saracoğlu'ndan ka bineye Tarım Bakanı olarak a lınmasınt rıca etmış fakat Sa racoglu bu gorevı kendısine lâ Menderes «Tarıh, onune geçllmesi mumkun olan butun felaketlenn toplamıdır» Konntd Adenauer înce, duz ve bıçak gıbi kes km dudaklar, ihtımallen hesaplavarak konuşan bır ağız hassas ve heyecanlandıkça ha yık gormemıştı Kabına sıgma masına rağmen, gururunun bas kısı ıle beklemesını bılmıştı Cumhur.jet Halk Partısı kadro su ıçmde mufettışlık yapıvor, spor ışlerı ıle meşgul oljvor butçe komısvonunda devlet ıs lerının nasıl yurutuldıigunu oğ renmeye çalışıyor butun bu ış len vaparker tHele sabır, bır gun bana ı a sıra gelır' » dıye beklıyordu Hukuk tahsılını mılletvek.ıı oîduktan sonra Fakulteye vanm yamalak devam ederek yapmış tı Ondan evve1 de Kızılçullu daki Amenkan okuluna gıtmış tı Kızılçulluda oğrendığı Ingı lızceyi haylı unutmuş olmalı idı kı, resmî toplantılann hıç bırınde tngılızce konuşmazdı Belkı de ıyi Ingıltzce bılmıvor, demesınler dıye aşırı bır çekın genlık duyardı Orada ılk defa Ethem Mende res ve Fevzı Lutfı Karaosman oğlu ile tanıstım, onlar da ba na kendı dertlerınl anlatırken Adnan Menderes ı çok methet mışlerdı Adnan Zekı ınsandı, ateş gıbıydı Bır kere sıj'asete karışmış, Serbest Fırka da rol alarak Fethı Okyar m tınünü Aydın'da yuceltmıştı fakat JÇ ay «onra Serbest Fırka sendı uzenne ebedi bır uykunun vor ganını çeker çekmez Bayar, 4 > dın da Fevzı Lutfı Karaosman oğlu'nun van cıddı >an şaka o larak «4vdın Bevlen» dıve ısım lendırdığı *dnan ve Ethem 'le ılgılenmış, ıkısıni de Serbest Fırkanın kapanmasından sonra Cumhunyet Halk Partısme ka zandırmıştı 1945 in sonuna doğru bır gun Ankara Palas ta Menderes' le karşılaştıgım zaman, çoıttan ben tanıdıgım bır kımseyı goru yorum mtıbamı duymuştum Iz mırde gı\Bben tanıdıgım Men deres ı sonradan gazete sutun lannda bılhassa toprak kanu nunun muzakerelerı dolayısı> le çok gormus ve kendısıjle ade ta yuz yuze gelmeden ah'oap olmuştum Toprak Kanunu nun karşısındaydı ve bu kanun çık nasın dıye çok dıaınmışn MFNDERES C H P «aflarında mrge de (alıstığı halde bır türlu ra ona da çelfcektı flbet' « Onu, bana aeuen nlsâl gosterıvorsun'' Vucut re ^afa âhenk ıçınde beraber nırtımelı dır Ben hem kafama hem mcuduma bakanm' O vucuduna oakmaz resım vapar, ben tam insanım, o resım vapmasına rag men vucuduna bakmadıgı 'çın eksık ınsandır » Ankara Palas taki ılk karşuaş mamızı sonra aana şovle anlat ıraştı « Senı yazılarından ve re sımlerınden tanıvordum Ankara Palas'ta salona gırdığın zaman ıçen gırenın sen oldugu nu tahmın ettım. Yuvarlak sış vıllar vılı mıl letvekillıfi «aptığı bfr f.itiede kendın! fösteron plâna çıka msmıstı Fakat beklemrsını bflncrdu Bır :un sıBır <;ure sonra olaylar tek^ar «an ol bir Insan olmab dedım » aramıza jırer bırbınmızden go 3u Krz oarfıcı ve polıtıka ;: bır «nsinın ütlîaü 'dı Cun ne u<.