Katalog

SAIîtFF tKÎ 26 Agustos 1968 CUMHURÎTET ••••••••••••••a 1İYARETIERI Amiral Sezaı ORKUNT luslararası ınunasebetlerde Deniz Kuvvet lerinın ozel blr yeri vardır. Kara Kuvvetlerı, kısmen de Hava Ku\vetleri kıt'a sınırlan içinde mahsur kalırken, yedi kıt'ayt birblrlerine bağlı>an denızlerde dolaşan deniz guçlerınin bayrak gostermelerinin suıın yoktur. Barışta Deniz Kuvvetlerinln diplomatlk ve siya fi iki huviyeti vardır. Diplomatık huviyetleri ile, milletlerinin temsilclliğinı yaparlar. dostluk bağlarını takviye edicl elemanlardan biri olurlar, yalnıı ziyaret ettikleri memleketlerin halklarına kendılerinj tanıtmakla kalmazlar. o memleketlerde gordukleri iyl veya kotu Urafları ailelerine dolayısile milletlerine aktanrlar, karşılıklı bir propaganda vâsıtası olur Turkiyede grev ve lokavtiar :::: • ••• «••• • ••• • ••a :::: Bu söylentiler asılsız olmalı... Bır subavın emeklılık çağı yaklaştıkca huzursuzluğa kapılması tabiidır Sıvıl elbısevi gıyınce coğu asker, sudan çıkmış balığa doner; Rajat koşullarınm bırdenbire değışmesi sinirlilik varatır; çevresıyle uyuşaıııaz olur. Askerliğe \urekten bağlı olan ve olunceje dek sırtmdan unıfornıavı çıkarmıjacakmış gıbı duşunenlerin hali emeklılikte haraptır. Bu vuzden çokenler. kısa zamanda tukenenler vardır. Ne var ki emeklılik ,vuzunden askerlerin huzursuzluğa kapılması ne kadar olaâansa. emeklilik işlemi de o kadar olağandır. Asker. snası ge'ince nöbetini şereHe genç arkadaşlarma bırakmasmı bilmelidir. Hele orçaneral rutbesıne ulaşmış olanlann bu durumu olgunluk İçinde karsılnması, kişisel duvgulan vuıunden ordunun alt kademelerinde çalkantılar varatmaktan kaçınması, temel gorevlerden biridir. Hiç kimse vüksrldiji koltukta ebedıven oturamaz.. bir yıl, bir Jıl daha, ve bir vıl daha .. Sonra? Hele bır > aştan sonra hayatın ne kadar kısaldığını bilenler, üç beş y ı l n onemsizligini anlamalıdırlar. Son haftalar suresinde Ra7etelerin baş savfalarında tefnka edilen kumandanlar arası rakahet sovlentıleri acık «ovlemelı ki oıdu geleneklerınp 7drar vermıştir Bu hikâyenın soııucunda uç kuvvet kumandavtı hırden ıstıfa etmıştir. Üc kuvvet kumandanmın beraberce istlfası normal bır olav savılamaz Bırlikte istıfa, protesto anlamı taşır. Normal olan. bır suba>ın emeklilik sııası gelince yasalara gore sessizce ordudan ayrılmasıdır. Bit bn konuda «;imdive kadar susmavı vee sordük Ordunun bu türde\ı roeselci kendı içinde çozumlenmrlidir elbette... Ne var ki bu gelent>ğe de rıayet edilmediği gazete «avfalarında okunan haberlerde pornldii. Sıvasi iktıdann başındakiler zaman taman kumandanlar arası tTrtı,malara toplaııtılara katıldılar. Ba> Sulevman Demirel dahi işin ıcın girdi Ve bir rekabet havasmın sonunda uç kuvvet kvımandanı ıstif? voluııu seçtı Kutıııı bu nlaıı bitenlerin anlamı ne idi? Olan bitenlerin bir anlamı >oktur herçev tabii sevrindedlr. dlveıiR'vız Huzursuyluk gazete savfalarında apaçık gorulmekte ve istifa eden Deniz Kuvvetleri Kumandanı: • Dâvavı kavbettık bu btr bevaz ihtılâldır • dive konuşmaktadır Savın Necdet l'ran'ın bu sozlerle ne demek istedığini tam mânânyla bilmıvoruz Bıldicımız kadamla mesele gittikçe dalbudak salmakt.ı ve bır takım söylentiler alahildiğine gellsmektedir. Dunku Cumhutiyelte vavmlaııan bir haberde de şunlan okumus bulunuvorur. Subavların terfi ve emeklılık işlemlerıni gorüşecek olan Askeri Sura daha toplanmadan once bır takım generaller ve amıraller terfı ed"»mi\eeeklerını ve emeklıye sevkedıleceklenni öğrenmiş bulunuyorlar Bunlar terfı etmedıkleri takdırde emekliye aynlmalaruıı kendileri isteveceklerdır. Boylece orduda yepyenl Wr çığır açılmaktadır. Kuvvet Kumnndanlartnın istıfasıııı venl Isrlfalar ızlıveeektır. Biitiin bu gelişmelenn sebeplcri israrla sovlendiğine gore daha onceki bir takım olaylara bağlanmaktadır Bu olavlar şovle gelişmiştır: Lç Kuvvet Kumandanı. gerçekte istifa etmlyeceklerdl. trfan Tansel'ın, Necdet Uran'm ve Refik Yılmaz'ın istıfasına sebep. birtakım uM ve >an baskılar ile kulis faaliyetidir. Si>asi ve sivil Iktidarın başları ile Genel Kuraıav Başkanı Cemal Tural arasında bir anlaşma sonucu üç Kuvvet Kumandanı istifa zorunda bırakılmışlardır Zımnl anlaşmanın esası da şudur: Orduda 27 Mayıstan sonra mevdana Kclmiş Sılâh'.