Katalog

SAHİFE DÖRT Ortaçağın kavgası: Papa Kıral oomıııiy dlnl ve dfinyevl flrti* dan kendllerinde toplayan imparatorlanna karsı, Hıristijanhk o zamandan itibaren bir rakip olmay» başlamjştı. Devletin çöküşü Ue de, kilise baskaldırmak zamanuun geldiğini anlıyacak ve Kıral • Papa »yınnunı or taya koyacaktı. Ispanyadan gelen îslam Arap istü&sıru Pirenelerde durduran Şarl Martel ve Elbe'ye doğru uzazıan Cermen topraklarııu fetbeden Şarlman'a kadarki, bazı kıral aleyhtan dln adamlannı verelim: I Mayıs 1967 CUMHURÎYET R ttyenler» dlye tartf «der. Avrupada tahtla koltuk kavgası alabildiğüıe yaygındır. Ancak koltuktakl politlkacılar, ortaçağda kl lise adamlan olacaktır. Fetva ngüterede 12 ncl yüzyılda Kıral 2 ncl Henry, Canterbury piskoposu Aziz Thomas'ı öldurtünce, bir din adaını kıralların gereğince katledilmesi gereğine fetva verecektir. Salisburr'li John adındaki bu din adamın» gö re. kıralın ölümünün zehirle olması gerekmekteydi. (Kan akraasın diye). Avrupayı etkileyen Arap kültürürıiin parlak yıldızlarından İbni m I M.S. 492 496 yıllannda Papalık eden Gelasyus, «Tann insanoğiunun rayıf taraflannı bildigi için Iki iktidann bir elde toplanmasını istemez» demistir. ,Aziz Gregoryus da, 6 ncı yüzyılda keşişlert askere almak istiyen Maurltus'a «tsa'nın Mkerlerine dokunmayın» şeklinde karşı koyar. Şarlman Imparatorluğu cama nında, külse lle taht işbirligl eder ve devlet hâkimiyeti altına aldıgı kavimlerl Hıristiyanlığa sc kar. Bu devrede eğitim küiseye bırakılacak ve ileridekl kllise hâkimiyeti böyle başlatılacaktır. Thomas, sonunda haksızlık yapan kıralın ölmesi gerektiği görüşünfl bile sanınur. Kıralın haksızbğının tesbitl Ue tabü kl, kilisenin yetkisi içindedir. Bu zamanın kudretli son kıralı 2 nci Fredrik'in ölümü ile, kilise dizginlerini koparmış şekilde kıtaya hftkim olmuştur; ne var ki bu arada sosyal yapı da değişmek te, halk denilen kitle, yeni bir yaşama düzeninde biçimlenmektedir. Avrupa şehirleşmektedir. üncü yüzyılın büyük diişünürii Dante, kilise ile kıral arasındaki tercihin, kıral tarafından agır basmaya başlamannı isaretler. «Papa güneştir, kıral da ışığını güneşten alan ay» formüliine, Dante şöyle cevap verir: Doğ Medeniyet için 15 inci yüzyıl, Aris tonun bitişi ve Sokrath, Eflatun'lu eski Yunan kültürünün hâkim olu gudur. Rönesans denilen olay başlajnıstır.. Haçlı seferlerinden, barut ve topla dönen kırallar derebeylerini yenmişler, hanedanlar tahtlarına iyice yerleşmişlerdir. Papalık artık diğer devletlere di? geçiremediği için, Napoli kuzeyindeki Papalık Devletinde bulunan dünyevî bir iktidar haline ge'ımiştir. Machiavelli gibi bir düşünür, «Prens»in devleti yönetmesi için ne gibi meziyetlere sahip olması gerektiğini anlatmaktadır. Thomas Morus ise, «Ütopyasında, Eflâtun cumhuriyetini yeni bir tarzda Avrupa'ya nakleder.. Marten Luther, •tncil herkesin vicdanma göre yorumlanmalı» teziyle bu çağın dönüm noktalarından birini teşkil et mektedir. 1215 de îngiltere'de «Magna Charta imzalanmış, derebeyleri ile kırallar arasında denge kurulmuştur; fakat bu dengenin ötesinde kırallığın inkâr edilemiyecek devamlılığı da kabul olunmuştur. Avrupa medeniyeti 9 asır kabuk değiştirecekti... M Zafer ilise . Kıral kavgasım ortaça. ğın sonunda, kırallar kazanmıs lardır. Girilen yeni çağ, kıralların çağıdır. Ne var ki, onlan bu çağlarda kendl aralanndaki taht kavgalar beklemektedir.. Mlllî irade denilen kavram jekillenmektedir. Bu çestt bir kavganın Ortaçağdaki ilk örneği, Paris'teki Etienne Marcel ayaklanması olacaktır. 1350 lerde Paris'te esnaf kâhyalığı yapan Marsel. ilk burjuvalarla birlikte Paris'e el koyacak; fakat sonunda kıralın adamlan tarafından linç edilecektir. Ve söyledigimlz gibl kıralların kendileriyle kavga ettikleri çağ gel miştir: Yeni çağ. Parçalanma K S II oltuk TC tahtın kmrşı kstsıy» K geldiği gerçek kavgaların teI" meli, Avrupada OrUçag bounca atılmıştır. Batı Romanın kesin çtikUs, taihi olan M.S. 476 da başlıyan Oraçağ, bir göriişe göre İstanbulun. ?thi Ue (1453), diger bir görüşe ore de Amerikanın keşfi (1492) le biteT. Ancak siyast taribçiler, >rtaçagın sonunu 1661 de getirir sr; bu tarihte Fransa Kıralı 4 üncü Lul, Kardinal Mawrln'in ılümüyle mutlak kıral olarak hüküm sürmeye başlıyacaktır. Ortaçağın özelligi, Roma împaratorluğunun yok oluşunun yarat tığı buhrandan ötürü Avrupanın bu çagda çehre değiştirmiş olmasıdır. Bu çağda kırallar, daha güçbir kuvvetin (Papahk) beynelmilelci baskısı Ue, derebeylerinln bölücü yapılarına karsı koymak zorunda kaltnışlardır. 