<ıKlaşırdık Aslında Denım de uns karşı açıklarıatıı çocokken top oenım, kap dıgim Oır ..ekıngençl k daıma can benım, oen ^lacafım) dıven ıçımde ya>artiı Her vesıleyla Menderes ın, münasebetlerını kavga ç karacak bır arkadaşla zıa en duzgun oldugu ramanlar öomşmak ıstememenlrı çekında büe benım ıyi ınsan oldu guma uıandıgını nıç tahmın et mem Benı sever gorundugu ve ja benden uzak oldugu za Yarın : manJarda (top benım, ben kap tan olacağım) sozunu bana ra PATLAMIYORLAR ha'ça soylejemedıgını zannettı ğım ıçın yıldızlanmız bır türlü YA! ba'ışmadı Kendısınden jalnız ıcab ettıkçe yakınlık gurürduin GÜVEN DUYGULARI 1945 yılı 7 Hazıranında meşhur dortlıi taknn \erenlenn arasmda onun ısmı en sonda gelıyordu Bırleşmış Mılletler teşkılâtında «tnsan Haklan» ka bul edılıp te tasdık ıçn Bu yuk Mıllet Meclısıne geldığı za man, Menderes kursuve çıknuş \e o tanhe kadar alışılmam'ş bır uslup ıçınde bu andlasma nın tasdıkım ıs^emıştı Mer hum Mumtaz Ökmen ıse bu se bepten onu gene kürsuden hay lı hırpalamıştı Memleket agır agır demokra tık duzenın hummalı haya'ma doğru surüklenıvordu Mende res, beraberce >ola çıkan dort DP kurucusu arasında hıtabetıy le, bzr meseie uzenne eğılıp ısrar lı çalışmasıvle, hergıın bıraz daha tema\uz edecek, hareket te beraber volan çıkanları gende bırakarak ıler evecektı Men deres vatandasın ve bılnassa basıt vatandasın duygularına hıtab etmesını kovu vakından tanıjan bır ınsan olarak ıyi bılıvordu Bır fıkrı beğenmese bıle beğenmedığıni soylem»den karşısındakırun düsuncesını degışttrmeye çalışıyordu Za manla kendı nefsıne olan gü\enı çok daha fazla arttı Hlç kım=e>ı befenmez oldu, fakat, beğenmezlıgınl kımseve belırtmemek ıçın çok çaba sarfederdı Okul sıralannda Iken, futbol topunu kendı ahp getırdığı içın taloma kaptanlık etmek Iddıasmı Uen surduğu gıbı, Demokrat Parti karargâhmda da ancak kendılennı ondan aşağı gorduklennl dıllenyle veya hal lenyle ikrar edenlerle rahat ge çınırdı KAGITCI 88 Akjazılı kabağm kendı başında patlama ıhtımalıne karşı tırıl tırıl tıtremektejdı Herkesten once yatagına gırmış uşutme tuttu dumenıyle yorga m tepe=ıne çekmıştı Yorgan altındavsa ter evıp durujorau Savcı şâjet soruşturma açarsa «Su pıs., >Su boklu» mahpjsların her şe>ı bulbul gıbı sojhveceklerını bılıvordu Kendıler nı kuıtarmak ıçın onu ele verıp vakabılırlerdı Gu\en'!ebılır mıvdı h ç bu •Murdarlar.a'' Hukumet de bunların uvuşaklugunu bı dıgı ıçın gemı azı\a alı>or «Istıbdat.