Katalog

SAHİFE DÖRT 23 Ocak 1969 Çekler ateşle flört ediyor BALTIK'TAN ADRİYATİK'E Sillndir biçunindekl yapısıyı modem blr tesis olan Budapeşf Oteli'nin bannda oturmus, mih mandamn Bayan Erika Sücz'ür gelmesini bekliyordum. Bu arad. Budapeste'de yansı îngilizce, >a nsı Almanca olarak yayımlanp•Dally News» adlı gazeteye go •tıyordum. Gazetede Çekoslovakya'daki Mı car askerl birliklerinin tamamen geri döndükleri ve Macar sınır köylerinde büyük törenler ile karjılandıklan bildiriliyordu... Garsona bu haberi göstererek törenlerin. nedenini sordum. Aldığuri cevap: . Askerlerimiz Çekoslovakyada büyük zafer kazandılar. Zaferi kntlamak amacıyla ba törenler dü cenlendi!» • Ne zaferi bu?» • Macar tarihintn ea büyük laferl...» • Anlamadım?» « Bunda anlamıyacak ne var?» • Kendilerine dâvet mektubunu göndereni bulup döndüler...» € Kim dâvet etmiş, peki?» « Prag'dakl Sovyet BüyükelHtiBÇEK DUBÇEK Herke* tek bir adı haykınyordn. Çekoslovakya Komünist Partisi Genel Sekreterinin adını yanı Dnbçek'i îki küçök kıx da vardı Dnbçek'i isteyenler arasmda. rurada daha sükunetli bir devre gelecek ve anlayacaklardır ki ne bombardıraanların yardımıyla ne ideolojik kundakçılık, ne de öbiir usüUerle bir zaraanlar Macaris'tan'da hareket ettikleri ve bir süre önce Çekoslovakya'da teşebbüse çalıştıklan gibi, hâlen sosyalist olan bir ülkenin kapitalist ülke olmasını başaramıyacaklardır. Dı? politikanın temelini, Sovyetler Birliği ile, bu ilk sosyalist ülkeyle ve onun partisiyle birlikte Herlememiz teşkil eder.» Daha önce Türkiye'de tanıdığım bir Macar gazetecisi, Peter Kornii ile yaptığım sohbetteki sonım şöy leydi: « Budapeste'de. Varşova'da, Doğu BerlLn'de konuştuğum resmi kişiler ile sokaktaki adamlar arasında Çekoslovakya olayları konusunda büyük çelişmeler var. Yetkililer Çekoslovakya'nın işga Uni hakh göstermeye çahşırken, resmi olmayan kişiler bunun utanılacak bir hareket, hele 1956 deneyine sahip bir Macaristan, bir Polonya için bunun yüzkarası olduğunu söylüyorlar. Bu çelişmeyi nasıl izah edersir.iz?1956 olaylarında Rus kurşunlarıy la yaralanmış olan Korniş, buna rağmen sorumu şöyle cevaplandır dı: • Bunu, sizden bir örnekle anlatabilirim. 1950'lerde Türkiye Ko re'ye asker gönderirken, hükume tiniz bu kararını Türk ulusunun tek temsilcisi olan Parlâmentodan geçirmiş miydi? Karar doğrudan doğruya hükümetiniz tarafından alınmış ve uygulamaya konulmuş tu. Binlerce Türk genci orada kimin için ölmüştü? Amerikalıların yanında Türk askerleri çarpışmamış mıydı? Türk halkı bu kararı desteklemiş miydi? O laman bildi ri yayımlayan bazı aydınlar tutuk lanmamış mıydı?» Korniş, soruma sorularıyla cevap verdikten sonra şöyle devam etti: İşte, o durum Çekoslovakya olayında bizler için. de aynıyla «ax konusudıır. Yöneticiler ve halk arnsındaki farklı düşünce bu örnektekinden değişik değildir. Polonya'da, Çekoslovakya Büyükelçiliğinin önüne bilinmeyen kişiler tarafından konulaıı çiçekler ardindaki gerçeğin. ya da Moskova alanlarında hükumeti protes to edrn bazı aydınların tutuklan masının. sizdekinden farkı ııedir? Sonra. aralarında binlerce ki lometre uzaklık bulunan Türkiye'niıı Kore'de ne gibi çıkarları vardı? Oysa bizlerin bu olayda güvenliğimiz soz konusuydu...» Korniş'in bir eksiği vardı. Türk ler Kore'ye. Kore Hükumeünin, Sovyetler ise Sovyet Büyükelçisinin dâveti ile gitmişlerdi. İlgi çekici bu kıyaslamayı ya da