Katalog

SAHtFE DÖRT BALTIK'TAN ADRİYATtlCE Yalnız3ülkeye nöç etti 19 Ocak 1969 CUMHURİYET de sorarlar şu soruv J « înçıltere'ye gdç edecetinu. Dovıze ıhtıjacım var Acaba bana dovız değıştırebılir mltb Ya da bır zamanlar bızdekl ı Habey, dolâr değiştırellı» mi?» gıbılerden Aslında jasaktır bu Fakat tunstı, gazetecısi, diplomab, kongre konferan» ıçm gıden gorevlı«ı bıle bu joldan değıştirır elındekı dovızi (Son zaman» lara kadar Türkiye'de de dumm avnıydı Dolânn resmî knr*« 9 lira. olur da, turut kur'n 12 11ra olnrsa, Tflrkiye'ye gelen diplomat ne yapar? Ta ıç pıyasa> dan boıdornr bnnn, ya da Lfibnan'a birıkı gunliik bır turiütik ?ezi, giderken dolâr jrelırken Tdrk Hraaı Hökumetin gecenlerde eıkardığı bir kararname ile diplomatlara da dolârı 12 11radan bozdnrma hakkı tamndı ve Beyrnt trafıgi bflvfik ölçüde azaldj. Döviz bozdarmalarından Ocak ile Ekım ayları arasında 3,9 milyon dolârbk bir artış elde edildi Turkıye'deki aynı gayıdaki diploraattan.). îşte, durum bazı sosvalıst fllkelerde olduğu gıbı Çekoslovakva da da aynıdır Bir dolâr 7 kurondur, resmî kur'a gore Turiste re^ıren 16'dan bozulur Ov«a ı<îpal ba^ınd'a bu ısın soKak bor<;ası 35 kurondu On gun sonra karaborsa 40'a vukselmıştı tkı ay «onra 60 kurona çıknvştı Yanı «blr koy dort al» gıbılerden bır şey olmuştu Turkı\e\e donerken son 7amanlarda 48 e dusmuştJ Bu düşuşun nedeni de Çekoslovak vatandaşlarınm vurt dışma çıkışlannm pnlenme<n\dı Bır Çekoslovak vatandaşı vurt dışına çıkarken vanında resmen 8 dolar goturebılir O da ancak davetlıyse çıkabılır Gelı<;ıguzel davet mektuplarnla dışarıya gıden Çekoslovak vatandaşlarının vanında va bınlerce kaçak kuron vardır pıvasayı yukselten ya da harlka Bohem>a krıstallen. SONRASI ÖZGEN «Size vize yok» Ben, daha verflen belgeye adırm scvadımı yazmamıstım kı, vıze memuru kıpkırmızı oldu Savfalarım çcvırdığı pasaportumu, sert bır hareketle onundekı delıkteh bana doğru fırlattı ve • « Size vize yok!» dedı ve bulundugu kuçuk camlı bolmeyı kapattı. Şaşırıp kalmışım Az onceki guzel guzel, gerekh ıslemleri hazırlıyan, «lutfen» kelımesını »ğzından eksık etmeven Çekoslovak vize memuruna ne yapmıştım"' Yoksa «bu nlkeve gırmesi jasak kışılcr lıstesınde» adım mı vardı0 Bır an ıçın, once, bovle duşundum Fakat, sebep buysa, herhalde açıklıvabılırdi Kendısıne cam bolmenın arkasından bir kez daha seslendım Aldırmadı bıle. Ü"rtelik daha da sınırlendı «Transıt Yolcular» bolumundekı bavanlardan yardım ıstedım B vanlış anlama olduğunu sovledım Durumu bır de onlara anlattım GSrevll blr kızcagız araeı oldu . Fakat azarlamr azarlanmaz kosesıne dondu «Tapablleeefi blr şev olmadıfını» sovledl Nereve basvuracağımı düsünurken, ıki pohs yanıma geldı Aynı uçakla genve donmera ıçın emır aldıklanm soyledıler Durumu uslu uslu, bır kez daha anlatbm. Polısler durumu çok ıvı anhyorlardı, fakat «nlamak ıstemiyorlardı Soyledıklerl tek şey • Emir sldık. Siıi getiren Polonya u?a|ı ile iekrar Varsova'va gönderecefız. Bavulnnnz açaga yükletlldi. Buyurun plste gıdelım » « Galıba durumu anlatamadım Ben gerı donmek ıçm degıl Prag a girmek ıçin burada bulunujorum