Katalog

Cumhuriyel t f BAS1H AHbAK YASAS1NA UYMAY1 TAAHHÜT CDKR Sahlbl ; NAZtMJS NADI « Gene) Yayın Müdürü ECVET GÜRESİN Sorumlu Yazı İjlerl Müdürü: Oktay KURTBÖKI Basan *• Vayan CUMHUBİY.ET MATBAACTLtK. v» GazeteeUik T. A. S • Cagato|lu Halkevl aokak No. 39U lUjpdanı Edin» Hanı ADANA Triaftm 4U0 * ANKABA Ataturk Bulvan Yeztts Ap. • Tenlsehlı Telefon: « 0 0 » U O B « U B S 4 « H 57 39 # tZMİB: revzipasa Bulvarı. Azsaro{hı İshanı 10410S Tel: 31330 34709 tLLBRİ: BUROLAR ABONE SeneJik « «7lık 3 aylık ve rürBy» 75.00 40.00 22.00 İLÂN Barid 198.00 M.OO «9.S0 Bajlı* (MaJktu> 2 S 4 S tnd onittlcrd* (ontlmil 8 7 o d uhlteler Nişan Nliâtj, Evlenme, Dogum (Maktu) ölıım Mevtlt Teşekkttı ve kayıp arams I flliim Mevlit. Tesekkm fîS cül » cro SO ı 43 • 89 1 100 150 SAYIS1 25 KURUS Çekoslovakya işgal edildi (Baştarafı 1. sayfada) Muhalefet (Baştarafı 1. sayfada) «Çekoslovakyada kurulmaya calı şılan hürriyetçi rejime karşı. Sovyetler Birliğiuin. Doğu Almanya, Polonya. Macaristan ve Bulgaristanla birlikte çiriştiği hareket bu ülkenin bağimsızlığına yönelen bir saldın ve içişlerine acık bir silâhlı miidahale niteliğindedir. Bu hareket. bürriyete ve demok rasiye indirilen ağır bir darbedir. Hangi devletten. hangi devlete karsı gelirse gelsin. bu türlü saldırı ve müdahaleler. dünya bansına, ulusların bağımsızlığına ve insanlı ğın hürriyet içinde yaşayıp Eelişebilmesine karşı ciddi bir tehlike tes kil eder. Bu tehlikenin sona ermesini ve Ceknslovakvadan işgal kuvvetleri nin bir an önce çtkilerek Çekoslovak ulusunun iç düzeninde ve dış ilişkilerinde kendi hür iradesini kullanmasına imkân satlanmasını temenni ediyor ve beküyoruz.» Bu tecavüze gerekçe (Baştarafı 1. sayfada) bu dâvete gitmeyen Dubçek, buna karşıhk Sovyet liderlerine ikili < ö ? rüşme teklif etti. Bu görüşmenin, aynca, Çek toprakları üzerinde yer alması da ileri sürülmüçtü. Sovyet sınırı yskınlarında, Çier na Nad Tisou'daki Sovyet Çek zirvesi böylece yapılmıştı. Dört gün süren ikili zirveden sonra. yine Çek topraklan içinde bulunan Bratislava'da yeni bir zirve yer alacaktı. Varşova Paktı nın. Romanya dışındaki bütün üyeleri, Bratislava'daki altıh zirveyi yapacaklar ve bunun sonunda bütün dünya Çek meselesi artık bitti dtyecekti. Bratislava b'îcirisi. hem «bağım sızlık ve milli bütünlüğe saygi» yı teminat ahır.a ahyor, hem de «Her ülke, sosyalizmi kendi şartları içinde getçekleştirir» diyordu. Yâni. Dubçek kadrosunun giristiği reformcu ve liberal hareketi. diğer Varşova Paktı üyeleri, «Çe koslovakya'mn kendi şartlarınm sonucu» olanık değerlendirmişler di. Sovyet, Macar, Doğu Alman, Polonya Bulgaristan ve Çekoslovak liderlerinin Bratislava'daki zirvesinden sonra, Çekoslovakya' daki son Sovyet askeri de, 3 Ağus tos'ta ülkeyi terkediyordu. Şimdi ortada yan meseleler kal mışa benziyordu. Bratislava toplantısında, Çekoslovak yöneticile ri teminat vermişlerdi: Çek basını artık ne Sovyetlere hücum edecek, ne de Stalinci eski devrin hesabmı soracaktı. Sansurü ksldıran Dubçek, bu sözü verirken herhalde ne yapabileceğini uzun uzun düşünmüçtü. Verdiği sözds duramadı Dubçek. Eski gergin hava devam etti: tabiî basında Sovyetlere karş! yöneltilen hücumiarla birlikte.. Moskova'daki «Pravda» gazetesi ile Prag*ın «Rude Pravo»su arasındaki ağız kavgası yine hızlanmıştı. Bu arada, Çekoslovakya'nm Batıdan malî yardım aradığı doğru lanıyor, Komünist Partisinin bir zamanlar en etkili silâhı olan gizli polis teskilâtı lâğvedüiyordu. Rusya belki duruma tahammül edebilirdi. Nitekim Romanya, Moskova'ya başkaldırdığı zaman hiç bir askeri müdahale olmamıftı. Fa kat Moskovaiı iiderlere göre durum farklıydı: A Çekoslovakya. Dogu Avrupa nm tampon bölgesindeydi. Neo Naziliğin ve ir.tikamcıhğm canlandığı Batı Alminya ile sınır komsusuydu.» Halbukl Romanya. Oo> ğu Blokunun diğer ülkeleri arasında kalıyordu. Hj Çekoslovnkya'ya komüntzm 1M8 yılında gelmişti. t'telik diğer siyasi akımlar da koalisyon şekUnde yönetime katılmıslardı. Eğcr Sovyet ordusu ülkede bulunmasaydı, Çekoslovakyn bir Halk Cumhu riyeti» olamıyarp.ktı. Temeli ve çıkıs noktası sağlam olmayan Çek Komünizmi. Daima sapmalara sahne teşkil edebilirdi.» Halbuki Romanya, 1945te, savaş sona erer ermez Groza'nın komünist koalisyonunu kabul etmişti. Herhalde bu «tehlikeli farklar. yüzünden Romar.ya'ya tahammül eden Moskova, Çekoslovak hareke tini kabul lençmedi.. Ve dün sabaha karşı, bütün dünya Sovyet Birliklerinin ve diğer Varşova Pakt; askerlerinin Çekoslovakya'y! işffil ettiğini öğrenıyordu.. İşgali. resmî Sovyet kaynağı •Tass» ajans', •Sosyalizme düşman karsı bir ihtilâl tehlikesi»nin varlığına dayandırarak gerekçelemiştir. Aynca bu isgal, «Dâvet özerine yardıma koşma» şeklinde nitelenmiştir. Ayn: beyanlar, işgale ka tılan Macar, Bulgar, Polonya ve D. Alman kaynaklarınca da tekrarlan mıştır. Ancak kim.