Katalog

• «•••••••••••••M • I • • g OZERK ÜNİVERSİTE <g f~k^» * Anavasasından bu yana, yani TürkiLâkin. göünüste barzı üniversite mensnpları haM. \jr v > 1 ye Atatürkçü çizgiden aynlmıyaeağırekete önayak olmakta idiler. Ankara lniversitesi Bi. Irjeal hukuk de\letini gerçekleştirmek azminde Senatosunda senatör arkadaşlarımla buna karşı oUluçunu cihana üân ettiğindenberi ilk defa bir koyduk. Iş çatallaştı. Sonunda Devlet Başkanın da üniversite kuruldu. lutfen gelip katıldığı bir Senato toplantısında ele alındı. Tartışmalarunızı dinleyen Sayın Inonü, üTürk Anayasa sisteminde üniversitevi sade devniversiteler gibi temel milli müesseseleri düzenlilet kur.ıbilir ve bu isi bir kanun çıkararak yapar. ven esaslann anayasalardaki esaslar gibi oldugu1%1 • 13S7 devresinde üniversite kurulmasına dair nu, jeter süre ile uygulanıp denenmedikçe değıştiçıkan \ecane kanun «Hacettepe Universitesi kurilmeleri yoluna gidümesinde isabet olmıyacağını, rulması hakkında kanun» başlıfinı taşıyan vesika şayet böyle bir değişiklik kanunu çıkarsa o güne oldu. kadar hiç kullanılmamış bulunan (veto) yetkisini Anayasa havatımızı ilgile>en pek çok konu ekullanıp kanunu yayınlamıyacağını sövledi ve mele ahnmak gerekirken. raakale >azmaya değer binsele de kapandı idi. Aslında ortava çıkan gerçek bir mesele ortada iken yeni universite kurulması şudur: Daha iyiye, daha mükemmele dogru bir geisini ele alışımızın nedeni var. lişmeyi karşılamadıkça anayasal değerdeki kuruhısBirincisi, universite, anavasal bir müessesed'r. lan düzenliyen kanun hükümlerine dokunmamaiıTürk tlevlet sistemi içinde devletin temel Ukeleridır. Sayın rektörlerce takınılan tavrı bu gerçeği nin tcminat mekanizmalarından biridir. koruma amacından başka bir maksada yorumlairuIkincisi. üni\ersite kurmak herhangi bir tesıs va elbet hakkımız voktur. Yalnız. \csıle diismüs acmaktan cok riaha önemlidir. Zira, bir yeni tesis iken bir noktaya dokunayım. Sayın Ege Üniver«>imaddi deferi ne kadar yüksek olursa olsun tesi Rektörünün gazetelerde yakışıksız bir demecikafa vetiştirmez. Bir üniversite ise, rasvonel bini okudum. Sonradan yalanlanıp yalanlanmadığını lim metodlarına göre insan yaratılan yerdir. bilemivorum. Hacettepe Lniversitesinin başmimaLçüncüsü, «Hacettepe Lniversitesi» kanununun rının şahsına saldırıyordu. Bu davranışta şüphesiz Anayasaja aykırı hükümler taşıdığı iddiası ortava bir gerçek arama objektifliği olamaz. Bunnn dısurülmüştür. Lzerimizdeki anayasa hukuku uzşında. rektörler universite özerkliğinin zedelendimanlığı sıfatınuz gereğince bu iddianın doğruluk fi şikâyetindedirler. derecesini denetlemek görevimizdir. Dördüncüsu, veni universite}e karşı tutum 7aten var olan üniversitclerden gelmektedir. Yeni finiversiteye yapılan hücumlar üniversitelerden srelikâyetin ağırlık noktası yeni kanunun 4 üncü dikçe universite düşüncesi sarsılır ve universitenıaddesi hükmüdür. Bu hüküm. rektöriın nin anayasal fonksiyonu zedelenir. Bunlar zararlı beş >ıl için seçileceğini ve donemi bitince birer sonuçlardır. Meseleye yakından bakmak ve Anayıldan uç kere daha seçilebileceğini söyler. Kanuvasa prensiplerini, ne olursa olsun, korumak şartnun öteki hükümlerine diyecek yoktur. Zira, yeni tır. kanun üniversiteler kanunundan daha ileri bir özerklik getirmektedir. Lniversiteler Kanunu fakülte ve okul açılmasını hükümet tasvibine vermişken veni kanun Senato kararına bırakmıştır. Üniversiteler Kanunu bir çok önemli memurluklara tânemli bir Anayasa prensipinin korunması ba» yin yapmak yetkisini hükümete bıraktıği halde yehis konusudur: Lniversitenin idari ve bilirnni kanun bu isi üniversitenin kendi organlarına sel özerkliğe sahip olması zarureti sağlanmalıdır. vermiştir. Bundan başka. yeni kanunda üniversite Anayasa diyor ki: «Lniversiteler, bilimsel ve mali özerkliği yolunda atılmıs ilk adıtnlara da rastidari özerkliğe sahip kamu tüzel kişileridir». Kalıvoruz. Görülüyor ki, dâva üniversite özerkliâi mu tüzel kişiliğini bir vana bırakalım. Incelediçidâvası değildir. Çünkü. veni kanun üniversiteler miz sorun o değil. Bilimse) ve idarî özerkliğc bakanununun kovduğu özerklikten daha ileri bir ökalım. Bunıııı ne olduğuna dair yine Anayasada ezerklik getirmektedir. saslar konmuş. Anavasa: «Lniversiteler, kendilrri Dâva, rektörlük süresinden çıkıyor. 