Katalog

SAHİFE DttRT 5 Nisan 1969 CTTMHURtYET Olgun siyasetçi. başdöndürücü başanların | ardında, yannın gelirebileceği çelişmeleri, önceden hesabedebilen adamdır. Menderes, aktif bir siyasetçiydi. Ama sanıjorum ki, olgun siya B setçi değildi. / MENDERES'in DRAMI terinda büyük batalardan biri, bu seçim sonlannı, hiç bir suretle, gereği gibi değerlendirememeleri olmujtur. Mesela 19S7 seçimlerinln belll olduğu gace, jerçl sarsıntıh saatler geçirilmis. ama bu netlcelerin derln ve dovamlı değeriendlTilmesine, gene öyle sanıyorum kl, yönelınememistir. Hele Bayar gibi tec rübeli bir polıtikacımn bu değerlendirmelerdeki gafleti, hakikaten güç isah edilir bir haldir. Şimdl BU, yukandaki değindigimiz mlhnetli eecedan biı t»Plo verelim: .^ baha kadar, k&h Baçbakanlıkta Menderes'in, kâh tçiv lerinde Oedik'in odasında »e Halk Partililerin Ankara sokaklannda tertipledikleri kız gın yiirüjüşlerİM havası içlnde ahyoıduk. Menderes'i ~ yılda, o geceld kadar üifün bir sinirlilik içinde görnemiştim. Hükumet olarak, memteket düıtninln başkaıu olarak, Demokrat Partinin biirük mntmluıu idi. Kendislni. her iki niteliği yürtinden. mânen biraz yrnUmi? buluyordu. Kısık bir aesle: Demokrasiyi bu hale ge tinneye ne hakkımıc var? Kimin hakta var: diye, kendi kendine ve hepimiıe sonıyordu. Saçları dağinıktı. îü. TÛ sararmıştı. Durmadan konuşuyordn. Fatin Rüştu Zorlu bir arahk vanıma geldi: Bak Samet bey. dedi, Adıtan bey, mağlup blr knmandana ne kadar bentiyor, flstünde sadece üniforması ekstk. Oün doğarken evlerimize ' daJUdılc. Ama bu, bir 1950, bir 1954 zaferı değildi artık. Evet Menderes'te, hep o geceyl hatırlayarak detilmidir ki AUah bir daha, 27 Ekira fecesini tekrar gfistermeıin, •özlerinl, ber vesile ile tekrarl»mı?tır..» (1) Ama. 1957 den sonra nutuk, çıta? ve davranışlanna bakılırsa Menderes va arkadaşlan, bu mıhnetli gecenlr mân&sını, hiç de değerlendıremedıler. Ondan sonra Demokrat Parti, bır daha seçimlere de gireme • miştir. Çünkü 1957 den sonrı açılan yol, göriinüse göre ve normal şartlar altında, HaU Partisl lktldarına çıkabllırdi. Zaten çok partili ve demokratik bır ülkede bir partinin 10 yıllık iktldan, ueun ve yıpratıcı bır iktidardır. Hatti buna, bıstmcı bir iktidar süresi de dıyebılirır. Yazan: AYDEMIR Partiye artık düşünen biri gerekiyordu 1954 seçimlerinın sonuçlannı, Demokrat Parti yoneticiien aca ba nasıl değerlendirdiler, bılmıyorum. Yahut da benim gorebıldığım, dınleyebUdığun Demokratlann hepsı, bu soruyu bir baska şekılde cevaplandırdılar. Daha doğrusı. oniara gore, boyle bır konu yoktu. Onlara gdre zafer tamdı. HalK Partısi yıkılmıstı. Koca Meclıs te 31 mebus! hem de 488 Demoıc rat mebusa karşı... Fakat bu madalyonun bir de ters tarafı vardı: Evet, Halk Partisi Meclis çatısı altında, yıkılırcasma