Katalog

20 Mart 1969 CUMHURİYET | Sfyast mflcadelede kuvvetH adam. karar picd ve bu gücü besleyen karakter çizgileri olan adam demefetir. Eğer bu adam, bu karar gü, cüntt, zamanmda ve doğru olarak kullanabiliyorsa, o adam, olayjann akışına miıdahale ye^k tene£tode aemektir. Bu yetenek. önderlik vaW •fianndan biridjr. ' En kuvvetli fakat en tehlikeli adam.. cBu kuvvetll ve tehlikeli» tert benlm değüdir. Bu biıa, Demokrat Partl hecUa program hanrlıklan «afhasınd» iken dahl, Menderesin durumu hakkmda bır görgü şahldlnin görüşünü aksettirir. Bu görgti sahidıne gttre Menderes hem kuvvetli, hem tehlikelidlr. Bu görgü şahidl, Demokrat Partlnln programı hazarlanırken, kuruculann Parlâmento dısında kendl aralanna aldıklan ve daha bu hazırlık safhasında Menderesle çatısmaya düsen Ahmet Hamdl Başar dır. öyle gdrülUyor kl, eğer bu çatışma olmasaydı, Demokrat Partl dört kurucu tarafından değü, bes kurucu ellyle hayata gözlertnl açacafctı . Bu hanrlık ve çatısm» hikV yelerine burada tekrar glrmeyeceğim (1). Yalnız su kadanm beürtecegım ki, Demokrat Par ttnin gmk ba tasrhk laleri, gerek onu tatlbedan devre hak fctnda, kuruculardan hatıralarını yayınlayanlar olmamıştır. Zaten çimdi onlardan yalnıs lklsi hayattadır: Bayar ve Kor&ltan. Fa kat bu program hazırlama safhasına blr süre katılan Ahmet Hamdl Basar, o günlere alt hâtıralannı aynca yayınlamıstır. Buraya bu hatıralardan, yalnu pu sahneji alacağun.. önemli bir teşhis llk toplantılar ve program hanrlıklan çabalan, Koraltanın Ankaradakl evlnde oereyan etmektedir. Refik Koraltanın yakını olan ve 1930 larda bilhassa «îktisadî Devletçılik» lsimli eser leri lle dlkkati çeken, Atatürk'Un de üç ay kadar yakınında kalarak seyahatlarına katılan, bazı rapor hazırlıklan lle gbrev lendlrllsn Ahmet Hamdl Başar, bu toplantılara dâvet edilmıstır Partlnın program tasansını A. H. BAŞAR BÎR TEŞHÎSÎN SAHÎBİ hasrlamak l&leri ona havala olunmuştur. Ama daha llk çalı^malardan başlayarak Menderes, bu gidişten ve Işbirlıglnden memnun değildlr. Bu arada Baçar'ın da, lşi birtakım fiklr ve doktria mUnakaşalanna sürüklemlş olması mümkündür. Halbukl Menderes Içln aslolan prog ram değıldir. O blr an önce aksiyon sahasma geçır.ek lster. öy le goninuyor kl, O'nun lçrn prog ram bır şekılden lbarettır. Hulâsa toplantılar birblnnl kovalar. Tartışmalar uzar glder. Arada bir birleşme noktası da gorülmez ve sonunda olan olur. Yanl Menderes ağır basar. Hattâ Refık Koraltanın evmde yapılan toplantılar, Başar orada mlsafir kaldığı lçln, Bayann evıne naklolur. Basar Istanbula donmek zorunda kalır. Ona soyledığıne göre, program hanrlanacak ve tasan ona gönderllecektır. Gerçi öyle olur da. Ama bu tasanya daha Uk gözabşta Basann hükmu: Aman ne berbat şej, den lbarettir. Hulâsa Başar Ankara'dan aynlırken, llk Demokratlar lşbırhğının zaten sonu gel dığınl anlamıştır. Ama Bayar ve Koraltan naak davranırlar. Devletll rmsafırlerinı