30 Hazirantarafından seçilen yetkili öğretim üyelerinden kuda Lniversitelerarası Kurul toplandığı zaman Isrulu organları eli ile vonetilir ve denetlenir...» dıtanbul l niversîtesinin fazıl Rektörü arkadaşımm yor. Bu organlar olsun. genel olarak universite proteklifi ile Hacettepe Üniversitesi kunıluşu işinin fesörleri, doçentleri, asistanları ve diğer öğretim gundeme alınıp göriişülmesi tensip kılımmştı. Altı vardımcısı elemanlan olsun «universite dışındaki saat görüşüldü. Sonunda yüksek kurul: Hacettepe makamlarca, her ne suretle olursa olsun, görevfcniversitesi adı ile bir üniversite kurulmasınm velerinden uzakla.ştırılamazlar.» rinde olacağma, bu üniversitenin kurulnşta baıı Şimdi. eğer universite kuran bir kanun yukaözel hükümiere ihtiyacı olabüeceğine, ancak ünirıva aktardığımız \navasa hükümlerine ııymıyan versiteler kanunundakl *>fikür"lerden ayrılacak ohükümler tasıyacatt olursa, Anavasaya aykırılık lan bu gibi hukumlerin ^ vılı aşkın süre ile gemeydana gelir. çerli olmasının r"o*nı ntr>iıva<3&ına karar verdi. Avrıca, son kısmııı gcrçeklestirılmesi ile de üç kiAnayasanın çıktığı zamanda üniversiteleri düşilik bir komitevi görevlcndirdi. Knmite. aldıçı di7enliyen bir kanun vardı. Yine de var: 4836 sayıll rektif dairesinde temaslarını ve teşebbüslerini yapt niversiteler Kanunu. 1946 tarihlidir. Rahmctli Hatı. Fakat, yasama organının iradesi, çıkan kanunsan Âli Yücel'in himnıeti ile ve Inönü'nün liberal daki gibi belirdi. l'niversiteler kanunu hukümleri v anlavışı sayesinde varı ozerk bir kuruluş getird,cn ayrı hükümlerin beş yıl geçerli olması yerine miştir. Kanunun bugüne kadar gordüğü değisikiiksüresBf geçerli olacağı şeklinde bir durum ortava 'ler Anayasanın kurduğu statuvu karşılıj abflecefc çıktı. Rektörler bunu istemiyorlar. Bu durum Anakıvamda değildir. yasaya aykırıdır, diyorlar. Anayasa yapılırken de durum aynı olduğu içiıı Kurucu Meclis iradesi universite kurulmasını yine kanuna bırakmıştır. l'niversiteler kanunu var iken endi kendimizle çelişme halinde olmamalıyız. buna yeniden lüzum görülmüş olmasının elbet hikmeti olmak gerek. Maksat şudur: Lniversiteler kaKanun hukümleri beş yıl süre ile geçerli olnununun kemali ile sağlıyamadığı (ozerklik) yeni mak kaydı ile Anayasaya aykın bulunmamıştı. Bu bir universite için çıkanlacak kanunla sağlansın. muddet kaydı konulmayınca aykırılık mı doğdu? Ayrıca, kurulacak yeni bir universite dinamik çeArayasaya avkırılık ya vardır, ya yoktur. Bir hülişmelere göre ki^Ucştirilsin ve yeni metodların. küm şu kadar zaman yürürlükte kalacaksa aykınihtiyaçlann, iş görme potansiyelinin zaruretteti lık doğmaz. demeğe imkân vok. Kaldı ki, Lniverkarşılansın. siteler kanununda son yapılan ve Hacettepe Universitesi Kanunundan sonra çıkan bir kanunla refcBir kaç günlcr önce bilgin arkadasım Profesür törlerin tekrar seçilmeleri ca'f görülmüş bulunuSarıca bu sahifede bir seri yazı yazdı. 