Katalog

8AHİFE DÖRT SO Evîul 1968 CUMHTJRtTET Sovyet Hükümeti Türk halkının wm gizli veya açık bir belgt U« biz* muayyen miktarda para v« silâh verilmesi taahhüdünden çekin mekte olduklarını anlıyoruı. Tarafınızdan bu zanları izale edüirse, daha fazla çıkarlar temin edeceğimizi zannetmekteviz. Son zamanlarda Rusy« ve Moskova ahvaline dair Avrupa'da nearolunan haberler nefsülemre gerçeğe, isuı künhüne . muvafık değildir. Moıkova bıldiğiniz eaki haldedir.» 18 mart 1921 günü Ankaraya çerahhas heyeti ile andlaşmayı imzaladık. Andlaşma ile beraber iki beyanname teati edilmişti. Çiçe rin'den murahhas heyetimize, Rusya Cumhuriyet Hükumetinin 1921 den itibaren Türkiyeye, ekonomik ihtiyaçları için her y ü altın olarak on milyon ruble vereceğini bildiren bir mektup da ahndı; paranın beş milyonu derhal yola çıkarılacaktır. Silâhlann gönderüecek ilk kısmının listesini de iki güne kadar Hariciye Komiseri, Mecllsl murahhas heyetinln gögterdiği lstek üzerine, 1921 yılın • dan başlıyarak, arka arkaya birçok yülar, her sene altın olarak on milyon ruble verme kararını almıştır. Sovyet hükümeti, iki memleketl bağlıyan dostluğa ri ayetle ve Türkiye hakkındaki duygulanmn karjıhklı olduğuna lnanarak, Türk halkının ekonomik refahina yardımdan sevinç duy • duğunu saygılan lle bildirir.» Yusuf Kemal Bey, bugün tarih YÜSÖF REMIL TEN6İRŞENK Derbytn: NAŞİT HAKKİ UUlfi rihteki iki büyük düşmanuıdan biri, samimi olarak bize dost olduğunu, bu defa öbür düjmanla tarihte bir kaç defa olduğu gibi birleşerek Türk topraklanm paylaşmağa kalkışmıyacağını taahhüt ediyordu. Büyük Millet Meclisi iki cephede savaşmak, ordumuz arkadan vurulmak tehlikesin den kurtulmuştu; tersine olarak, bu cephedekinden az da olsa yardım görecektik... Milli Misakımız tanuımıatı. Vaktiyle savaf tazminatı yerine elimizden alınan topraklarımız ana vatana dönmu|tü.» Sonradan Türkiye ile aktedil mi; olan «Saldırmazlık» andla? masmdaki müddetin bitmesi üzerine, vadesinde uzatılması için protokol yapılırken, Çiçerin'in Türkiye Dıjişleri Vekiline çekmi« olduğu 18.12.1929 tarihli telde, 1921 andlaamaauun yapılmasmda bizzat Lenin'in ilgilennuf olduğu belirtilmişti. 30.12.1929 tarihli Hâkimiyeti Milliye'de yer alan Çiçerin'in tel yazısında: «Her jeyden önce, Moskova andlaşmasının kabul ettiği çalışma ve prensip ortaklığının son derece büyük önemi semereler verdiğini görmekten doğan büyük sevincimi ve Lenin'in en kuvvetli ve devamlı bir ilgi ile çalıjmamızı izleyip, her akşam yanıma gelerek, bütün aynntılanna kadar görüşmelerimirden bilgi aldığını, iki taraf arasmda kurulmakta olan ilişkilere özenerek nezaret ettiğini, birinci andlajmamızla neticelenen Moskova konferansınm hâtırasını canlı bir surett* mu hafaza ediyorum» demişti. Yusuf Kemal Bey, Leningrad'a Ekonomik refahina yadimdan sevinç