Kendısı once vize verıvorrfu Sonra caydı Sıbaha kadar burada transıt volcu salonunda bekler, ılgılılerle konusur, bu yanlıs anlamavı duzeltırım. Onlar da anlamazlarsa başka bır uçakla ba«ka KRİSTAL VAZOLAR Vaclavski Anıb Snfinde gostencl gençlerin yerinl yaşlı kadınlar almıştı... Mum dlken, dua okuyan ve de krlstal vazolar lçlnde çiçek bırakan... bır ulkeye gıdenm > « Bnna imkân yok. Emir a V dık. Bavnlnnuz uçaga konuldn. l'çak, şa anda lizı gâtörrnek i(J|n beklivor » Bu sırada «LOT» Hava Yollarının (Polonva Hava Yolu) Prag temsılcm yanımıza geldı « Uçagımıı sizi bekliyor, lutfen biletinizi verin de gerek1 konlrolü yaptırahm.» 1 « An'amadım'' Ne btletl*» « Prag • Varsova biletintz yok mn?» « Hayır » « O halde yenl bilet kesebılmemiı için bedellnl rica edeyim..» < Ben ne bılet alırıra, ne de gen donenm. Varşova'dan gelell daha on tfaklka olmadı Polonva Basın Ajansı'nın konuğu olarak ulkenızden donuyorum Yardım edin de Prag a gıreyım » O ana kadar durumu anlamayan LOT temsılcısi, Çekoslovak polıslenvle bır sevler konustu « Efendim, sizi aimak ıstemı vorla', uçaîımız da sızın vüzunuzden gecikiyor. Sizi beklıyoruz.» « Kaldırın uçağınızı gıt«ın > Uçağa el konuldu « Uçafın kalkman lmkinI1ZJ» \ACLAVSKI ANITI Praff'daki sembolik fakat en anlamlı değlşiklik \aclavskl anıtı onundeydl... Kaldırım tum ortadan kaldırılmış, çiçekli blr yeşil saha durumuna sokulmuştu, gosterilerin onlenmesi amacıyla... Buyukelçilığımiz geldi o an . Bovle blr tfurumla orada karşılaşsaydım, oradakıler acaba ne japarlardı' Vize memurunun goruşune katılır ve beni o ulkeden ya dışanya attırırlar ya da hakkımda Polonyalılardan, yıne muhtemeldır kı, sekreter olarak çalıçan Polonyalı bır Bakanın eşınden, bılgı toplayarak, rapör hazırlama yoluna gıderlerdı' . Kımbılır? Bu konuya Polonya ile ılgill bolumde daha genış olarak değınecegim. kının kini gıderilememis, acısı dmdırılememls ve ofkesı yatıstırılamamıştı. Çekoslovakya'ya isgal sırasında gitmijtım. Ondan sonra uç kez daha gırdım çıktım, Çekoslovakya'ya Her gıdısımde bu denlı oiaylann pek çoğu ile karfilaştım. Her gıdısımde, bır onceslne kıyasla buyuk değısıklıkler gordum Çekotlovakya'da . Tıffony Jones îşgaiden hemen sonrakı yanlarımda bınlerce Çekoslovak vatandaşının goç etmekte oldukla« Neden'» rını belirtmıstım tkı ay içind« « Sizin ynzBnfizden. Çekossadece Kanada, A B D ve Alovak makamlan sızin vıizünüzvustralya'va geçenlerın savısıden nçafın kalkmasma Izin vernın 11 bın olduğunu «Dünva mivorlar; alan polisi nçaga el Goçmenler örgfitu» geçenlerda koydn..» açıkladı Avrıca Italya, AlmanHaydııi Bir de bu eksıkti . ya, Fransa Holânda ve îngılte< Bagajım nerede?» re'dekı bınlerce Çekoslovak va« Cçakta.» tandası bu sayıya dahıl değıl« Pasaportum yok » dlr. « Pasaportnni» nerede?