ı Kuvvetler Birliei vnrd r. Bu eunta zamanla dağılmış: ama ileri gelen subavlarının himleri unutulmamistır. Siyasi iktidar bu lsimlerden hem çekinmekte. hem de bir çesit kuyruk acısıvla bunlan ordndan silmek Istetnektedir. Silâhlı Kuvvetler Birliği eski uvelerinin tasfive edüecegine dalr vaadledir ki Kuvvet Komandanları istifa zorunda bırakılmış; ve tasfiyevi cercekleştirecek klşi yerinde kalmıştır. Tabil Iddialarm ucu, giderek Sayın Cemal Tural'da dügumienmektedi Sivil iktidann istediği tasfiyenin karşılığı, Genel Kurmay Başkanlığinda Tural'ın suresinin sıvıl İktidar karanyla uzatılmasıdır. Biz bu soylentilere hiç bir zaman inanamadık. Nasıl inanalun ki! Orgeneral Cemal Tural'ın kendisi Silâhlı Kuvvetler Bırliğl kararlanm vaktiyle imzalamıştır. Emekliye birkaç yıl daha ge; eıkmak İçin eskı arkadaşlannı iktidann kaprislerine feda edeceğl umulamaz. Zaten bu sov bir anlaşma, asker karakteri taşıyan kışiler için nâmus dısı bir islrmdir. Butun bu soylenrl ve iddlalann boşluğunu ispatlıyacak başka ölçtıler de vardıy elimizde: , 'jf ^ SfKhh Kov\îtler BırliRiIeri gelen tiyeleHbellidtr. terfi ve emeklllik işlemlerinde bunlann dummlannı izfemek kolaydır, Aynca 1969 Mart'mda Saym Orgeneral Cemal Tural'ın emeklilik eağı gelmektedır Demek kl onumuzdeki gun ve aylarda iddialann asılsızlığını ortaya çıkaracak olçuler kendiliğinden kamu oyuna arzedilecektir. Bizim yu> rekten istediğimiz, siyasl paıarlıklarm ordu içine sızmaması ve emeklilik Ijlemlerinin bu pazarlıklara konu olmaraasıdır. Ordumuzun sade gelenekleri içinde kendi iç sorunlarını çozumluyeceğine inançlıyu. U Ur. Siyasl yonlerile, bilhassa buyuk devlet iseler; «iyasetin mânivelâsı halındeki askerî guclerinin blr parçası olan Deniz Kuvvetlerini, dunya denizlerlnin en hücra koşelerine kadar sokarak govde goslerisi yaparlar. Deniz Kuvvetlcri. büvıik bir devletin ileri teknik gııç ve kabiliyetinin en son oldurucıi yenıliklerini taşıdığindan goz dolduran. dostu ve dıısmanı baska başka acılardan duşunduren sejjar bir sllâh fuan ıcinde yaşanılan şartlara gore Misız fakat gosterıslı hirer baskı âletidırer. Dunya olçulerıne gore, ikinci ve uçuncn kategorlde bulunan devletlerin Deniz Kuvvetleri. birbirle rinin limanlarmda goruldukleri zaman, daha ziyade diplomatık varlıklan onde geiır Bıiyük devletlerin deniz guçleri ise siyasi yonlerile ağır basar. Bu memleketler, dostlannın bulunduğu sularda üslenebilirler onlann Umanlarına sık sık zivaretlerde bulunurlar. muha«ımlannın sahildar oldugu sularda da bayrak gostererek mevcudiyetlerınl hisset tirirler. Sık yapılan ııjaretlere karsı ise kuçuk dostlar a>Tiı şekilde cevap veremezler. Veremedikleri için de uzun sureli barış devrelerinde halkların mıllî goruşlerinde en ufak bir frıksijonla hoşnutsuzluklar mev daııa gelır Buyuk devletler, dost ve duşmanlarmın psikolojisini bildiklerini iddia ederler. Gerçekten de, halkların duşunce ve mevillerini anlamak için buyuk ç«ba sarfederler, çok şejler bilirler. Bu volda ileri bir teknik de geliştirmişlerdir Bireylerini ve mevdana getırdıklerı toplumun ruh haletini anlamı Ja çalışırlar, bunlardan elde ettikleri neticelere go re poıtika kurarlar Ancak. çok zaman ulusların, mıllî sunrunda, kendı hatalarına karşı uvanan tepkılerin mânâsmı anlıvamazlar veva tehlikeli bir şekilde anlamak istemezier. Bu gibi tepkileri derhai muhasım olduk lan buvuk devletm propaganda etkisine bağlarlar. Çunku kendieri aynı tarz propagandavı yüriıtmektedirler Millî Şuurnn, yalnızca muhtemel duşmana, dtişmanlara karşı çıkmasını, kendileri için ise İMeniIen şekilde hareket etmesini isterler, ovle dujunurler Çok bilirler, çok da jamlırlar. ovunda \e gen<;liğin şuurunda lânetlendi. Derhal tepkiler başgosterdl. Bu tepkiler, butun yurt sathın dakı Ameııkalılara da şâmıl oldu O zamana kadar gonılmemege çalışılan kusurlar goze batmıya başladı Ikılı anlaşmaların eleştirilmesine gecildi. 