duyduğunu açıkhyor «Para, suâh ve cephaneler hakkındaki teklifimize henüz kesin cevap vermediler. Evvelce sed çekılnu? maddelerin çoğu kabul edıliyor. Müzakeratımızın pek yakında bitmesi umuluyor. Şımdiye kadar, birçok defalar konuşrnaiatrınun bUdirdik, talimat istedık. İHiçbir cevap alamamakUğımız biti güç duruma koymaktadır. Bite verilecek son emirler varsa, sırf tiçuhadı zâtimize kalmamak içın ' cüratle veriniz. Londra Konferansı münasebeti lle Avrupada yapılan türlü neşriI yat, hatta Bekir Sami Beyin ağ Izından «Küçük Antant'a Küçük lîtilâf gireceğimiz gibi şiddetli ipropagandalar Ruslara pek fena 'tesir ediyor; hakkımızda şüphelere düşüyorlar. Bu da guçlüklere •ebep oluyor. 7 mart tarihli telgrafmızdan anlaşıldiğına gore, Ingüızler bize ezcümle Doğu sırurlarımızda Ruslar j kadar menfaatler temin etmiyor lar; binaenaleyh buradaki konfer&nsm kesin neücesi alınmadan, Anîocta ile Birinci Cihan Savai«ının müttefikleri ile kesin bir I uyuştnanın yapümamasının mu I vafjk olacagı kanaatindeyiz. Mevjsuk olarak duyduğumuza göre, •Rus hükümeti, bızım Fransızlarjla uyuşacağımıza v e bunun kenjdi «üeyhleriade bir fikir hareketi ' doğuracagı kanaatine sahiptırler. Mesett, bu sebepten dolayıdır ki. Lenin kilen telgrafta, dostluk andla*masının girisinde v e metin üzerind* 12 madde üzerinde anlajmaya varıldığı, bu meyanda 150 milyon altın ruble istedigimiz, nihayet on milyon ruble, silâh ve mühimmat isteklerimize karsı, 20.000 tütek, 200 makineli tüfek T * bir miktar top ve cephanaâ veriyorlar, deniyor. Aııllatııımım tarihi «18 mart 1921 günü. Sovyet muBüyük Elçi Ali Fuat Paşaya Tesmen teblığ edecek. Bu suretle bızun buradaki işimiz bitti. Dr. Rıza Nur Beyle martm 24 ünde Bakuya hareket edeceğiz.» Rus hükumetinin ekonomik kalkınmamız içın yapacağı yarduna dair Y. Kemal Beye verdiği fransızca mektubun türkçesi su idi: Numara 11390 16 mart 1921 «Reiı Beyefendi: Sovyetler Birlifi Cumhuriyeü Hükümeti. Türkiye Büyük Millet yaptığı kısa bir geziden sonra 1 nisana kadar Moskovada kalmıs, Rusların o yıl verecekleri on milyon altın rublenin beş milyonunu alarak, bunun bir müyonunu Almanyadan uçak ve nıalzeme ahnması için Ali Fuat Paşa ile askeri atase Saffet Arıkan'a ver misti. Geri kalan dört milyonu bindiği trene koyarak Baku'ya hareket etmişti. Moskova'dan dönüş kızkardesi Maria lle birlikte Motkova leyip Türkiye'ye göndermek istlyoruz, amm», elimizde değil'» d»diler. «... 