Katalog

SAHİFE DÖRT TemmuB CVMHURİYEC 194O lardaki moda, paktlar meydana getirmelctir Savaş arifesinde Avrupa rlhleri arasında Parist* toplanan bans konferansının dUzenlediği anlasmalar, Avrupa'nın hari tasırıı ve bazı mılletlerın kaderlerını çizecektir. Bu bes anlaşmaya (Sevr, Versaılles, Trianon Neuilly, St. Gennain) karşı çıkan yenık ülkelerın Uderlerl ise, 1940 ların Avrupasındakl yıldızlan teş kıl edeceklerdır Blzde SevT'e başkaldırarak, bu anlasmayı Istıklâl Savaşı zaferlyle Lozan'da değiştiren Atatürk v s halefl Inbmı'dür... Yıldızlar TTII işl ttalya'd» Mussolinl yapacak, yenılginin getirdiği bedbinliği ve anarşiyi, 1922 Kasımında Başbakan olduktan sonra sılmeye çalışacaktır. Duçe (Lidet) Unvarunı da alan Mussolınl, bu işi başaracaktır; fakat kendıne özgü totahter metotlarla ve Faşızm adı verilen sistemlyle Almanya'da, Parls anlaşmalannın Versaüles bolümüne karşı çıkan Hıtler'dir Ancak Hıtler Mussolınl kadar rahat ve erken başa geçemjyecek, Başbakan ol mak için maceralı 1933 yılını beklıyecektır 1940 ların Avrupa'sındakl dlğer bır yıldız Stahn'dır. Fakat Rusya, tlk Dünya Savaşının sonunubeklemeden, 1917 yılında, BrestLıtovsk'da barış muzakerelerıne gırmış ve Parıs konferansı başla dıktan Uç ay sonra (3 Mart 1919) imza merasımını tamamlamıştır. Stalın'ın gayesı, Mussolıni ve Hıtler'den değışıktır Ulkesinde uvgulanan sistemi başarıya ulaştırmak, aynca dumaya Sovyetler Bırlığinin varlığını kabul ettirmek! Bu varlık kabul ettırmek işı gerçekten onemlıdir Stalın ıçm A Yalta konferansında StaUn'e şu şekilde açacaktır: «1933 yılında kanm, bir Amerikan mektebini zıyaret ederken duvardaki harita dıkkatini çekmis. Haritanın orta yerinde koskoc» bir boşluk varmış. Öğretmene sormuş bu boşluğun ne olduğunu . O boşluğun adını anmaktan bile çekinmişler: Sovyetler Birligiymlş o boşluk Beni, Rusyayı tanımaya zorlayan •ebeplerden biri oldu bu hâdise. Başkan Kalinin'e yazdım ve Washington'a bir temsilci göndererek, müzakereleri baslatmasını istedim. Sovyetler Bırliği'ni resmen tanımamızın hikâyesi budur.» Mnssottni + Hitler = MUtrer zaman süresl, îklnci Dünya Sa vaşından günümuz» kadar uza nır Bu zaman suresi içindekl pazarlıklara geçmeden once, pazarlıklarda taıal olan ulkelerın savaş oncesı durumlarıru ve ıhşkilerını kısaca gozden geçırelun. Daha sonra da, Boğazların savaş oncesıne dayanan onem ve statulenne goz atacagız 1940 lardaki Avrupa için basIangıç noktası ve 1940 a dayanan anlaşmazlıkların doğum yeri Parıs'tı İlk Dunya savaşı ertesı, 18 Ocak 1919 20 Ocak 1920 ta akın tarih.