6. Filo Turk karasularında goruldukçe gerılen sınirler niimayisler tertiplemeğe yoneldi. Hisler, olay lar halınde sokaga dokuldu Bir takım dış kuvvetler de bu uygun ortamdan istifade vollarını aradı. Fakat Amerika, yukanda da ifade edildiği gibl milli şuurda uyanan bu menfi hareketlerın mânâsını anlamamakta direndi Gozlerindeki perde.M açmadı. Butün bu tepkileri Turkiyedeki aşın solun propagandasına bağlamakta ısrar etti. Doğruyu soy liyenlere itibar etmedi. Bu gorüşüne, hukumetlerl de iştirake zorladı, inandırmaya çalıştı. Bu tâlihsi» tutum. 6. Filonun son Istanbul ziyaretinde munasebetleri zedeliyecek kadar ileri gitti. Hiç sebepsız po lis gençlik çatışraası gibi iç politika için olumsuı neticeler meydana geldi. Muhakkak ki. fiîli tecavuzleri hoş gormek müm kun değıldir. Fakat gençlıgın davranışını da kınamanın ımkanı voktur. Hele buna solcu bir hüvbet vermenın hiç bir anlamı olamaz. Amerika. Turk gençlığinı. (komıınıst) paralelinde (aşırı solcu) olarak gormek ve ıçostermekte baklı değildir. Bovle bir ortamda. gençlıgın arasına bir takım fesatçılar. profesyone! kanştırıcılar katılabilir. Turk gençlıği, vatansu, tahrikçi bir solculuğun âleti olmadığını S.S.C B.'nin Çekoslovakya ijgalini tamamladığı şu gunlerde açıkça gostermiştir. Bizim solculuğumuzda da, sağcılığımızda da kendi mue has millî bir hüvıyet vardır. Aşınsını >ıne biz torpulemesini biliriz. • ••• • ••• • ••• •••• Greylerin bünyesi Ve özellikleri . Dr. Nusret EKiN urkıye'de ışçı işveren ilışkılermden doğan ış uyuşmazlıkları, tarıhi gelışırn seyrı içinde farkb sıstemlerle hal edılmeğe çalışılmıştır. 1936 Iş Kanunu' muzun getırdığı rejım çeyrek asrı bulan tatbıkatmda, ış uyuşmazhklannı cebri tahkım sıstemı ıle ele almış, ışçı temsılcılerı ve daha sonrakı tanhlerde sendıkalar kanalıvla yürütüien iş uyuşmazhkları, uzlaştırma ve kesın uzlaştırma safhalanndan geçtıkten sonra, nıhai şekilde ıl \e vuksek hakera kurullarında sonuçlandırılmak surettyle cebrı tahkım rejımıne tabı tutulmuştur Bu sıstem uzun yıllar haklı bir çok tenkitlerı üzerıne çekmış ve 1961 Anayasası Ue Turkıye'de ışçı işveren ıhşkılerı tamamen değişik ve demokraük yeni bir sıstemın içıne gırmıştir 1963 tarihlı Kanunlarla tanzım edüen bu yeni rejım, toplu pazarlık sıstemının işlemesi için lüzumlu butün temel müesseselerı de beraberınde getjrmıştır • ••• • ••• •»•• •*•• •••• :::: Î ta\a kovacağı gıbı, 15 mucadelelerınuı bilhassa kuçuk ışletmelerde vaygın bulunması, grevlerdekı vasati işçı adadenın düşük bulunusıında dığer bır faktor olmaktadır 54 lokavt esnasında vasatı otarak lokavtların 26 gun surdüğü ve her lokavta ortalama 30 ışçınin konu te^kıl ettiği de görülmektedir. I W sözlesmeye 5 grev uphe^ız memleketımızde grevlen değerlendırırken me"=elevı toplu ıs sözleşmelen ıle bırhkte ele almak lâzımdır Bılmdığı gibi toplu iş mücadelelerı, tonlu munasebetler düzenmın bır safhasını teşkil etmekte ve ancak bütun bır sıstem içinde mânâ ıfade etmektedir Bu yönden vapılacak bir tahlil de ış uyuşmazlıklarının muhtelif şekil ve safhalarından sarfınazar, memleketımızde her 100 tonlu ıs «ozlesm^sının ımzalanabılme<;ı ıçın farazi olarak 5 grevin vapilması ıcap ettiği hesaplanmıştır. Nıtekım 5 yılhk devrede 3209 toplu ış sozleşmesınin imza edılmesme mukabıl, 180 grev hadısesı olmuş ve toplu ış sozleşmelennvn nısbeh olarak, grevler oo5 6 oranına varmıştır Yıllar ıtıbarıyle ortaya çıkan değışmelerde dıkkatı çeken en onemlı husus ise, her sene toplu ış sozleşmelerının daha az greve gıtmek suretıyle imza edılmesıdir 