ezümiştı. Ama daha önce ışaret ettıgımız gıbi, tsmet Paşa hiç de oy kaybetme mlştl ki?.. Terslne ol&rak 1950 seçimlerine gore, aldıgı oylar artmıştı. Demokrat Parti ise, aynı şekilde kıyaslanınca, 1930 seçimlerine göre oy kaybetmı?ti. Zaten Seçim Kanununun cilvesi olarak, biri Meclis> 488, dıgeri ıse ancak 31 mebus getirebilen bu iki parttaın toplam oyları arasındaki fark, ancak 600.000 oydan ibaretti. lşte bu durum, cidden dtlşünulecek bir haldı. Ve Demokrat Partiye simdi, laîer naralanndan önce, yanl herseyden evvel, bir «DUstlnen Adam» lâamdı. Ama sahnede iste bu adam yok tu!.. Bence 1954 seçimlerinden sonra iktidar safında, olgun bir siyasetçi içın ilk duşünülecek şey buydu. Demek ki, bir bakışta Allah göıtermttln! Sahne hakikaten llgl çekicidir. Çünkü seçimlerin hetoen arefesinde Menderes, 1 Afustos 1937 de seçim mückdelesini açarken, «Seçim günesi yakında doğacaktır» demişti. 22 Ekim basdöndürücü bu başannın ar1957 Ankara nutkunda da şoyl« dında. sertlığim muhafaza eden konuşru: bır dırenis vardı. Nıtekim 1957 « Paşam!.. O l seçlml»r«!. seçımlerinde, Halk Partisının İste meydan, görelim sem!.. Ebu 31 mılletvekili 178'e çıkacakvet, iki ttraf meydana çıkmışn. tır. Ve bütün Türkiye'de DP. Seçimler yukandaki sonuçları n;n oy farkı, yalnız 631.027 den verdi . tşte bu neticelerin^ ıbaret kalaoaktır Yani seçıma alındığı geceyi Ağaofclu soyle* katılanlann oylannm, ancalc tasvır eder: •'« 6.88'üıe dusecektır .. Kaldı ki, « 195" seçimlerinin soHalk Partlsl, daha. 12 ilde, topnnçlan, başta Menderes, helam olarak daha 32.000 oy topplmiı için düsündürücü ollayabllseydi, Meclis'e 178 değü, du. Demokrat Parti, önemli 299 milletvekili sokabilecekti!... sayıda oy katbetmiştl. MecŞu halde Demokrat Partinin hal Hste mnnalefetln mffletveka hakimiyetl. herseye rağmen kili sayist 118e yükselraişti mutlak değildi. Bu ise, hele bu Bu tonuçlan aldığım» gece, 1967 seçunlerınin sonunda, henı siyaai hayatımm heyecanlı Menderes, hem Demokrat Parti saatleri ile doludur..» ioin, cidden duşünülecek bir «Seçim sonuçlanm ve olay haldi. Hem Menderes'in, hem lannı beltrten haberieri saDemokrat Partinin kader Bond MODESTY BLAISE Yıpranma ve bıkkınhk Yıpranma ve bıkkınhlc, çofe partili demokmtik rejimlerde, sosyal psikolojl bakımından, normal blr haldır. Ve böyle reJimlerde hiç bir iktidar partisl, uzun iktidar alışkanlığına kendîhî kaptırmâînâlıdir. Bu' gtH* rejimlerde iktidar, hak değtt, emanettir. Fakat Menderes'ta ve arkadaslannda. sağduyunun bu emri, gallba pek itibar görmedl, Demokrat Parti Milletvekili Abidin Potoğlu: Demokrat Parti iktidards 200 yü kalacaVrır, şeklinde tekerlemeler yaparken, arkadaşlan onu bir kahraman gibi gorülardı. Halbuki yıpranma ve bıkkınlık, sosyal ve kaçınıltnaz bır ruh halidir. Bu ruh hah, hayal