*, Tttrtdye'nin s o ı konusu edildiğı pazarlıklard» taraflar çok defa değişmiştir. Bazen Almanya ile İtalya, vey» Rusya ile Almanya masa basına otunnuçtur; bazen de tngiltere ile Rusys yahut Amerika ile Ingiltere ve Rusya, Turkiye uzerine pazarlık etmişlerdir. Ancak Turkıye'mn göz konusu edüdifi pazarlıklann ana unsuru Bogazlardır. «Yakın tarih» le kastettığımız Y vrupa'dakl dığer buyuk Ul keler, îngıltere ile Fransa, hâlft tlk Dunya Savaşındakl zaferın sarhoşluğu Içındedirler Alman ve îtalyan çıkarlaruıı ele geçırnuşler, somurgelere el koymuşlardır. Parıs konleransının dığer bır meyvası olan Mületler Cemıyetıne hakım durumdadırlar, Ve barış ebedlyen sürecekmışcesine, etrafi rahatça seyretmektedlrler . Ne var kı, Avrupa'nın yenik ulkelen, yenı hderlerı ile kıpırdanmaya başlamıştır. Meselâ Mussolıni Italyası, ya ılıcı amaçlarını gerçekleştırmek v yolunda ük Bdınunı, 1935 te Habeşıstan'ı ısgal ederek atmıştır. Mussolını'nın Alman meslekdaşı Hıtler de, Avusturya'yı ılhak ıçın hazırlıklarını yapmaktadır. Mussolıni, kuzey komşusu Avustur>a'\a dıkılen bu goze sınırlenmekteyse de sıstemler v e hedefler bır olduğu ıçın bu ıkı dıktatorun bırlesmeleri mukadderdır. Rabatlar A y«n Dışışlerı Bakanı Kont Cl«no 1937 Ekımınde Berhn'e p d e rek ısbırlığı duzenleyen protokolu ımzalıyacaktır. Berlın Roma mıhverınin dığer bır ucu da Tokyo'dur .. 1936 % ılı 25 kasımında «AntiKomünlern» paktı Berlın'de, Almanja ve Japonja tarafından ımzalanı>or ve buna 1937 kasımında îtalj a da katılıjor. Bovlece, Roma \e Berlın, Mançurya'dakl Japon kukla hukumetını tanımaya soz verıyorlar. Ortak gaje ıse «beynelmilel komfinizme karşı keymak» tır. Avrupa'nın ılk dunya tavaşındakı galıp ulkelen telaş ıçındedır Parıs anlaşmaları yurumez olmuş, Almanya tepeden tırnaga sılahlanır hale gelmeğe başlamıştır Ve bu arada, 12 Mart 1938 de, Alman ordu,ları, davet uzerıne A\ustur>a'>a gırıjorlar. Avusturja bır plebısıt sonunda Alman>a'>a ılhak (Anschluss) edıh\or Hitler için şımdı hedef Çe MEHMETŞ BARLAS koslovakya'nın elindekı ler'dır . SüdetMunıh'tedır Hıtlenn yanmda ıse Mussolıni yer alıyor ve Çekoslovakya'yı paylaşmaya başlıyorlar Sonuç, Çekoslovak nufusunun uçte bınnı barındıran toprakların Almanya, Polonya \ e Macarıstan'a dağıtılması oluyor. Munıh anlaşmasını Chamberlaın şoyle mujdelıyor: «Avrnp»' da artık harb olmaz!.^ Halbukı, Hıtler'ın onune atılan kemık yetersızdır. Ve belkı de Çekoslovak} a\ a goz dıken Hıtler'le o gun savaşılsa, Almanja hazırlıgını tamamlamadan yakalanabılecektır. 1939 > ılı ağustosunda, Moskova'ya beklenmedık bır zıjaretçı gelıyor: Alman Dısisleri Bakanı ve AntıKomıntern paktın yaratıcısı Ribbentrop. Ayın 23 unde, Nazı Sovyet paktının ımzalandığını butun dunya hayret ıçmde oğrenıyor. Saldırmazlık paktı 10 j ı l surehdır ve tarafların tarafsız olmasmı ongormektedır. Moskova ve Berlın, Avrupa'yı sovle pavlasıyorlar Finlandiva, LaUia, Estonya, Litvanya, Besarabva \e Doju Polonya Rusva' nın olacak Buna karsılık AImanva. Polon^a'nın Batı ve bu>uk kısmını alıyor . Ifllde Ise Frans» v e tngiltere, Almanva'ya »av»« ilfin edıvorlar. tkinci Dünya Savaşı baslamıstır artık îtaly» ArnavntlngTi, Sovvetler Finlandiya'yı işgale başlıyorlar.. 