1963 yıhnda 100 sozleşme için 85 grev hadısesı olurken, 1967 yıhnda 100 sozleşme sadece 3'e yakın greve yol açmış bulunmaktadır h,zmetler ışkolunda vapılmıştır Işkollan ıtıbarıyle Turkive ' s grev temayülunün en vuksek olduğu ışkolu, lâstık ışkolu olarak ortava çıkmaktadi' Bu ışkolunda grev temayülü 19 09'a \ukselmektedır Bunu takıben çok daha düşuk grev temayulu ıle, sııasıyla ardıyec lık 610, seramik, cam, çimento 3 83, deri 3 75, petrol 3 28 gelmektedır Sayı itibariyle grevlerin en fazla olduğu gıda î'koHmda ıse, grev temaNulu cadece O77'ye varmaktadır En dusuk temavuller ıse ınşaat madencı'ık, tarım ışkollannda go'ulmektedır S SAktörlerdeki durum revlerin kamu ve ozel sektor itıbariyle dağılışını tesbıt huıusundakı m jtaalâların elverişsiz ve teferruath tahlillere musaıt olmadığı goru'mektedır. Grevlerm kamu ve oz°l sektdr itibariyle dağılışını ak^ettıren istatıstikler, vıllar ıtıbarıvle topiam grev rakamları seklınde go«terildiği 1çın, ba=ıt bılgılerle ve'ınmek T* rureü doğmaktadır 1963 67 devresınde 199 grevin "> 2fl'sı kamu ket sıminde, '« 8O'ı ıse ozel sektor ışletmelerınde vapılmıştır Lokavtlara gehnce, 1964 yıhnda Malatvada yapılan genel hızmet ışkolundakı bır lokavttan sarfınazar, toplam 54 lokavtın 53'u ozel sektötorde olmuştur Hâlbuki 1967 yılınm ılk varısı sonuna kadar imzalanan 3209 toplu iş sozleşmesınin 5903'u ozel sektor ışverleri ile ilgili bulunurken, aynı devrede 3602 kamu sektoru işverlerıni kapsıyan akıt imza edılmiştır Dıkkatı çeken dığer önemti bır husus ise, ımzalanan 3209 topu ış sozleşmesi ile, ozel sektorde 392 bin işçi toplu sozleşme kapsamına dahılolurken, kamu sektorü işletmelerinm nisbî olarak çok daha buvuk isverleri oluşundan dolayı, savı itıbariyle toplu sozleşmeye dahıl ksmu ışyerlermın adedmin düşdk olmasina rağmen, kamu kesimınd" 529 bın işçinin toplu sözleşmeden istifade etmesıdır Bu rakamlar karsısmda kamu kesimınde grev ve lokavt temayülunun ozel sektor işverlerine nazaran dikkatl çeke. cek şekilde duşük olduğu kotaylık' a soylenebılir. 1 ; •••• •••• •«•> •••« •••• 6 lsrar yersiz Filonun ağustos sonu ile evlul başında tz • mire gelme isteğı ve israrı da, her jejın Amerika acısından gorulme netıcesidır. Amerikan askerî makamları .Dostunuz ve muttefikinız Amerikan denızcilerinin Turk limanlarına gelmeleri normal değil midir? Yoksa Türk Hükumetl. Amerikalılarafcarsıtutumunda herhangı bir değışıklık mi yapıjor"" demekle korebe oyununa devam etmektedirler. Dostlar ve muttefikler birbırlerinin lünanlarına anlaşmalı olarak gidıp gelmekte tabıatı ile serbesttırler. Bunu normal karşılamamak unkânsızdır. Fakat, 6. Filonun Türkiyenin Kıbrıs politikasında önleyld bir vâsıta. bir tehdıt elemanı olduğu tnancı devam ettiği muddetçe, durum Kamu oyunun duşuncesüıde normalın dışıııa çıkar. Çıkınca da bu hıss\yata sajgı gosterilir ve hakiki bir dost bu gıbi hallerde allerji vântasmı sık sık halkın gozııne sokmaz, aksıne gbruntusunu seyreltır, hav anın yumuşamasına yardun eder, kıtlelerı çıleden çıkaran bir baskı haline getırmez. Turk Hukumetı, Amerikalılara karsı tutumunda her hangı bir değışiklik mı yapıyor?» soTUSU da anlamsızdır. Amerikalılara gore parlak bir cumledır belkı.. Boylelıkle Turk makamlarını bağ lamak, dolayiM ile istemıyerek (evetl dedırmıjo mecbur etmek mumkundur ve maalesef etmıştu de. . Fakat. gençliğın duşunce ve hareketleri, Turk Hukumetının kontrolu altında degıldır. Hukumet, politika icabı bu konuda tutuk olabılir. ama m\\\.\ suur bagımsızdir. Değisiklıkja^lk Hukumetınde değil. hatalı Amerikan VtlMtm9ff» doğurduğu bu (uurdadır. Bu da tek taraılTînlefiemez. 