Katalog

SAHİFE İKİ 6 Mart 1968 CÜMHURİYET TOPLU SOZ1EŞME YAPMA YETHISI D ört yıb aşan nir güredir içinde Dulundugd» maz toplu sözleşme düzeni ile sosval adalet tlkelerine uygun, karşılıklı aaygı ve sevgiye davanan dengeli bir çaüşma ortamının ve banşının kurulması imkânı sağlanmıştır. Ancak hemen belirlmeliyiz ki, bu imkânlardan yararlanıp düzenln istenilen yekle getirilmesinde işçiler, işverenler ve bunlann kurdukları meslekî teşekküller kadar, Çalışma Bakanlığı ve yargı organlarının da gereken çabayı göstermeleri gereklidir. Ûnce millî bilinç •?•»% • Doç. Dr. Nuri ÇELiK tesekkSUerbıin yaptıklan sözleşme çagnlarının kanunsuz olup, buns dayanarak toplu sözleşme yapüamıyacağuım tesbiti istenibniştir. Istanbul 13. ve 22. Isliye Huknk Mahkemelerinin bn tlâ\alan haklı bulan kararlarına karşı Yargıtaya baş %urulmuş ve Yargıtay bunlardan birini bozmuştnr. Yargıtay, borma sebeplerl tle ilgiU olarak, çağn, bildiri ve ilân şartlanna uyulmaması hallııde yetkinin iptalinin 275 sayılı kanunda düzenlenmiş hükümlere göre mümkün olacağını, bunlara göre de yetki kaldınna isteklerinin itiraz şekliııde kanunun belli mercilere yöneltiunesi ve buıılann kararlarma karsı vine kanunda belirtilen jargı yerlerine başvurulmasının gerektiğini, doğrudan doğruya tnahkemeye başvurulamıyacağını, e«*seıı konunun dah» önce itirazen incelenip Yargıtay ca karara bağlandığım açıkJamıştır. Görülüyor ki, Yargıtay bu dâvalardan yararlamp förflşönden vazgeçmek yolunu seçmemiş, yetersi» ({«rekçelerc dayanan bozma karan yermeyl uygun görmüştür. özelHMe son zamanlarda 275 sayılı Toplu t ş Sözlesmesi Grev \e Lokavt Kanunu, uygulamada yarattığı önemli uyuşmazlık ve karışıklıklar sebebiyle, ağır bir şekilde tenkid olunmaktadır. He> men herkes kanundakj boşluklann doldurulm.tsını ve yetersiz hflkümlerin düzeltilmesini kanıın koyucudan beklemcktedir. Ama her şeyin kanunla düzeleceğini düşünmemelidir. Toplu sözleşme uygulamasındaki sorunların bir çoğunun yarçı organlarmca çözümlenmesi mümkiindür. Ancak yargı organları, bazan da, kanunun yeterli sayılabilecek hükümlerini kanunun amacını aşac.ık şekilde anlamaktadırlar. Düzenin yeni olmasınııı \e dlvalann çokluğunun, kanunun gerektiği şekilde incelenmesini zorlaştırdığı şüphesizdir. Fakat bazı önemli konularda. örneğin, incelememİ7İ teşkil eden, toplu sözleşme yapma yetkisine ilistdn kanuni hükümlerin anlasılmasınds, sonuçlannın vahameti gözönünde tutularak, daba tiîiz davranmak gereklidir. K Yargıtayın görüşü K onuyu şöylece özetlemek mümkündür: Bir sendika, kurulu bulunduğu işkolunda toplu iş sBzleşmesi yapmak istediğini gazete ile ilân ftmiş, bu sendikanın yetkisine başka bir sendikamn itirazı üzerine, konu. Çalışma Bakanlığıııca mcelenmiî ve itiraz, ilândan itibaren 6 iş günü içinde yapümadığı gerekçesiyle, reddolunmuy tur. Bakanlığın karanna karşı yapılan itiraz üzerine Yargıtay, 275 sayılı kanunun 12. maddesinin 3. bendindeki «yukarıdaki bendler gereğince ilanın yapılmasından itibaren veya ilân yapılamıyorsa yazılı biMirinin yapılmasından itibaren altı iş günü geçtikten sonra yetersiılik itirazı dinlenmez» hükmünden, her halde ilâD ve bîlflirüıin yapılmasının şart olmayıp, ilân yapılması halinde, ilân taribinden itibaren altı ij gününün geçmiş olması ile itirazın dinlenmiyeceğinin açıkça anlaşıldığı, ilân gerçekleşmiş olduğuna gure, »ynca yazılı bildirinin yapılmamış olmasının itiraz hakkı doğurmıyacağı sonucuna varmıştır. anun, istisnaî olarak, Yarçıtayın ifade ettlği gibi yetki kaldırma isteklerinin tümünön deçil, sadece işçileri ve işverenleri temsil bakımından. yani sendikanın