ür bu dâvet eden? Gerek Sovyetlerin eline geçmeden Sn ceki yayınlarıvla Prag Rsdyosu, gerekse tutuklsnmadan önceki demeçleriyle Çek yöneticileri, böyle bir »dâvet»in vnrhğını yalanlamışlardır. tşgalin dayanabileceği tek husus. Varşova Paktı anlaşmasının 4 üncü maddesi olabilir. Bu ise. «Bir tecavüzün bulunması» şartını koşmak tadır. Peki bu tecavüz ne olabilir? Şu ana kadaıki gelişmelerden anlaşıldığtna göre, Moskova ve «ka tı» ortaklan, dıinyadaki ve Avrupadaki gelişmel»ri hesaba almadan bu hareketi tasırlamıştardır Vietnam'dan Amerikan Seçimlerine, Türk sıv33İ hayatmdan Yunan Guntasının istikbaline kadar her konuyu otk'leyecek bu işgal hareketi, dünyar.ın karşılaştığı en büyük tâlihsizlik ve ölçüsüzlüklerden biri olarak tarihe geçecektir. îşgalci ve mütecaviz kuvvetlerin en kısa zamania geri çekilmeleri ümidiyle, Çek halkuıa sabır ve mu kavemet diliyoruz. Varşova Paktı (Baştarafı 1. sayfada) Söz konusu anlaşraanın «başlangıç» bölümünde şu cümleler bulunmaktadır: «B.M. teskilâtı yasasının ilke ve hedeflerini rehber kabul ederek, Devletlerin tçislerine ademl mü dahale ve bağunsızlık ve egemenliklerine saygı prensiplerine nygun olarak, dostluk. işbirligi ve karşılıklı yardınu (reliştirmeyi ve daha da Uerletmeyi arzularlar.» Anlaşmamn birinci maddesi şöyledir «Akid tarariar, B.M. teskilâtı yasasına uygun olarak, Milletlerarası mfinasebetlerinde tehdit ve kuvvet kullanmaktan kaçınmayı ve uyoşmazlıklannı Milletlerarası Banş ve (iüvenliği tehlikeye düşürmeyecek şekilde bancçı yollardan çözmeyi taahhüt ederler.» Anlaşmanın ücüncü maddesinin ikinci bendi şöyledir: «Taraflardan herhangi birinin anlasmaya Uraf bir veya birkaç devlet aleyhine, silâhb saldın teh didi vuku bulur bolmaz, taraflar müşterek savuıımayı sağlamak Banş ve Güvenliği ıdanıe cttirmek amacı ile birbirleriyle istişare edeceklerdir.» Anlaşmanın dördüncü maddesinde «saldınlara» karşı nasıl dav ranılacagı tanımlanmaKtadır: «Taraflardan birine veya birkaçına, bir devlet veya devleUe» grubu tarafından Avrupa'da silâhlı bir saldın vukuubulduğu takdirde anlasmaya taral olan ber devlet tek başına veya diğer taraflarla mutabakat halinde, B.M. yasasının 51 inci maddesi ile öngörülen münferid veya mflşterek meşru müdafaa hakkını kullanarak, silâhlı kuvvet tstimalı de dahil olmak üzere lüzumlu görecefi bütün vasıtalarla taarruza ugrayan devlet veya devletlerin bemen yardımma fidecektir^» Pakt üyeleri arasındakı ilişldleri düzenleyen sezikinci madde şöyledir: «Akid taraflar, blrblrlerinin bağımsızlık ve egemenliklerine say> gi ve içişlerine kanşmama prensibine bağlı olarak, birbirleriyle olan ekonomik ve kültürel münasebetlerini tak\1ye etmek ve daha da geliştirmek maksadı İle dostluk ve işbirliği ruhu içinde hareket edeceklerini beyan ederlerj 20 yıl süreli olan bu antaşma, NATo anlasm»sında olrtuüu cibl sürenin son yılında, üyelerce tek taraflı olarak feshedilebilecektir. Johnson dan işgali. bu üllıenin hükümranlığının açıkça ihlâlidir ve takbihı sayandır.» Sovyetlerin Sonn Büyükelçis Çarapkin, Alman Başbakanı üt yaptığı görüşmeden sonra, yüzler ce Alman tarafından yuhalanmış 200 kadar genç de, Büyükelçiniı arabasmı bir süre kovalamıştrr. Nasıl oldu? PRAG Dün sabaha karşı 3 te Sovyet ve cfiğer Varşova Paktı devletlerinin orduları, Çekoslovakya'yı işgal etmişlerdir. Son gelen haberlere göre Sovyetler Birliği ve diğer dört müttefikinin gece yansından itibaren Çekoslovakyayı istilâsına Çekler kuvvetle karşı koymaktadır. Prağ sokaklarında kanlı çarpışmalar bas'.amıştır. Resmî Çeteka Ajansı, Çeklerin yaklaşan Sovyet tanklannı durdurmak için vücutlardan barikat yaptıklarını bildirmektedir. Prağ Radyosu spikeri, etrafta makinelitüfek seslerinin artması üzerine tSonumuz yaklaştı demiştir. îşgal haberini vermeyen Moskova Radyosuna karşıhk, resmî Sovyet ajansı Tass, «Dış knv vetlcr taratından desteklenen karsı ihtilâli önlemek» amacıyla, Doğu Avrupa müttefikAeri olan Macaristan," Polonya, Doğu Almanya ve Bulgaristanla birlikte Sovyet Birliklerinin Çekoslovakya'ya gönderildiğini açık larmştır. Prag Radyosunun, Çek lider lerinin ve Çek Komünist Parti Presidiyumunun izni ve bilgisi olmaksızın yabancı birliklerin Çekoslovakya'yı istüâ etüklerini bildirmesinden üç saat sonra, Tass Ajansı yukandaki açıklamayı yapmıştır. Tass Ajansı, askert harekâtı»' «Çek Hükuraet ve Parti liderlerinin» isteği üzerine gerçekleş tiğini iddia etmiş, fakat hangi Çek liderlerinin bu isteği gösterdiğini açıklamamıştır. «Son sözlerimiti haftzanıxa nakşedin. Yabancı ses duyarsanız radyo artık Çek balkının sesi defildir» diye tekrarîamıslardır. Radyo 7.36'da yer.iden yayına başlamış, spiker «Hâlâ buradayız Çek millî marsı caiındı&ı sürece rady* bizinHİir» demıştir. 