30 ağustos millî ve 9 eylul mahallî askerî zaferlerin bayramlan, empervalızmın Turk topraklanndan kovulmasının unutulmaz tarıhlerıdır. O £m peryalıst bloka Amerika da dahil olmuştur. Bovle, millî heyecanları yaşatacak gunlerde, kendısıne karçı antıpati duyulan bir Filonun Izmırde gorunmesi, limanda ysbancı bayrakların ekserıyet teşkil etmesi garıp blr tezat, sebepsız bir tahıiktir. Bunda lsrar etmenin dostça anlamını bulmak da çok geçtur. Anlasıldığtna gore, Turk Hukumeti ve askerî makamları gelinmemesiıu, nezaket kaidelerı çerçe veslnde izhat etmişlerdır. Buna ragmen, aniamamazlıktan gelerek mutlaka geleceğim tarzında ısrar aşın buyukhık kompleksınden başka bir şev değildir. lsrar edenler. tepkilerine de rıza gosterirler. Demek oluyor kı, Amerika, Turk dostluğunu ebedıyen kajbetmek azmındedır. Bir gun gelır, hu kuraetler de alt yapıdan gelen tazviklere davanamaz olurlar. tlzuntumüz bir kere daha bir dost uğ runa gençllğin hejecanı ile gorevli polbın karşılaş ma tehllkesidır. 6 !•»* ıaaa !••• • II !**« ısaa • •* <•*• • •• Jlll «••a • ••ı :::• 1963 yılmın ikinci yarısı ıle, 1967 senesının ılk altı ayı zarfında Turkiye'de 180 grevm yapıldığmı goruyoruz. Bu 180 grev esnasında toplam olarak 1 mılyona yakın ışgunu kaybolmuş, grevlere 26 bın ışçı katılmış ve grevler 5 bmden fazla ışgunu surmuştur. Grevlenn bılhassa toplu sozleşme kampanyasının en hızh olduğu 1964 yıhnda en yuksek seviyeye çıktığı tesbıt edılmektedır. Buna mukabıl, grevlere en fazla işçi 1966 yıhnda katılmıştır. En yuksek ışgtınu kaybının yıne 1966 yüında olduğu anlaşılmışttr. Az lokavt, çok grev emleketımızde ışverenler çok nadir hallerde lokavt'a başvurmaktadırlar Hususıle 1965 yıhnda derı ışkolunda yapılan 52 ıstısnaî lokavtdan sarfınazar edılırse, lokavtlann sayısı sadece ıkıye varmaktadır Yapılan 54 lokavtın toplam olarak 78 gün surduğü. 1661 ışçının lokavta uğradığı ve loplam lokavtlar esnasında 36178 işgununun kaybolduğu gorulmektedır. Grev ve lokavtların gerek sure, gerek katılan ışçı ve kaybolan ışgunu ılıbanyle yapılacak tahlıp, bıze ış mücadelelerınde grevlere nazaran lokavtların fevkalâde ıstısnaı hallerde başvurulan bir mücade le vâsıtası olduğunu gosterecektır. Şuphesız grevlere nazaran işverenlenn lokavta çok seyrek olarak gıtmelerinın bir çok sebeplen mevcut bulunmaktadır Herşeyden once soylemek ıcap eder kı. Turkıye' de ış mucadelelennde lokavtların grevlere bakarak sınırlı bir mahıyet taşıması, ışçıışveren ılışkılennın demokratık bir şekilde tanzım edıldığı ulkelerdekı esas eyılımlere de uygun duşmektedır. Ayrıca memleketımızde grevin Anayasamızda açıkça zıkredılen sosyal bır hak olarak tanınmasına mukabıl, lokavt'tan bahsedilmemış olması, başında. sendıkalar arasında ve kamu oyunda lokavtm mahıyeü ve Anajasamıza uygun duşup duşmedığı hususunda uzun tartışmalara >ol açmıştır Bu munakaşalar az ge'ışmış bır ekonomık ve sosyal bunje içinde lokavtı hiç de cazıp ve sempatık olmayan bır mucadele vâsıtası haline getırmıştır. Durumda değişme imdi jrelelım 6 Fılova .. Amerikan Deniz Gucu yirml yıl evvel Akdenize gırdıği zaman buvuk bir sempati ve >akınlık ile karşılaşmıstı. 1947 de merhum Buyuk Elci Munlr Ertegun'un cenazesuıi lstanbula getiren Missuri harb gemisi ve onun denizcileri Türk halkından cidden vakın blr ilgi gormüştü. Bu ilgi, MIs Rurinin haşmetınden değıl. icinde bulunulan sivasl ortamda, şiddetini arttıran Rus baskısına karjı maddi ve manevî jonden uzanan bit dost elini »ıkmak samımiliğlnden doğmakta idi. 1949 baslannda, bu satırlann yazan da, tayyare genııleri. kruvazor ve muhriplerden mutesekkli bir 6. Filo bırlıği ile Amerikadan yurda donmuştu. Turkiyede hukumet otariteleri, halk ve gençlik bn ziyarett içdenlikle karşılamıstı. 