4936 sayılı yor. Lniversiteler Kanununun Anayasada yer alan anluyış kar^ısındaki aksaklıklannı belirtti. Yine az zaBizce, mesele, yeni kanunun getirdiği üniverman önce Profesör Okvar bir makalesinde çok site anlayisı ile mevcut üniversitelerimizin normal Ugi çekici yonlcre dokundu. O görü^lere katılırız. savılmak gereken alışkanlıklara bağblık tntumu aO görüşlerin verdiği ilham ile de deriz ki: Lzerasındaki şerginlikten çıkıyor. Eski. yerleşik, kö'<rinde tartışılmakta olan «Hacettepe L'niversitesi» lü ünivrrsiteler muhafazakâr olurlar. Yeniye kar^ı kanunu, Anavasaya aykın olmak şöyle dursun. tepkileri olur. Kamu oyu önündeki düello bunnn Türkiyede ilk olarak (Ozerk Universite) kurmuş cörüntüsüdür. Yoksa. aslında Hacettepe L'niversiolan kanundur. tesini kuran kanun Türkiyede ilk olarak Anayasa hükümlerine uvgım O7erk üniversite meydana çetiren kanundur. örebildiğimiz kadanna göre, Üniversitelerimizin konuyu uzun bovlu çekiş* Çok sayın üniversiteler rektörleri, kurulan tirmiyecekleTİni ümit ederiz. Hukuk devletinin Ayeni üniversitenin 4936 sayılı Lniversiteler Kanunayasa düzeninde, hele bir üniversitede, rektör diknuna uymaj ışından şikâyetçidirler. Bizce. bu, ütatorvası kurulması havsala dışı bir şeydir. Bizzat zerinde durulacak bir konu değildir. Asıl dâva, yeo üniversitenin öğretim üyeleri müstebit rektörü ni kanunun universite özerkliğine uygun olup olalaşağı ederler. Onlar bir sev vapamazlarsa basm madığıdır. Yani, Anavasaya aykın hüküm taşıyıp ve kamu oyu rektörü yıpratır. O da olmazsa. Partaşımadığıdır. lâmento ödenek vermeyiverir. Nihayet. hiç bir sey vapılamazsa. Anayasa hukuku hocalanndan biri ve 4936 sayılı Üniversiteler Kanunu yürürlüğe girbu arada bu satırlann vazarı isi inayasaya aykıdıkten hemen bir iki yıl sonra bazı maddelerinde nlık sebebi ile Yüksek Mahkeme huzuruna götürdeğişiklik vapılmak istenmişti. Istenen değisiklıkmenin çaresini büirler ve bulurlar. Ama. cok rica ler zaten trüdük olan özerkliği azaltıcı nitelikte idi. ederim. Türk üniversitelerini birbirine düşürmiMillî EiHtim Bakanlığını rahmetli Sirer'in işçal etvelim. Anayasa hayatımız zarar görüyor. tiği o zamanda değişikliği arzulayan hükümetli :;:: •••• Prof. Bülent Nuri ESEN Demokrasinin ve diktanın temelleri emokrasıîer arasmda seku ve oz bakımından ınsvcut bazı farklara rağmen onların her çeşıdının ctayandığı ortak temeller vardır. Bunlar: (T) Halk egemenlıgı, (î). Kanun karşısıpdd eMthk ve ımtıyazsızhs. (5) Yetkilerin avrıhğı ve hukuka bağhlık temellerıdır. Demokrasıyi gereğı gıbı anlavabılmek için bu ılkelerın rasıl gehstığıne ve hangı eskı ılkelere kar>=ıt olduğuna goz atmak gerekır. O •••• •••• ::: • ••I • •• P«*l • •>! • •tU Demokrasi fikri tsvıçre'nın Cenevre kantonunda bır saatçinın oğlu olan ve son ra Parıs'te yerleşen J. J. Rousseau'nun ilk defa bundan 200 yıl once, 1762'de, yayınlanan (Sosyal Sözleşme veya Siyasî Haklar Prensipi) adlı kitabmda koymuş olduğu demokrasi prensıplerı yânı: O tnsan özgürlüğü, A Kisi, aile ve zümreler arasında ayncalık olamıyaca|ı ve herkesin kanun karşısında esit olduğu. O. Devlet idaresınde bütün kuvvet ve yetkilerin halktan geldiği ve bo sebeple kanunların dogrudan doğruya halk tarafından yapılması ztrektiği, prensıplen 18. Yıizyıl sonunda Avrupa ve Amerika ülkcierine yayıldı ve Amerika İnsan Hakları Beyannamesı ıle Fransız însan ve Vatandaş Hakları Bevannamesmde ve daha sonra butun demokratık Anayasalarda ver aldı D ousseau, hukumdârın mut•* lak haTcimıyetine mulkıyet hakkı da dahil olduğu halde toplumda ve devlette geleneğe bağlı bütun esaslara hucum edıyordu. Fransa'da kovuşturmaya uğradı ve vatanı olan tsvıçre'ye sığındı. Orada bır sure (Bıel) golunun ortasındakı kuçucuk (St. Pıerre) ariasınaa, hâlâ eski durumunu muhafaza eden bır orman içinde (bu satırların yazannın da, oğrencılığınde heyecanla zıvaret ettığı) kuçuk bır evde ınzıvava çekıldı. Modern demokrasilerin ilk temelleri olan (özgürliik, esitlik, halk eğemenliği) prensipleri böy lece J. J. Rousseau tarafından konuldu. Demokrasinin diğer onemli prensıbi ıse, Fransız arıstokrasısıne mensup bır dusuııur olan Montesqieu'nun 1748'de vayınlanmış olan meşhur (Kanunların ruhu) kıtabında kurduğu «vetkilerin ayrılığıa teorisi ile konulmustu. Buna