19 nisan 1921 günü Azerbaycan Hariciye Komiseri Hüseyinof ile Behbud Şahtahtinski, kendilerıyle yarjacağımız andlasjnayı konuşmak için Kars't» bulu?mağm ve konferansın orada toplanma sına ratı olduklarını bildirdiler. O akşam, Bakü'dan hareket ettik ve iki gün sonra da TiflU'a vardık. sokaklaruıda yan ve Demiryolları Idaresind» sörü geçenlerin güçlükler çıkartıp treni alıkoyduklannı öğrendi. Daha sonra gereken emri vermesi üzerine tren Tiflis'e geldi; Mes'ul olanların cezalarııu gördüklerini de bana biIdirdL YARIN Mustafa Kemal'in tebriki.. Anlaşmanm Imzalanması •ayfalanna (efmif olan olayı kı•aca fu »aürlarla kapaüyor: •18 mart 1921 jünü, andlaşma törenle imıalandı. Bir y ü önce 16 mart 1920 günü Çamlıca tepesinden, şehre ateş edecekmi} gibi tstanbul'a çevrilmiş olan düsman donanmasının toplarına ba karak, benliğime ve kanuna verdiğim soz yerina gelmeğe başlamıştı. Bu sebeplerdir ki, Ingilizlerle yapUklan ticaret andlaîrnasından dolayı, Ruslann da işine geldiği için andlaşmamızın alüna 18 mart değil, lstanbul'un isgalinin yıldönümü günü olan «16 mart» tarihini koyduk. « OstnanH lmparatorluğunun ta • Nisanın sekizinci günü öğleden sonra Baku'ya geldik. Baku'nun hiç görmemis olduğunu söyledikleri bir karşılama ile karşılandık. Sokaklarda, Cihan Savaşında Rusyaya esir düşmüs olan bizim askerlerimiz, Azerbaycan askerleri imiş gibi dizilmişlerdi. Binmi$ olduğum atlı, açık arabamın geçtiği yerlerin üstüne, kadınlar kapanıp toprağı öpüyorlardı. Nisanın 19 una kadar orada kaldık. Bakulular bize çok iyi baktılar. Oturduğumuz sofraya bazan seksen çesit yiyecek konmuş oldu ğunu görüyorduk. Bir gün bizi misafir edenlere: «Canım niçin bu kadar masraf ediyorsunuz!» d e dim: «öyle şeyler söylemeyin, kabil olsa, Azerbaycan'ın bütün varlıklarını sizin omuzunuza yük Orjenikitze lle dostlu Yarbay Seyfi Beyle rahmetlt General S. Düzgören . beraber gelmekte olan altınların bulunduğu trenin henüz Tiflis'e gelmemiş olduğunu öğrendim. Komü» nist Partisinin Kafkasya'daki komiseri olan Orjenikitze'ye mür»caatla jikâyette bulundura. O r jenikitze ile Baku'da dost olmuftuk. Bana: Sana bir hedlye vennek totiyorum, amma, münasip bir | e y bulamıyorum. Uzun zamandanberi beraberimde tajıdıgım »u t a bancayı kabal et, diyerek tabancasmı vermlstl. OrjenikiUe tahkikat yaptı; altınların bizim memleket* ginnesine bir türlü gönülleri ran olmı üaftahk bulmacanın halledilmis sekli Bond MODESTY BLAISE ) İSTANBUL 06.25 06.30 07.00 07.05 07.30 07.45 08.00 08.05 08.10 08.25 08.45 09.00 09.20 09.40 10.00 10.05 11.05 11.20 11.40 12.00 12.10 12.25 12.45 13.00 13.15 13.30 14.00 14.20 14.35 14.45 15.00 15.05 16,05 16.25 16.40 17.00 17.05 17.25 17.50 19.00 19.30 19.55 20.00 20.40 21.00 21.10 21.30 22.00 22.45 23.00 23.45 23.55 24.00 Açüıs ve proçram Gunaydın (1) Koye haberler Gunaydın U D Haberler, hava durumu Ş. Akın'dan sarkılar Istanbul'da bugün Kuçük ilânlar Hafıf batı müzigl Sarkılar Keman «ololan Ev içın Talebe Birligi korosu Arkası y a n n Ara haberler Okul radyosu Türkuler gecidl Operet melodıleri E. Kongar'dan sarkılar Ara haberler. iliolar Barok muzik Şarkılar Türküler Haberler, Resmî Gazete N. Koyutürk Orkestrası Reklâm programlan M. Pars'tan