Katalog

SARİFE DÖRT mfn! getîrşn 25 51961 tarih ve 306 sayılı Kanuna göre yapılmıştır. Vatandaşın parti listesındeki adaylar arasında tercih hak kı vardır. Katılma oranı, 1950 ve 1954 seçimleri kadar değilse bile, 1957 seçimlerine göre dıkate değer bir yükselme (°'o4.4) göstermektedir. 1965 seçimlerine vatandaşın tercih hakkı 533 sayılı Kanunla kaidınlmış olarak girilmiştir. Katılma oranı, 1961'e göre °t>9.7 duşmuştür. Bu. 1950'den o zamana kadarki bütün seçünlerin en düşük katılma oranıdır. Ama bu, orada da kalmayacak, 1969 seçimlerinde ° o 7 oranında yeni bir düşme ile daha aşağıya kayacaktı. Bütün bu anlatılanlar, katılma oranının yükselme veya düş mesmde her seçimin kendine özgu etkenleri yanında vatandaşa tanman seçme hakkmm derecesi ile seçime ilgi arasmda bir bağ kurulabüeceğini ortaya koymaktadır. Başka bir deyişle katılma oranı, seçme hakkının genişlik derecesine paralel olarak yükselmekte veya düşmektedir. Özellikle 1965 ve 1969 seçimlerinin ifade ettiği gerçek. önceden belli ve artık değiştirilemiyecek bir sonucu tesçile vatandaşın pek istekli davranmadığıdır. Çünkil vatandaş. bir partiye oy verirken o partinin «önseçim» denilen aday yoklamaları ile düzenlenmiş listesini oradaki sıra üzerinde hıç bir değişiklik yapma imkânına sahip olmaksızm tümüyle kabullenmek zonındadır. Iktidar değişikliği konusunda büjük bir önem taşımayan Cumhuriyet Senatosu seçimleri ile Millet Mec lisi ara seçimlerinin hemen her zaman daha az bir ilgi toplayabilmesi de. bu düşünceyi başka bir yönden doğrular. 27 CUMHURÎYET OY HAKKI ÜZERİNE BİR İNCELEME Dr. Hikmet Sami Türk | l | l | U seçimlerı, daha öni w w W c e k ı l e r d e n çok partili rejimin en duşük katüma oranı, partılerin hemen hepsinın oy kaybı, 'bağımsız adaylann başarısı gibi özellikleriyle aynlıyor. Bu sonuç, partilere karşı bir soğuma eğılimini ortaya koyduğu kadar, oy hakkını kısıtlayan bir seçım sistemine karşı seçmen tepkisini de yansıtmaktadır. llk nokta üzerinde çok şeyler yazıldı. Biz ikinci nokta üzerinde duracağız. İA0A M l U e t Meclısi genel Katüma oranındaki iniş~çıkı$ sebepleri göre yapılmıştır. Seçim güvenliğı tamdır. Partiler, propaganda için radyodan yararlamnışlardır. Seçmen vatandaş karma hste imkanına sahıptir. Ve boylece iktıdar el değiştinnıştir. 1954 secimleri ayni kanuna göre yapılmıştır. Katılma oranında 1950 ye göre çok hafif bir düşme (°/o 0.7) vardır. 1954 seçimlerinden hemen son ra Demokrat Parti iktidan, seçme ve seçiime hakkını kısıtlayıcı tedbirlerle 5545 sayılı kanunu değiştirmeye başlamıştır: sırasında da dilediği gibi kullanabileceğidir. Öyle de olmuştur. Ayrıca «matbu veya daktilo veya başka bir âletle yazümış veva teksir edilmiş» karma oy pusulaları geçersiz sayılmıştır (5545 sayılı kanun, 6428 sayıiı kanunla değişik m. 109/5). Yanı seçmen ancak kendi el yazısiyle karma Uste yapabüecektır. Fakat bu kısıtlama da yeterli gorülmemiş; 1957 seçimlerinden hemen once karma liste ile ilgıli hükme yeni bir açıklık verilmiştir. Artık «Matbu veya daktilo ile veya başka bir âlet ile yazümış veya teksir edilmiş» karma oy pusulalarından başka, «elle veya her ne suretle olursa olsun çoğaltılmıs» karma oy pusulalan da geçersizdir (11.9.1957) tarih ve 7053 sayılı kanunla değişik m. 109/5). Kalemın «teksir âleti» sayıldıgı devirdir