7.37'de radyo yeniden Çek mil lî marşını çalmaya baslamıştır. (Baştarafı 1. sayfada) NATO'da ALARM NATO Daimî Konseyi de, dün olağanüstü bir toplantı yaparak, durumu gözden geçirmiş. bu arada. NATO Silâhlı Kuvvetleri «alârm» a geçirilmiştir. B. MİLLETLER'de Genel Sekreter UThant, Çekoslo\Tikya'nın iş^alini şiddetle takbih eden bir hildiri yayınlar ken Güvenlik Konseyi. dün Türkiye saatiyle 23.30'da toplanrmştir. Konseyin Batılı üyeleri toplantıda, istilâyı takbih edecek ve yabancı kuvvetlerin çekilmesini sağlayacak bir karar ahnmasma çalışmaktadırlar. B. Milletlerdeki ÇÇek delegasyonu, Çekoslovakya'nm istilâcı 5 ülkeye gönderrlipi protestonun metnini yayınİRmıştır. PARİS'de Olay duyulur duyulmaz, Gene ral De Gaulle, Başbakan Couve d < Murville ve Dışişleri Bakanı Mic hel Debre, Cumhurbaşkamnın t til yeri Colombey Les Deux EgJi ses'de görüşmüslerdir. Daha sonra, Elysee Saraytndaı yayınlanan büdiride: «Silâhlı raS dahalenin, Sovyetlerin hâla bendi sini bloklar siyasetinden kurtarm. dığına bir işaret olduğu» belirtil mekte ve isgal, «Dünya gerginliği ni artıran bir olay» olarak nite lenmektedir. Ve işgâl Daha sonra ise radyo, Sovyet askerleri tarafından işgal edilmiştir. Ancak, Prag"da hava gittikçe ağırlaşmaktadır. Sovyet birliklerinin işgal etmiş olduklan radyoevinin önünde bulunan Sovyet tanklanndan tiçü Çek gençleri tarafından ateşe verilmiştir. Sovyet askerleri halk üzerine *• teş açmışlardır. 4 Çek'in ölcfüğü, 35'inin de yaralandığı söylenmektedir. Radyo binası tamamiyle Sovyetlerin eline geçmiştir. Spiker, GMT saat ayariyle, 1058 de binanm 19gal edildiğini haber verdikten son ra yayına son vemnlştir. Halen Çekoslovakya'nm sesi, Pilsen ve Budewice radyolarınca dünyaya duyurulmaktadır. Aybar'm demeci TİP Genel Baçkanı Mehmet Ali Aybar, Çekoslovakya'daki Sovyet askerî müdahalesi üzerine: «S«»vyet Rusyanın büyük devlet alışkanlığı ile hareket etmesinden duyduğumuı endiseyi, Çekoslovak kriıtain basladıjh günlerde belirtmis, ve mlUî bağıms«zlı«nn. icişlere kanşmamaıun asıl sosyalizm dünyası jçin vazjceçümez bir temel ilke olduğuna işaret etmiştik» demiş, söz lerine şöyle devam etmiştir: «Sovyet Silâhlı Kuvvetleriyle, Macar. Polonya. Bulgar, Dogn Alman Silâhlı Kuvvetlerinin Çek top raklannı işgale başladıklanna dair alınan haberler. endiselcrimiıin ne kadar yerind? olduğunu ortaya koymuşrur. Moskovadakl yöneticilerin sosyalist blnkun birliği konusunda hâlâ Stalin zamanının öl cüleriyle hareket pttikleri ve tepeden inmeei yönelmelerle cebernıt biiyiik devlet alışkanlıklarına «âdık kaldıklan. Çekoslovak krizi vesilesiyle bir kere daha ortaya çıkmıstır. Emperycllst knvvetlerin Çe kmlovakyada bir karşı ihtilâl hazırladıklan hakkmdaki Sovyet iddlalan, hele Çekoslovak halkının yeni yöneticileri arkannda birbirine göniilden bağlı mütecanis bir kltle teşkil etfikleri şu sıralarda inandıncı olmaktan uzaktır. Çel.oslnvakyanm yeni yöneticileri sosyalisttir. Bir karsı ihtilâl tehlikesine en az Sovjet yöneticileri kadar hassastıriar. Hal böyle iken Çemia ve Bratislava konusmalarında taraflar anlaşmaya vardıktan kısa bir süre sonra Sovj'etlerin Çekoslovakyayı ls?ale kalkısmalan durumlannı daha da ağirlastırmakta dır. Sovyet müdahalesinin, Amerikan emperyalizminin yararlanacağı olumsuz gelismeltre yol armasından endlşe ederiz. Müdahaleci »iyaitt. emnery^lizratn tekellne bırakılmalıdır. WASHİNGTON'da Olay, Birleşik Amerika'da gerek hükumet ve gerekse kamu oyunda hayretle karşılanmış, Milli Güvenlik Kurulu, Başkan Johnson'ın isteği üzerine Beyaz Saray'da toplanmıştır. Daha sonra Johnson, yaptığı bir çağrıyla Sovyetlerin, Çek topraklarından çekilmelerini istemiştir. Johnson, çağnsında, özetle şun ları söylemistir: «Çekoslovakya'daki özgürlflk belirtisinln Sovyet sisteminin gü venlifine karşı başlı başına bir tehdit