işçi çoğunluğuna sahip olup olmaması yönfinden (M. 7), işçi sendik.iları, işveren sendikalan ve işverenler arasında çıkacafc yetki uyuşmazlıklannın çözümlenmesinde normal yarçı eMslarından, işlerin en kısa zamanda sonuçlanmasını sağianuk için. aynlmıstır. Bu konudaki itirazlar, 6nce Bölge Çalışma Müdfirlfifiince (veya Bakanhkç») incelenip karara baflanmakta ve bn karara karsı yapılacak itirazlar ntabaUi iş mahkemesince (veya Yargıtayca) kesin oIank karara bailanmaktadır. Bundan baska, 13. maddenin 3. bendine göre, aynı maddedeki bildiri ve ilân şartlarına uyulmaksızın yapılan topiıı iş sddeşmesinin aynı yollarla hükümsüz sayılması hnkânı vardır. Şu halde, bunlann dışındaki hallerde sadece genel hükümlere göre normal yargı yoIUuına başvunılabilecektir. Dâva konusu, sendikanın isçilerin çogunluğunu temsil edip etmediçi noktannm çözümü ile ilgül olmayıp, sendikanın, kanunun 9. maddpsine göre işıereni çağırmamış, yani hukuken bir sözleşmenin yapılabilmesi için taraflan bir araya getirecek ç»ftn şartınm yerine getirilmemis olma^ı ile ilgilidir. Dâvacı. çağrı vapılmadan, sadece Ugililerin itirazına imkân verecek ilân yoluna gidflmesinin (M. 12/1) kanunsuz oldugunu iddia etmektedir. •••• •••• ••••) • ••• •••• Yargıtayın çeşitli kararlannda yer alan bu jjBrü?, aynı maddenin 1. bendinde gölterilen usule aykın olup, uygulamada haksız ve iyi niyet kurallan ile bagdaşamıy acak sonuçlar doğurmaktadır. 12. maddenin 1. bendi şöjledir: «BelJi « bir is kehında topl» iş sözleşmesi yapmaya k#ndisini yetkili gdren i « i federasyonu veya sea<Hkası, o iş kolunda kurulu başka işçi federasyonlannın ve sendikalannın adreslerini, toplu görüşme başlamadan en az altı iş çünü önce Çalışma Bakanlığına yazı ile başvurarak almaya ve ferferasyon ve sendikalara hangi iş kolunda topJu i s sözleşmesi yapmak istediğini yazı ile bildirmeve ve bunu, Ankara, tstanbul ve İzmirde çıkan birer gazete ile yayınlaınaya mecburdur.» durumu öteki tcşekküllere maılC•m teşekkülügöre, önce yazı ile bildırmek, sonra dedeki sıraya >, örüldüğü ribl, kendisini yetkitl g8ren h¥ da, bunu üç şehirde yayınlamak lortuıdadır. Her iki fıkradaki «bunu» kelimesinin «yazı ile bildirmeye» ibaresine bağlı ve yazılı bildirinin esa« olduğu açıktır. Nitekim 2. fıkra, işyeri seviyesindeki toplu sözleşmede yapılacak ilân) mahallî bir gazetenin varlığına bağlı tutmaktadır. Yarptay 1. bende yollamads bulunan 3. bendin 1. fıkrasını apayrı bir hiiküm şeklinde ele almış, bu fıkranın amacı üzerinde dunnadan görüşünü Uelimelcr fistfine kurmuştur. Fıkra, itirazla Ugili hak düşürücü süreyi düzenlemekte^ir. Bu sürfnin bitiminin ilân iarihinden itibaren hesaplanması, ilânın 1. benddeki prosedürün son safhasını teşkil etmesindendir. İlânın yapılması gerekii olduğu hallerde, yazılı bildirinin itiraz süresinin besabmda başlansnç noktasını teşkil etmesi Hbette düşünülemez. Aksi takdirde. ilân hukukl bir yarar sağlamıyacak ve ilân ile bildiri arasında altı iş gününden fazla bir sürenin geçmesi haBnde ilân ile yapılabilecek bir İtiraz imkânnz oUcaktır. Fıkra hükmünden, bildiri yapılmasının sart olmadığı sonucunu çıkarmak 1. benddeki açık hükme ve fıkraıun amacına aykırıdır. Esascn. 3. bendin 2. fıkrası da, bildiri ve ilân çsrtlanna nyulmaksızın yapıhnış olan toplu iş sözleşmesinin, sözleşmenin uygulanmaya başlandıtı gündon itibaren altı iş günü içinde itiraz etmek şartiyle, hükümsüz sayüacağını ifade etmektedir. Yargıtayın görüşü, sadece Uânı yeterli saydıgından, bazı teşekküller, aynca yazılı olarak iş verene çafrı \e ilgüi teşekkiillere bildiri yapmafcsızın, berkesçe bilinip okunmıyan. hattâ fiili sabşı oüruyan ve sadece abonelere gönderilen %eva Uâmn ba&ıldığı nüshalann toptan satın alınabüeeeği kadar az tirajı olan yahut rauntazam yaytnlanmıyan gazetelerde ilân gereğini yerine getirInektedir. Bunun sonucu olarak da, Ugililer, ilâm Sğrenememekte ve altı is günü sonra itiraz hakkını kajbetmektedirler. 