bu. Yine 1954 seçimlerinden sonra partilerin «müşterek liste halinde aday gostermelerı yasaklanmıştı (6428 sayılı Kanununla değişik m. 35/11 >. Fakat 1957 seçimlerinden önce belıren muhalefetın güçbirliği ihtimalini kesinlikle engellemek için partilerin •müstakillen seçime iştirak» etmeleri şart koşulmuştur. Ayrıca «seçfan tarihinden asgarî altı ay evvel mensup olduklan siyasî partilerden aynlmamış olan lar başka bir siyasî parti tarafından aday. gösterilemiyecekti • 7053 sayıh Kanunla değişik m. 35). 1957 seçimlerine böyle girilmiş tir. Seçim günü, oy kullanma işlemleri henüz bütün yurtta tamaralanmadan ilk sonuçlar radyo ıle açıklanmağa başlamıştır. Iktidar partisine oy verilmesini sağlamak için yapılan kütük yol suzluklarına rağmen katılma oranı. Demokrat Parti devrinin en düşük olanıdır. Düşme oranı, 1950'ye gore »/o 12.7, 1954'e göre °ol2'dir. KATILMA ORANI ürk seçmenl, seçimlerle 11gili kanunlarda sık sık yapılan değişikliklere karşı duyarsız kalmamıştır. Bu, Millet Meclisi genel seçimlerine ka tılma oranlarmdan izlenebilir (1): T Seçime nedense onem vermedikleri için oy kullanrnayan \atandaslara mukabil, bu görevi her bakımdan ciddiye alanlar da var. örneğin uznn süredir «Fil hastalığı» çeken İbrahim Çavuşoflu.. GüçIUkle yürüdügu halde kalknuş sandık başına gitmiş, oyanu kullanıyor.. (Foto: H.A.) Katılma oranı «o 89.3 •/• 88.6 •/. 76.6 % 81.0 •/. 71.3 •i 64.3 Çüphesiz katılma oranlannın yükselmesi veya düşmesinde her seçime göre cteğişık etkenler rol oynamıştır. Ama ortak etkenlerden biri, doğrudan doğruya oy hakkının vatandaş için taşıdığı değerde bulunabilir. Örneklerini verelim: Katüma oranının en yüksek görıildüğü 1950 seçimleri, ülkemizde ilk kez adlî denetim ve gbzetim ilkesini getiren 21.21950 tarih ve 5545 sayılı mılletvekilleri seçimi kanununa Seçım yıh 1950 1954 1957 1961 1965 1969 1957 SEÇİMLERİNE DOĞRU... ^^ 81 Nılüfer de: « îsabet, dıye düşünüyordu. Belki bu duygularm etkisinde can havliyle kendisini yetiştirmeğe çabalar.» Dikkat ediyordu. kitaplıktaki romanlara dadan mıştı Maviş. Bırıni bitiriyor, otekme başhyordu. Geceleri de odasına çekılince okuduğunu. Nilüfer, koridora kapmm camından sızan hafif ışıktan anlıyordu. llk günler inanmamıştı Maviş'e: c Bütün gün evde tek başına bu.. Acaba biz işe gidince o da kapıyı çekıp gidıyor ımı'Türlü bahanelerle hastahaneden telefon ediyordu. Maviş telin öteki ucunda: Ne yapıyorsun, Maviş? Hiç... îşimi bitirdım, roman okuyorum, efendim. O kadar, o kadar merakh ki.. Bir akşam eve döndüğünde Nilüfer, onu postıdan gelmiş kitap paketlerini açmağa uğraşurken buldu. Kendine gelen paketleri açıyor sandı. Kaşlarını hafifçe çatarak yaklaştı. Maviş sevinçle başmı kaldırdı: Anneme yazmıştım. Lise kıtaplarımı göndermiş. dedi. Defterlerim de burada. Işte bakm. Ve boylece Maviç başmı daldırdı yarım kalan lise son sınıf kitaplarına. Şimdi ancak geceleri odasma çekildıkten sonra roman okumakta. Bütün gün ders çalışıyor. Ve Nilüfer ister istemez. vaktiyle annesinin, babasının yaptığı rolü benimsedi. Akşamları yemekten sonra kendi kitaplanna dalmadan, kahvesini içerken çoktan unuttugu lise kitaplannı eline ahp Maviş'in o gun öğrendiği dersleri dinlemekte. Evleneyim. sekreterlik kursuna yazılacağım, diyor Maviş. Ayhan'la beraber çalışacağım. Nilüfer, bir raporunda