teşkil ettiği görüsü, acıklı bir bahanedir. Çekoslovakya'ya karşı askerî bir müdahaleye girişildiğine dair verilen trajik haber, dünya vicdanına ağır bir darbe olmastnr. So%Tetler Birliği'nin müdahale için öne s&rdügfl sebeplere, itibar edilemez. Çek hükumeti. müttefiklerinden, içişlerine karışmalannı istememiştir. Çekoslovakya'yı dıstan bir saldın teb' didi olmamıştır. Varşova Paktı ulkelerinin bn hareketi, BM Yaiası'nın apaçık bir ihlâlidir ve Amerikan Hükumeti, BM'de ahnacak tedbirler konusunda diğer ülkelerle aeilen istişarelerde bulunmaktadırj» öte yandan Demokrat Partide Başkan adayı olmak için mücadele ec?en bansçı Senatör Mc Carty «Amerikanın Vietnam politikasını Sovyetlerin Çekoslovakya'yı istüâsını kolaylaştırdığını» ileri îürmüştür. ROMA\TYA'da Beş Varşova Paktı üyesiniı Çek topraklarına girişi. diğer bi Varşova Paktı üyesi Romanya da, infialle karşılanmıştır. Dev let Başkanı ve Komünist Partis Genel Sekreteri, Ceaussescu, paı ti merkezi önüne toplanan bin lerce kişiye yaptığı konuşmada «Beş ülkenin saldınnnı, dünya da vaki en utanç veriei olayı diye tanımAamış ve halk mili: kuvvetleri kurulacağını açıkla mıştır. Dubçek devrildi Siyasi çevrelerde hâkim olan ka naate göre Çekoslovakyada Dubçek rejiminin devrilerek Sovyet ta rafları bir idarenin knrulması artık bir an meselesidir. •Sovyet birliklerinin tnevcndiye tine lüzum kalmadığını bildirecek meşru makaraların istegi üzerine yabancı birliklerin Çek topraklarından <;ekilebileceği»ni bildiren Sovyet tebliği Dvbçek'in âkibetini tâyin etmiş görünmektedir. Dubçek ve Çek Komünist Parti Presidiyumu artık «meşrn mâkam» sayılmamaktadır. Moskova çevrele rine bakıhrsa Çekoslovakyanın, bir yerinde yeni bir Çek Hükutnetiku rulmuştur ve yakmda Sovyetler Birliği, Polonyn, Macaristan, Doğu Almanya ve Bulgaristan tarafından tanmması beklenmektedir. Dubçek'in âkibeti Pravda gazetesinde yayınlanan «Çekoslovakya nın düşmanlannın hesaplan ve ya nılmaları» başlıklı bir makalede imalı bir şekilde anlatılmakta, Çek liderinin, Bratislsva konferansmda alınan kararlan uygulamadığı ifade edilmektedir. Bu arada Çeteka Ajansı gayrires mi kaynaklara cayanarak verdiği bir haberinde, Parti Merkez Komi tesi binasında parti lideri Dubçek ile birlikte nezarete alınanlar arasında Ulusal Meclis Başkanı Josef Smirnovski, U'usal Cephe Baskanı Frantisek Kriegel ve Ideoloji Komisyonu Ba;kanı Eve, Göney Moravya Bölgescl Komitesi Birinci Sekreteri Josef Spaçek'in de bulun dugunu bildirmiştir. Çeteka, Parti Merkez Komitesi Sekreterlerinden Dr. Cesmi Ciasar m Prae Emnivet Müdürlüğünde bulunduğu haberini eklemiş, öte ki Çek liderrerin âkibetlerinin bilinmediğini scıklamıştır. YUGOSLAVYA'da Diğer bir komünist ülke Yu> goslavya da, olayı adeta lânetlemiş, Başkan Tito, sonuna kadaı Çekoslovakya'yı destekliyecekle rini bildirmiştir. Bildiri Sovyet Tass Ajansı aynen şu bildiriyi yayınlamıştır: «Çek Komünist Partisi ve hökumet liderleri, Sovyetler Birliği ve diğer müttefik nlkelerden, kardes Çek halkının silâhlı birlikleriyle acele yardımma koşmalarını talep etmişlerdir.» Bildiride Çekoslovakyanın « • •• yalizme düşman» yabancı kuvvetlerin yardımıyla bir karşı ihtilâl tehdidine maruz bulunduğu bildirilmekte, Sovyetler Birliği ve diğer sosyalist ülkelerin hayatî menfaatlerinin de tehdit altinda bulunduğu ileri sürül mektedir. Sovyet bildirisinde Çekoslo vakyanın Sovyet birliklerinin mevcudiyetine ihtiyacı bulunmadığı an bu birliklerin çekileceği ifade edilmekte, «Bu harekât her hanıri bir ölkeye ydneltilmiş defcildir ve hiç kimsenin menfaatlerini haleldar etmiyecektir» denmektedir. VİYANA'da Çekoslovakya'nm sınır komşusı. Avusturya da, olayı tepki ile karş lamış, sabah yapılan Bakanlar Kı rulu toplantısından sonra, Avusturya Silâhlı Kuvvetleri alârm du rumuna geçirilmiştir. Saati saatine TOKYO'da Sovyet Büyükelçiliği önünd« toplanan Japon öğrenci ve işçileri, işgali yermek amacıyla gösterilerde bulunmuşlardır. İşgâl başlıyor Varşova Paktı ordulannın tank ve uçaklarla sımrlan geçmesinden sonra baste Prag ofanak üzere bütün Çek şehirleri İşgal edilmiş ve bütün radyolar işgal ordusunun emrine verilmiştir. İşgal başladıktan sonra, Moskova ve diğer Doğu Avrupa Başkentlerinden yayınlanan bildiriler de, «Çek yöneticüerinin yardım istedikleri» ileri sürülmüştür Ancak resmî Çek ajansı Çeteka, Çekoslovakya Dışişleri Bakanlığırun, Cumhurbaşkanı Svoboda'nın da muvafakatı alındıktan son ra, Sovyetler Birliği, Polonya, Ma