gore, Devlet ıdaresınde yasama, yurutme ve jargı vetkıleri bırbırınden avrıdır. Bunlar uç ayrı organ tarafından kullanılabılır. Yurutme organı kral ve nazırları Yasama organı Parlâmento; Yargı organı ıse bağımsız mahkemelerdır Aslen Isvıçreh olup Fransa'da >eriesen Benjamin Constant da, 19 Yuzjıl baslarında (1817 1820) vayınladığı 4 cıltlık (Kon^tıtus\onel pohtıka) ddlı eserı ıle bu (vetkılerın avrılığı) prensıbınde değişiklik japarak Parlömanter sistemi Rousseaunun «kanunla. rın dogrudan doğrııya halk toplulukları tarafmdan >apılma«ını cngoren» halk hakimiyeti prensibiyle bağdastırdı. Constanfa eore «Halk tarafmdan seçilen temsılcılerın kabul ettığı kanunlar da aynen halkın ıradesnın mahsulu demektır. M : : : : Ağırlık noktası Korunacak Anayasa prensibi • ••• «••• • ••• Sonuç *••• • ••• • ••• Rektörlerin şikâyeti Karşıt ilkeler odern demokrasilerin tarıhî oluşu hakkındakı su kısa çızgıler gosterıyor kı, Devlet idaresınde onemli olan her sıyasi ılke. kendi'inın karsıtı olan ılke ıle çatışmaktndır: O «Kanun karsısında esitlik ve özgürlük» ilkesi, eskı kısı, aıle, zumre ve smıf ımtıyaz'.arı ıle çatışır ve bunları ortadan kaldırır (Turk Aanayasası mad. 12) Q Halkın eğemenliği ilkesi, ırsi \e mutlak hukumdarhk muessesesı ıle çatışır ve mesrutıyet. ya da Cumhurıyete, kısacası demokrasıye temel teskıl eder. (Anavasa mad 1 \e 4). O Yetkilerin aynlığı ilkesi ise butun Devlet vetkılerının bır tek elde veya organda toplanmasma, kevfi ıdareve ve sorumsuzluğa kaı«ı olup (hukUK devletı) dedıgımız modern devletin temelını teşkıl eder (Turk Anayasası mad. 5, 6 ve 7) Gerçı bugunku demokrasılerden bazılarının Anayasalanna göre \urutme crçanının ba=ı sıfatıyle yurutme yetkisini kullanan Devlet rcısı, eskı re^ımlerdekı bazı hukumdarlaıdan daLa genış yetkıîere ^ahıptır: ancak bu Anayasalar Devlet Başkanını (İcra organını) kanunla bağlamıs ve onun yetkılerım kanunla sınırlamıstır. Onu eskı Devlet baskanlarından avıran buvuk fark dd ışte bu noktada toplanır. M ••••••••••••••••••••••«•••••••••••••«•«•••••«••••••••••••••»••••••«••••••••«•a ••••••••••••••••••••••*••••••••*••••*•••••••>•••••»••••••••••••*•«•••••••••»*• • >MMHİINMMH(IHIHIHIIItlımuillHIMMIklliNIIMIti|l|«MHnt*"* »••*• • • •• • her yaş için PİYANOSOLFEJ BALE İÜRK 1İCARET BANKASI SÖKE ŞUBESt 28 AĞUSTOS 19«7 TARIHINDEN ITIBAREN Meleknaz; Meddi/eköyü ortaklar caddesi 22 Telefon 473153 (llâncıhk 1881 9979) 50.000 Liralık bzel ikramiye çekilişi ile kendi mali olan yeni binasında 1 H T AR Yazıhanesını kapatarak nereje gıltıgını bı'emedıgım \e Noter delâletnle aramamıza rasmen bulamadığım Muteahhit HASAN TURAN'a, sozle^rre gereğınce ılânı ıhtar »ajıj oıum. Arsa <=ahıoi Kadır SÖZEV (Cumhurıvet 10009) HİZMETINİZE DEVAM EDECEKTİR TÜRK ÎİCAREI RANKASI Reklânıcılık 2863 9S73 tSTANBÜL 1 İNCİ tFLÂS MEMLRLUGUNDAN 958'71 Mahkemeue iflâsma karar \erılen Gala'a Hahl Pa=a Sokak Sermet han kat 3 Xo: 19 21 de ıcravı tıcaret eden Gemı înşaat T A.S nin tasfı\esı bıtmıs ve ıflâ^ı l«t. Aslıye 3 üncu Tıcaret Mahkemesinın 14/8'967 tarıh ve 967'345 <=a>ılı kardnyle kapaolduŞu ılân olunur. Ist. 1 inci tflâs Memnrn Enver Ferit Yılmaz Türk demokrasisi Anayasasına gore. \asama organının (%ari Parlamento'nun yurutme organını (yanı hukumetı denetiemesı ve güven oyu sistemi (mad 88 90 ve mad. 103 104), seçımlerın vonetım ve denetımının \argı organlarına (yanı m&h kemeıere) bırakılması (mad 75); kdnunların ve bazı Meclis tasarruflarının Anayasaya uygunluğu nun Anava«a Mahkemesınce va ıcranın bırçnk taî^rruflarıin da Danıştdvca denetlenmesinın ka «Sark. ta bırtakım seçkınler Batıva karsı olumsuz hayranlık dnvguları içinde sapşallasmıslardır. Millet hayatında bu gereksiz sevdalar yüzunden çok sey kajbetmisızdir. Avrupalı ve Amerikalı, «sarklı»nın bu asağılık dnvgusunu ivi bilir. Osmanlı Devletinin yarısdmürgelik