bu durumu bildirdi Ömer'e. Ömer, kestirme çıkar yolu gösterdi: «.... Bir süre salla şunltnn evlenmelerini. llk fırsatta kızı buraya gönder. Ben verdiririm ona Adana'da lise sınavını. Ağalığım bu kadarcık bir işe yarasın gülüm... Senin işlerin başmdan aşkın. Ayhan da o arada evini tutar, hazırhğını yapar...» Istanbul'da bütün dostlar ilgilendi Ayhan'ın serüveniyle. Hepsi geldiler gördüler Maviş'i. Nilüfer'le Ayhan'la birlikte yemeğe dâvet ettiler. Selim hâriç... Bir kez doktor Suad Çetin'in dâvetinde rastladılar Selim'e. Kansı öleli altı ay geçmişti. Tam sofraya oturacaklan sırada geldi Selim. Suratı asık ve sinirliydi. Nisanlısmı tanıtınca Ayhan şöyle bir süzdü Maviş'i. îkisinin de elini sıktı: Tebrik ederim, uzun ve mutlu bir hayat dilerim. dedi o kadar. Ancak birkaç kadeh içtıkten sonra yumusadı ve rahatladı. Ve kadehini kaldırdı nişanlılarm şerefine: Düğününüzü ben yapacağım, dedi. Ayhan yapıştırdı cevabı: Bıze düğün gerekmez. Nikâhta şekeı» dağıtmak neyimize yetmez bizim. • Güldü Selim. Bakışları Nîlüferie Ayhan arasmda zıkzakladı: Yoksa düğünü de pis burjuva geleneği mi saymaktasınız? ^ . .NÎHAL1 "KARAMAGARAU • lkin partilerin propaganda I için radyodan yararlanma ^ h a k k ı kaldırılır. Şu kadar ki «devlet ve hükümet işlerinde vazife alanlann. bu işler etrafında yapacakları konuşmalır», «seçim propagandası mahiyetinde» sayılmaz (5545 sayılı kanun, 30 6.1954 tarih ve 6428 sayılı kanunla değişik m. 46). Tabıi, bu ifadenin gerçek anlamı, iktıdann radyoyu seçimler 27 MAYIS DEVRİMÎ\DEN SONRA A \ I 5 Devriminden son raki ilk Mıllet Meclisi genel seçimleri, 1961 yılın ve ilk kez nispi seçım siste BAĞIMSIZ ADAYLAR 0 "' da •«•«•(••••••••••a. ••••••••••••••a*» ı • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • « • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • * • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ( •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••»*••••••••••••••••••••••••••••••*••••«•••••( ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• v« • • • • * • • • • • • • • • • • • «ı MODESTY BLAISE TE YANDAN son seçimlerde 13 bağımsız adaym kazanması. bir bakıma, parti seçimi yanında kişi seçimi imkânı vermeyen bir usulün protestostı anlamındadır. Kayda değer ki, 1957 ve 1961 seçimlerinde hiç bir bağımsız aday kazanamamış: 1950 seçimlerinde sadece 3, 1954 ve 1965 seçimlerinde ise birer bağımsız aday Millet Meclisine gelebilmişti C2). Buraya kadarki açıklamalar yürürlükteki seçim sisteminin oy hakkını hangi ölçüde kısıtladığmı henüz tam olarak belirtememektedir. Bunun aynntılanyJa ineelenmesini ilerdeki yazılara bırakıyoruz. 1950 1965 seçimleri için bk. Devlet Istatistik Enstitüsü. Türkiyc Istatistilc Yıl İTğı 1968. Ankara 1969, s., 133. Tablo 1»7. 2) Bu rakamlar için bk. Devlet îstatistık Enstitüsü, a.g.e.. s., 133, Tablo 1(W. 1) YARIN Bugünkü seçim sistemi lilliiiiiiiiii:: G a r t h " *ÜEYLİT Sevgili oğlum, vazife kurbam Dr. ALP REEL'in ölümüniın 40. gününe rastlıyan 29101969 Çarsamba günü: ruhunım istirahati için Ikindi namazını muteakıp: Hacıbay ram camiinde, camıin imam ve muez7inleri tarafından Kuranı Kerim ve Mevlklı Nebevi okunacaktır. Arzu eden din kardeşlerlmlmizin teşrıflerı rica olunur. Habası: Sadrettin REEL IHinHHIHHnHHnHnHHHIHHHIHHHHHtfllll IilIHII! YEKL