kırıklıgından gelır. tdare edilenlerde hayâl kunklığı ise mukadderdır. Çünkü hiç bir iktidar, berkesi memnun edemez. Gerçi dikta rejimlerinde, halkın memnun olup olmadıgının ölçüsü, halk tarafından değıl, dik Utörlerce tftyin edibr. Çok partili demokratik rejimde ise, adına bin başh, mılyon başlı bir dev demek olan seçim efkan umumiyesinde, her baa, ayn bir şey bekler. Ve bu basların hepsini doyurmak mümkün değıldir. Menderes iktidannın yıpranışı, başlıca şu istikametlerde derinleşti: (T) Partılerarası münasebetlerde, karşıhklı saygı prensipl yürütülemedı. Ve bunda bilhassa Menderes, daha ıleride vereceğımiz aşırı saldınlara sürüklendi. Halbuki Menderes, iktıdara gelmeden önce, şöyle konuşuyordu: Karşıhklı sevgi ve say tıklerl Halk Partisüıln tek parti gıyı insan, kendi terbiyesi zihmyetinden kurtulamamalan, lçin yapar. Onlar bUe aevçi Demokrat Partiyi, hatalı davrave saygı sOstenneseler bilr, nışlara sevketmiftir. Bu da biz bunu yapmay» mecbupartiyi yıpratan amlllenlen biruı. Nizamnamemizin karşıriydl. lıkiı sevji ve aayp prenıipi(6) Demokrat Partlnln, iktine riayet etmeye mecburnz dara gelırken yaptığı vaitleriBunlan konusan bir insamn, nın, iktidardan sonra unutulmesela ıktidara gelir gelmez 1ması iyi olmamıstır. Bu vaitlenonü'yü, hem de Meclis kürsürın başlıcaıan şunlardı: sünden, orduyu ele geçirmek, as 1 Anayasa teminaU, ker! hükumet darbesıne teşvik 2 Adalet teminaU, etmek gibi ağır hükumlerle suç 3 Basın bilrriyeti, layarak, Halk Partisindan. bas4 Dinl aiyMete ilet etlarındakilen atmalanm lstememeroek, sı, hakikaten iîahı güç bir şev5 Anti • demkratik k > a dır. nunUrı kaldırmak, (5) tktidar ve muhaletet şef6 tktidarla muhalefet leri arasmda, saman zaman ve arasında normal Parlimenbır masa basında karşılasmalato milnasebetlerinin kurura gidılmemesl, keza hatâ ollusa. mu?tur. Dü^Ünmeli ki, Bayar Sanı>orum kl. bunlaruı tahak ve Inonü, 10 yıllık Demokrat kuk ettinlmediğine, bu temel iktıdar boyunoa, tek bır defa ilkelerın ihmal edıldiğıne, sa^ buluştular. İnonü'nun ncasıyle duyulu eskı Demokratlar da şatahakkuk eden bu buluşmadan hadet etieceklerdir (2) ise Bayar, şasılacak bir kuçumDemokrat Parti iktıdannın, seme ile bahseder Menderes ve hattâ kalkınma hamlelennde bitnont! bulusrra vt karşılaşmftle itibar kaybına yolaçan davralarına İse Bayar, Öyle anlaşılıycr nışlann bulunduğu da göze çarki, daima karn olmustur Ama pıyordu. Meselâ devlet işletmebu konuda asıl aydınlatıcı iaahleri ihalelerinde: lar, tabil Bayar'a dll$ecektır. Dilediiine ihale. (T» tktidar ve muhalefet ara Gizli ihale, nnda ve Meclis çatısı altında Değisebilir bedellerle ihale • geçicı ve gbnülsüz bir bahar şeklındekl sistem, iş ve inşa çevhavasını almazsak normal b:r Parlâmento duzenı, hiç bır za relerir.de de ıtimadı