Ankara istasyonuna kadar geçınrler. Yolcu sevgı tezahurleıi ve nazlk cümlelerle ugurlanır. Ama tam aynlıs sırasında, Basar'm da Bayar'a bir sözü vardır ve bu sozünü esırgemez: Menderes'ten askmmız! Menderes en kuvvetli, (akat en tehlikeli adamınızdır! Başar haklı mıydı? Basar'ın bu sdzlerınde, çok ilenye varan bir onsezi var mıydı' Yoksa bu sozler bıraz da, ruh kırgmlıgı Ce sdylenmlş, gelişigüzel sdrler midır? Bu sorulara cevap vermeyeceglz. Çünku bugün, hem Başar, hem de Bayar'la Koraltan hayattadırlar. Ve bunlardan Bayar, kendi devrinın hâtıra ve vesıkalanru neşretmektedır «Ben de Yazdım» adını taşıyan bu Neşnyat serisinde, elbette kı, Demokrat Partinin kuruluş safhasına da sıra gelecektir. O hal de bırakalım, Başann bu sozleri ve teshısı hakkında gorüşunU ve yorumlannı bızzat Celâl Baj'ar yapsın Eğer Bayar da bu sozleri doğrularsa, o zaman önemli iki gerçek meydana çıkar Bunların binncisl, Menderes 'in, daha Partl kurulmadan ve henuz program hazırlık safhasmda lken. kıratm ozengısme ayağmı atmıs olmasıdır. Ve Menderes ın kırahn suvarisl ola1 L A N rak «uhunmda bu, Onemll blr asamadır. Di£en de yudur ki, daha offfrfhnriftblr aydınuı Men deres'i «En kuvvetli, fakat en tehlikeli» adam olarak teşhis etmesidlr. Burada stmdillk blzlm ıçın önemli olan, Menderes'in daha kırat şahlanmadan onun Özenglsine ve dizginıne ayak ve elattıgını dogrulayan bır gorgü şahıdınln bulunuşudur. Ve bu şahâdet, bazı manâ lar taşır .. Kuvvetli ve tehlikeli ne demektir? Siyaset alanında Kuvvetli Adam, sjyasl mücadelede Karar giıcü ve belirli Karakter çızgıleri olan adam demektir. Eğer bu adam, bu karar gücünü zamanında ve doğru olarak kullanabılıyorsa, o adam, olayların akışına müdahale yeteneğinde demek olur. Bu yetenek ise, önderlik vasıflanndan biridır. Fakat kuvvetli olmak lçln bu yetenek yetmez. Bu yeteneğe sahıp olan lnsanın, beUrli ve olumlu karakter çizgileri de olmalıdır. Bu çizgıler ise ,şahsıyetlılık dedığımız halın, başhca vasıflan ve unsurlandır. Gerek lı bır kültür, hem kendine, hem başkalanna karşı olgun bir muvazene ve hepsının üstünde inanılır güvenilir olmak vasfı ve sorumluluk duygusu, bu karakter çızgılerinin, şahsıyetlilik vasfının bazı unsurlandır. Menderes bu bakımdan kuvvetli mıydı? Bu sorunun cevabı, araştır DİŞİ BOHd MODESTY BLAISE malanmu boyuno», safba safha beJirtümeye çaİLfilacakür. Tehlikeli adama gelınce? Tehlikeli Adam; Kuvvetli Adam olsa da. yukanda özetlenen şahsıyetlıhk vasıflanna mâlık ohna yan, yahut ta bu vasıflan kotuye kullanan adam demektır. Ve her ülkenin siyast hayatında, kuvvetli adamlar veyahut tehlikeli adamlar dalma olmuştur. Oiacaktır da. Bu izahlarımızı, Basar'm daha yukandakı sozlerıne bağlamıyonız. Çunkıi Basar'ın, teşhlsini koyarken kendısine rehber olan olçuler bızım içm meçhuldür. Onlan ancak, genel anlamlan ıçınde alıyoruz. Bız sadece, yasadığımjı blr devrm, on plânda sıvrllen bir sıjasî