şarkıUr Radyo ile lngilizce S. Dores Orkeitıası M. Akkuş'dan türküler Ara haberler Okul radyosu Saz eserleri Lied saati Türküler, oyun havalan Ara haberler Koy odası Kume fash Reklâm programlan Haberler, hava durumu Kuçük ilânlar Bir varmış bir yokmuş Radyo orkestrası Türküler 24 saatin olaylan T. Korman'dan sarkılar Çeşitlı müzik Reklâm prograt»l»n \ Haberler Studyo konserleriml* Gece müziği Programlardan özetler Kapanış 123456789 Garth Tiffany tiFFANY İOMES SOLDAN SAGA: 1 Son zamanlarda gerek yurdumuzda. gerekse komşumuz Iranda vukua gelerek insanca ve mal6 ca kayıplara yol açan tabii felâketlerden (çogîıl). 2 «llkel sava? sılâhı olan nesneyi fırlat!» anlamına iki sözlü bir emir, iki şey ortasındaki açık kalmı^ yer. 3 Bir emir, perakende ticaret yapan kişıler (eski usul bir çoğuldur). 4 «Askerlik ekzersizi yapmak üzere yola çık!» mânasına iki sözlü bir emir. 5 Düzünenin dörtte biri kadar iskambil birlisi (iki söz), canın yongası sayılan şey. 6 Musikimizde bir makam, insan konutu. 7 Tersi bir renktir, «peder» in yansı, göke uçtuğu rivayet olunan peygamber. 8 EVVELKİ GÜNKÜ BULMACANIN «Borcunu ver, yahut vazifeni yap!» HALLEDİLMİS ŞEKLİ mânasına iki sözlü bir emir, FranNASIL HALLEDİLECEK Yukarıdaki rakamh bulmacada »asa'da bir şehir. 9 Bir siyasî partimizin sembolü (bir sayı ve bir dece 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardır. Boş kalan 12 söz). karenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve topYUKARIDAN AŞAĞHfA: 1 «Yurdumuza ve halkımıza sevgi ve yakınlık gösteıen mem bostanlarla kaplı idi leket» mânasına (iki söz). 2 vaktile • Kumaşın ilâve edilmif kısmını ve salatalık hiyar yetiştirmekkatlanmış durumdan çıkar!» kar le meşhur idi, birinci ve siftah. 8 «Basılığı iki sözlü bir emir, ya havaşındaki erkeği dan, yahut da su üzerinden gidivatani vazife lebilinecek bir yer. 3 Dilekçesini yapmakt» lere ve mektup zarflanna yapıs olanın familyatırılanlar (çoğul); bir renk. 4 îi» anlamına iEski tannlardan. ni&ancının hedeci söz. 9 Dufe vurması hareketi. 5 Bir erıaya benzer ?ekek adt, vaktiyle bu ismi ta?ıyan cildeki deniz bir koylü kadın Millet Meclisine aracı, bir idauye seçilmişti. 6 Bir kaç mare bölümümü halleyi içıne alan çevrelerden, azün başmdakl ramızda olmayıp da kendisi söze Cvvelkl günkü yüksek memur. konu olan çahıs. 7 lstanbul'un tulmacanın Aksaray bölgesindeki bu (emt halledilmis ;ekli nubkü stadı?