sarsıyordu. Bu ltımat sarsılışı, doviz tahsiman kurulamamıştır. Ve bu hal, sı etralında yayılan şüphelerle, aydınlarda ve halk kütlelerinbüsbütün artıyordu. de, etkıler, bıkkınlıklar yaratDış siyaset ve bu arada, bumıstır. gun bıle hâla aydınlanamayan sebeplerle Kore Harbine katılı(i) İnonü'nun seyahatlennşımız ve bunun; deki engellemeler, saldırılar, B.r avuç kan verdik ama, hattâ înttnü'nün meselâ üşakbüyuk devletler arasma katıldık, ta olduğu gibi taşlanmasına, yagıbl üadelerle yorumlanma^ı, ralanmasıns vardınlan kayguelbette kl tatmin edlcl değildi. suzluklar, etkilerini Demokrat Bu arada ve devlr. istiklâlıne Parti aleyhine yapmıştır. Bu par ne kayıtlar getirdiği hâlft açı'itıyi yıtratmıştır. Bu saldtrılar, lanamayan tkili Anlaşmalara, sı meselA Topkapı hadisesande nırları belirsız angajmanlara süolduğu gibi ve eğer görevsiz, ruklenlş, keza Dtmokrat Parti fakat cesur bir binbası işe mıiiktidan hesabına, ağır blr dikdahale etmeseydi, înönü'nün katsızUktı Bu konuyu lleride linç edilmesiyle bitebilirdı. aynca işleyeceğız ($) Demokrat Parti iktldan Fakat devlet maliyeslnde entboyunca, Bayar m, Menderes tn lâsyona doğru kayi"! ıse, netıceve arkadaslaruun, evvelce yetis de halkın güniiik hayatını »ıddetle ilgilendlriyordu. Hele dar ftelirli insanlann iktıdara cephe almasını Rerektlren asın hayat pahalılıgı, bunu önlemce volundakl btraz da gülünç fıyat tespit ve kontrolleri, keıa Menderes'in ve partinın itibannd» menfî etkilerini yapmışlardır. Hülftsa, ruhi Dakımdan bır hayal kmklığı ile baslayan bı«"kınhk ve pttılcçe tktidann yıpranışı, hele 1957 seçimlerindea sonra, göze batan blr gerçekti. Ama, Demokrat Partintn ilyagramı. bızım gtirusümU» göre. asıl ne vakit dusmeye başlamıştır? . Simdl bıraz, bu konu üzerinde duralun. 1) 2) Samed Ağaoğlu: Arkadaşim Menderes. Bu konuda etraflı bllji için: Ş. S. Aydemlr: ÎWnci Adam. Olt. III. ss. 183183. .YARIN:. Sosyal bir knnun Ycont ELISABETH S. HOLDING NİHAL YEGİNOBHUİ çevtren: 24 Killlan, tYoo,» dedl. «Hiç lannetaıiyorum.» Sibil, «Senin zannedip zannetmemen beni ilgilendirmez» diyerek döndü ve yukanya doğru yurüdü. Killian da onu izledi. «Jocelyn'i görmek istiyorum ben.» Sibil, «Senin istediğin bu olsun» diyerek Jocelyn'in odasınm kapısını açtı. Içerı girdiler. Lâmba ışığında Harriet beyaz tenlı bir sanşın olup çıkmi|tı. Beyaz pijamasının üzerinde havlu ku maştan yapıhna bir beyaz sabahlık. Yatağm yanmdaki koltuğa oturmuî, ellerinı başının altına kılitlemişti. Bu haliyle bir sabır sembolüydu sanki. KıU lıan'a goz ucuyla söyle bir bakıj fırlatü ama yerin. den kımıldamadı. Genç adam yatağa yaklastı ve durup Jocelyn'e baktı. Jocelyn'de bır değışikhk olmuştu. ÇökmOş, yasBilm;;, ezilıp yatağa yapışmış gibiydi. Solufu kısa kısa, kesik kesik çıkıyordu. Yüzü kıreç gıbı be yaz, gozlerinm altı mor mordu. Killian yan fıaıldıyarak, «Çoktandır boyle mi » diye sordu. «Yâni kendinden habersiz'» Harriet nomıal bir tonla. «Doktor Jacobs onu ayılttı» diye cevap verdı. «Tamamen kendine geldi. Ama şimdi dınleniyor.» «Fenalaşırsa nerden anhyacaksın?» «Nabzından. Durup durup yokluyorum nabzını.» Killian, «Hastabakıcı tutalım» dedi. «Hiç beğenmedim onun bu halini ben.