caristan, Bulgaristan ve Dogu Almanya'yı resmen protesto etmiş olduğunu ve «haksız işgal riiline girişmiş bulunan» ordulannı der hal geri çekmelerini talep ettiğini bildirmektedir. Öte yandan Çekoslovakya Komünist Partisinin Prag şehri Merkez Komitesl Başkanlık Divanı bütün dünya Komünist Partilerine de bir çağnda bulunmuştur. Çağrıda «Milletlerarası komünist hareketi tarihinde Uk def» olarak bir Komünist Parti tarafından idare edilmekte olan bir ülkeye karşı tecavüz hareketine girişilmiştir. Bu tecavüz dost ve müttefik ordular tarafından ika edilmiştir.» Komünist Partinin Prag bölümü dünya Komünist Partilerine yaptığı çağnda «Yaşasın milletlerarası Proleterya hareketi» dedikten sonra işgal kuvvetlerinin derhal çekilmesini istemektedir. GP ve BP'nin protestosu GP. lideri Fey7ioğltr «Sosyrfirm ttvfşs fiıı^Jİcıı"Salitn. Hnlci'tn sal Türkiye 'nin aii'* î «1 (Baştarafı L sayfada) Hayat felce uğradı Cekoslovakya'da tren seferleri tamamiyle aksamıştır. Prag'ın Merkez Gan Sovyet birliklerinin faaliyet) yüzünden felce uğramış gibidir. Trenler banliyö istasyonlarına kadar gelebilmektedir. Berlin, Varşova ve Budapeşte trenleri bugün Çekoslovakya sınırlanndan içeri girmemiştir. Çekoslovakya DemiryoUarı Genel Müdürlüği' işgal altinda bulunan garlarda jTibancı askerlerin Çek memurlarının çalışmalarına engel olduklarını, bunlann telefon ve teleks hatlarım kestiklerini bildirmektedir. Vavşova Paktı kuvvetleri tarafından gUnun ilk saatlerinden beri işgal altına almmış olan Çekoslovakya'mn, bütün dünya ile irtibatı kesilmiş gibidir. Postahaneler telgTaf kabul etmemekte, telefon irtibatını kurmamaktadırlar. Bundan başka, bütün hava meydanlan trafiğe kapatümıştır. dımnrimı daha farklı detrMrrr Tekoslovakyava karsı Kİrişilen hareket. devletler hukakunun açıkça çirnenmesidir» demiştir. BP. G«nel Sekreteri Belli de: Ki zıl ordunun saldınsı. yalnız Çek milletlnin özgürlüirüne değil, hür dünya nizamına indirilmiş ağır bir darbedir» demiştir. Dcmirel, «Oİay, bizi etkilemez..» diyor BİTLİS (Alâeddin Bilgi bildlriyor) Başbakan Demirel, Çekoslovakyada cereyan eden olaylan dün sabah saat 8 de Tatvan tlçesinde öğrenmiştir Ankaradan bir let uçagı He Dtyarbakıra. oradan da helikopterle Tatvana gelen bir kurye üstegmen. otelde oulunan Başbakana, Çekoslovakya olaylan ile ilgili bil gileri tasıyan bir zarf vermiştir. Bu arada Çenoslovakya olaylan konusunda basına görüşünü açıklamaktan kaçınan Başbakan Demirel, «Çekoslovakyada cereyan e den olaylar sizce Türkiyeyi de etkileyebilir mi?» sorusuna «Hayır, hayır» demekle vetinmiştir. MP nin protestosu M.P. Genel Sekreteri Fehmi Gumalıoğlu da Rus'arın salcfırısını yermis, «Bu. Rus emperyalizminin yeni, müşahhas bir örneğidir» demiştir YTP'nin görüşü YTP Genel B.'.=kan Yardımcısı Mustafa Agabigüm. Sovyetlerin Çekoslovakya'y: işgali üzerine ver diği demeçte, özetle şöyle demi'tir: «İbretle. eöniil sızısiyle tâkip olunacak bir olay.. Yurdumuzda (NATO'ya Hayir^ diyen çatlak bir kaç sesin. bu durumdan mütevebbi olmasını timit eder. Çek Milletine Tann'nm yardımını dileriz.» Çağlayangil, «Yorumda bulunmak için vakit henüz erken» dedi Dışişleri Bakanı Ihsan Sabri Çağlıyangil Cekoslovakya'da gelişmekte olan olaylarla ilgili olarak dün. özetle şunlan söylemiştir: «Çekoslovakya'daki olaylar henüz aydınlığa kavuşmadıfı cihetle, herhangi bir yorumda bulunmak için zamanın erken oldufuntı »anıyorum. Hükâmetimiz olaylan dikkatle izlemektedir.. Prag'da tek bir taşıt çalışmıyor Prag Belediyesi Amme Taşıt Servisi tarafından verilen bilgiye göre, başkentte ne tramvay, ne de otobüs işlemektedir. Amme taşıt araçlarıyla birükte özel otomobiller de ortadan çekilmiştir. Buna da sebep, dev,!et yakıt idaresinin işgâl kuvvetlerinin elleTİne geçmiş bulunmasıdır. Bundan başka. dünkü olaylar ve çarpışmalar sırasmda 20 kadar otobüs ve 10 tramvay tahrip ecTilmiştir. Millî Birlik Grunu da kınadı Millî Birlik Grupu tarafından bu konuda yanılan açıklamada, «Hııkuk çalında devletlerin iç işlerine. bağımsızlığına. e^emenlik haklarına ve toprak bütünli'îüne miidahalcyi In^an hak ve hürriretlerine tecavüzii şjddet ve nefretle tel'in ederiz» denilmektedir. Bildiri. özetl? şöyle devam etmektedir: «Türkiye İçin tek kurtulus yolu büyük Atatürk'ün gösterdtgf gibi tatn hağtmsızlık ile empervalinne ve sömürüye kartı olmaktır.» Radyoevi Prag radyosu ise sabaha karşı Sovyetler Birliği, Polonya, Macaristan, Bulgaristan ve Doğu Almanya birliklerinin