bir gözlemi bir yana bırakalım, Çekoslovakya'nın dışında kalan öteki sosyalist ülkelerin resmi gö rüşleri ile sokağın görüşlerini ele almaya devam edelim. Maear goruşu SONRASI ÖZGEN ACAH Bu sözleri, daha sonra pek çok Macardan duydum. Bir fıkra olarak ağızdan ağıza dolaşan bu sözlerde 1956 deneyinin sahibi Macarlann, Çekoslovakya işgaline hangi açıdan baktıklarını ve «Varşova Paktı üyelerinin kimln dâveti üzerine Çekoslovakya'ya glrdiklerini» anlatıyordu. Sokaktaki adamın bu düşüncesine karşılık, ülkenin bir numaralı yetkilisi Kadar şunlan söylüyordu: • Emperyalistler açıkça sunu bilmelidirler: Uluslararası du Dişi Bond MODESTY BLA1SE Garth Tiffany Jonos EMİ SİC CUNV». BG»£JİYt« fE 3U f Polonya ve Alman sorunu Polonya'da işgalin en önemli ge rekçesi Alman sorunudur. Sokak ile yetkili arasında uygulamacia bir farklıhk, müdahalenin gerekçesinde bir paralellik vardır... Uygulamadaki farkhlık, sokağın •her türlü askerî müdahaleye kar. şı olması şeklinde özetlenebilir. Polonya'da mart ayındaki öğren ci olaylarına karışmış bir öğrenci, Miraslaw Kowalski: Nerede bir özgürlük mücade lesi varsa, bilin ki onun en ön safında Polonyalılar yer almıştır. Özgürlüğe böylesine gönül vermiş bir ulusun Çekoslovakya işgalinde rol oynaması utanılacak, yüz karası bir olaydır...» Krakov şehrindeki «Timsahlar Altında» adlı öğrenci kulübündeki bir sohbette bir genç ise: • Her türlü işgalin, silâhlı müdahalenin knrşısındayım... Olmamalıydı....» Ignacy Krasicki, bir meslektaş... Kendisi özelîikle Çekoslovakyanın işgalinin gerekçesini Polonya açısından bana resmen anlatmakla görevli: « tşgalin iki yönü vardır... Birincisi İdeolojik, öbürii de güvenliktir... İdeolojik yön, Sovyetler Birliği ile ilgilidir. Sosyalizmin ge leceğini garanti altına almaya yö nelmiştir. İkincisi ise doğrudan doğruya sosyalist topluluğun, özel likle Poloııya'nın güvenliğini ilgilendirmektedir. Bizim için gerçekten önemli olan bu unsur, Almanya tehlikesidir. Çekoslovakya'nın topluluğumuzdan çıkması, Batıya kayması. hiç olmazsa en azındanYugoslavya gibi bir hüviyete bürünmesi bizim güvenliğimizi teh dit edecektir. Avrupa haritasına bakarsanız Çekoslovakya'nın sosyalist ülkelere bir hançer gibi gir mekte olduğunu göreeeksiniz. Bu ülkenin <*ratejik önemi bizler Için çok büyüktür. Biz Polonyalılar, Almanlardan çok çekmlş bir ulusuz. Alman tehlikesini ya da AImanya'nın nefesini hiç bir şekilde ensemizln kökünde duymak lsteme I1ERKES ORADATDI Gösteriler Vaclavski Anıtı önünde lıaşlar, ya Parlâmento ya da Baskanlık Sarayı önünde biter. İşte ikinci bitiş noktasında liderlerinin çıkmasını bekleyenler. vgA/EyE BÖ&f, P 46 Malkoçoulu v« Ban lc^ratesîn cevnss'ınde nüp dupuMo<ia.rriı.Bs'vn İ g c o y a * â , b u ^ Savruian dumanı^ Malleocoolu'nun uüzü î'^e savurdu ,11'YARIN cÇEKOSLOVAKTA'TA BÎZ GtRMESETDtK ALMANLAR GtBECEKTt.» Hiç, hiçbir şey demeyeceksin ve sormaz zaten. Yalmz, orta'.