YILDIZIU İ PUKT İ 10' Cumhuriyet 12962 ••••••••••••••••••••• O KTO K İ Tarık Z. Kırbakan: SAÇ ve ZÜHREVİ X Hastalıklan Mütehassıa • tstikiâl Cad Parmmkkam X No: 66 Tcl: M 10 Ti J • • • • • • » » • • • • • • • • ••• • • Eliyle «geç» der gibi bir işaret yaptı Ayhan: Sana külfet olacağım ha?, Tövbe! dedi, cek« tinin yakasına hafifçe tükürür gibi yaptı. Bu cevaba kızmadı da Selim, Maviş'in bir ay içinde Adana'ya gideceğini öğrenince kızdı. Nişanlının ellere külfet olacağını hesaplamt yorsun ama? Nilüfer'ın Aman cevap verme» der gibi yalva ran bakışlarına aldırmadı Ayhan: Senin el dediklermle biz ayni geminin yolcusııyıız. Bırbirimizin külfetıne katlanırız, dedi. Doktor Suad Çetın'le karısı araya girerek tatlıya bağladılar büyume istidadı gösteren çatışmayı. Selim, pek az ve pek resmi konuşmuştu dâvet» te Nilüfer'le. Ve kısılmıs kirpikleri arasından incelemiş. inrelemiştı Nılufer'i. Sanki ilk kez gorüyordu. « Benden ayrıldıktan sonra huy edinmiş böyle kıskaç gibi bakmssını.... Eskiden aksıne açardl san gözlerini de oyle yoğunlaştırırdı bakışmı> diye aklından geçirdi Nilüfer. Gece yarısından sonra dönüşte Selim, otomobiliyle evlerıne kadar getırdi onları. Hemen hiç konuşmadı yolda. Ancak Kabataş'a yaklaşırlarken kı zının ölümünden sonra Ekrem Gürgen'in toparlana madığından. yalıdan hiç çıkmadığından soz etti: Bundan otürü haftanın üç dört gecesini yalıda geçirmek zorunda kalıyorum. Evim bombaş du ruyor. Gerekirse bir süre için benim evimde kalabilirsiniz evlendikten sonra, Ayhan, dedi. Ayhan'ın yine terslenmesine vakit bırakmadl Nilüfer, araya söz karıştırdı: ' Yokuşa sapma, Selim. Biz burada inelim. îki adımlık yer. Cevap vermedi. Selim. Kapıya kadar götürdü. Durdurunca otomobili, yanında oturan Nilüfer'ın elini sımsıkı tuttu. Basmı çevirdi arkadakilere: Siz inin.. Ben doktor hanımla konuşmak Istiyorum. Ke.ıdisi arkadan gelir, dedi. Içgüdüsünden gelen bir direnişle Nilüfer bu ol du bıttiye boyun eğmeyecek, elini çekince Selim'in elinden atlayacaktı yere. Öyle sert bir hareket yaptı. Selim, daha sıktı parmaklarını... Ve Nilüfer'in birden aklına geldi: « îhümal benimle Ayhan'ın evlenmesine dair konuşmak istiyordur> ve gevşedi sinirleri. Ayhanla Maviş indiler, yürüdüler aprtmana. Bebek'e kadar uzanahm. dedi Selim. Bu gece olmaz. Vakit çok geç ve ben son derece yorgunum. Ne söylemek istiyorsan burada söyle. Sesinde gerçekten de öj'le bir yorgunluk vardı ki. Selim ddndü baktı. Gözgöze geldiler. Işıldadı bakışları. Demek bu gece beni dinlemek istemiyorsun? Kısaysa söyleyeceklerin dinleyebilirim. Birden sinirlenfli Selim: Hayır... Böyle kayıtlı şarth ve sen bu türlü bezgin... Konuşma isteğim kalmadı. Hâlâ tutmaktaydı elini Nilüferin... Çekti elini. Ayhan'a dair mi konuşacaktm. Selim? Basını çevirdi Selim, öfkeyle baktı: Kendime dair.. Evet, kendime dair anlatacak larım var. Beni ilgilendirir mi ki? dedi Nilüfer. (Arkası rar) Çiftçilerin ve Hurdacıların Nazarı Dikkatine Kon»veresim:AYHAN BAŞOGLU EREĞLİ KÖMÜRLERİ ÎŞLETMESİ MÜESSESE MÜDÜRLÜĞÜNDEN (İnşaat î e z Eksiltme m e v M i n İlâm) CASUSU Hurda Ziraat Âlet Makinaları ve Muhfelif Alâf, Edevat, Malzeme İle Makine Tesisal ve Demir Bakır Hurdaları Satılacaklır Kullamlabilinir durumda paletH ve lâstik tekerlekll traktörlerle ziraat âletleri, ziraat demirbaş