6. Filonun dıplomatık ve sıyasi huvivett o zamanlar muttefikler acısından iyl bir sekllde denkleştirilmış halde gorulmekte idi. Aradan jillar geçtl. NATO kuruldu ve şeklinl aldı. Harb tehlikesi zıj adesi ile kalktı. Tehditler ku çuk devletler uzerinden Blok liderlerine doğTtt kaydı. A.BD. ile S.S.C.B. dolavıstz olarak karşı karşıya geldıler îki zıt politlka dunyanın her jerınde çatışmaya başladı Taraflar, her tiırlu askerî gucle. rini arkalarına alarak, dolaylı olarak da muttefik Ierini kullanarak bu sıyasi mucadelevi sürdurduler. Bu mucadelenin askerî vâsrtalarmdan biri de deniz gucu oldu. Ruslar, gittikçe artan ve Amerika dan sonra dunyanın ikinci modern ve muessır deniz kuvveti haline gelen blrlikleri ile Amerika ka rasulannda her zaman gorunmıye başladı. Amerıkada aynı şekilde varlığını S.S C.B. uzerinde hisset tirmek için dunya denizlerlne yayılan knvvetlerınl ileri surme dorunu arttırdı. Akdenlzde de 6. Filo, NATO Kuvveüeri dıjmda bir A.BJ>. millî gucü olarak si>«sı mekanutmanın aktif bir vâsıtası oldu ve bu huviyeti ile her verde gorunmive başladı. Sık sık Istanbul Boğazma, Ege ve Akdenntdekl Türk ve Yunan sahil ve adalarına, lımanlarına gelerek mevcudiyetlerini Ruslara duyurmı^a: Moııtro mukavelenamesinin imkânlanna gore Karadenıze biriikler geçirerek bu denizin bir Rus denizi olmadı ğını, olamıyacağını da Ruslara da, dunyaya da gos termiye çalıştılar. Bunlar yapılırken daima Amerikan politikası dfisunüldu. Mahallî dost devletlerin iç politikası uzerindeki etkenler dikkat nazanna alınmadı. Bun lar Amerika için bir mesele teşkil etmivordu. Dun. v» politikası içinde, mahallî anlaşmathklardan doean milli cereyanların ne yeri vardı, ne de zamanı idi. Sadece tehlikeli olmamak şartı ile müsamaha edilebUirdi. Bu sebeple. 6. Filonun kullanılışı. mahallî değişikliklere onem verıimeden yurutuldu. Kıbrıs uzerinde çıkan Turk Yunan • Kıbrıs uç lu ihtilafımn Turkivede yarattığı derin tepkiler; millî şuurda gittikçe artan heyecan. A B.D.'nin. taraflar arasındaki çaresiz tutumu, Turk halk oyunda Amerika nlevhine bir takım kanaatlar meydana getirdi. Türkive. NATO hedefleri ve komunızmin uzun vâdeli tehdidi otesinde millî bir davaya girmiçtı ve hukumetile. ordusu ile tum halkı İle bu hava içinde idi. 1964 haziranında Başkan Johnson'un sgyın Inonu'ye gonderdiği ve diplomatik kaide ve nezaketi çok aşan mektubu bardağı taşırmaya ves^le oldu. (Guvenilen do'tıın) bu soguk tshdıdı ile (. Filo nun da ırübatı vardı ve boylece 6. Filo Turk kamu N Ilk yıllarda, grevlerin daha fazla sayıda ortaya çıkışını, yılların bınkmış sosyal ve ekonomık tazyiklenne bir reaksıyon ve ılk yıl« ların aeemıhklerıne bağlamak herhalde yerınde olur Yılların geçışi ile işçıışveren ilışkilerı çok daha sağlam temellere oturmakta, toplu pazarlık tartışmaları daha pkonomık konulara kayarken, ayrıca tecrube kazanmış, sendıka lı^erleri, mumkun olduğu kadar iş uyuşrnazlıklarmı ış mucadelesi safhasına inükal ettırmeden çozmeğe temayul f£Q 3*ü l Yarın: Grevlerin sebep ve ctkileri Sonuç Amerikall, kendısine vonelmiş her tenkidl CAmerikan düşmanlığı) olarak gormek aiışkanlığuıdan cıkmalıdır. (Dost acı sbvler) ata sozümüzun an lamını öğrenmelermde (ayda vardır. El'an Turkiyede acı konuşan dostlar mevcuttur. Takın bir tarihte. sivil ve diğer sorumlular gibl, Amerikanın Turkiyedeki askeri mumessillcrıne dostane ve açık bir şekilde bu gidişin hatalı jbnlerıni, sonlannı anlatmıja ve iknaa çalışanlardan fakat tmkan bulamamanın tasasını duyanlardan bl rı de bıziz Aksine bu gibı ıkazlar tepki İle, şikâyet ıle karsılanmıştır. Dostluk lar. mutlak olarak Amerikalının duşunce paralelinde gorulmek Istenilmiştir. Mill! şuurdaki uyanışm bızce muşahhas belirtileri, Amerikalılarca fanatik bir goruşle (solcu) anlamına bfl rundurulmuştur. Ne kadar tatlı sozlerle gizlemiye ealışılırsa calışılsın, büyıık devlet olarak Amerika da. Rusya da milli hislere itibar etmemektedirler. Mllliyetçillk ikisi için de tehlikeli gorulmektedir. Arzu edilen husus. bloklardakı dostlann kayıtsız ve sartsız ken di politikalanna uvmalarıdır Uyulmazsa, biri askerî işsale gitmekte, diğeri si yasi ve iktisadî ba^kisını arttırmaktadır. >tetodlar değişik, hedefler avnıdır. Bu şartlar altında bizim gibi memleketlere, millî yetciliğe sıkı sıkna sarılmak duşer. Türkiyenin