1940 yılı Nısanında Danımarka ve Norveç; Mayıs'ta da Belçıka ile Holânda Alman ordularının Mİdırım harbıne (Blitzkrieg) kurban gıdıyorlar. Fransa, Blıtzkrıeg'a 7 hafta dayanabılnor 1941 yılı k»n ve ateş içinde eın>or. Hitler ordnlan. Tunanıstan ve Tnroslavya'dadır. 22 Hazıran'da, bir pakt yıkılıyor: Alman orduları, Fınlandıy» Macaristan ve Romanva ile anlasıp S000 millik bir cepbe uzerinden Sovyetler Birlıgine saldırıyorlar. Berlin Mosko\a saldırmazlık paktı voktur artık. 10 Hazıran 1941 de îtalya da, Batıya savaş ılan ederken, 7 Arahk'ta Japon uçakları Pearl Harbour'dakı Amerikan donanmasını borabalıyorlar. 10 Aralık'ta ıse, Almanya ve Italva Amerıka Bırleşık Devletlerıne harb ılân edıyorlar. Savas en genis safhadadır. Miinih V e 1938 Eylulunde, Avrupa nın barıs havarısı rolundekı Ingılız Başbakanı Chamberlaın koîunda sem^ıjesnle Munıh e uçujor Munıh'e, Hıtler'le gorusmeğe 7 gelen sadece Chamberlaın mıdır Ha\ır Fıansa dan Daldd^er de Sovyetler Bırlığını ancak 1936 da resmen tanıyan Amerika Bırleşık Devletlerının Başkanı Roosvelt, bu konuyu, 1945 yılındaki M ıtekım 1936 yılı 1 kasımında, Mılano'da konusuvor «Berlın Roma hattı bir lar defil bır mıhverdır*. Arkasından, ttal Mihver Ye savaş faktların mucidi Ribbentrop YARIN: TÜRKtYE VE BOĞAZLAR A rkasından buyük savaş ve venı paktlar gelıyor • 1 Evlül 1939 da Alman ordnlan Polonva'ya saldırıvor, 3 Ey MODESTV^BLAISE Bond İSTANBIL 06 25 Acılıs. orotram 06 30 Kur anı Kerım 06 45 Saz eserlerı 06 55 Dını s,ohbet 07 00 Kov e haberler 07 05 Turkuler 07 30 Haberler v» h»va durumu 07 45 Istanbul da Burun 07 05 Hafıf muzık 08 00 Bu sabah sizınle î 20 Orhan Avsar Orkestrası 08 40 Istanbul un Sesı 09 00 Calısan cocuklar 099 10 Rumba ve Ca C» lar 09 30 N Bavrmm dan Turkuler 09 45 Kemal Soloları 10 00 Muzık kutusu 10 15 Bırlıkte dusunejım 10 25 Bulent Oral dan Mrkılar 10 40 Arkası varın 1100 Kısa haberler 1105 Oeleve douru murUt 1145 Karısık Sololar 12 10 Kucuk İlAnlar 12 15 Nida Tufekcı den turkuler 12 30 G Guvenlı O S«ner den sarkılar 13 00 Haberler Resml Gazetede Bugun 1120 Hafıf muzık 1110 Reklâm Dro«ramları 14 00 Sarkılar 14 20 Ferdı OzbeJen Orkertraaı 1413 Saz eserlen 14 50 Sazlarının unlulerl 15 40 K Koldas'tan turkuler 15 55 Kısa haberler 16 00 Okul Radvosu 16 40 Cocuk bahcetı 16 55 M Armsean dan tarkılar 17 15 Kıaa haberler 17 20 Kadınlar Fasıl Toolulutu 17 50 Reklâm programları 19 00 Haberler \ e hava durumu 19 40 Kucuk ılanlar 19 45 C Cevherçıçek'ten turkuler 20 00 SDor Gazetesı 20 15 Kucuk orkestra 20 30 Sanat Saati 20 4= Sarkılar 21 00 24 Saatın Olavlan 21 05 Yuvarlak masa ?1 45 M Yıldırım dan sarkılar 22 00 Reklâm rjro«ram!arı 22 45 Haberler \ e hava durumu 2^00 Her zaman Istenen Dİâklar 24 00 Kanan* I S T W B I L IL RAD\OSU IR 55 Acılıs \ e oroararn 17 00 Sızın ıcın 17 30 Kucuk konser 18 00 İvı ak«aml»r 1810 Senfonik muzık 19 00 T u r k n e v e Hos »eldiniz 1910 Aksam konserı 20 15 Genclerle beraber 21 00 Lıedler ve Ozanlar 21 1) Oda muzıiı 21 45 Hafıf muzık 22 00 Gece kon«eri 2100 Caz muzıSı 23 10 Sevılen Sesler 24 00 Gece Yârıst ıcın 0010 Dunden Bu*und»n 0100 Pronam v* kaoanıı. 123456789 adı, Bursad»kl tarıhl blr camllmızin adı. 7 Karnı tok ol1 tlkbaharda yeşenneğe basmayanlar (çoğul) çevrılıncs lıyanlar (çogul) 2 BozukJuğa Tanrıya yapılan ve sakatlığa sebep olan engel, agaç rica bellrır 8 kolları. 3 Çocuk bakımı yapan • N münasebet•e erkek dadı, bır şeyi kabul etmesız lâkırdı'» kaı yıp gen verme hareketı 4 Zasıhğı ıki söz man parçalarından, temlz yerler9 Tersi «çılde hıçbır iztne rastlanmavan. 5 ğın beygım an • Eskıden yazı mırutmak İçin kullarruna ikl sozlanılan bır çeşıt kum idl, eksldür bır çeşıt lığınden faydalandığımız blr küıır kızkardeşm yaçuk ağaç meyvesi. 6 Bir kadıo TTJKARIDAN AŞAĞITA: Garth SOLDAN SAGA: 1 Uyanma zamammızı habw vereoek tertıbatlı zaman olçme ftletı (ıki soz) 2 Iki kışıyi veya ıkı şeyı bırbırınden uzaklaştırma hareketi (ıki soz) 3 Bır zaman parçası, bır erkek adı. 4 Tersı arkeoloğların tarıhl bolgelerde yaptıklarmdandır, bir y a a veja sozden çıkanlan anlarmn o zetı (divan edebıyatında) 5 Eskı Mısır tanrılarından, «on tarafa doğru gıt'» mânasına blr emır. 6 Buyükçe çapta, herkes onunla anılır ve bulunur. 7 Her tarafı su ile çevnlı kara parçası, «kendısı bır ışı yapmaktan veya bır vergıyı vermekten affedılmış du rumda» karşılığı Osmanlıca bır soz. 8 Haber ve muzık dmleme aletlerıne sahıp otomobıllere boyle denılır 9 Bır edatın kı saltılmışı, çevrüınce eski Türklerde bır çeşıt sosyal bölümu gös teren bır soz belırır. • • Hnri • T] •• • Tj [T 2 3 + t T u <i I .t i • LL | 3 | DONKC 1 •p£~• [2 rl / SEKU BULMACANTN NASIt HALLEDİLECEK Tukandakl nknl) bnlmacad» *adece 4 tane anahtaı (ipucu) »e 8 tan« «onne »mrdtı Bo»fcalan12 karenın içine 1 den 9 a kadar uyftıa biı*r raluun koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bolme isaretlerine dikkal ederek foldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gosterilen »onuçlan bnlonuz Bıraı »aktinıa aüı ama, boş vaktmıa bo<,<,a geçırmış olursun ı/ PERiDB CBLÂL 23 Oğlan demıştı kı «Öncekı sabah pencerede akhmı aldın'» demıştı. «Gıder bu kızı bulurum! dı\e, jemın ettım» demıştı. «Işım acele olmasajdı o sabah bu manevrajı çevırırdım >a ben sana'> demıştı