3 u olaylann tekranna rağmen Kârptay göruşünden dönmemektedir. Raldı ki, bn yolda da eksikük olup bildlri şartı yerine cptirîlmemfş bnfunmaktadır. Her ııe kadar, bildiri \e ilân şartlarına uyulmadan yapılan bir sözleşmenin hükümsüz kılınması imkânı düzenlenmiş ise de (M. 12/3,2), dâva bu hflkmün kapsamı dışında kalmaktadır. Zira henü* toplu sözleşme yapılmış degtldir. Esasen, toplu !ş sörleşmesinin hükümsüzlüğünün sadece bu özel hükümle düzenlendiği de söylenemez. Şüphesiz toplu iş sözieşmesi. bildiri ve ilân sartlan dışında, hukuk kurallarına aykırı olarak yapıldığı takdirde yine hükümsüz sayılabilecektir. Aynı şekilde, toplu sözleşme taraflanndan birinin iradesinhi nzayı bozucu sebeplerden (hatâ, hile, ikrah) biri ile sakat olması halinde de bükümsttzlügün istec nebiiecegi kabul edilmelidir. Şu halde. toplu sözleşmenin yapılmasını beklemeden, ilgililerin genel hükümlere göre, temsile Uişkin hususlar hariç, kaauna aykın olarak ahnan yetkinin kanun* suzhıgunun tesbitini talep etmesi imkftnı vsrdır. Kanun bu durumu itiraz yollarma göre çözümlenecek konular arasında göstermemektedir. Esasen, Yargıtay, karannın Wr verinde «ilgüilor görüşmelerin her safhasmda yetkisizlik itirazmda bulunma fmkânma sahiptirler» demektedir. itiraz kanunen belirli hallerde ve şekiUerde »apılacagına göre «her safhada yapılacak yetkisizhk itirazı» nin tesbtt dâvasından başka bir şey olnmıyacagını kabul etmek gerekir. • ••• • ••• • *•• • ••• !••• !••• !••• !«•• !••• !••• !••• !••• •••• «••• • ••• :::: :::: • ••• • »•• :•:: B *a* ozma sebepleri arasındaki, «konunun dalia önce Yargıtayca incelenip karara bağlanması» na hukuki bir değer vermek zordur. Yargıtayın iş kohı sözieşmeleri iie Ugili olarak vırdiği kesin karar, 275 sayılı kanundaki hallerle sınırlıdır. Yargıtay bu konularda itiraz tetkik mercii olarak vazife görmektedir. Bu sebeple, normal yollardaki bağlayıcılık t e bidayet mahkemesinin kararlarını inceleme durumu bahis konusu dejildir. Yargıtayın kesin karannın, iş yeri sözlesmeleri ile ilgüi olarak yetki uynşmazlıklarmı çözümleyen manalü iş mahkemelerinin kesin ka•••« rarlarınj etkileyeceği düşünülemez. Bu istisnaî :::: ««•• •••• fonksiyonlan itibariyle, her ikisi de idari mer•••• •••• cilerin karanna vâki itirazi tetkik sonucu kesin karar veren. aralannda berhangi bir bag olmıyan itiraz tetkik merciidirler. Bu kararlara karşı ftanun yollarına başvurulmaması sebebiyle bu karariarla içtihat yaratılması mümkün değildir. liii :: :: ;••; Sonuç V Yeni dâvalar B u dnrum karşısmda, itiraz haklanm kaybeden işçi teşekkülleri baska hukuki yollar arama>a koyulmuşlardır. Açılan dâvalarda, Vargıtayın göruşünden yararlanarak yetki alan işçi okanda belirtilen mahkemelerm kararlannda yer alan görüşün kabulü halinde, tatbikatta yetkl uyuşmazlıklannın bir çoğunun tesbit dâvası haline getirileceği, bunlann uzaması sebcbiyle de toplu görüşmelere başlanamıyacağı, bunun ise, iş yerlerindeki çalışma barışını bozacağı ileri sürülebilecektir. Ancak, bu sakıncanın Yargıtay görüşü sebebiyle ortaya çıktığını söylemek zorundayız. Sendikalann kanundaki prosedüre uygun hareket etmeleri, işvereni çağırmalan, diğer ilgili sendikalara büdiride bulunmalan, bunu ilân etmeleri hallerinde çıkabilecek yetki uyuşmazlıkları