> Sibil, «Yavrucuğum, aptalhk etme» dedi. «Bu meselenın etrafa ya>ılmasını mı ıstıyorsun yânı?» Harriet, «Doktor Jacobs gene ge'ecek bugün.» diye lâfa karıştı. «Jocelyn'i oldürursek herhalde farkına varır. Onun için korkma öldurmeyiz sevgüini'» Sibil, «Biliyorsun, iskandalden, dedikodudan Garth VOBUM... Ş Ü EN/" B02 BEMDEOeU nefret ederiz biz» diye gene öyle ığri • iğri güldu. «Ödumüz kopar gazetelere geçmekten.» Killian dudağın» ısırarak sustu. Saçmalıyor rauy du «ceba? Doktor Jacobs şımdılık tehlike yok, de. mış ve hagtayı »rna kıza teslim etmışti. Gerçı Dok tor Jacobs işin iç yüzünü bılmiyordu. Ama Killian bıliyor muydu sanki? Neydı isin ıç yüzü? Chauverney'ın başına ne gelmişti? /Jocelyn'e ne olmujtu? «Birazdan gene uğranm» dedi ve tuhaf bir yenilgı hıssıyle dışan çıktı. Ost katta inanılmaz bir sessizlık hüküm sürüyordu. Bütun kapılar kapalıydı bir tanesinden maada. Killian oraya gitti ve derli toplu, ferah bır oda buldu' Yatak açılmış. piiaması. terlığı hazır. Genç adam döndü ve ılk odasına gıttı gene. Karan lıktı burası. Işığı yaktı ve halının uzerındekı koca» man, kara leke, yerden fırlamışcasma gozüne çarp» tL «Artık bu kadarını da yutturamazlar.» diye düsündu. «Bu kadarı fazla.» Chauverney'i ölümle dirim arasanda bırakmn tı. Adamcağu belki öimüştii bu arada. Ama olü d» olsa, canh da olsa, onu ılelebet saklıyamazlardı yal 9 Ama kimlerdi bu isi vapan Niçin yapmışlardı' Ne yapmışlardı Nerdeydi îimdı Chauverney olü veyahut diri? «Yutturamıyacaksmız bumı bana Yakanızı bırakmıyacağım. Severdim ben Cha<lıe Chauvernev'i. En müşkül ânımda bana dost clını uzatmıstı Benimsemİ5tim onu Ölmesını istememUtım Ya Doktor Ponievskı? Evet, onu bu!up sormalı N« kadar şefkatli da\ranmıstı Chaıı\ernev e' Ama Sibil ne demişti onun hakkında? •Chauverne.'i Eric'le bırakırsan tabut alman gerekir. demişti. Neyi kasdetmıştı acaba? Muammalı kısiler bunlar. Ama ne olursa olsun gıdıp Ponievskı'yi bulacağım ve Chauvemey'i ondan soracağun • (Arkaüt var) BAYINDIRLIK BAKANLIĞI Karayolları Genel Müdürlüğünden Tarih, Guıı ve Saati Son Gunü 1) Eksiltmeye konulan yollar: 1 Urfa geçışi yolunun takrıben km. 0+0002 + 726 kesiminde yaptı3.000.000 103.750 nlacak «Toprak, Sanat yapılan, köpru, üst yapı vs.. işleri 6 5.969 Sah 16 25 4 969 Cuma 2 Gökova ayrımı . Köyceğız yolunun takriben km 25+800461414G/46+130I*33r333 kesiminde yaptmlacak «Toprak, sanat ya. 27 500 000 838.750 ' 8^ 9S9 Perj. pıları, ust yapı, bakımevı vs.» 15leri. 16 28.4.969 P. tesi 3 Göksun Maraş (Puren Varyantı) yolunun takriben km 192 + 519198+984G'197 + 652I217+584G/70+461169+140 kesiminde yaptırüacak «Toprak, sanat yapılan, köprü, tünel, üst yapı vs • 30 000.000 913.750 12^.969 P. tesi 16 2.5 969 Cuma işleri. 