devirlerinde Ingiliz emperyalizminin ileri jelenleri bızimkilerin sicillerine sbvle notlar düserlerdi : Sadrazam Kavuklu Hamdi bev Padısahın damadıdır, tngiliz hayranıdır, işimize varar. Maliye Nazırı Hımhımakı efendinin Alman tesirinde bulunması ve Doyçe Bank'la samimi ilıskileri çalısmamızı zorlaştırıvor. Zuhuri Pasa dar çörüslu, kafasız bir adamdır; istenilen vone sevkedilebilir. Marnfî Pasa'va dikkat etmeliviz; budalaca olmasına rağmen hırsı buvuktur. parava da düskündur; Brıtanvanın üstunlüğune inanır. Gelecek hiikumetlerde söz sahıbi olacak bu zatı ihmal etmemeliviz. bul edılmesı (mad. 147 ve 140 ve larının arkasından n e gelecek. o Batılının Dosulma karsı bu tutumn değısmıs midir? Amerika Danısta\ Kanunu), hep PaTİada bılınmez. Cnmhurbaskanı Johnson'un bırkac çün önce eazetelerde çıkan dementonun kavıtsız, Fartsız bakiPolon\a'dakı askerî dıkta, 1mecinde sorunun cevabını bulacaeız. .loluı>.on dıvor ki : mhetini ve coğunluk ıstıbdadını, kıncı Dunya Savaşmdan sonra, « Bı^le^ık Amerikada bırçok seçım geçırdık. hıçbir yerde vetkinin kotüye kullamlmaM jerını komunıst dıktav a bıraKhıçbır seçım için îlerı gerı soz edılmedığı gorulmemıstır. Amerika. nı engellcyerek hukuk devletıne mıştır. Vıetnam seçımlerirın durust ve âdıl olmasım sağlamak ıçın elındayanan demokrasıyi bütun sartden gelen yaDacaktır » lariyle koruma amacını guden Bu sbzlerin dünva politikasındakı anlamını daha iyi kavramak hükumlerdir. için son cümledeki Vietnam kelimesi verine Türkiye'yi koyunnz : Daha onee çok vetkıiı kalemıktatorluk. Fransız Ihtıla« Amerika Turkıve seçımlerının âdıl ve durust olmasım sağlerın (Kubalı, Savcı. Saçlıoğlu) lınden berı hemen hemen lamak ıçın elinden gelenı ^apacaktır» \ukufla belntmış oldokları gıbı. butun Anayatalarda >er albugünkü Türkiye'de ParlamenYadırgadımz değil mı? Ama törduSunüz gıbı Atnrrıkan devlet mı= bulunan kışı hak ve ozgurto artık (hâkimı mutlak) değiladamlarının dünva milletlerine ne eözle baktığı bır tek cümlede luklerını, kışının devlet kafısındir; Yukarıda mısalleıule belıraçığa çıkmaktadır. Ovsa daha gecenlerde. Birlesmiş Milletler Tescakı hukukî dokumiıTiazhğını tıldiğı veçhıle, kanunla bağlı bir kilâtının Genel Sekreteri Bay VThant, \ ietnam'ın bir mılli kurreddedıp, bır tek sahsm vcja bır Anayasa organıdır. Memleketı tulus savaşı içinde hulundıığunu dbnva kamu ovuna tekrar tekrar zumrenın ya da halk çoğunluğuhalâ 1924 Anayasasına gore k) açıklamı.stı. Vietnam'daki ıstilâcıların Vietnam'da «durust ve adıl nun seçtığı kı^ilerın dcvleie kaonun ruhunda öa kejfı ıktıdaseçımlerı» sağlıyacaklarını ilân etmcleri insanlıkla alav etmekten jıtsız şartsız hâkım olmasım kara ve coğunluk ıstıbdadına cevaz baska sey değildir. l!M7'de Amerıkanın Kao Ki hükumetivie orbul eden bır ıdare >i5temı ve dejoktur Idare ettıklerını sataklasa seçım vapması 1921'de tnçilizlerin Padısah Vahdettin ile mokrasinin tam karsıtıdır. nan efendıler, kafalarmı bir an ortaklasa secim vapmasına benzer. Sos>al bılımlerle alfetı olmaonce yem Anayamıza uydurmalıBatılı ınsanın voksul ülkelere bakıs acısını belırtmek için Savianlar (dıktator)rienınce,tek dırlar. Bir Demokraside idarenın îonda \.B.D. Elçisi bnlunan Henrv Cabot Lodge'un 1931 yılmda şahai, mesela N"apol%onu hatırtarafsızlıgı ve hakuka bağlılı. o vazdıklarına da bır bakalım. Sımdıki Vietnam Büyükelçisi, Asyalar ve halk idaresınde dıkt;.tordemokrasinin aksamadan yüruda bir Amerıkan demokrasisi olan Filıpınler hakkında dıyordu ki: luk olmavdcağını sanır. Halbukı mesinin ve ayakta durmasının « Fılıpın buriuvalan varı\erlıdırler. tdaresı kolay sâf ınsanHıtler halk uju ıle ıktıdara gelen basta gelen sartıdır. lardır Fılıpınlerde doSrudan doğruya ıdaremıze son verdıkten mijtı ve tkınıı Dunva SavaT <onra bunları elıvie voıetımımızı «urdurebilırız Bunun ıçın bu çının