şahsıyetının, yam Adnan Menderes'in hayat hıkâyesjni vermeye çalışıyonız. Sıyasî şah sıyetlik denılmce akla gelebılecek ölçıl, vasıf veya kriterleri de, bu vesıleden faydalanarak ortaya koymak istedık. Çılnkü siyaset alanı, çeşitlilik alanıdır. Bu alanda, Eflâttınun, hakim, yani bilgelik (Hikmet) adamından, gene Eflâtunun demagok, hattâ dıktator tipine kadar her çeşıt söz sahibi tarih boyunca yerlerini almışlardır. Gelecekte de zaman, elbbette ve gene boyle isleyecektır. Turkıye'ye gelince? Bizde de en az 1908 denberi, ldealıst ıle macera adamı ve siyasî şahsıyet le demagok, lş ve inşa adamı ıle çığırtkan, hulâsa kahramanla şeytan, her zaman yanyana yasadılar. Bu gün de öyledır. Hatcâ bu sıfatlar bazan, aynı a damda, aynı zamanda toplandı. Menderes bunlardan hangısıydı? ldealıst mi? Ihtıras adamı mı? Muvazeneli bir şahsıyet mı? Kahraman veya şeytan mı' Telc cepheli bır lnsan mı' Yoksa kendi Içınde, kendısi Ue boguşan iki şahsıyetll bır adam mı? Bunların cevaplan safha safha açılacaktır. Ama şımdı bız, gene konumuza devam edelım. Bu bahiste, konumuz Adnan Menderesin zuhurudur Yanj Do mokrat Parti içinde nasıl olup ta bır şef olarak sivnldıSıdir. Ama bu yolu Izlerken, Demokrat Partinin de bır cephesı uzerlnde kısaca durmalıyız .. 1) Ş. S. *ydemir: tkinci Adam. Qlt. II. SS. 439443. DLZELTME: Dunku yazırrnrın, «Menderes»ın zuhuru ara başlıkh son bolumunde Merderes'ın hukumet nutkunu okudugu tanh bır dızgi hatası olarak 22 mayıs 1950 olarak çıkmıştır 29 mayıs 1950 olarak düzeltır. özur dılerız.. • YARIN: Derairkırat. CHP'nin bir dublörü, bir kopyansıyrlı Yaıoır HOLDING! Çeviren: NİHAL YEĞİNOBALI Kıllian, «Sır mı?» diye bağırdı adeta. «Bağırma, bır tanem.» «Yeter artık saçmaladığın, yeter. Adam gibi ko nu? bır sefer de. Nelerden bahsediyorsun sen'» Jocelyn ideta sâkinlıkle, «Senln beni öldürüşünden bahsedıyorum> dıye cevap verdi. BÖLÜM m Killian kendi kendine, «Ya\ a? gel» diye ihtarda bulundu. «Sakın bağırıp çağırma. Bu kız besbelli delı, idare etmek gerek, bir çaresıne bakmak gerek. Ama once ondan uzaklaşmahyım.» 7 «Nereye gıdıyorsun Jocko » Genç adam tatlı, yumuşak bir sssle «Güvert»ye çıkıyorurn» dedi. «Şöyle bir tur atmaya » «Jocko.. Şırndı bile.. Şu anda bıle, bır tek tatlı sSzün yok mu bana? Hıç şefkatin yok mu?» «Dınle beni, Jocelyn . Çok sarstı beni senin gSy lediklerın, bıraz yalnız kalıp kafamı toparlamay» ihtıyacım var. Su anda konuşamam » «Başıma gelenlerden sonra ben konuşabüiyor" sam sen de hiç oltıazsa dinliyebılırsın.» Kıllian eli kapı tokmağmda olduğu halde durdu. Genç kız o boğuk, hüzünlü sesiyle. «Parmaklıkta oturuyordurn,» dıye anlatmağa başladı. «Zıl zumaydun. Her zamanki gıbi. Kafamm içinde çakan kıvılcımlann hesabı belırsız. O radde ye ulaşınca mutlu oluyorum. Unutuyorum dertlerimi Alkolık sokak Iniıııın biriyinı ben, öyle değıl mı Jocko?» Kıllian serin kanlı, m&kul, hattâ biraz da alay cı olmağa