fenellikle temsil vönü ile ilgili olacagından, bunlar hakkmdaki itiraz yolları ise esasen 275 sayılı kanunda gösterilmiş bulunduğuudan. durum normale dönmüş olacaktır. ımıııın*T'tınım a: ::: Eskilerin «abesle iştigal» dediklerl btr şey vardır. Bir ahçıbaşma: Bana yumurtasız bir omlet pişir.. dedlğiııiz zaman adam yütünüze giıler. Bir geometri profesörü köşesiz üçken çizmeye yeltenmez. Üç boyntu olmıyan bir piramit, ya da kenarları birbirine eşit olmıyan bir kare bulmaya calısmak da bepimize saçma gelir... Ne var kl Türkiyede son zamanlarda acayip bir merak başladı: Etsiz şiş kebabı plsirmek gibi bir gayretle «sosyalizmsiz bir sosyal adalet» kotamıaya çalışıyoruz. Zira Başbakanhk koltuğunda oturan kişi «Türkiyede Amerikan üssü yoktur, lesisi vardır> cevherinden sonra: • Sosy«) adaleti tesis içın sosyalizme ihtiyaç yoktur..» dedl. ! Cıerçekte bu iddianın pacenti Amerikadadır. Ve bu iddia yokstıl iilkelerde alabıldiğine işlenir. «Sosyal adaleti tesis için sosyalizme ihtiyaç yoktur» sözıi kadar saema bir lâf var mıdır? Sozgelişi bu lâfı tersine çevirelun. O zaraan yerine otnraeaktır: • Sosyal adaleti tesis için kapitalizme ihtiyaç yoktur.» Amerika'nın kapitalist bir devlet oldugunu hepimiz biliyonız. Peki.. Türkiyede niçin kapitalizmln sosyal adalete aykırı ve cagı geçmis bir dübi zen olduğu anlatılmaz? Niein Türkiye s i yoksul bir ülkede ille de kapitalist kalkınma yolunda Inat edillrT Niçin Türkiye gibi fakir bir memlekette her mahallede bir milyoner yaratmak. politikasında israr ediHr? Kin petrol tilkesl olan Venezüe'Ja deki keşifler, dünya satış durumu, NJçin .küçük Amerika olmak. yolunda büyük harcamalarla büyük probile on yıla yakın bir zamandanüretici memleketlerdeki ve millet paganda yapılır ve CIA aiajılannın yazdıklan yalan kitaplar devletin etrol Komısyonu raporu, petberi bu amacı benimsemiştir. lerarası sıyasî durum, uluslararası resmi kurumlarına ibadullah dağıtılır? rol konusunda, lktıdar partıgerginlıkler, hatta Türkiyede pet Sosyal adaleti tesis için so.yaliıme İhtiyaç yoksa neye ihtiyaç Tatsi üyelerinin de katıldıgı (hem rol konusunda tartısma yapılıo onr? de çoğunlugu teşkil ettiği) bir kuyapılmaması bile, yabancı şirkstKapitalizme mi? ruldan bugüne kadar çıkmış en lerin çalışmalannı arttınp azale\ Ietleştirmenin malî sebepDeğil Türkiyede. bütün dünyndı» böyle bir iddiaya yerrüzünün U}1 olumlu bir vesika olmakla beratabılecek ve şimdi olduğu gibi Mo ler gerekçesiyle reddi hataJıtoprağı giiler. Kimse kalkıp da: .Sosyal adaJet! tesis ıçın kapitalizme ihber, onun bir çok sakatlıklan, bil aramalannı durdurabilecektir dir: tiyaç vardır» diye iddia edemez. Söıgelisi B«y Süleyman Demirel kapiyanlış dejterlendırmeleri, olumsuz Şu halde, yabancı sirketlerin • Bu gerekçe, kademeli devlettelist partisinin başkanıdır, csosyal adaleti tesıs ıçm kapitalizme ihtiyaç teklifleri taşıdığı da saklananupetrol alanmdaki faaliyetlerine gU leştirmeye engel değildir. vardır» demiş midir?. yacak bir gerçektir. venmek, «Türkivenin petrol dâRaporda, devletleştırmeyi red Ama tntturduğu yol sosyal adalete aykırı kapitalist kalkmnu yolnvasını, yabancı şirketierin tek taiçin. «Devletin elindeki nakdl imdur, Adnan Menderes'in ve Celâl Bayarın >oludur. Menderes açıkça: raflı (îkarlanna, keyiflerine ve kânları yeni sahalara değil de bu« Her mahallede bir milyoner yaratacağızı demistlr. Türk toplumunun yararı dışındalunmuş sahalara yatırmakta isaBayar da ilân ehnlttlr: ki binbir değişik faktöre tâbi tutbet yoktur» derulmektedır ki, bu Türkiye küçük Amerika olacak!» mak» demektır. Bu kadar hayati Türkivenln