* c Pollslerden bın aldı Içeîkmci gıdısımde aradım eskl rıde bır yere goturdu GetirmeÇekoslovak dostlanmı Çoğunu Sembolik olarak, sekil olarak dı » bulamadım Vaclavski anıtı oen anlamh değisiklık Vaclavski Bu arada, pasaportum aranırnundekı gostencı gençlerden anıtı onündeydi. Gosteri yapan ken Prag'dakı Turk BuyukelYohanna'nın, Munih'te ış bulup Prag'ın ana Utaiyonlanndan Çek gençlerının toplanma ye çalışmakta olduğunu gazeteci çılığınm 32 55 01 numaralı telebın Bu kez Danısma'nın onunnydi burası fonunu aramak ımkânını bulbabasından oğrendım Oteldeki devım Anıtm onundekı kaldırım tum dum Karşıma çıkan Buvukelçijaşlı resepsıyon memuresı Mek« Budapeste'ye ne günleri ortadan kaldınlmıs, kuçuk bır lık şoforu Merıç Erkıran'a dusıka'dakı oğlunun yanına gitmış ve saat kaçta tren var?» yesıl saha durumuna aokulmuşrumu anlattım Buvukelçilık me tı Partı uyesı Avukat Frantıîngılızce soruma aldığım Çektu Amaç, gençlenn toplanmalamurlarından Nevzat Bekhansek de Italya'davdı çe cevabı anlamayınca, Nevzat rını onlemek, dırenıslerini kıroğlu'nu bulmasını ve bana varUçuncu gıdısımde bazı tanısBekhanoğlu Almanca sordu aymaktı. Fakat bu kez, gençlenn dıma gelmesını «ovledım Bekların bırkaçına rastgeîdlm Vacnı soruvu Sınırli cevap yıne yennı yaşlı kadınlar almıştı, hanoğlu, ne de olsa Bakanlığın Hanka lle Çekçeydl Bekhanoğlu, bu kez mum dlken, dua okuyan. Ve de lavski Caddesınd'e eski bır «enformasyoncasn» ıdı, Yarka adh ıkı sekreter bayanA kristal vazolar ıçınde çıçekler gslSecılflfn durunflJBdan anbunlar bır bankada Meslekdgdakikaaonrs bırakan, anıtm önunde olen laalı . şım Samı Kohen ile bır gece toi gençlenn ruhlannı anan yaşlı ^ Cekip«tdta. "Tîu ariaâ pasaportum bulunkağa çıkma y&s&ğında, bunların ınsanlar... Memur, bu cevabı verdakten du, bagajım kajboıdu Bavuyardımıyle Rus askerlenyle kosonra cam bolmenln kapağını lum bulundu, pasaportum kavnuşmus ve otelm muduru tarakapattı ve elektnklı sobada ısıtboldu Bılet almak ıçın param fından azarlanmıştık Italya'da nıaja devam ettı ellerıni. Duolmacfığını sojledım. Elımdekl ımışler ts aramışlar Çalışma rumu anlar gıbı olmuştuk. BekPrag Istanbul donuş bıletıne vızelerı olmadığı ıçın ış bulamahanoğlu bu kez : el konuldu ve buna gore bır bi« özur dılerım.. Blz Macar Her gıdışimde fiatlarda • bü mı«lar Turı<;t vızelerı de sona let hazırlama yoluna gıdıldı Faer nce geı donmek zorunda değılız Turkuz » yuk kelımesı belkı az gelır çok kat onun da bedelı fazla gelıkalmışlar. Dondukierıne çok piş Memur bu açıklama üzerlne htzh bır artıs vardı. Isgal sıravordu Kullarılmamış bır kısa cam kapağı açtı özur dıledl sında 10 kuron olan bır yıyecek manmısldr Istanbul'a gelmek hat biletım vardı Onun da beOrada iş bulup guzel bır Almanca ile : maddesı, ıkınci gıdısımde 12, u ıstıvorlarmıs delı az geldı Ne onu denkleştıbulamıyacaklarını sordular So« Her rün ikt tren var. Biri çuncusunde 13, dorduncusunde rebıldlk, ne de bunu LOT ruları cevapsız kaldı... 21'de. Bbürü de 24'ten sonrs. Bi 15 kurona yukselmıstı. Luks temsılcısl, Polonya Basın Ajanletleri s a | taraftaki gişeden amaddelerdekı fıat artışlan ıse sının konuğu olmama dayanalabilirsınız . Tekrar tekrar 6xfir çok daha korkunçtu. Bu sinerak, en sonunda «kredill» ve bedılerim.j» mı gosterıcısı 11 bın kurondan DOGü ORDLLARI delı Varşova'da odenmek uzere 15 400 kurona yuksefemştı. SALDIRIR, YETERStZ bır bılet kestı Sosvalıst ulkelenn" bir çoğunBİR ORUL GİBİ YAVAŞ Artık, biletım tfe hazırdı Işgalin uzennden iki ay geç da orneğın Polonya'da, ÇekosÇEKÎLtR. Pasaportum cebımdev dl Bavumıs ısgalcılerin çoğunluğu çe lovakya'da yolunuzu keserler lum da son defa uçağa yuklenbazı kısıler ve de çesıth dıllerkılmıştı. Oysa, Çekoslovak halmlştı Her sey tamamdı Çıkıs kapısına doğru yonelırken, gerı>e dondum * Vaclavski anıtı önindo «Çekip gidin» Bire döri kuron YARIN Suçum ne? « Bir daklka», dedım «lfltfen, snçum ne? Suçnraun ne oldnfnnn sövleyın de hlç olmaz•a gözdm arkada kalmasın..» Polislerden îngılızce bılenı cevap verdı : « Herhangi bir roçunaz yok..j» « O halde'» « Sadece, vize memura arkadaa, sizin işgalci ülkelerden, yani Varsova ve Dogu Berlin'den gelmiş olmanıza sinırlenmis. Bu filkelerden sonra Prag'a gelisinızı maksatlı bnlmuf. Onnn için vize \ermiyor. Tetkiri dahilinde. Isterse verir, istemezse sınır dısı eder » « Teşekkur ederım, yaptığınız açıklamava Ancak ben ısgal sırasında da ulkenizdevdım. O zaman tarafsız, hattâ Ankara'dakı Sovyet Buvukelçılik Musteşanna gore «çoeııkça» yazılar yazmıstım Şımdı, boyle bır hareketle bu sansı kaybetmı? olmuvor musunuz'» Daha cevap almamıstım ki, önde Nevzat Bekhanoğlu, ardmda Merıç Erkıran gorunduler. Bır daklka geç kalmış olsalardı, uçağm penceresmden sallanan elnıı goreceklerdl Yarım «aatten ben benı beklejen LOT uçağı personeh sabırsızlanıjordV Çevremdekl topluluğa Bekhanoğlu'nu tanıttım. Pasaportum bılmem kaçıncı kez cebımden çıktı Bekhanoğlu'nun yardımıyla bazı odalara tekrar gıtti, geldı Bazı yerlere telefon edıldı Bır beson dakika da bovle geçtl Sonuç'a uçuncu kez uçaktan indırüdı bavulum Ve de LOT, 45 dakikalık blr gecıkmeyle kı Varşova'ya varaeağı saatti Prag'ın Ruzine Havaalanından kalktı . «a| a ı a ^ • • • IHTIYAR yukarı kaldırdı Fıkret Şımdi, ııra arkadajının yüzunu daha ıyı gorebıliyordu. Hayrola? dedı. Babazn sokaga atü. Gel' Kapının arkasına kol demlrinl attı. Bu mahallede hırstzlık çok oluyor, Sahı mı' Dun değıl evvelai fun, il»rimizdekl çerci dükkînını yarmışlar. Çocuk, «Sahi mi?» diy» soraeaktı gene, caydı bundan. Fıkret, yukarda, lâmbanın fitilinl daha çok açmıstı Soba gürul giırul yanıyordu. Sobanın basında, atesın bekçısi gıbi bır ya?lı kadın oturuyordu. Yuzü burus buruj Bafi kara bir yazmayla çatkılı. Ensede kısa kuyriıklu, orgulü, ıki tutam «aç. Kına yakmak ıstemif, tutturamamif Fıkret'e, tız perdelı, cırlak sesıyle sordu* Kım bu oğlan? Fıkret Arkadaşun dedı, bu gece bızde kalacak. Fıkret'ın gozlerı ıyı seçmez ebea, bır gey soylejecek doğrulacak gıbı yaptı Torunuyla çocuğu unuttu sonra Soluna uzanıp el vordamıyla bır ıkı odun alıyor, atıvordu soba>a sobanın bekçısıvdı Kapağını açar, ıçıne odun atarken, saçın kızginlığı ile parmaklarını yakmadığına gore, parmak uçlarında duyarlık kalmamırtı. Çok üjur, dedı Fıkret. Belli Inndığını sanıp dondü, döfeğıne yaslandı. Yastık yastık üstüne koymuş, sonuncusuna yalnız alnıyla davanmıç, oturur gıbi uykuya geçmifb. Onlar, Fıkret'in, babasının aandığından tek tek çıkardıgı el yazraan kıtaplan, eskl Türkçe romanları, dergıleri gözden geçirir, okunacaklarla okunmayacaklan