Çekoslovakya'yı istilâ ettiklerini bildirmiştir. Radyo, yabancı birliklerin Çekoslovakya'mn izni olmadan girdiğini ilâve etmiş ve şunlan bildirmiştir. «Tabancı birUkler sab gecesi 3.00 den itibaren Devlet Başkaru, Başbakan ve Milli Meclis üyelerinin bilgisi ve izni olmadan Çek topraklarına Rirmeye başlamışlardır.» Radyo. halktan sükunetin muhaîaza etmeleıini. bütün görevlilertn işleri başında bulunrnasını istemiş ve bu bildiriyi 10 dakikada bir tekrarlamıştır. Gece boyunca Prag üzerinde uçak sesleri işitilmiştir. Mahalli saatle 4.40 da Prag rad yosu spikeri üzüntülü ve heyecanlı bir sesle «Kardeşlerim, esasen bildiğiniz haberi tekrarlıyo. rum» diyerek vabancı birliklerin Çek topraklarına eirişi haberini bir daha bildirmiş sonra 20 dakika için susmuştur Saat 5.00'de aynı spiker acı ve alaylı dille, «Saat 5'i bir geçiyor, size bunu bildirmek istedim» de miş ve radyo halk sarkılan çalma ya başlamıştır Ancak sabah Î.30 da Sovyet tankları Prag raüycsu binssına yaklaşmışlar ' e bu arsda spiker millî mar$ calın8>a rıaşlamıştır. Sovyet fankları aeidıjı sırada. aglaşan ve «üubçrk Dubçek» diye bağıran hınlerce Çek makınelı 'üfek a":eç!ne me>dan okuvarak Prag radvosuna koşmaktavdı Prag rartyosu çpiksrleri son sözlerinı dnyurahılmfk için birhirlerinın =n7Ünü k^frnektevdiler. Bırbırıne KaTi^anr sesler FELEK (Baştarafı i. sayfada) jik ve hayvanî bir fonksiyon. Zaten dünya, böyle 21 yaşına kadar üç çocuk yapa vapa nüfusu dünya mahsallerinin artışmdan fazla tempoda arttıranlann hızmı ke» mek için bu haplan ve nüfus kon trolunu icat etmiş.. yani Allah bağışlasın ya!. 21 vasmda bir (tencin 3 çocuğu olroası pek ekonomik ve sosyal bir hareket midir? Mefer ki çok kalantor ve çalışrp hayatım kazanmaya mecbur olmıyan bir kimse ola! O da mutlu azınlık!. Geçenlerde simdiki cençlerin nasıl ana babaîarına aykın oldnk lartnı anlatrrkeo yazımı «çok sflkür çocuğam yok!> cümlesiyle bitirmistim. Buna karşı bir ana bana şu mektubu çönderiyor: «Saym Burhan Bey 11 Ağustos 1968 tarihli Cumhuriyet gazetesinde cıkan «kıhk, tayafet» adlı vazımzın sonunda «B»nim çocuğum yok, çok şüktir!» diyorsunuz. Bin şükür etmeniî Iftzım; çünkü: Ben düşünen, duyan. gören, hisseden bir anneyim. tki yavrum var (Allah bağışlasm!1» onlan babalı yetiştirmek iç4n acının en derin karanlıklanndan, en Ust yüzeyine kadar olan 3İrdapta boğulmamaya çalıc;yorum. Sizden rtcam. okurlanmza duyurunuz ki: sosyal seviyeleri aynı olmıyan kişller lzdivaç vapmasın. Yüzlerden maskeler inlnce lçlert nin çirkefi tüm açıklığı İle ortaya çıkıyor Çocuk olunca. çekilemea. çekilir oluyor Aziz üstadım! Bin şükredin çocugunuz olmadığı İçin Bütün ü> sanlıea sev^i ve selftmlar.» ftmza mahfuz> Bu böyle.. herkesin bir dertlt var. Hele çocukluların B. FE Düzeltme Amerikan Altıncı Filosu ile ilgili dünkü haberimizde bir dizgi hatası olarak bazı satırlar eksik çıkrnıştır. Söz konusu paragraf şöyle olacaktır: Bu dikkat çekme karşıhğında, Amerikan askeri makamlan «dos tunuz ve müttrfikiniz Amerikan denizcilerinin Türk limanlanna relmeleri normal deçil midir? Yoksa Türk Hükfimeti. Amerikalılara karsı tntnmunda herhanKİ bir değişiklik mi rapıvor?» sorusunu vftneltmiş. bu durum karşısmda, Türk Hükumeti «böy le bir deüslklirin vapılmadıgını» anlatmak amacıvla ve mecburen gemilerin tzmir'e Kelmelerine izin vermiştir. Düzeltir. özür dileriz. Başkonsolos (Baştararı 1. sayfada) Sabab erken saat'.erde gazetecilerle konuşan Çekoslovakya Başkonsolosu Otto Poslousky hiç bir şeyden haberi olmadığmı belirtmiştir. Başkonsolos bu arada henüz Büyükelçilikle temas kuramadığını, Prag radyosunun ise çok zor dinlenebildiği için yeterli bilgisi olmadıgını söylemiştir. Başkonsolos öğleden sonra makamından ayrı'arak geç saatlere kadar tesbit olunamıyan bir yere gitmiştir. Diğer konsolos luk mensupları, Başkonsolosun tatilinı geçirmek için denize gittiğini ve Konsolosluğun normal olarak kapalı bulunduğunu ileri sürmüşlerdir. Öte yandan. tstanbul Emniyet Müdürlüğü muhtemel herhangi bir tecavüz olayına karşıbk Başkonsolosluk önünde tertibat Rİdırmıştır. (Baftararı L Sahlfede) SAAT: »6JZİ İlk çatışma cluyor, Prag radyoevi cevresinde Sovyet kuvvetleri aleyhine gösteri yapan Çek gençlerine Fus askerleri ateş acıyor. SAAT: 07.00 Yayına başlıyan M. radyosu, Çekoslovakya'nın işgalinden hiç söz etmiyor. SAAT: «.15 Rus tanklan Prag sokaklanndan geçerek radyoevine yaklaşıyor. Halk sokaklarda tanklann geçişini önlemek için barikatlar kuruyor. SAAT: 