ı artırdıkça artırıvordu Yıllar vılı «Deccaller ıdare^ıne kuzu kuzu boyım egenler bunlar degıl mıvdı'' Camılerı kışla hâlıne getırıldıkten başka, başlarına ga\ur ıcadmı geçırıp Kur an vazısınm verıne de Lâtın harflermı, \ânı Gavur jazısını ku zu kuzu kabullenmemışler mıydı' • Bok herıfler » Duş unde Savcı'jı gordu Bır yerlerde olurlar raı> Herıf bugunku gıbı hızla gelıp ensesınden ya kaıatııştı « Hapıshane halkınt avaklandıran »en m '«ın \sacagım senı' devıp daragacına suruklem lı Yaharmış vakarmışsa da Savcı dınlemetnı;, cellada teslım etmış, cellât da ıpı boynuna tak«rken Uyandığı sıra gecenın geç v aktıydı. Kulak verdı, derınlerde avak seslen, açılıp kapanan paslı kılıt gıcırtıları Yoksa Kudret beyı mı getırmışlerdı* Yatağından usullacık kalktı dızlerı uzermde ka pıya gıttı Çatlaktan dışarı baktı ama pek bır şey gozukmuyordu Yalnız, bır ısık galıba bır el fene rı ışığı, tecrıtlerm bulundugu ust katta bır sure dolaştı Sonra arka tecrıtlerden bırının elektrıgı yandı ama ıçerısı gpzukmuvordu Uykulu bır ses Kudret be>ı getırdıler galıba' dedı. XXL Olay Istanbul gazetelerıne yansıdı havadıs Tür kıye nın her yanına yayıldı Şehvar tel çekerek geçmış olsun dedı, herhangi bır şeve ıhtıvacı olup olmadıgım sordu Durdane «Yıldırım» teavle «Buyuk geçmış olsun»da bulundu; apartmanını sattıgını, ısterse paralan bıtamam yollamaya hazır oldugunu btldırdı Yıldırım tea «Telgraf» degıl âdeta mektuptu Ote jandan Nefise, yenı Mudur gelene kadar Cezaevı Mudurluğunu de uzerıne almış sert Sa\cı'jı Bakanlığa şıkâyet ettı Kocasmı tek kışılık hucrelerden bırıne sokmuş goruşmeyı, haftanm be lırh gunlerınde, otekı hukumlu va da henuz zanlj tutukıular gıbı tel ardmdan japtırdığını, « bu haksızlığın onune geçılmesmı » ıstedı Aldıran olmadı Bu tarz goruşme bır haksızhksa, Turkıve'nm bu+un cezaevlerınde, burön zanh, ya da hukümlü lere uygulandığına gore Turkıve ölçusunde bır hak sızlık demektı kı, göruşmelenn toptan degışmesı gerekırdı. Savcı, Cezaevıni gorulmemış bır sıkıya alnıiftı. Kuş uçmuyordu Adam gece janlarına kadar çah şıyor, çokluk da gecenın geç saatlarında, hıç umul madık bır anda gelnenjordu Ovle k. Kudret Yanardag bıle ariamın kul yutmaması karşıjında sıkılmağa başlamıştı Pufla gıbı vatağı, ıpek pıjama ları, ıç çamaşırı vıyeceğın danıskasma, hattâ hattâ hızmetıne bır meydancmm bakmasına, çeşıth Istanbul gazetelerın n venlmesıne ıstedığı kıtapları getırtebılmesıne karşılık, goruşmelerde eskıden ol duğunca hıç bır ımtıyaz tanınmıyor, otekıler gıbı, tel arkasından zıyaretçısıj 1» goruşmesı değiîtırılmıyordu Ilk gunler bovle geçtı Savcı'nın nail olsa koğuşuna uğrayıp, onu gormek ısteyeceğmı umduvsa da adam asık yuzuyle Cezae\ı ıçınde vakıtlı \akit nz dolaştı onun koğuşuna uğramadı Başgardıyan, çeşıtlı gardıvanlarla <nkı bır kontrol altında tutuvor, her an ne vaptığını hemen hemen bılıyordu da gıtmıyordu koğu$una. Kudret