bugfinkfi şartlan b»sonuç mantıkî değildir. Zira devonemdeki bir alanda böyle gü Bu deyişler. Türkivenin kapitalist toplom olmak ideallni dUe getikmundsn petrol üretimini devletletleştirmenin gerektirdiği tazmivensiz ve kararsız bir duruma rarir. Ojsa Türkiye kapitalist kalkınma yolunda tıknefes kalmış, ne sosyal leştinnenin doğru ounıyacağı yonat gerekçesi, sadece bugüne kazı olunamaz. Kald! ki, bu yabanadaleti rerçekleştirebilmis. ne de çağdaş uygarlığı yetişebilmistlr. Çünlundaki yargı ve bunun gerekçedarki ruhsatnamelerin geri alınkü kapitalist kalkınma yolu 19 uncu y i i m l ijldir. Yirminci yüzyılda bu cı sirketlerin başında gelenler ve leri yanhstır. ması bakımından söz konusu c•netodla kalkman bir tek yoksul ülke yoktur. bizde ön plânda olanlar uluslarlabilir; yoksa yeniden mhsatnamo Türkiyenin sartlan bakumndati arası kartele dahildirler kl, bunTürldye. Amerikan propagandası altında ezildiğinden yirmi seneden vermeme yolundaki bir nevi kamillileştirmenin normal çözüm lann başka memleketlerde ve biz beri nılllî bllinct de körleşmlştir. Ne demektir Türkiyede Cumhurbafdemeli devletleştirme için engel olduğu düsünülememistir. de bugüne kadar ne marifetler çekanlığı koltnğunda oturan bir kimsenin: teşkil etmez. Petrol gibi milü güvenlik baJtıvırdikleri ve düzelır (kabili islâh) Türkiye küçük Amerika olacak diye konuşmaci? • Yabancı «müteahhit şirketmından hayati önemi olan ve h > cınsinden olmadakları da maluınBu ne haysiyetsiz, bu ne serefsiz dejiştir! Bir bnjka Cumhurbaıkaler» den ve uzmanlardan favdale sanayıleşme yolunda ve zorundur. İşte onun içindir ki, bütün nı kalkıp da: lanarak milllleştirme mümkünluğunda bulunan bir memleket igeri kalmış memleketler, bagımdür. Türkiye küçük Rusy» olacak!.. der Ise Vlm tahammül edebilir çin iktisadl hayatın kilit noktalasızlıklanna sahip olabildikleri obuna?. MılUleştirme veya devletleştirnndan birini teşkil eden bir madranda, kendi petrollerıni artık me, petrol sanayii için lüzumlu Ama milli billnci Amerikan emperyalizminin propaR.ndasında kördenin bağımsız bir devlette y*kendilerinin işletebilmesıni amaç lesen Türk milliyetçisi olaylan o kadar tek taraflı Rormeyc başlaamjtu bancı kapitalin yönetimine ve !s bıitün sermayeye devletin muhak edinmişler ve bu ıstıkamette aki her «etit ziUet olağan gelmiye başlamıştır kendisine.. kak surette sahip olmasım gerekletmesine bırakılamıyacagı süphedımlar atmıslardır Hele bizde o!tırmez. Müteahhit olarak çalışan, Türkiyenin rercekte bugünkü yakın meselesi sosyalizm değildiı. sızdir. Bunun içindir ki, Atatürt duğu gibi belli bir teknik ve ikBlz asker sivfl bütün Türk aydınlanna deriz ki, her şeyden önce Türyani kendısine verilen belli aradevnnde «tam bagımsızhk ilkesi» tisadl seviyeye ulasmış ve petrol klyenln yabancı memleket baskısuıa karsı millî değerlerini ve milli bama ve sondaj işlerini bir ücret nden ve «petrolün devletleştirilbakımından ihracat sorunu söz ğımsızlığını nasıl konıyacağı söz konusudnr. Zira Menderes ve Demiıel, karşılığında yapan şirketlerle y«mesinden» bir santim uzaklaşılkonusu olmıyan (yani kendJ petDP. ve AP. iktidannm plânı açıktır: pılacatc hizmet (istisna) anlaşmamamıştır. rol ihtiyacını karşılamamn ön lanna dayanarak devletleştirmeyi H*r mahallede bir milyoner yaratmak. ve her mahallede bir milplânda önem ve agırlığa sahip olyoneri Amerikaya bağlamak... Gerek iktisadi, gerek siyasl br yurutmek (gerekii teçhizatı ve eduğu) bir geri kalmış memlekettakım yabancı çıkar ve amaçlarlemanı bu yoldan saglamak) müm Her mahallede blr milyonerin avenesi de hu yolla Amerikaya baflate yabancı