Ü lama, çarpma, cıkartma, bölme isaretlerine dikkat ederek soldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gösterilen sonuçlan bulunuz. Biraz vaktinizi alır una, boş vaktinizi hoşça geçirmiş olursunuz. DENIZ 6URBETÇILERI HAL.KARlMftS Deniz dibine düşen gölge, bir daha geçti. Karabatak hemen yukarıya baktı. On metre uzunluğunda Karkariyas soyundan insan yiyeci bir köpek balığını gör dü. Karabatak denizin dibine kopek babğıyla savaşmak için inmemişti. Eli hemen belindeki sivri ve ke» kin dalgıç kamasına gitti. Köpek balığı Karabatağu» üzerinde döndü. Sonra kendisine doğru inerek kanayan elinin önünde durdu. Köpek balıklannm gözlerl ancak on onbeş metre llerisini goriir. Ama üç gunlük mesafeden bir beygir leşinin kokusunu alan kartallar gibi, ra uzaktan kanın kokusunu alır ve gelir. Karabatai elinin kanını durduramazdı. Balığı korkutmak için ona doğru bulut bulut hava boşalttı. Balık, korktu, gerıledi, ama kaçmadı. Karabatak can ipıni, «Hava venn» anlamında birkaç kez uzun uzun çekti. Biraz bekiedikten sonra dört kısa çekiş içın ipe gene asüdı. Bu işaret «Tehlikedeyim, beni yukan çekin,» demekti. Yukarıda dalgıç kayığında klavuzluk eden Ateşoğlu işareti almca kaşlan adamakıllı çatıldı. «Karabatak tehlikede!.. Galiba kopek balığı kovalıyor onu!» dedi, kısılmış dişleri arasınuan Süleyman Tosundan sonra Karabatağı da kurban vermek korkusu ve kaygusuyla, denizcilerin gözleri faltaşı gibi açıldı. Ateşoğlu: « Karabatak kendisini kolay kolay köpek balıgına yedirecek denizcilerden değildir,» diye ekledl. Denizcilerin yüreklerine biraz su serpilmiş oldu. Ateşoğlu pompacılara, «Aşağıya hava verin bol bol» dedi. Kendisi de dalgıca, yirml otuz kulaç kadar hava borusu, ya da marpuç verdi. Bir ucu Karabatakta, öteki ucu da da Ateşoğlunda olan can ipi, sanki Ateşoglvı'nvın Karabatafı gören gözü ve işiten kulağıydı. O ipin en ufak bir titremesind?n, dipt«ki deni7cinin ne dediğini işitiyor, ne ettiğiııi görüyordu. Ince bir deniz manisi söylerken, tam bura telme şimdi kui.netle basan, şimdi de dokunmakla /etinen parmak uçlan glbl duyguluydu Ateşoğlu'nun can ipinl tutan parmaklan. Akdeniı de klavuzun Ateşoğlu gıbl ustasmı bulmak pek kolay değildi. Ateşoğlu, bir yandan da, gözlerini Ueniz yüzüne gelen ve yüzde suyu fokurdatan ha•» habbelerlnden ayırmıyordu. Denizciler: « Aman hara habbelerinl ksçırmayın, onlar nereda görünürse, kayığı da onlann peçlnden TÜrtttUn. Sakm geri kalmayın» dedi. * kâpok b»lı«ının bırakmayacağını anladı. Karabatak, gövdesıni *ayalara sıkı ükı dayadı. Köpek balığınm iyi ki agzı burnunun tâ gerisindeydi, yoksa öteki balıklardaki gibi tam önde olsaydı, bir dalışta dalgıcı ısınp parçalayabılirdi. Ama köpek balıklannm her zaman başvurduğu başka bir manfetleri vardı. O ds kayalara, ya da taşlara yamyassı abanan avının önüne gelerek bütün gücüyle kuyruk sallanması, kuyruğuyla suda yarattığı akıntıyla avını tutunduğu yenn dışma fırlatması, onu dışarıda parçaîamasıydı. Balık Karabatağm önüne geliyor ve mağara gibi ağzını açıyordu. Açık ağzmm. altlı üstlü iki çenesinin her ikisinin kenarında ıçıçe üç sıra, keskin üçgen dişler görünüyordu. Köpek balığı bır iki kez kuyruk salladı. Suda yaptığı anafor, dalgıcı takıldığı