son vıllaıı mu> esna Alaraınsanlann vonetıcilığıre lâfta kalan bır saygı gostermemi7 manya'da tekrar serbe^t seçım v etecektır » >apıl»aydı heı dçfdainda >ıne «,oğunlukla seçılır ve ıktıdarad kaH. Cabnt Loder bu amaca varmak ıçın Filıpinlerdeki zengin lırdı. Yukarıkl mantıkla duçuneaıle çocnklarını alıp Avrnpada okutmak gerektieini yazıyor. cek olursak, Hıtler'e (aıktator) «Amerıka\a bqclı kadro. ancak bdvle hir egitımden »onra gerçek\e Nazı ıdaresıne oe (dıktatcrlestcektir. luk) dememek gerekecek. Owa emokrasi v e hukuk devleŞımdı Filıpınler bılındiçi çibı Amerıkava baglı partilerin mevkı. serbest seçımle oe Oıfa. ı,otinin ne demek olduğunu dana $etirdi{i bir sıvah demokrasi ile yonetılmektedir. Toplnmon ğunluğun azınlığı vzdıgı, oın Milk defa Ankara Hukuk Fakültüründe millivetçilik sıfıra inmis. Amerikava bajlılık ve ko>at hakkı tanımadığı jeıae. dekultesınde Anayasa Hukuku münizme diismanlık temel olmustur. Millî haysiyet bılincinin yok mokraai perdesı altında bır dıkProfesoru, rahmetli hocamız Aedıldifi bir cnmharıvet.. fikir bzgurluğü bulunmıvan bir sözde deta rejımı vardır Çuııkü demokğaoğlu Ahmet beyden oğrenmışmokrasi.. Washinston'a itaatkâr bir iktidar.. Amerikaya bağlı bir rasi, yukarıda belirtildiğı şıbı, tık. Derste ozellıkle Ingıliz depazar.. Fılipin ordusu millivetçiliğe vabancılasmıstır. Zavallı suvalnız çoğunlugun hâkımıyetı remokrasısınden, (Magna Charta) bavlar Amerıkalı şenerallere varanmak için komünizm düsmanjimi değil. azınlıgın da tam bır dan, Ingılız adaletınden heyecan lı^ında ön safta çöriınmeve calısmakta. \r bo çabayla milliyetçi özşurlük içinde soz sahıbi olduve hayranlıkla bahsetierdı. O zaolduklarını sanmaktadırlar. ğu ve iktidar mücadelcsı vaptıman Türkiye'de Cumhunyet ıl^n ğı bır (değerler den;eM) veva Bıı konuyu daha önce vavınladığım başka bır belgeyle bağlaedüeh henuz ıkı yıl olmuştu. ln(fikirler ve menfaatler dençeM) mak istivorum. tnziliz Dıs Politika<ımn resmî belgeleri arasmda gılızlerden yureğımız yanıktı. Inrejimidir. bulunan 16 Ocak 1920 tarihli bır mrktup Ançlo Amerikanların gılız emperyalızmının hıntlı mınTürk'e nasıl haktıgını belırtmek bakımından ilçl çekicidir. O taracelerle zengın tuccarları menDıkta ja Devlet ıJaresıne goz rihte Amiral VVebb. tngiliz Dısisleri Bakanı meşhur Lord Canton'a faat yuları Ue bağlayarak Hındıskoyan, kendınde her tenalığı bır sunlan vazıyordu : tan gıbı koca bir ulkenın halkını anda duzeltme kaabılıjetı goren ve etrafındakılerden bazılarını nasıl asırlarca somurup kansız bı « Turkler ecnebi kontrolunu kabul ederler. Turk memurları buna ınandıran Kişılenn ı<v anı, laktığını ve bız Turkleıe karşı maa^larım aidıkları surece seslerini çıkarmazlar. Biz bu vazıyet% da halk çoğunluğ.ınun ovu ue a vaptığı çok buyuk haksızlıkları ten yararlanıp Turklerı mali v e idari kontrol altına alırsak duıktıdara gelen bır zumrenın bu bıldığım ıçın, Hoca bir gun dersrum her bakımdan ı\ı olur Muttefıklerin Türkiyede çok önemli çoğunluğa dayanarak Ana>as<j\ı ten çıkınca arkasından Profesoıtıcari ve polıtık menfaatleri vardır. Turklerın kafası Japonlarınrafa kaldırması sonucunda, \apler odasına gıdereK: «Hocam, MZ, kındpn çok daha az ısler » macık bır şekılde kurulur; \a tla tngiliz demokrasısini ve adâletiAnglo Amerikalı bövle düsünür. tnsanları alıp Amerıkava sosyal bır determınızmın (ıçtıni ovdünüz. Istiklâl MücadeleEötüriir. eğitir, Amerikan kumpanyalarında onlara komisyoncaluk mâı muayyenıyet kanununun) emizde Ingilizlerın demokrasi dus verir, sıcillerini tutar, matemet ve açıksoz olanları iktidara geçserı olarak ve bır doktrıne dajamanı olan Sultan \ahidüddin'i meleri için destekler. lâfta kalan bır savçıyla sırtlannı sıvazlar.. tutması demokrasi ideali ile; binaıak adyn adım kı Uzak Asyada Filipinlerde. Vietnam'da bdyie olan gerçek yasım istiklâlimize kasdetmesi ve gelır. Bı^Tbuıada DI k.