Yanardağ kızdı Ne demek oluyordu bu' Bır pusula vazıp dâvet etmevı, ya da çağırtma smı ıstemekten de kaçmıvordu Müduru çaeftmak rızıkov üu Ya ge mezse17 Av agına gıtmek de kendısı ıçın alçaltıcı olabıhrdı O>le ya da bovle ıkısınden bırını ı«temek zorundaydı ama hangısını' O gun Nefıse'nın zıjaretıne gıtmedı Kadm ofkev]c Savcı'nın yanına çıktı Savcı, Mudur'un odasında, masa başında, bır seyler yazmaktaydı Kadını zerrece onern vermeden asik vuzle karşıladı Ma<!anın yanına kadar geldığı halde başını kaldınp da bakmadı Nefise dıkıldı dıkıldı dıkıldı Savcı neden sonra, hala bakrradan. Ne var"1 dedı bır şey mı ıstıyors nuz"" Hıç b r şev ıstemıvordu ama, konjşması gere* ken şe\ler vardı Kocam bugun goruşme \erne gelmedı' Sa\cı onundckı evrak arla meşgul Bana ne 9 Hasta mı acaba dıye ogrenmek ıstıjorura da Hasta\sa Cezaevınm doktoru, reMrı var' Şuphesız ama ogrenmek de hakkım degıl mı* Savcı el a!tından Kudret Yanardağ Nefı»e Dm ve ve Idrıs hakkında geıeken soruşturn ayı yaptır mış Nefise nın Medenı Kanuna goıe oegıl, Şer ı ni kâhla evlı oldugunu ogrenmışü Başını sertçe kaldırd' Ne sıfatla"" Eşı sıfatı>le' Nıkâh '"uzdanınızı gorebıhr rrı\ m* Nefise sarsıldı Yoktu Fena yakalanmıştı Yanımda degıl, dıvebıldı Savcı uzerınde dunnaz gorunerek kestı atti" B r dahaya vamnıza alın Almazsanır, tel ar kasından da goruşmenıze ızın vermıvebıhrım' Nefise çıldıracaktı Bağırıp çagır.ıak çıftlıgmden tarlalarından «oz açmak va^ın nartılen ıktıdara gel rse bunun hesabını v ermege hazır o!r"asını falan karıştırmak ıstedıyse de vazgeçtı Adam patırtıva kulak asacaklardan gorunmuyordu Ayalc lanmada Cezaevınde kalıp, koca bıyıklı, kerlı ferlı tutuklu an yumrukladıgı, «Isvanı. tek başma bastırdıgı şehre gardıvanlar >oluvla vavılmıştı Nefise de ı^ıtmıştı Onun ıçm clabılırdı kı adarn ışi hakarete vardınr ok vavından fırlar hıç ıstenmıyecek sev er olabıhrdı Bu ıstenmıjecek şey de, makamında hakaret ettığı Savcı tarafından kovujturma açı ıp tutuklsrmaTiv^ı Pekâlâ dedı Bundan 'onra emîrlennıze gö» re hareket edenz Savcı nın ten»sı attıisa da kendını tut>u Hakkınızda h vırlı olur' Nef se kahrolarak çıktı Yolda Başgardıjan'ın, « Ne vaptmız"'. sorusuna • Deveden buvuk fıl var'. dev p geçmekle vetınd De\e'vle Idrıs dışarda bek ıvorlardı Ağlıvacak kadar hırslı, Ke! Mıs» tık'ın arabaMna hınd ler Arab" w°1 V >=iık degılse de Deve'yle îdr s kadınm bozjk csldığmı anlamışla'dı sormadılar Vna o ^ormalannı Mıjor, sormamala'ı karsı>nnda da kendı kendını vıvordu. B r ara Terb ye«ız herıf dıje homurdandı. Deıe Mudur mu'' Savcı Paraon Henf kazık kaktı Mudunjete be Ama deveden bujık fıl var' tdrıs .Dave» sozu le arkadaşına baktı o da far kındavdı bakı=tılar ama gu mekten çekındıler Ah ah ne dıve