yerden sökemedi. Karabatak balığın peşini bırakmıyacağını anladı. Ama zamanın sonuna dek dalgıç kayaya yapışakomazdı ya. Kendıshıı yukarıya çcktirse, kayadan ayrıhr ayrılmaz köpe'< balığı dıvranır, onu parçalardı. Yapılacak ancak bir iş vardı. Denizde bulunduğu verden kıyı, bır ya da iki kilometre uzaktaydı Denızın tabanmdan ayrılmadan süriine sürüne ve denızın dibine t i tuna tutuna demz kıyısına varmak ve kıyıda «araya çıkmaktı. Böylece yürümeye başladı. Ateşoğlu, Karabatağm durumunu anlamıştı. Yüzds sönen hava habbelermı ızleye ızleye yavaş ya^aş kıyıya doğru yanaştı. Beş kulaca gelince kayıktakiler hem Karabatağı, hem de köpek balığını g;> reblliyorlardı. Büyük bir bombayla balığı öldürebilirlerdi. Ama bu kez Karabatağı da öldürmuş olacaklardı. Kayıkta üç tüfek vardı. Onlarla h v lığa boyuna ateş ettiler. Ama balık, bana mısın, demedi. Sonunda Karabatak kıyıya çıktı. Bir çengelci kayığına aldılar, dalgıç kayığına getırdiler. Karabatağın miğferini çıkarınca, ona geçmis olsun. dediler. Sevinçlerinden gulüyorlardı. Biri sevine sevine hüngür hüngür ağladı. Ona: « Nasıl, bir daha dalar mısm?.. Korkudan iflâhımız kesildi. Neyse safol. Kaybetmedik senl bari!» dediler. Karabatak: « Çok korktum. tyi ki kıyıya yakmdık, yoksa deniz altında on mil yürüyemezdim ya. Ama asıl korktuğum zmineralardı Süninürken biri, Kayaların arasından başmı çıkanp bir yerimi ısınr diye. Bilirsinlz ya musibet hayvanm çenesinl, detnlrl bile s&kız gibi çlğner.» dedi. Dentedler, «Yetsin artık. Avlonya"ya, Çakır Ayse'ye gldeUm,» dediler. AN KA R A konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU BÜDIN ROPRUSU Ankara 30 Eylul 1968 Pazarte&i 06.25 Açılış ve program 06.30 Gunaydın (I) 07.00 Koye haberler 07.05 Gunaydın (II) 07.30 Haberler, hava durumu 07.45 Sabah muzıği 08.00 Ankara'da bugün 08.05 Kuçuk ilânlar Z. Taşkent'ten larkılar 08.10 08.30 Çeşitlı muzık 08.45 Sabah turküleri 09.00 Ev ıcin 09.20 Sabah konseri 09.40 Arkası y a n n 10 00 Ara haberler, ilânlar Okul radyosu 10.05 1. Çayırlı'dan sarkılar 11.05 Konser saati 11.30 Türkuler 12.05 Kıbrıs saati 12.20 Kuçuk ılânlar 12.25 Beraber ve »olo şarkılar 12.30 Haberler, Resmi Gazete 13.00 13 15 Hafıf müzik Reklâm programlan 13.30 Kuçuk konser 14.00 Türkuler 14.15 Plâklar arasında 14.35 Ara haberler, ilânlar 15.00 Okul radyosu 15.05 Y. Ozel'den sarkılar 16.05 16.25 Radyo ile tngılızce Albumlerden seçmeler 16.40 Ara haberler, jlânlar 17.00 17.05 Yurttan sesler Koy odası 17.30 Reklâm programlan 17.50 Kuçuk ilânlar 19.30 Türkuler 19.35 Bır varmıı, bir yokmus 19.50 Şarkılar 19.55 20.20 Geçen hafta 20.40 Sevılen seıler 24 »aatm olaylan 21.00 Radyo tiyatrosu 21.05 22.05 N. Yılmaz'dan türküler 22.25 V. Gürtel'den |arkıltr 22.45 Maberler 33.00 Opera Albümünden 33.45 Gec« müıigi Haberlerd«n 6s«tl«r HM vaı)