geleceği. Ataturk ilkelerinin bağımsıs anlamında yatar. Turk gençlıği. bugun, Buyuk Ata sının kendısıne hıtabesindeki cümlelere ve onlann anlamına her zamankınden daha fazla bağlanmak zorundadır. Milletler arasındaki dostluk. ezelî ve ebedî bir menıaatın akti olmuştur. Hiç bir şekilde hakiki dostluklar yoktur. Menfaatlar biraz bozulunca. dostluklar da onumuze serili binbir misâlde olduğu gibi dağılıp gitmektedır. Hiç olmazsa zdhiri dostluklan yıkmıyalım. Uıavan grevler aptığımız basıt ortalamaya dayanan hesaplara gore, memleketımızde 5 yılhk devre zar. fında, grevlenn vasatı 30 gun surduğu ve beher greve 150'ye yakın ışçının katıldığı anlaşılmaktadır. Grevlenn suresınin vasatı 30 gune varması memleketimizde grevlenn oîdukça uzun sure devam ettiği anlamına gelmektedır Hususıle ış uyuşmazhklarınuı her safhasında muessır bır uzlaştırma mekanızmasının olmayışı grevlenn uzamasına âmil olurken, ayrıca dağınık ve parçalanmış Turk sendıkacıhğının mucadele gucu ve kapasıtesı hususunda fazla endışeli bulunmayan işverenlerın ınatçı tutumu da grevlenn uzamasında rol oynamaktadır Bu faktorlere sendıkalann grev stratejısı ve taktıgını bılmemelerınden doğan hatâlarını da ılâve etmek herhalde yerınde olur. Boylece uzayıp gıden grevlerin işverenler yenne, bilhassa se«dıkalar uzerinde daha menfı sonuçlar hasıl edebıleceğınm duşunulmesı, grevlenn uzamasında onemlı rol oynamaktadır. Beher greve katılan îşçi savısı vonunden mesele ele alınınca, ortalama olarak 150 işçirun grevlere katılması, esnasında bıze sanavımızın kuçuk ışletmelerm yaygın bunyesını aksettUTnektedır. Ilerdekı tahlıllerimızın daha açık şekılde or Y enzer eyıhmler toplu ış sözleşmelerınden istifade eden ışçi sayısının oranı olarak greve katılan ışçıler yonünden de tesbıt edılmektedır. Nıtekım 1963 yıhnda toplu sozleşme rejımınden istifade edebılmek için her 100 15çıden 16'sınm greve gitmesi ıcap ederken, 1967 yıhnda bu oran "'02'ye inmış bulunmaktadır Son beş yılhk devre zarfında, 1 mılyona yakm ışçi toplu sözleşrnelerden yararlanmış, 26 bın işçi grevlere katılmak durumunda kalmış, boylece her 100 ışçıden 3'ütoplusozleşme rejımi içinde grev hareketlenne dahi! olmuştur Dığer jandan ıller itıbariyle grevlerle ılgılı anahzler iapıldığl zaman, dıkkatı çeken sonuçlar ahnmalrtadır Son beş yılda en fazla grevm olduğu ıl, 47 grevle Istanbul olmuştur. Bunu sırasıyle 30 grevle Balıkesir, 25 grevle Kayserı, 15 grevle Izmir, 10 grevle Ankara tâkıp ttmektedır. Bovlece 5 ılde yapılan grevler butun Turkı•ve'dekı toplam grev sayısının dortte uçunu mevdana getırmektedır. Istanbul ihnde vapılan 17 greve, gene aynı ılde 1965 jıhnda yapılan 52 lokav'ı da ılâve etmek ıcap eder Derı ışkolundakı 52 lokavtın hepsı tstanbul'da olmuştur. 1963 \ihnda bsr lokavt Manısa'da, 1964 yılında bır dığer lokavt ise Malat>ada vapıİTiı'tır. B Üsküdar Türk Kız Koleji îlk Orta Lise Kayıtlar 10 Eylulde kapanacaktır Cumhunvet 9979 Ö^retmen EUzabeth Ann Ron (Kanadat ıle Zirsat Yuk N'uhendısi Taşar Cenıkoğlu evlendıler 26 8.196S Turlstlk Dağ Otelı Aksehır Cumhurıyet 99S0 • Tesıs tarıhi 1949 ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••M i # ATLAS SINEMASINDA t Bugun Matinelerden Itıbaren Buytik Avantür Fılmı Şeytantar Vadisi ( U h a C o l t I n D u • V P > 0 ^ Düwolo) * GEORGE WANG MARIA SOLINAS Seanslar 12 00 215 4 30 6 45 9 15 Radar Reklâm: 821 9973 :::: •••• • ıtı • ••• • •a* lltl Kücük srevler 9631967 devresınde Turkıye' dekı butun grevlenn "0 6 5" nun 1 gun, "0 25"nın 1 hafta, *i 7'nın 15 gun surduğu anlanlmaktadır Butun grevlerin "a 30'u 1 aydan fazla devam etmıstır Aynca grevlerin uçte biTe vakm kısmı 10 ışçıden daha az ısçi çahştıran ışverlerınde, grevlenn uçte ikısı 100 işçıden az ısçı çahstıran ışyerlerinde olmuştur 500"den fazla isçi çah<!tıran biivük ışletmelerde, 5 yılda sadece N 10 craıına yaklasan 17 grev vapümıstır Esas hususıyetı ıtıbanyle Türkıve'de grevlenn kuçuk hattâ cuce ışletmelerde, 15*gun ile 3 av arasında daha yaygın olduğtı soylenebılir. Endüstrı isetmelennın genellikle kuçuk ce=;ametlı oluşu bu hususta rol ovnarken, aynca küçuk 15letmelerde ı?tıhdam şartlarının nisbeten daha kotu isveTenlerin patemai=t davranısının daha kuvv etlı oluşu da etkıh bulunmaktadır Grevierin bilhassa gıda tşkolunda en vuksek orana çıktığı gorulmektedır • Turkive'de her fiç grevden blr tanesı gıda işkolunda olmaktadır. 