şirketlerin petrol kavla hareket eden uluslararası kakundür. Meselâ Prondizi devnnnacağmdan Türkiye, lnmpen proleteryasıjla. bankalanyla, kumpanyanaklanmıza el atmalanna müsaapıtalın bu alanda faalıyetine m'.t de Arjantin bu yolda çok baçan lanyla, ılgortalanyU. ve her seyiyle kademe kademe Amerikan nüfude etmenin çeşitli sakmcalarını gü göstermış ve memleketin ihtiyasaade edilmesi, ancak bir halde znna girmijtir. Türk aydınlan Türkiyede her hüjük iktisadi kumpanyaze almak için bir sebep yoktur. nın ortaklık ve banka yoluyla VVashington'a bağlı oldugunu kısa bir incı olan petrolün tamamını Ure*'îkabul edilebilir: Eğer söz konusu Eğer muhakkak surette yabancı celeme tonunda göreceklerdir. Ve vatanımız böylece son yirmi yılda bilmiştir. Meksikadan Endonp^memlekette, tükenmez (sınırsız) şirketlerin güçlerınden (müteah• bir kuçük Amerika» olamamış ama, Amerikan uydulufu yolunda büyaya kadar çeşitli memleketlerd'» denilecek kadar zengln petrol rehit olarak değil > mlıteşebbis olatün dunyada föhret yapmıştır. de bu yoldan devletçe faydalanılzervleri var olduğu halde, o memrak faydalanmak isteniyoısa, o maktadır. Komisyon, bu yol Uleketin yöneticılen, yabancı serYumurtasız omlet, etsiz şi» kebabı pişirmek gibi «sosyalizmsiz sosyal zaman bu sirketler a)Mi!li petrol zerırde durmamıştır. maye ve uzmarüan kendi emrüıd? adalet» tasanlan yaparak «abesle istigal. edlleceği yerde Türkiyede *elikunıiuşunun ortafı olarak memkullanmak suretiyle dahi olsa şen kapitalizmin gayn millî komprador kapitallzmi oldugunu görmek • Petrol üretimi için sermaye lekete gelebllmeli, b) Kartel dıbu üretimi devlet hesabma ve y > gerekir. Sen önce millî bilincini keskinleştir. ardından sosyal adalete naiç ve dış borçlanmalarla sağlanv şındaki sirketlerden olmalı, c) Ösıl kavusacağını da bulursun. Çünkü yabancı devlet tarafından sömürünetimınde asla başaramıyacakss: bilir: başka memleketler bunu zellikle petrole kendi memleketilen bir Türkiyede »osyal adalet hiç bir zaman gerçekleşemez. ve buna karşılık yabancı sermabasarmıstıt. nin tüketim ihtiyacı için doğruYazımızı fu cümleyle kapatalım: Türkiye ne kflçük Amerika olacakyenin üretim alanında çalışması Petrol rezervlenne sahip olan dan doğruya muhtaç olan Japontır, ne kuçük Ruıya Türkiye Türkiye olacaktır .. Gazi Mustafa Kemal sonucunda (üretimin bir kısmı olbir dfivlet, petro kimya gıbi haya, ttalya. Kransa, Almanya gibi Atatürk'un bağımsu Türkijesi... den gitse bile) memlekete uzunyati onemdeki bir maddenin Urememleketlerin şirketleri tercih etımi için muhtaç olduğu kapitaii ca süre büyük miktarda gelir ve • dîimeltdir.'' Turk derletf adma y«t • ' bulabilir. Nitekim Brezilya deıdöviz sağlanacaksa! Örnegin Abu Mli makamlsnn eerek en uygun feti, jıHardanberi bu j*tınınlan Dabi, Bahreyn, Kuveyt Şeyhlikleşırketi seçmek. gerek en uygun" •Hf» ve uzmanları sağlamaktadır. Mekri, Suudi Arabistan, Nijerya ve şartlan kabul ettirebilmek için !•••••••••• •••••••••••• a a a a a a a a a a a a a a • • • • • • • • • • • • . ı a ı a . l a a a M B a l a a ı S sıka başlangıçtaki bütün tepkiLibya için durum böyledir. Aynserbest hareke' »tme imkftnına lerıne rağmen Amerikadan bi'.e ca çok zengın rezervlere dayanan sahip olması. bugilnkü kanun'in petrol Üretimi alanında kullan«nevletin elini kolunu bağlayan buyük miktardaki ihracatı sağlıD O ĞU M mak amacıylaa kredi saglıyabılgarip sistem» in terkedilmpsi şartyacak dünya o'lçüsündeki pazarDr. EfJn Şener, Dr. Mııhıin mıştir. Dost oldugunu söyliyerı tır. Oysa Komisyon bu slstemin lama organızasyonunun gerektirOh« »nedlr muptelâ olduium, Şener ve