ayınr, Yakup Kadrı'nln «Sodom ve Gomore>s ni o gece okunmak üzere bır yana koyarlarken, kalkıp doğruldu. Kalubelâ'nınkını andırır durumda, bır ayağını altına alıp, öbür dızıni yukarı bükup karnına yaslayarak, iyıce dıkıldı Uykum kaçtı, dıye nzlandı. Ana uvejr moful' Hı evet. dedı çocuk. Sebep o muT Neym' Bubanm sokağa atışınu» sebebi o m u ' Hayır değıl Derste yaramazlık ettim, MOddr Bey bunu babama yazmı?, babam da çok kızdı, dovdu ö z oğlu ol«an dovdfirmez kanat gerirdi dıye, bıldiğınden gasmaz sasmaz konustu Fıkret'ın ebcsı Bunak mıdır nedır Bunamış herhalde. Çocuk, Sen her şeyı anlattın mı, ne zaman. anlattm'*» dıje soran bakışlarmı Fıkret'ın yuzüna çevırdı. Fıkret oralarda değıldı hıç, .Sodom ve Gomore«yi okusim dıve vermış, kendısı şıu jazıyordu. Yazarken dudaklan kıpırdamakta, sayfa uzerında parmaklarını oynatmaktaydı Çocuk, ıcınden, «Hece sayıyor » dıye geçirdL •Gene'. Yureğı darlanıyordu Kendısl de romana dalıp gıtmek ıstıyor, ama bunu yapamıyordu Bıraz başı ağnyordu onun Okuduğu satırları anlamak ıçın zorladı kendını, olmadı Arada bır gozlerını kaldırıp, Fıkret'ı. mırıldanarak şıır yazışını, uykusu ka. çan ebeyı, sobayı, kılımdekı nakışlan, duvarlan ınceledı. Inceledı kı, vakıt durmasın geçsın. Sabah gelsın artık. Fıkret, gecelığının uzerıne ceketini giymi|ü. Yedl yedı, on dortluk mısralarla uzun blr |ür bıtırdım Bıttı haî Evet Sevınıyordu. Ben bu romanı okuyamadnn, çok ağır. Çocuksa, sızlanıyordu. Yazılan şurı okuma, danışma, duzeltme sıra» sında sabahı buldular Fıkret kalktı bıtışık odadan elma getırdi Buruşuk, tath kuçuk ve sarı san elmalar getırdi Yıkannıadan, tozunu kırını ceket ko'larına surup te» mızlejerek yedıler Apansız nedense, coşkun bır neşeve kapıldı ço. cuk Âdeta kabına sığamıyordu Tasalan kaygılan uçup gıtmıştı uzennden Fıkret'le kızlar ustuna konusulamadığı o bu konuya hıç sokulup yaklaşmazdı ve Şıir uzerıne de çok konuşulduğu ıçın, yennde duramaz haldeydı Daha bu elmadan var mı* Dolu, dedı Fıkret Onu aldı bıtışık odaya goturdu Odanın yansınl doldunıyordu elmalar Oda elma kokusu ıçındeydL Ne kadar çokmuş Bızrm, Iskıhp'tekı bahçenra îlkm hangısıydı, bıraz kanşık, kesın olarak bel lı değıl ya bırınden bırı bulduğu kırık süpürgeyl tenıs raketı gıbı kullanarak elmaları duvara çarpıyor, kımı elma çarptığı duvardan gen gelıyor, kıml elma ortasından janlıp duşujordu, gelemeden dü. şujordu Ebem bunlan ıpe dızer, kurutur, suda hoşaf gıbı kaynabr, korknıa dıve çocuğu yureklendırdı FJcret Oynanacak oyan olarak, bula böla bunu bulmuşlardı 131 Fıkret, kıml elmalara «upjrgeyi ustalıkla kullanarak, ıkı kere bıle vurabılmekteydı (Arka«i var) 0 gypj^ KOPRÜSÜ ^ m i ş Haçlılar Bu<?aâda Surlsn" Ş» oözieucn biri * o'rrupiu pspavıw oöncterolı'gı zeh'ıHi rnurrtan J5u suHan MehmefJAanın odusıvıa Tunzm Perrvîö( B ç Cocuğunuz. «rfecb olursa NO>AN, Kız olurs^ B E N G U *dırM scc?Hm Turk Buyukelçıhğının temınatı ile Prag'a uçuncu kez 24 saatlığine gırebılıvordum Buvukelçı Şahın Uzgoren de, makamında merakla ve büyuk ilgivle bekliyormus gecenın o saatmde B. Elçılıgımızın leminalı Ailıma bU d« Vuaova'daU