butun bı nlara meydan vermıştı sankl Kudret Yanardağ9 I»ı tadında bıraksa da oralara duşmese daha ıv dpgıl mıjdı* Az kaldı dedı Nefise Çok az kaldı Seçımlerı alaljn ısterse Kudret seçılmesın Yeter kı ıktldar bıze geçsın Ben o suratsıza sordurturum^ Kel Mibtık u«ullacık Ab a nereve gıdecegız7 Partıye Kel Mıstık kırbacını hayvanlannın jelelen fiza nnde şak^ttıktan sonra « Kan soktjrememıs, bellı'» dıve geçırdı «Gehrken epey attı tuttujdu a. demek hava Tabi canım, koskoca Savcı o bu deg.l va partımız seçımlen kazanamazsa yaş Bı zım kan da gozumu oya> gayr Neme gerektı benım partcıhk. Kudret beyı ıçerı attılar. Sesımler de geldı çattı Ne japacak bakalım> Sordu Abla' Ne var' Seçımler geldı çattı. Kudret beğ ıçerde. N» olacak' Nef ıse anlamadı Ne ne olacak' Seç mlere nasıl katılacak* Partı aday gosterd Seçımı kazandı mı, telg rafla tahhv e ederler kı Allah o gunu hele bır go». ters n O Savc; oiacak herıfe bır çıft sozum var! (Uevamı rsr) Dişi Bond MODESTY r ~ ^ BLAISE Uu>Ol CON6LIM AftTlt PRENS6S Trftcıny Jones JIFFANY JONES PABANI21K1 SJ yuwu 5ü , BÖVLESfME B<tt TOP VE KAPTAN 1948 yılının yazmda bır gün îzmmn Çeşmesındejdık Menderes denızde uzaklara açılmıştı Plaja dondügunde yaptığı ışm tehlıkelı oldugunu hatırlattıgım zaman, « tnsan kendine itimat ettıkçe ınsan olur» dıye cevap ver dı GulüştUk, ben, bu itımadı kazanmak jçın mutlaka engmle re açılmanın şart olmadığıru soy ledım Bır ınsan kendine olan guvennle daha aztehlıkelinıeraklara da sahıp olabılır, mese]â, Churchıll'ın ressamlığı gıgı Bu sefer o, bırdenbıre sozumü kestı. O/M ECCE&.Y BEHVAMUŞ ce.r AMA. BU ICIZA t J Ifco""veresim: AYHAN BAŞOĞLU j f N T l K A M YEMİNİ TIŞEKKÜR Aramızdan eb«diven ayrılarak bızleri sonsuz aeı içınde bırakan çok kıym«tlı aıle buyuğumuz , Em p Tumgenera! cenazesme ijürak eden çelenk gondermek nezaketinde bulunan mektup telgraf. telefonla bızzat evımıze kadar gelerek buyuk acımızı pa>lasan butun dost ve akrabalarımıza cenaze rıerasimınde buvuk ^a^d mlarını gordugumuz Sılah ı Kuvvetler mensuplanna eskı Muharipler Cemı\etı Sumerbank Genel Mudurlugu rnensuplarına şukranlanmızı sunarız \ILESI H. KÂNİ ELtTEZ'in TELEFON DEĞİŞIKLİĞ! j BAŞAE SİGORTfl A. Ş. GCNEL MflDÜRLÜÖÜNDEN 11 \5U<!to< 1969 tarıhınden ıtıbaren TELEFON fe^NTRALIMIZIN I L AN Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığından: Bakai!]|mız Donatım Genel MUdürlüğu Nakltyst Şubes) Müdüru olarak Istıhdam edilmek tızere çok uygun sartlar dahılınde tngılızce bilır atblve ve ıkmal tecrubesi olan bir Makine Yuksek Muhend.si alınacaktır tstekLlerın Donatım Genel Müdürlüfune müracaatlan 46316O ( h t 5 a) NLMARA tLE HİZMETİNİZDE OL \ C A G l M B Î L G t L E R İ N l Z E S O N \ R I Z (V Id ı ))8 ı.6iı (Basın ı\