atabeyi Levent devletler gereken krediyi vermezdevam edeceğinden söz etmiştir. dıği muazzam yatınmlar imkansız mlyom denilen hastahjımı yukSener, AVDA ŞENER in se, veren başka memleketler bıise, sırf dış satışı saglamak için stk raüdâhalelerlyle sona erdiren dotumunu müjdelerler. lunur. Bağımsızlığını savunmasi'.t yabancı şırketlerin üretimde busayın General profesör Dr. Nec62 Wıesbaden bılen bir devlet, her devletten hıt mi Ayanoğlu'na minnet ve süklunmasına veya bu yola devam eAlmanya tâ gerçek düşmanından bile borç rrnlarımı arîederken, yakın ilgi dılmesin; razı olunabilir. Irak, Cs 24 Subat 1988 alabılir. Önemli olan paranvn kim ve »fkatlerinl gördüfüm sayın zayir, Venezuella'da durum haDoçent Dr. Necatl Kölen, basa den alındığı değil, hangı şartlarla len bövledir. fistan Dr. Necatl Soykan. Abdulve hangi tâvızlere (bedellere) kar lah GlJnıuş ile asistan Temel Cumhuriyet 2287 şılık alındığıdır. Kaldı ki. petrfıl Ser yuva, Erdotan KamalıofTu. ksine bir memleketın petrol evletleştirmenin sakıncalannı için almscafc borç tüketime deSeckın Sarı, Mehmet Ertaçkın rezervleri oldukça sınırlı, bubelirtmek amacıyla kendisine ğil, uretıme kullanılacaktır. Ak.l \e narkozltor Dr. Engln Ba$kaya. na karşılık kendi (görünür ve başvunılan örneklere Uişkin almıyacak lilksler için döviz vekıymetli başhemşire Narife Hayakın gelecektekı) petrol ihtıyacı bilri ve yargılar vanlıstır. rebılen bir memleket, kendisine nım ile «meliyatan» hemjiresl zaten yüksekçe ise, o memleketin Komisvonun, Meksjka. Arjantm altın yumurtlıyacak tavuk için ve blrincl hartciye personellne. öz imkânlan ile yahut yabanrı smeüyatımdan evvel ve sonra ve tranda devletleştirmenin nnli gerekii parayı, dövizi bulacaktır, yaktn alakaUurını esirfemeyen sermayeyi yahut yabancı uzmarıve teknik güce sahio olmanıa vübulmaya mecburdur. Yabancı p?t intaniye servısı profesoru sayın ları kendi yönetiminde herhan?ı zünden olumsuz sonuçlara ulaşrol şirketlerinin, kâr olarak h«r Fethl Tezok'a. Doç. Dr. Kanm bir şekilde çalıştırmak suretiyie tırdığı yolundaki iddıası doğnı yıl yuz milyonlarca lıralık döv'z Kurtar'a. «ayın Doç Dr. İsmaıl değildir. Gerek tran. gerek Mek«bızzat petrol üretrnesi» (yani p«t transfer etmpsine veya ruhsatnaDevtimlerin bilimsel Güner'e, başasistan Kema] Bırol sika, gerek Arıantin hakkında V9melenn ustüne oturup Türkiyede rolün mılUleştirilmesı) gidileceK incelemesi ile Sait Beye ve diğer genç arilen kısa ızahlarda tarihler dahi mılli şirketm petrol üretmesıne dognı tek yoldur. Meselâ Meksi»ıJtaniara, »ervis başemşiresi CüYüksek öğrenim için tamamen yanlıştır. engel olmalan jüztinden ithal etzWe Ore lle diger hemsire ve ka, Brezilya, Arjantin bu durunıiik ders kitabı penoneline. «ayın başbeklm Alâmek zorunda kalacağımız fazia Meksikada devletleştirme tam dadır; ve millîleştırme yoluna eit ettln Dofulu'ya ithaf ve ibliğ ile Ord. Prof. SADİ KMAK petrole her yıl yüz milyonlarca lira başanya ulasmıştır. Arjantinde mişlerdir. Şilı, Peru, Bolivya da dığer hemjırelerle beraber haı lık dövnz ödemeye razı olmaktan Frondizi devrinde sonuç başarüı aynı yola gitmeye mahkumdurlaı; Genel dağıtım: BATEŞ. tane penoneline teşekküller e ise, lüzumlu dövizi borç olarak olmuştur. tranda Musaddık devzaman zaman devletleştirme çrt20 Lira oerim. bulmak suretiyle sadece faizi önnde başanyı önliyen faktör, milzumünü uygulamışlardır, ve uyNedime ERGENE demek, çok daha iktisadi bir yollet lerarası kartelin her türlü gay gulayacaklardır (Hindistan İ J Cumhuriyet 2286 dur. ri mesru araçlam dahi başvuraprensıp olarak bu yola yönelrrüsHERİŞ: 100 2258 rak Amerika