esyalan. makine ve tesisler tamirhane. marangozhane, elektrikçi, arabacı, fınncı demirbaş esya ve malzemeleri ile akaryakıt depoları, galvaniz ve saç bidonlar ve bakır • demir hurdalan ile sair hurdalar Turhaldaki çiftliğimizde mevcut şartnamesine göre 6/11/1969 perşembe günü kapalı zarf usulüyle satılacaktır. ITsulüne uygun teklif mektuplannın ayni gün saat 12 ye kadar Turhal Seker Fatrikası Muhaberatına tevdi edilmiş olması şarttır. Şırketimiz, arttırma ve eksiltme kanununa tâbi olmadığmdan ihaleyi vapıp yapmamakta veya dilediğine yapmakta serbesttir. Bu işe ait müfredat listelerl ile şartname Ankarada Genel Müdürlüğümüz ile tstanbulda tstanbul Büromuz Ticaret Müdürlüklerinde ve Turhaldaki çiftliğimizde görülebilinir. d s yap^ıracagı keşif tutan TL. ve muvakkat teminatı 5 800. TL olan «Incivez Dinamft ve Kapsül Anban parke yolunun yarjılmasîD ışı t).nm fiyat esası Uzerinden ve kapalı zarf usulü i'e eksıltmeye konulmuştur 2 Eksiltme 14 Kasım 1969 cuma günü saat 15.00 de Zonguldakta Müesseseml/ tnşaat Müdürlüğünde yapılacaktır. 3 Eksütme dosyası Zonguldakta Müessesemız tnşaat Müdürlugünde görülebilir. 4 tsteklilerin Baymdırlık Bakanhgmdan alınmış müteahhitlik karnesi, şimdiye feadar yapmış olduklan ve halen taahhütlennde bulunan islen teknik personel ve teçhizat beyannamesı ve banka referansj ile birlikte eksiltme tar.hınden uç gün evveline kadar Zonguldakta MUessesemıze müra. caatla (eksiltmeve iştirak belgesi) almalan lâzımdır 5 Teknik zarflan eksiltme şartnamesine göre tanzım edilmiş olarak ihale gönii saat 12.00 ye kadar Müessesemız özel Burosuna teslim edilmiş olacaktır 6 Müessesemiz belge verıp vermemekte, ihaleyi yapıp yapmamakta veya dilediği müteahhide ihaleyi yapmakta serbesttir (Basın: 24372'12967) Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Turhal T.Ü. Çiftliği Müdürlüğü PUSUMUN Aidi &GŞ Mi? İYİ.İYİ, (Basın: 24246/12968) SOSYAL SİGORTALAR KURUMU Isfanbul Salınalma Müdürlüğünden; 1 Kurumumui; yeni açılacak olan Bevoğlu Hastahanesi ihtıyacı 20 kalera madenî büro malzemes) teklif alma usulü ile satın alınacaktır. 2 Bu işe ait idarî ve evsal şartnamelerı ile malzeme ıhtıyaç hstelen her gün mesaı saatlen dahılmde Beyoğlu Balıkpazarı Kalyoncu Kulluk Caddesı Mallı handaki Müdürlü ğümüz 2 No. lu Satınalma Komısvor Başkanlığından be delsiz olarak temın edilebilır 3 fhaleye iştirak edecekler gereklı seçıcı temınatıan ile mrlıkte teklif mektuplarını en geç 12 Kasım 19fi9 çarsamba gunü mesaı saatı sonuna kadar Mudıirluğumuzp vermış veva ayni gün Uınabılecek şekiHe oo'sta ile gonderınış ola caklardır. 4 Postada vâfci gecıJcmeler Kaöul edılmez 5 Kurumumuz ihaleyi yapıp vapmamakta veya dilediğine yapmakta serbesttır Bu TÜYSÜ2. d DENİZCİLİK BANKASI L A. 0. DAN tstinye Tersanesi Müdürlüğüne ait takriben 3 ton TDTYA HURDASI ile 700 Kg. TUTYA TALAŞI, ELEKTRİKLÎ PUNTO TEZGÂHI ve halen birıkmiş 5 ton ve bır sene ıçmde takriben binkecek 100 ton DEMİR DÖKÜM TORNA TALAŞLARI, Lıman îşletmesi Mudurlüğiınün 1 3 No.lu pırizmanlarımn KAZAN ve VÎNÇ KABtNLERİ (669671) No lu SAÇ DÜBALAR, 28 No lu PALAMAR ŞAJVIANDIRASI, (289) No lu AHŞAP SANDALLAR 14.11.1969 günü kaparılmış zarfla teklif alma suretiyle satışa çı? kartılmıştır. Şartnamesi MALZEME MÜDÜRLÜĞÜNDEN temin edilebılır. ( B a s m : 24294/12949) (Basın. 24067 12951)