2 ı Yukanda yazılı yolların eksiltmeleri hizalarında yazılı tarih, gün ve saatlerde Ankara'da Karajolları Genel Mudürluğü binasında Yapıır. Daıresı Başkanhğı odasında kapalı zarf usulu ile yapılacaktır. 3> Eksiltme dosyalan: Vezneye yatınlacak 50. şer lira bedele ait makbuz mukabilinde Karayolları Genel Müdürlüğü Teknık Hesaplar Şubesınden alınacaktır, (Igürak belgesi müracaatuıdan bnce eksiltme dosyan almak Jarttır.) 4> Eksıltmeye güebilmek içın: a Isteklilerin 1969 yılına ait Ticaret ve Sanayi Odası belgesi ile şirketlerin; sozlesmeye esas ilk ilân tarihinden sonra alınmış hali faaliyet belgesi ve usulü dairesinde yukarıda yazılı her iş içın hizasında gosterilen miktarda geçicı teminat vermelerı, ^Teminatlar mektup olarak verildiği takdirde bu mektupların müddetsiz veja son müracaat gününden itibaren en az uç ay müddetlı ve Maliye Bakanlığının 12.1.1956 gün ve 529715/1723 sayılı tâmimine uygun olmaları.) b Isteklilerin ea geç yukarıda yazılı i^ler için ayrı ayrı tesbıt edılmiş olan müracaat son günü, mesai saati sonuna kadar bireı dilekçe ite Karayolları Genel Müdürlüğüne müracaat etmeleri, (Muracaatta Genel Evrak kaydı tarihı muteberdir) dilekçelerine; (B> grupundan en az yukarıda yazılı keşif bedellermi ihtiva eden miktarlarda müteahhitlik karnesıni, eksiltme dosyasındakı örneklere uygun (mali durum bıldirisini, sdzlesrneye esas ilk ılân tarihinden sonra alınmış banka mektubunu. çalışma tasarısı ve teçhizat bıldirisini, «bu. bildıride gosterecekleri ana inşaat makinalannm sahibi olduklanna dair belgeİeri ibraz etmeleri, kira ile temin eddecek ana ınsaat makinalan içın beyanda bulunmamaları., teknık personel ve taahhüt bildirilerini, isteklilerin; «gerçek tek ki?i olması hahnde imza sürkulerıni, şirket olması halinde şırket sırkulerinı, is verını görüp tetkık .ettiklerine dair işin ait olduğu Karayolları Bolge Mudurluğunden alınmış tasdıklı bir belgeyi1 eksıksiz olarak ekleyıp bu işler içın iştırak belgesı almaları, ""ler ig ıjın dılekçelerint ayrı ayn belgeler bağlanacaktır, iştirak belgesi için telgraflp müracaat kabul edilmez.) 1 5 Isteklilerin eksiltme şartnamesinde verilen izahat dairesinde hazırhyacaklan teklif mektuplarını eksiltaıe ftünleri saat onbeşe kadaı makbuz mukabilinde Komisyon Başkanlığına vermeleri lâzımdır. Postada olacak fecıkmeler kabul edilmez. Keyfıyet ılân olunur. Keşit Bedeli Lira Gecici Teminatı Lira Ekciltme Muracaat (Basın: A. 668012339/3714)