Hele bak sen, utanmadan da açıkhvordu: Motorun kızması, su ıstemek hepsı manevraymış meğerse 1 Ulan, ulan, ulan vuruldu herıf bana! dıve, şaşmaktan kendını alamadı Ru\a gıb n d ı "butun olanlar 1 Yatmak, ruvajı surdurmek en n ı s n d ı . Esnedı, gerındı tath tatlı. Camı ınd'rdı, perde«ını kapadı usulca So\undu, e;\ alarmı şuraja buraya atarak, \atağma gırdı çabucak Karanhkta gulujordu kıkır kıkır Duşunecek seyler vardı, çok şe\ler hemde' O guzehm arabava bınıp Boğaz volunda uçarcasına'. Oğlan benı sınemaja goturup, locava atıp 1 Ulan, ulan, ulan' Onemı voktu ama Savunmasım ıyı, bılırdı o kpndını Oğlum sen de berber gıbı tekme yemek ıstıjorsan kıçına' Jaguara d n e te«bıh boceğı gıbı buzuluverdı ortulerın arasında. Tıtredı her yanı, ateş kesıldı sonra Araba hemen elden gıtmışcesme, dun\a yıkılmı^ca'ina korktu bırdenbıre Herıfı kızdırmalı, ıj ıce ateşlemelı Tutulmuş bellı Aklını ka>betmış o oğlan . Ijıcene ka\bettırmelı aklını O Jaguar benım kapımın onunde olacak bır gun' dıje, gozlerını kapadı E\ et o\le olacaktı. Dunja alem o sulun gıbı kıvrak vıldızlar gıbı parlak şejın kapısmın onunde durduğunu gorecektı. Övle mı be}im, sınema artıstı gıbı guzelmıymışım be>ım' Ben guzelsem senın Jaguarın da benden 1 tçuzel bevım Gulme\e koiuldu alaylı. Yan odada yatan babası, gulduğunu dujmasın dıje agzına tıkadı ortulerı V Kadın resım gıbıydı penrerenın ıçınde Gun ısığı bembejaz uzerıne dokuluyordu. Guneşın altında yanakları, alnı parlıyordu kara, cılâlı. tkı duğmesı açık entarısının > akasından memelen gergın, sıyah taşıyordu vukarı doğru. Çocuk y a n çıplaktı kollarında Tombul, esmer bacaklannın arasından, murdum e n ğ ı gıbı tostoparlak, ıkı yuvarlağın ortasında bıbısı sallanı\ordu. Ağlamıştı çocuk. Yanakları ıslaktı Üzum gıbı kara gozlerınde korkak bır j alvarış vardı. Senı atıvenrım ışte boyle atıverınm' dı\e, kadın onu sıkı s ı k n a tutarak karşı cumbaya, kıza doğru sıçratıyordu K u yalandan alacakmışcasına çocuğa doğru koll.rım uzatıvordu gulerek 5u araplar ne korkak olurdu ama' Oglanın lırlamış gozlerine bak, « i l ı m a k U n davul gıbi jerılmis koc^mao yanaklarına Dak! Bıraz daha uzansa gerçekten alırdı kadının elınden onu. Korkutmak ıçın de hep ovle alacakmış gıbı pencereden sarkmıs duruvordu. Pek eğlencelıydı çocuğu korkutmak oyle Arabalar ınıyordu yokuştsn aşağı pe^peşe. Arabalaıdan başlar kalkıyordu yukarı dogru. Arka camlara vapışıvordu şaskın yuzler Kız onlara dılını çıkarıvordu gulerek Sonra karşı cumbaja donup çocuğa ısaretler yapıvordu At onu, at bana' dıvordu kadına Kıçına, kıçına yapıştırdım vallahı' Kardeş kanımı emıvor bu pıç benım Emzırıyorum saatlerce, gene de memeden kopar kopmaz basıjor feryadı domuzun dolu' Avol olur m u 1 Dovulur mu bu vaşta