ın Asyada ve Türkivede niçın başka türlü olsun? Eloğlu politiHindistan halkını soraurmesi, bu değil, snSece ıkınci" 1\âsiıforâIİrbizim kara kasımız kara gbzumuz için mi vazgeçecek? halka zulüm yapması da bahsethıs edeceğız: Filipinlerdeki Amerika bır baska Amerika, Türkiyedeki Amerika tığiniz adâlet ideali ile nasıl baj bir baska Amerika mıdır? daşır?» dıye bir soru sormuştum. Ağaoğlu, kendme has tatlı şıvesı ıl e derhal: «Ben sızlere Inıkta veya ılımh otorıte regiliz'in demokrasi ve adalet idejımlerı, genellıkle. anarşı alinden değil, Ingiltere adasında hallerınde, >a da bağımsız tatbik edilen demokratık idarelığı tehhkeye koyan dıs bir huden ve adalet sısteminden bahcuma karşı Parlömanter bır idaBUYUK KAYBIMIZ settim. Türkiye'ji yirmi yıl sonrenın. kuvvetler aynlığı prenra aynı demokratık se\iyeye sız sıbının âcız olduğu ve halkın buMelıse Baber'ın çok kıvmeüi hayat arkadaşı, Jale B. Perr.' . ler nlaştıracaksınız. Çünku yeni Ecia B Mclaughhn, Cem Baber, Teoman Paber'ın sevgılı babaları. tun kudret ve kaynaklarını bır Türkiye emperyalist defildir. Em tek noktada toplama, bır tek aPhılip P. Pern Austin J. Mclaughhn, Bengı ve Seyhan Baber'in pervalist tngıltere, geri kalmış maca yoneltmenın zorunlu bukayınpederleri, Nafı, Zeynep, Aslı, Osman vc Bema'nın çok sevmemleketlere, hele miıslüraan ul lunduğu devırlerde, ıç anarşıden gıli dedeleri, Nihal Turkün'un sevgıli dayısı emekli Bahrıye Sukelere ve koloni halklarına karsı çıkmanın veya dış •ehlıkeden müstebit v e zâlimdir.» dedı. bayı; kurtulmanın tek çaresı olarak; va da 1789 Fransasında ve 1917 «O halde bütün demokratık meraleketler böylece içeride ay Rusvasında olduğu gıbı, burjuva vev a proletarya ıhtılâllerıyle, rı, dısarıda a\rı olmak uzere iki 24.81967 Perşembe gunü Hakkın Ruhmetine kavuşmuştur. kanununun yonlü mudür dıve soıdtı&umca: sosyal determinizm Azız nâşı 25 811967 Cuma günü (Bugun) oğle namazını mubır sonucu olarak, kendıhğınden «Hayır; meselâ Isviçre ve Amekurulur. teakıp Şışlı Camunden alınarak Zincirlikuyu Aıle kabrıstamna rıka Birlesık Devletleri demokrasi v e adalet bakımından iki yöndefnedılecektır. AİLESI Turk Bağımsızlık Savaşında lü değilierdır; çünkü bunlar In (Başkumandanlık Kanunu ıle Tur giltere ve Fransa çibi emperv aRadar Reklâm 677 '10005 kıy e Bu>uk Millet Mechsının lis.t değıldirler.» cevabını verdı. bazı yetkılerınm Ataturk'e devredılmesı ve onun geçıcı bır sure Bu konuşmanın üzerınden 42 ıçın kanunen bır dıktator duruyıl geçtı. Rdhmetlı Hoca sağ olup muna gelmesı. bağımsızlığımıza da bızım buguriku demokrasımıkasdeden buvuk dış tehlıkenın zın fnlen ne duıumda oiduğunu eserıdır. Istıklâl Mahkemeleri ve «emperyaj lıst deCıl» deciığı thale Muharamen Mavakkat thale Kanunu, Şark ısyanından sonra Birlesık Amerıkanın sımdıkı duSaati Miktarı Bedel Teminat Tarihi C 1 n ı 1 kabul edilen (Takrırı Sukun rumunu gorsevdı, kım bılır ne Kanunu) gıbı kanunlar da ıçteki derdı? Kuru Erzak 31 Kalem 93 125,00 5 906,25 6/9/1967 11de anarşık durumun Dertaraf edıl1 Akmeşe Yatılı Bolge Ukulunun 31 kalem Kuru Erzak'ı mesı ıçın yukarıda adı geçen kapah zarf usulü ıle eksıltmeye çıkanlmıştır. sosyal determınızmın gereğı olaidk kabul edılmış, daha doğ2 Eksıltme yukarıda belirtilen gün ve saatte Mılli Eğıtım rusu o gunku sartlar ıçerısınde Mudürlüğünde yapılacaktır. ırmıncı yuzyıhn ılk yarı«ı kendılerını empoze etmış kanun3 Eksiltmeye aıt şartnameler mesaı saatlerınde Mılli EğıA\ıupa sıyasi tarıhıne mu.ardır. tım Mudurluğunde görülebılır. hakkak kı «dıkta ıejımleıı 4 Isteklılerın şartnameler gereğınce hazırlıyacaklan belrie\ rS olarak geçecektır: önceAlman ve Italyan fasızmlerıgeleri ile kapalı zarflannı ihale saatındea bır saat evvel KomısRus ıhtılâhnın getırdığı komunıst nın çok sert dıkta rejımlerı. De yona