çah?arak «Ben seni o kadar yakından ta. nımıyorum ki,» diye cevap verdi. •Oturmu? aya bakıyordum. Aysız bir gecevdi ama ben bunun farkmda değildim, derken birisı birden boğazımı kavradı, gayet tuhaf bir şekilde. Boğazıma sanlmamıştı, sadece iki yanından bastın yordu, kendımi kaybedıverdim Başaşağı, arka üstü yuvarîandım ve suya çarptım o hızla indim derine. Allah bilir ne derinlere kadar indim Okyamısun tâ dibine. Cehennemin tâ dıbine. Tekrar suyun yuzüne çıktığım zaman gemi son hızla uzakl asıyordu ben den. Ne kadar süratli, bilemezsin, çığlığı bastım, nefes alabıldiğım zaman ama gemi tâ uzaklarda kal miîtı. ona yetijebilmek için kulaç atmağa başladcm. Gemınin ışıklan uzaklaşıyordu, uzaklaştıkça benden. . Karanhkta tek başıma kala kalmıştım. Nefesım kesılene kadar çırpınmak içm.. Işte bumı bılmek demek ölmek demek Jocko. Su kovasına dü» müş bir sıçan gibi yüzüp duruyordum. Yalnız benim düşrüğüm kovanın kenan yokru. Ses de çıkar mıyordum artık. Yüzmeğe devam edıyordum, durmak ehmde değıldi ki, Ama tek dıleğim herşeyin sona ermesiydi artık. Bır an önce çabucak bitsin istiyordum. eteğim bacaklanma dolanıyordu. Yırtıp kopardım. Gemi artık milyonlarca kılometre uzak ta kalmıştı. «Gemi görünmez olunca» diye düjunüyordum. «Jocko. elimi tut Jocko » «Anlatma artık» dedi. Kızın o nârmcecık parmaklan Kilhan'ın elinl âdeta can havliyle kavramıştı, sankı şu anda boğuluyordu, uçuk, kumral saçlan o solgun. yorgun yu lunden arkaya doğru dalga dalga dokülmüş. «Gemi ne zaman durdu, bilmıyorum Çok uzaklardaydı. Can kurtaranın indir'lHisim filân gÖTnedım. Yaklaştığını da duymadım Denız gürultü yapıyor anlaşılan. lnsanın kulaklannda sesler uğuldu yor.» «Üzme kend'ni. JocehTi» Kilî'an da ceknvşti bu çileyi, kamarasmda orurduğu yerden Ezbere bıliyordu her şeyi. Jocelyn. «Sonra aklıma balıklar geldı» diye konuşmağa devam etti. «Buvuklü kuçuklu dort bir yanımdaydılar, bıliyordum bunu » cKonuşma artık Jocelvn sıgaram iç » Genç kız sigarasını yanar dunımda yere attı, Killian sigaranın üstune bastı. «Sonra sandaldakı ışıjı gördüm Neydi bilmiyorum. Mejale filân mı, en fecisi bu oldu işte Gerisin geriye dondüm Var gucümle kulaç atarak kaçmağa çahştım ondan. Beni vemeğe gelen korkunç bır şey sanmıştım onu. Kopek bahklanndan daha muthif bir şey» Kıllian elini, onun can havliyle yapışan Darmak larından kurtaramıyordu. Tek eliyle becerıks zcesine bir sigara daha çıkardı ve onun dudaklaruım arasma sıkıştırdı. «Bırak elimi, Jocelyn. Bir an için bırak da kib rit çıkarayım » Genç kız «Peki» diyerek parmaklannı gevşetti Kirpıklerı inmiş. o soluk yanaklannın uzenne gÖIgeler düsmuştü «Derler ki insan boğulmak uzereyken buüin hayatı sinema şeridi gibi gozünün önunden geçermış. Ama ben boğulmuvordum ki? sadece yalnızlıktan, kımsesîzükten ölüp gidiyordum Gozümun onünde sadece sen vardm, Jocko » Killian bir kibrit çaktı ve kızm sigarasını yaktı, •Acıvorum ona, Tanrım