ık kararsın, öyle götür. Peki baba. Babanın öğütlediği gibi yaptı çocuk; orta':ık kararana yakın paketi götürdü; büyükçe. genişçe, içerisi ıslak toz kokan manifatura dükkânmdaki adama verdi. Adamın bakışları çini mavisiydi, gözleri boncuk boncuktu. Çocuğu ve paketi hiç önemsemedi. Makasla kesti ipleri, gazeteyi açtı. Tülbentleri oradaki bir rafa yerleştirdi hemen. Sen git. Kasketini ters giyroişti. Dükkâncıların birçoğu kasketlerini ters giyerlerdi. Mintanlannm kolları dirseklere kadar sıvalı, çıplak ayak, abdest almağa hazır, nalınlarla dolaşırlardı. Onlardan biriydi adam. Çocuk, dönüşte Fikret'e uğradı. Evde bulamadı. tskilip'e gitmiş. Iskilip'te çok eğleşmez, üç ikinr dij e dönermiş. Ebesi, bunları söyleyip, sordu: Sen kimsin? Tanımadm mı nine? Yok. tanımadım. Hani, bir gece gelip burada kalmıştrm ya? Ebe, uzıınca bir süre bulmağa çalıştı. Zihnini kurcalarken, iki gözü de seğiriyordu. Hah, dedi en sonunda, babasmın evden attığı oğlan mısın? Oyum, diye yamtladı çocuk. 131 Fikret'e selâm bırakıp, ayrıldı. Baba bu zamanlara kalmaz, özelîikle yazm kal maz, gelirdi. Oysa gelmemîsti. Çocuk lüks lâmbasını yaktı. Taşınıyoruz burdan.. diye konuştu anne. Baban, öbür mahallede, hastaneye yakm bir ev buldu. Bahçe içindeymiş, burdan büyükmüs. Hem de tek katlı. Inip çıkmak zor oluyor bana. Suyu var raıymıs içinde? Çocuk sordu. Günde 6 taneke su tajırdı; bir labah, bir öğle, bir akşam. Varmış, kuyusu varmış. Kuyu suyu acıdır. Çocuk evin yerini bilse, en yakın eeşmenin han gisi olduğunu da bilecekti. Aylığı 9 liraydı fimdi oturduklan evin. Bıraktılar bu evi, mahalle ortasını, kalabalık yolu. Her akşamüstü sürülerin dönüjünü duyduklan, durup alıştıkları, bir esek ardmda odun, kömur, saman yüklü develerin geçislerine baktıkları fenlikli evi, tfakat Hanımı, hastalıklı kocannı, ölü bakışlı kızını bıraktılar. Kalın sesli lfakat Hanım ağlıyor, ince sesli anne ağlıyordu. Yük arabası iki kere gidip gelerek t» şıdı bütün eşyayı. kıştan artmış odunu ve kömürü. Yeni evleri tek kat üzerinde, dört oda. Odalardan biri. büyümüş sayılan, yanaklannda ve alnında ergenlik sivilceleri çoğalan çocuğa veri'.di. Ne ki. çocuk yatağını misafir odasma sermeyi daha uygun buldu. Tek iskemleden başka hiç bir şeyi oîmayan odası pek çıplaktı çünkü. Ayrıldıkları evin ortası çiçekü bahçesine karşılık. bu yenisinde bir tek dikili ağaç yoktu. Daha doğrusu, dikmesine dikmişler, sonrasmda sulamasını unutmuşîar. onlar da bîraz boy attıktan sonra kuruyup kalmışlarcı. Hem arkada, hem önde vardı kapı. Şehrin tam ucundaydı. ama eski evden ortaokula daha yakın. MuFtafa'nm baslayacağı ilkokula yakın, sonra göz doktoru Saffet Beyin evlerine de yakındı. Birkaç kerpiç ya^pıdan sonra, uçsuz bucak sız kır başlıyordu. Çarşıya pek uzak. diye mırıldandı anne. Bey. sen yorulacaksın. Tavanın hepsi kaplanmamıştı. Mutfağın üstunde çatı direkleri görünüyordu. Baba: Bitişiktekilerin ve ev sahiplerinin kümes hay vanları var, dedi. Ev sahibi. geceleri sizin tavanda bazı gürültüler olursa korkmayın, ya sansardır, ya gelincik dedi. Anne: Aman Bey ilâhi, biz burda. çoluk çocuk. geceleri korkarız.. dedi. Kuzum erken gel, olur mu? Baba homurdandı: Ne varmış korkacak? İki ayağımı bir papuca sokma böyle söyleyip de. Ev sahipleri, öksürsen du yacak kadar burnumuzun dibinde. Ön kapıdan hem onlara, hem bize geçiüyor. Ama.. Aması yok bu işin, kadm! Zaten günlerdir babalan üzerindeydi babanın, 'atacak yer arıyordu. Anne sustu. Deniz ortasında yüzen bir teknede, onlardan başka kimse kalmamış bir adada gibiydiler. Çevreyle iliakileri kesik. Öbür evin misafir odasında, pencereler boyunca uzanan bir sedir vardı, sedirin ot minderleri vardı. Bunda öyle şey arama. Onun ?in de, babanın Çorum'a gelir gelmez cezaevinden aldırdığı birkaç ceviz sandalye doldurmak şöyle dur sun, büsbütün çıplak gösteriyordu misafir odasraı. (Arkan mı)