3 senede 183 grevden 68 tanesi bu ıskolunda yurutülmuş ve bu 68 grevin 36 tanesı ise, 10'dan daha az ışçmin katıldığı grevler olmuştur. Grev adedınm nısbî yukseklık gosterdıği diğer ışkollan ise. sırasıyla °o 9 oranıvta seramık, °o 7 oranıyla lâstık % 6 5 oranıyla tekstıl ve °o 6 nısbetıvle ağaç ışkoludur En az grevler ıse, tarım. kara taşıt, ard'vecıhk, tuâla cam vs ışkollarında yapılmıştır Seker, kâğıt geTII yBpımı, yol yapımı, tıcaret vs eıbi i?kollarında ise hiç grev olmamıştır Lokavtlar v6nunden vse Sl lokavt deri ıskolunda, bır lo ÖĞRETİM ve SAĞLIK KURUMLAEI A.O. •1)1 •>•• •••• • a»« 1 OLAĞANÜSTÜ UMUMİ HEYET TOPLANTISI HASTAŞ öğretım ve Sağlık Kurumları A. O. Idare Meciısı, aşağıda gosterılen gundemı goruşmek ve karara bağlamak uzere 12 Ejlul 1968 Perşembe gunu saat 14 te Hılton Şadırvan salonunda yapılacak olağanustu Umumi Hevet toplantısma sa\ın orlaV.larmm katümalarını rıca eder Ortaklarımızm bu toplantıya lştırak edebılmelerı ıçın, sahıp oldukları hısse senetlerını veya bunun yerıne geçecek belgelerını, toplantı gununden bır hafta evvelıne kadar, şırketımı? Umum Mudurluğune tevdı ederek İŞTİRAK KARTI almalarını keza toplantıda kpncfı'ennı başkasına temsıl ettırecek ortaklarımızm da vereceklerı TEMSİL YETKİ BLLGESİ nı şırketımızden ıstemelerım nca ederız. Ortat'anmızın adreslerıne ayrıca posta ıle İŞTİRAK KARTI ve TEMSİL YETKİ BELGESİ gondenlmiştir. : • *•• • >• ::: • •«••• ••• •••> •»•• 3««S • ••a • •«• •*•• • • • • • • • • • ••• >•• ••ı ••• ••• •*• ••a •*• ••• GÜI^DEM 1 Şlrket sermayesmin 100,000,000 (juz mılyon) TL. na tâdili : ESKt ŞEKİL Madde 8 Şırketin sermavesi 10 000 000 (on mılvon) TL sı oluo, behen 1,000 (hın) TL sı değennde 9,000 adet narna muharrer ve 1 000 adet hamiline muharrer hısse senedıne taksım edılmıştır Bu sermavenin 500 000 TL sı tamamen ve nakden odenmıştır Bu defa arttırılan «3 500 000 TL. lık sermaye tamamen taahhut edılmış ve dortte bın nakden ödenmıştır Geri kalan kısım da Idare Mechsi kararlanna göre ödenecektir Bu hisse senetlennın 500 000 TL hk kısmı (A) grubunu, 9 500 000 TL hk kısmı (B) grubunu teşkil etmektedir. çıkanlması ıçın gerekh ana sözlesme YENİ ŞEKÎL Madde 8 Şırketin sermavesı 100 000 00(1 (ıu! mılvon) TL sı olup, beherı 1000 (bın> TL sı de5ennde 90 000 ariet nama muharrer v 10 Ü O adet hâmıllne muharrer hısse senedıne O taksım ertılraıştır Bu sermavenın 1 U 1O (or> Ü W« O mılvon) TL « tamamen ve nakden odenmi'tn Bu defa arttınlan qn non non (Doksan mılvon TL lık sermaye tamamen taahhut edılmış vf dortte bın nakden odenmıştır Gen kalan kısmı rfa Idare Meclısi kararla nna göre ödenecektir Bu h m c senetlennın 500 000 TL hk kısmı ( \ ^ grubunu 9 500 000 TL hk kısmı (B) grubunu 90 000 000 TL. hk kısmı ise (C) grubunu teskıi etmektedır. • • • ••• !•• «•• :::: • «!•• • «•• aala Aylâk Musa AAUSA BEVır^ ^ Uı "T^Vt21 pg^At î #'\ 1 A \/EVA USVA S* 2 Şirketin müddetinin 99 yıla çıkanlması İçin gerekli ana sözlesme4âdili : ESKİ SEKIL Madde 7 Şırketın muddeti, tescil ve ıün tarıhınden ba$lamak uzere 25 (Yırmıbeş) senedır Bu müdd'et umumi hevet kararı ıle uzatıhp kı<ıaltılabıhr (Turk Tıcaret Kanunu hü kumlerme gore) TENİ ŞEKİL Madde 1 Şırketin muddeti, tescil ve Uân tarıhınden başlamak uzere 99 (doksandokuz) senedır Bu muddet umumi heyet kararı ıle uzatıhp kısaltılabıhr (Turk Tıcaret Kanunu hukumlerine gore) Badar Reklâm. 825 1 9972 kavt Ulcrtil v* blx lokavt da genal