çocuk» Bır don gıydır hem sen buna, herşeyı sallannor açıkta . Basnordu arkadan kahkahavı. Ulan, ulan ulan' Sen utanmi'.or musun be' Pencerelerden bıbısını sallıyor şuna bak! Gıdı gıdı Ağlama, sus. gul bakım, gul' Çocuğun sarı kara yuzu buru«uyor, dudakları buzu!u>ordu korkuyla \ukan yukarı dogru. Babası olacak herıften bugun de haber çıkmadı! dıyordu kadın Bu ev doner mı bır hafta on lıravla' Bu çocuk sut ıster, şeker ıster . Ev ıse tamtakır . Sana bıraz şeker verevım ben sutçuju de çağırtınm, alırız bızım he^aba Yok kardeş yok Veresıye gıderım bır kaç gun daha ama sonra 1 Bır qarıp guluyordu kadın Rezıl edeceğım onu Aleme karşı, pıçıni kucağıma alıp dıleneceğım Vallahı de bıllahı de, ıskele de hem, herkesm gozu onunde Yapar mısın sahı? Bak gorursun' Bu aksama kadar beklerım, o kadar 'ste' Sabır dedıkse, Sabır taşı değılız ya ayol Ben de yurek yok mu. ben de cesaret vok mu sanıyor^un sen Allahı s e v e r s e n ' . Herçey sende o> lemı kuçuk hanım 1 dıve, duşunuvordu ıçınden Kendını begenmış terbı\esızın bırı ıstp' Eğılıp eğılıp geçen arabaların uzerıne tukuruk nışanlıyordu. Hem yabancı herıflerın arabalarına bın fıngırdes hem de beş >aşında bebekler gıbı tukur sokaktan geçenlerın uzerıne 1 Kız gulujor, eglenıyor, «şık, dıye tuküruğunu arabaların uzenne vapıstırıvordu » Vallahı bız ıkımız de delıyız' dıjordu. Ben Jaguarla sarmaş dolaş ten ıskelede avuç aç, basımıza o\le bırçey gelecek kı sonunda' Hantal Fortlar gecıvordu sokaktan Kurbafia kılıkh Wolksvagenler geçıyordu Karınları s»rı kemerlı eskı dolmuşlar geçıyordu Kız butüa arabalara burun kıvırıyordu (Arkası var) #$W$ / voyvoı^l NI H ANKARA 06 25 06 30 06 45 07 00 07 10 07 45 08 00 08 05 08 10 08 40 09 00 09 20 0<t15 09 40 10 00 10 10 10 55 11 15 11 30 12 00 Acılıs oroeram Kur anı Kenm Saz Eserlerı Kove haberler Haberler \e h»va durumu Sabah muziii Ankara da Bucün Kucuk ılanlar Her Telden Turkuler eecidl Calısan kadınlar Sabah konserı Kısa haberler Arkası Yarın Okul Radvosu Kutlu Pavaslı'dan mrkılar Melodıden melodıy* Cocuk Bahcesi Konser Saatı R Senses ten Türküler 12 15 Kıbrıs Saatı 12 25 Kucuk ılinlar 1210 Beraber ve Solo tarkılar 13 00 Haberler Resml Gazetede Bueun Ce«ıtlı muzık Peklâm Droeramlan Cocuk Bahcesi Yasar Özel'den urkllar Bueun ıcln Mctfklarimiı Kısa haberler Hasan Sbzen'den TürkOler Konser Saati Plâklar arasınd* B Takımından ovun havaları Sevım Suer'den »arkıUr Cesıtlı muzık Kıs» haberler YurtUn Sesler Kov Odası Reklâm Droıraml»n Habcrler ve hava durumu Kucuk ılanlar N Bavram'dan Turklıler Yerlı Orkestralar C Bolvndm'den sarklltr Radvo Ce^itli Orke»tr»sı Geoe konseri TBMM S»ati Gonul Akin dan «arkıl?*. Htberler v» h«v» Ourumu Hıft»rin Bestsclsl C.rçr Tansm» defeu Uvlrudan once 24 Saatin Olaylan 24 00