07.45 Sovyetlerin. Çekoslovakya'daki bütün radyo istasyonlarına el koyduftu bildiriliyor. SAAT: 08.00 Prag radyosu Milli Meclisin istilâyı takbih eden blldirisini okuyor ve hâlâ radyoya Çeklerin hâkim oldukhın anlaşılıyor. •JAAT: 08.3t Radyoevi çevr»sine toplanan halk, Rus askerlerine «faşistler, inekler» <Uy« bağınyor. SAAT: 09.40 Prag televlzyomı «işgal kuvvetlerinin emri lizerine yayıru kestiğlnl» bildiriyor. SAAT: 11,00 Çekoslovakya Devlet Başkanı Svoboda, radyo aracılığıyla Çek halkına, «Sovyet istüâsını izah edecek kelime bulamadığım» bildirmiştir. SAAT: 12.W Çekoslovakya Zırhlı Birlikleri Komutanlığı bir bildiri yayınlıyarak, Dubçek'i desteklediklerini açıklıyor. SAAT: 13.00 Prag'daki Komünist Parti merkez binası kusatılıyor. Bina içindeki Dubçek ve bazı arkadaşları Ruslar tarafından tutuklanıyor. SAAT: HM Çek Komünist Partisi Merkez Komitesi Sekreteri ve Millî Konsey Başkanı Gestemir Cisar. Ruslar tarafından tevkif ediliyor. Sehrin çeşitli kesimlerinde duyulan silâh sesleri yoğun bir hal alıyor SAAT: 16.00 Rude Prava Gazetesi basyazan, gazete idarehanesini terk ekmek durumunda kalıyor. Yazar Svestkavi. Rus askerleri arasında ga zeteden avnlıyor SAAT: 19.00 Prag'da gizli özgürlük radyolan yayınlarını sıklaştınp, Sovyetlerin istilâsını yeriyorlar. SAAT: 19.15 Prag Radyosu Çekoslovak Komünist Partisi Merkez Komitesinin tutuklanmıyan üyelerinin bir otobüs garajında toplanacaklarını açık lıyor. SAAT: 21.00 İşgal Kuvvetleri, Çekoslovakya Milli Meclisine giriyorlar. Bazı milletvekülerinin, bu sırada toplantı halinde olduğu bildiriliyor. SAAT: 22.00 Gecenin ilerlemesine rağmen, ülkenin işgal altındaki bütün bölgelerinde, silâh sesleri duyulmaya devam ediyor. SAAT: 22.30 B. Milletler Güvenlik Konseyini toplamak için Amerika, Ingiltere ve Fransa'nın gayretleri sonuç veriyor; Konsey'in 00^8'de toplanması kararlaştınlıyor. SAAT: 23.00 Rus askerleri tarafından el konulan Prag radyo ve televizyonlan, yayınlarına. gizli istasyonlardan devam ederek. Dubçek'i destekler bildiriler yayınlıyorlar. SAAT: 24.00 Prag'da çok şiddetli çarpışmalar başlaöTığı haber'.eri, uluslararası ajanslar aracılığıvla. dıinvava yayılıvor. HANOİdc Kuzey Vietnam Hükumeti, Rad yo aracılığıyla yaptığı açıklamada, Sovyetlerin ve müttefiklerinin karşı bir ihtilâli önlemek amacıyla harekete geçtiklerini bildirmiş ve istilâyı «Şerefli bit davranış» olarak nite,lendinniştir. Ziyaıetl de (Baştarafı 1. sayfada) lı, Çekoslovakj'a pa^onuna ise «özgürlük kavfranızda beraberiz» yazılı birer buket bırakmışlardır. Gençler, ilk defa Çekoslovak pavyonunu ziyaret etmiş, pavyon yet kililerine, Türk gençliğinin eroperyalistlere karşı bulunan Çekoslovak gençlerinin yanında oldugunu bildirmişlerdir. LONDRA'da lngilizler tarafından da tepki ile karşılanan istilâ olayı üzerine, Başbakan Harold Wilson. tâtilini yanda keserek baçkent'e dönroüş. ya yınlanan bildiride, .Sovyetlerin Çekoslovakya*>ı »«sali. Blrle«ral» Milletler yasası fle nluslararası dnv ranışiarda kabul edilen ilkelerin acıkca iblâldir» denmistir. ö t e yandan banşçı Fllozof B e r trand Russeli. Rusların Çekoslovakya'yı Işpallertn'.n, Kremllnin zayıflıgım ve. Dogu Avrupa'daki bagımsıjlık hareketlerinden korkuya düştüğünü ortaya koyduğunu söylemlstir. ÇİN'de Kıt'a Çin olaylar karşısmda susmayı tercih etmiş, istilânın başlangıcından ancak 14 saat son ra kupkuru bir ifade ile Sovyetlerin istüâsını yorumsuz olarak Pekin Radyosunda ve Yeni Çin Ajansında yayınlamıştır. Sovyet Pavyonunda Daha sonra Sovyet • «lavyoçuna Ktden gaoçler, «Kotrteyi vtş» |erek çesiyle"Kapalı bulurian S'ovyet pav yonunun kapısım zorlayarak açmışlarsa da. içeri a mmamıslardır. Bunun üzerine ögrenciler. ellerindeki buketi, kokteyl pankartırun yanuıa, bel kemeriyle baglamıslardır. HÎMDİSTAN'da Başbakan Bayan Indira Gandi, Temsilciler Meclisinde, gündem dışı konuşarak, olaylardan üzüntü ve endişe duyt^uğunu söylemiş, ancak bazı ikfidar milletvekilleriyle tüm muhalefetin istediği gibi, Sovyet davranışını açıkseçik takbib etmekten kaçınmıştır. BONN'da Çekoslovakya'nm işgalinin en faz la tepki yarattığı ülkelerden Vlri Batı Almanya olmuş. Bakanlar Ku rulu, sabah erken saatlerde, Başbakan KiesinBer*in çağınsı üzerine olaSanüsrO bir toplantı yapmıstır. HOkumet yaymladığı bir bildiride özetle şunlan belirtmistir: •Cekoslovakyi» tonraklannin, ba «1 Varsov» Pnktı üyeleri tarafın Amerikan pavyonunda Sovyet pavyonundan Amerikan pavyonuna giden