övîe acıyorum ki! kendina mâlik değil bicare Gerçekten akıl hastası olsa gerek. Kendi dedıklerine belki de gerçekten inanıyor. Onunla konuşabüsem. Ne demek komışabilsem? Eşşekler gibi mecburrun onunla konusmağa. Bu ko medyayı <;oTa erdirmek gerek. Söyle uygun bir ifade takm Ifadenin rolü çok önemlidir bu işte. Am« uygun ifadc hangüsi?» Kızın eli, kelebek kndar h»flf, Kllllan'ın omuzuna kondu. «Biz birbirimlze çok benziyoruz Jocko, aynı »oy danız, sen ve ben. Sana sahip olsam kendimi toparll yabilirdim Beni ancak sen anlîyabilirsin. Genç yaj ta neden böyle mahxToldum. Çünkü sen de benim gibisin. Kendini bıraksaydın sen de mahvolu'dun ama bırakmadın. çünkü sen benden daha kTj\Tetli sın. Onun için her şeye rağmen senden başka güvenebileceğım kimse yok Jocko, senden gayrısi an hyamaz beni» Genç adam şefkate. merhamete benzer bir yumusakhkla «Yardım edemem ben sana» dedi (Arfcası rar) İNTİKAM YEMiNi İSTANBt'L 16 ASLİYE HLTCITC MAHKEMESINDEN (Dosya No: 969/17) Dâvacı Kostanti Petropulos 1966 yıhnda ölen Beyoğlu Müeyyetzâde Mahallesi Zoğrafa Sokak Hane 9 da Petro ve Ma rı kızı 1320/1318 doğumlu Annesı Katarına CEkaterını) Harilau'dan veraset belgesi irtemış olup, muteveffanın eşı Yunan uyruklu ve Selânikh siz Kostantın Harılau'nun mı rsstakı •'ercıh hakkrnı seçmenız bakımmdan teblıgata yarar adresm zın tesbıtı mumkun olmaâığmâan, mirastaki tercıh hakkırdan birıni seçmek •uzere, iiânen tebl'gat ıcrasına ve müddeti ilânın bir av olnıasma, duruşmanm 7 '5/ 1969 gıinü saat 11 de devam'na Mahkemece karar verihniştır Muayven gün ve sastte ter cıh hakkmdan birini seçmek üzere dunışmava gelmedığinlz takdirde mulkiyet hakkını tercıh etmi? sayılacağınız hususu iiânen tebliğ olunur. (Basın: 1916) 2851 KAYIP Ankars Emnlyet Müdurluçunden 85164 tarlhlnde aliçcl pasaporiumu kaybettlm. Ferldan CumJıuriyet 2S«0 KAYIP 34HTH1 numarah plâkamı kaybettım. Hukumsüzdür. Enver Tardımei Cumhuriyet 2863 tu: Killl*n yatağın ucuna orurdu ve kmn elini tut PİYES MÜSÂBAKASI İLÂNI TÜRKİYE YEŞİLAY CEMİYETİ Genel Merkezi «Okullar içm PİYES yazma müsabakası» açmıştır. Musabakada bırıncıiığı kazanana 3000, ıkinciye 2000, üçüncüye 1000 lira mükâfat verılecektir. Müsabakaya girecek olan eserlenn 31/5/1969 akşamına kadar Cemiyet Merkezme teslımı gerekmektedır. Müsabaka şartnamesi ve her türlü bılgi, İstanbul'da, Cagaloglu'nda bulunan YEŞİLAY Cemıyetı Merkezinden verilmektedir. Telefon: 27 16 83 OTEL MÜDÜRU ALINAGAKTIR ıstanbul'da 90 odalı bır otele aşagıdakı vasıflan haiz Müdör alınacaktır. 1 3045 yaş arasında olmak, 2 Çok iyi İngilızce bılmek (2 yabancı dıl bilgisı tercih sahıbıdır.) 3 Bu buyüklökte bır otelde 5 sene M'idür veya Mudur Muavinlığı yapmış olmak, Ücret, taliplenn durumuna göre tâyın edılecektir. İsteklüerln kısa hâl tercümesi ve iki fotoğral üe 31 3 1969 tarihine kadar (Beyoğlu Posta Kutusu No. 268) e müracaatlan. (Basın: I2228'2859i Cumhuriyet 2646