vermeleri. dıktası; arkasından Turkıje'nın Gaulle'un bugunku ıhmlı otorite 5 Postada valri gecikmeler kabul edılmez. bağımsızlık savaşındısı otorıter rejımı, bu memleketlerın po'ıtıdurumu (Meclis dıktası ve Muska hayatında herbırı bır tarafa tafa Kemal'e venlen yetkıler). çeken çok çeşıth partilerın (Ital(Basın: 21313 9983> sonra ard arda F'asızmın Na:vo\ada 21, Almanya'da 32. Frannal Soslalızmın doğusu, Ispan sa'da 18) ve bunlann başırdakı% ve Portekızde, Prımo de Rıa lerın çatışmasından ve ardı arası vera. Franco. Sa'.azar ve Polongelmeyen kabıne buhranlanndan vada Pılsudskı dıkta rejımlen bu ılerı gelen pohtık anarşiden doğdevre «dıkta rejımjerı devrı» demustur. Aynca Versay Antlaşnilmesım gerçekten hakh gosteması ıle Almanya'ya uygulanan recek sıvasî olaylardır. aşırı haysıyet kırıcı sartlar; îial ya'nın somurge ısteklerinın tat• Ataturk Turkıyesınde 1661 Ana mın edılmeyışı ve ekonomık >asası ıle tam bir demokrasi kuknzler gıbı etkenlenn de bunda rulması yoluna gırıldı. Bunun büvuk payı vardır. yaşayıp vasamaması Turk halkı1 Mucur llçesl Ortaokul ek Pavyon lnşaatı 2490 «ayılı Kaomunıst dıktası ıse, sosval nın ve ıktıdardakılerın tutumunun hükumlenne gdre kapalı zarf usulıle eksıltmeye koreformlara sırt çevıren Çar na bağlı. nulmuştur. hk Rusyasınm somürücu ttalyan faşizmi ve A.lman Na2 îsın keşıf bedell (493.428.63) liradır. ve zâhm teodal ıstibdadından sızmı yıkıldı... 3 Eksiltme Kırsehır Bayındırlıb Müdürlüğü odasmda thale doğmuştur. komısyonunca 651967 Salı gunü saat 16.00 da yapılacaktır Rus komunıst dıktası, eskı sert 4 Eksıltme şartnamesı ve diğer evrak Bayındırlık Müdürlülığını kaybetmek ve az çok BatıSunde görülebılır ya yakınlaşmakla beraber. hâlâ Dikta rejimindeki 5 Eksıltmeye gırebılmek için Isteklılenn; jaşıvor. Ancak Duverger'm dedıfarklılıklar ğı gıbı «Komünist rejimi bir iktia (23487,15) liralık geçıci temlnatını, ve Türkiye sadi demokrasi şeklinde Kusyab 1967 yılına aıt Ticaret odası belgeslnl, da yerleşmis eörünüvor. Bugıin c Müracaat dılekçesı tle bırhkte vereceklert (eksiltme serbest bir seçim yapılsa, Sovyet Şartnamesmde behrtılen ve usulüne göre hazırlanmış Cumhuriyetleri halkları, Batı deolan) plân, techızat beyannamesı. teknik personel ve mokrasileri biçiminde bir demok taahhüt beyannamesı ıle Bayındırlık Bakanligındsn rasi lehinde değil, çoğunlukla yialınmıs (C) gurubu müteahhıtlık fcarnesın) eklemelen n e simdiki komünist rejım lebive buna göre Bavındırhk MüdürlüSünden alacakları de oy kullanırdı.» B3zı edebivatyeterhk belgelerını teküf mektuplanle bırllkte zarta Requıres expenenced male çılann duşunce ozgurluğu uğrukoytnalan lâzımdır employee on freıght handlıng na seslerını çıkarmağa basladığt 8 fsteklılerın teklıf mektuplannı 5/9/1967 Salı günO sast 15 00 and passage matters. Sovyet Rusya hakkmdaki bu hue kadar makbuz karşılığmda ihale komlsyonu ba$kanlığıkum ne dereceyp kadar ısabetApply only m wntıng (Enna vereceklerdır lıdır, pek bılınmez. Kunu zaman glısh) vvıth picture to the 7 Yeterlık belgesi alınması <ç1n son müracaat tanht 1/9/1967 gosterecek Ancak tspanya ve manager. Cuma gıinü mesai saatı sonuna kadardır Portekiz dıkta rejımlprınde muAddress: Atatürk Bulvan, Telgrafla müracaat v» postada vakı geciismeler kabul hakkak olan bir nokta varsa, o T Zafer Meydanı Büyük Apt. edılmez. da halkın hurn> ete susadığıdır. !S'o: 88 A n k a r a Keyfıyet Ilân Olunur Bu rejımler bugun korkunç ve zâMm bır polı« orîufu al'ında a» jrikta duımaktadırljr, YıkıLş(Cumhunyet: 9987), 20911 9982) DEMOKRASİLER ve DİKTATÖRLÜKLER Siyah demokrasi Ord. Prof. H. V. VELİDEDEOĞLU Diktatörlük nedir? D Demokrasi ideali ve emperyalizm D Sosyal determinizm O MEHMET NAFI BABBR Kocoeli Valiliğinden Dikta rejimleri Y Kırşehir Valiliğinden Işleri Reisliğinin Bayındırlık Bakaniığı Yapı ve İmar K KLMAnkara