gençleri, Pavyon Müdürü olan Ticaret Ateşesi Norm Getsnger karşılamıştır. TMTF'li gençlerle pavyon müdürü arasıncfa şu konusma geçmiştir: Gençler: «Eğer dostsanıı, Ame rikan Donanması tzmir'e gelmesin.» Müdiir: «Donanmamız, Turk hükumetinin dâvetiisi olarak geliyor.» Gençler: «Gelişinizden haz dny muyoruz. tstanbul'da oldngn gibi, gereken dersi vereceğiz. Bu ders, daha büyük olacaktır. Dost sanız, gelmeyiniz, eğer düşmansanız, karsılamasını biliriz.» MTTB'li gençler de, Rusya'nın Çekoslovakya'yı işgalini proteste maksadıyla Sovyet pavyonuna siyah bantlı bir çelenk bırakmışlardır. Sovyet ilgili'.erinin, bu arada MTTB'li gençlerin pavyon önüne gelmeden bir süre önce Federasyoncuların kapıya bel kemeriyle bağladıklan buketi yerinden kaldırdıklan görülmüştür. ARAP İJLKELERİNDE Arap ülketeri komünist partileri, genellikle, Sovyetlerin davranışını onaylar bir tutum göstermişlerdir. ACI BİR ÖLÜM Merhum Ali Çefik Yunusoglu ve merhume Sanlye Yunuaoğlunun birlcik kizlan; merhutn Tevfik: Mustafa ve İhsan Yunu*oğlunun kızkardeşlert: Taner vc Semra YunusoŞlunun blrictK halaları: Behlre Şen'in halazadesi' Z«nnur Serbotin »b'ıaii DÜNYADA GÖSTERİLER îstilâ, NewYork'tan Ganber ra'ya bütün bellibaşlı sehirlerde gösterilere yolaçmış, yapılar gösterilerde Sovyetler Birliği il« diğer istilâcı ortaklan ağır ifı delerle yerilmiştir. Kopenhag'ta toplanan Sosya' list Enternasyoneli Genel Konse yi de, olayı sert bir ifadeyle kv namıştır. Edibe YUNUSOĞLÜ tutuldutu amansız hastalıktan kurtulamayarak 21 Agusto* 1968 günü Rakkın rshmetlne kavuşmuştur. Onazesi 23 AJustos 1963 Perçembe RünO (bugün) öjle n«mazını raOtaakip Şişlt Camlinden kaldır.larak Feriköy alle mezarlığına delnedilrcektir. Tanrı rahmet eylefln (Yeni Ajans: 4712 986S) ALTINA HÜCUM Sovyetlerin ve ban Varşova Pa! tı ortaklarınm Çekoslovakya' resmen işgali, kamu oylannda he yecan yaratırken, dünya borsalan nı da kanştırmı? ve altına hücur başlamıştır. AHın fiyatlannda d kilo başına 200 lira kadar bir yü selme kaydedilmiştir. MTTBli gençler MTTB'li ögrenciler, Çekoslovakya'da ölenler için Sovyet pav yonu önünde bir dakikalık ihtiram duruşunda bulunmuş, Sovyet emperyalizmini de lânetlemişlerdir. MTTB'liler, aynca Çek Pavyonu Müdürüne de, üzerinde «Hür dünya, sizinle beraberdir» yazıh bir buket vermiş ve Rus işgalini protesto ettiklerini bildirerek, «Geçmiş olsun» demişlerdir. DİKKA1 Değerli okuyucular Emniyet tedbirleri tzmir Enternasyonal Fuanna Çekoslovakya, Rusya ve Amerika'nın da iştirak etmesi nedeniyle Izmir polisi her Uç pavyon 0nünde bir söstertye mânl olmak için sıkı emniyet tedbirleri almıs ve izinleri kaldırmıştar. 24 AĞUSTOS Yine bilet alanlardan biiyiik bir kısmımn hayatında döniim noktası olacakiır. Çünkü: Ankara'da ANKARA Çeşitli öğrenci kuruluşları, Çekoslovakya'nın i?tilâ edUmesi olayını, dün yayınladıkları bildirilerle protesto etmişlerdir. Bazı öğrenci kuruluşları da, Sovyetler Birliği Büyük Elçiliği kapısına siyah çelenk koymuşlardır. MİLLİ PİYAKGO 24 Ağustos'ta yine bol ve zengin ikramiyelerle karşınııdadır, Toplam ikramiye; 6 MİLYON 386 BİN Lira Tam bilet 20, yarım bilel 10, çeyrek bilei S lira. Basın: 23131 ! ÖLUM Merhum Sami Nuray'ın eşi; Malike, Mürüvvet, Şadiye. Leman ve Sevim'in anneleri 22 AÖUSTOS SAAT: 01.00 Çekoslovakya Resmi Haber Ajansı (ÇTK) Merkezi de, Prag'daki yabancı kuvvetler tarafından işgal ediliyor. SAAT: 01.10 Güvenlik Konseyi top'.antısında söz alan Sovyet delegesi Malik, Sovyetler Birliğinin Çekoslovak yöneticilerinin isteği ile Varşova Paktı ilkeleri içmde müdahalede bulunduğunu bildiriyor ve toplantının yersiz olduğunu ileri sürüyor. YOLLAR AÇIK Çekoslovakya'daki işgal olayı, Türkiye'nin Avrupa ile olan demiryolu ve karayolu bağlantıların da herhangi bir aksaklık meydana getirmemiştir. Görüştüğümüz ilgililer. demirvolu veya karayclu ile Almanya'ya ve diğer ülkelere gidecek olanlar için herhanşi bir eneel olmadığını söylemişlerd'lr. Bulgaristan ve Yueoslsvy? Konsolosluktarı da bu durumu doğrulamışlardır. ALTIN Beşat Cumhuriyet Hamit Aziz Fransız 24 ayar külce 1SZ.D018Z.00 I 114.50114.75 ! 134.00135.00 i 13?.00133.IHI 16.98 17.00 ZEHRA NURAY vefat etmiştir. Merhumenin cenazesi 22/8/1968 Perşembe günü ikindi namazından sonra, Kadıköy Osmanağa Çamiinden kaldınlacaktır. AtLESt (Cumhuriyet 9867) ISIM TASHIHI Istanbul 2(1. Aslive Hukuk Mah kemesinin 968/2081 No.lu karan ile Nurdoğan olan ismimi SADLN olarak do»i<!tirf!im Sadnn TOGAÇ (Cumhuriyet: 9866)