ve tngilterenin de tır). yardımj ile îrana savaş ilân etAynı şartlara sahip olan Türlrimesi (yani siyasî mücadelel dir yenin de devletleştirme çözümuKaldı ki, bugün dahi tranda koınü benimsemesı, memleketin vaabancı sirketlerin Turkiyedeki sorsıyumun (eski ruhsatoamenirıi ran bakımından normal yolu te$ arama ve üretme faaliretleri, dışında kalan bütün yerler mıllî Şirkeümizin kurucularından ve İdare Meclisi üyesi çok onların değişen çıkar hesapkıl etmektedir. Çünkü bizzat radeğerli insan, Sayın petrol kuru'uşunun (İNOC'Uıii larına ve dünya piyasasının çeşitponın da katıldığı üzere, yerli ve inhisarındadır. Yabancı sirketler li (aktörlerine bağlı olduğundan, yabancı şırketlerin bugüne kadafgenellikle onun müteahhidi veva devletleştirme olmaksızın petrol kı çahşmalan, memleketimizde an ortağı olarak faaliyette bulunabi' öretiminde güvenük ve kararlıhk mektedirler. cak kendi ihtiyaçlanrmz ölçüsün4 Mart 1968tanhinde kalb sektesmden vefat etmiştir. Şırketisağlanamaz. de petrol bulunacaîını gösterme 1 : Yarın: mıze büyük hizmetleri geçmiş olan arkadasımızm kaybı ile Yabancı sirketlerin Türkiyedetedır. Bulunacak bir ikı yüz mıı duyduğumuz acı sonsuzdur. kı faaliyetlerini, değişen bir çok yon ton ise, Türkıvenin 10 15, niYanlış teklif ve çıkar hesaplarma göre ayarladıkAücsi efradma ve yakmlar'nn baş sağlığı dileriz. hayet 20 yıllık kendi ihtiyacma değerlendirmeler lan gerçeğini, Komisyon da teszorla cevap verebilir. Şu hald>» SANTRAL DİKİŞ SANAYİİ A.Ş. lim etmiştir. Başka memleketler raporda olduğu gibi «petrol ihraİdare Meclisi catı» nin amaç olarak benimsenmesl de (S. 11) hele bugün önem• • • • • • • • # • • • • • • • •• • • • • li bir hata sayılmak gerekir. Tür • • • • • • • • # • • • • • • • • » • • • • • kiye prensıp olarak kendi ihtıyacı için petrol üretmeli ve bu sebeple de «yavaş yavaş üretim yap •k BAYRAM T^TILINIZI rahat, konfor, sükun içinde ve sa bile, ürettiği petrolün bütün aılenizle btrlikte dıledığiniz gil.ı geçirebileceğınız yegâne yerdir d< ğerinin veya bu değerin pek büŞirketimizin idare Meclisi arasır.dan ve Müdürlerimizden çok yük bir kısmının memlekette kal se.dığimiz, bıjvük irsan, Sayın ması» prensipine sıkı sıkıya ba5 lanmalıdır. Dünyanın ikinci zen Devletleştirmenin malîsebepler gerekçesiyle reddi hatalıdır Malî sebep gerekçesi I PETROL KOMiSYONU RAPORU ve PETROL DAVAMIZ Prof. Dr. Muammer AKSOY»^ P D Devletlestirilme L, \ TEŞEKKÜR Yanlış hilgiler ve yargılar A D DEVRİM TARÎHÎ üretimde güvenük Y VEFAT AVUKAT HAKKI AVUNOUK HOTEL VEFAT 2 Kişi Yanm Pansiyon 125. TL. StM Aylak Musa (Oda + Kahvaltı + Öğle veya Akşam yemeği + Servis) •• Yemekler tablaot olmayıp misafirlerce listeden seçilir. * HOTEL BOÖAZİÇİ (Adliye durağı) YENİKÖY Rezeıvasyon 62 40 61/38 Telgraf: HOTELBOĞAZ AVUKAT HAKKI AVUNDUK'un Sayın aiiesine ve yakınlarına tâziyetlerimizi arz ederiz. | aramızdar. ebediyen sonsuzdur. ayrılması, doJayısiyle duyduğumuz acı Cumhurıyet 2268 SANTRAL DİKİŞ SANAYİİ A.Ş. Mensnpları Uâncılık: 5457 '2274 Türkiye Siif Endöstrisi Kurumu Gene! Müdürlüğünden: Kurumumuz teşkilâtmda çalıştirılmak 4/10195 «yılı kararnameye göre yevmiye ve müteferri zamlar verilmek suretiyle Makine ve İnsaat Yüksek Mühendisleri ile Mühendisleri almacaktır. İsteklilerin en geç 11/3/T968 tarihine kadar Kurumumuz AUç Sokak No: 72/3 Yenisehir Ankara adresine müracaatları. (Basın: A. 171912083/2259) Bahçe Meraklıları Muhtelif büyük çamlar, Manolyalar, Kamelyalar, salon nebatlan, süs fidajJarı, yediveren elli çeşit güller, sarmajıklar vs. ORTAKÖY ANKARA BAHÇESİNDE Reklâmcıhk: 1039/2283 bulabilirsiniz. Tel: 48 22 43