768 814 arasında hüküm suren Prank îm paratoru Şarlman'ın saltanatı zamanı hariç, Avrupa kıralları lçin Ortaçağ «ksvga» demektir. srlman'dan sonra, tmparatorluğnn zayıflaınası, istUâlar, vebs salgınlan ve dlğer faktörlerle Avrupa iyice parçalanır. De rebeylikleri ve küçük kırallıkların ötesindeki tek merkezî ve yaygın kuvvet »rtık Papahktn. Ancak Papalık, otoritesinl tam olarak sağlamamıs, ber derebeyi kendl bölgesindeki piskoposun seçimini elinde tutmuştur. t'zakdofulu bir kıral: Tayland'ın Adulyıdej'U Tayland eczotlk güKİlikleri kadar, kıraliçe Sirikifi ile de mejhurdur. RUşdUn, Aristo'yu Ortaç»ğ« tanıtması da bu yıllarda başlar. Avrupa, Aristo'yu munakaşasız kabul edecektir bundan sonra. Çağuı filoıofu Aquinalı Thomaa da, Aristo'yu kiliseye adapte edecektir. Köleliğin mesruluğundan, kıralların gayri meşru hale felisine kadar her konuyu ele alan ru, ay ıjığmı güneşten alır ama, ha reketini ondan almaz...» Bu arada Fransa'daki kıral 4 üncti Philippe ile Papalık arasında korkunç bir ça tifma vardır. Ve sonunda Papa mü cadeleyi kaybederek, Avignon'a, sürgüne gitmiştir. Şiradl, kırallık Avrupanın ağır basan kuvvet merkeıldir. 10 uncu yüzyıldaki Papa 7 nci Gregoryus, sonunda bu işe de mani olacak ve Avrupada ruhban smıfı, halktan ve kıral lle asillerden ayrı bir topluluk haline kesin olarak girecektir. Papa Gregoryus, kırallan şeytanın adamlan olarak nlteler ve «kendi eşitleri fizerinde ihtirsslarına kapılıp bükfim sürmek is Y A RI N: YENİ Bt R D Ü ZE N Çin'i 1852 den 1908 e kadar yöneten Semavî tmparatoriçe Zu Hsl, 1993 t« nedimeleriyle birlikte görülüyor. İmparatorlçe, 19W yıluıda Çin'deki Batıh somürgecilere karsı ayaklanan Bokser"leri desteklemis ve ülkesinla bağunsızlığı için çalısmıştı. Ancak devletin geriliği ve kendisinin ilerl jeylere intibak olamaması, de«inde Çin'in çokmesine yol açtı. 1908 de öldükten üç y ü sonra, Çin diye bir devlet fülen kalmamıstı. İ S T A N BU L 0«.25 06.30 06.45 06.50 07.00 07.05 07.30 07 4& 07 50 08.00 08.20 08 40 09.00 09.10 0930 09.45 10.00 10.15 Acılıs. Droıram Türküler Köv avukatı Ovun havaları Köve haberler Istedifcniı türküler Haberler ve hava d u r u m u Istanbulda bueün Küçük ilânlar ve hafiî raiaik Bu sabah sizinle ODeret müziei S. Kutbavdan sarkılar Kadınlar icin Fransadan vankılar Nihat Mercanlıdan türküler Pivano soloları Müzik kutusu Gelin t a n ı s a h m Kendimizl tanıvalım Bülend Orsldan sarkılar Arkası v a r m Kısa haberler Sabah konseri Ciean melodilerl Kücük ilânlar Sahin Gültekinden türküler Ekrem Konear Radife Er. tenden sarkılar Haberler. R.G. de buıtün Hafif mürik Reklam Droeramları Güzide Kasacıdan sarkılar Vasfi Ucaroglu orkestrası Saz eserleri Konser saati Ahmet Sezsinden türküler Kısa haberler Eeitim radvosu Atatürk ve devrimlerimU Cocuk bahcesi Kısa haberlçr Erkekler fasıl toDİuluSu Reklâm Droeramları Haberler v e hava d u r u m u Kücük ilânlar Bailama T. ovun havaları Dereden teDeden Melodiden melodive 1 234S6789 9 «Büyük hassalı esas ve te den. 6 Tüksek bilim sahiplerimel madde» mânasma iki sö2, nin aralann'la yapılan tartışmalara böyle dedurmadan aynı hareketi yapm» nilir. 7 Çevhastalığı. rilince «fazla YUK.4RIDAN AŞAĞITA: cereyan ver!» 1 Raketle oynanan oyunun anlamına iki öteki aracı (karma sbz). 2 Bir sözlü bir emir Rum kadınm adı, bir emir. 3 belirir. 8 A Ekşimtrak tadda, çok güzel olanvı konutu, bir lar için önüne «bir içim» terimi türkü çeşidi. getirilerek kullanüır. 4 Musiki 9 İdare bönotalarmdaki durak işaretlerinlumlerimizden, den, iki nota sesi arka arkaya. ı kış sporları va 5 Akar sulardan, mevsimleı"*• sıtalarından. SOLDAtf SAĞA: ''"*'''''"&" 1 Bir kafadaki düşüncenln aynı zamanda bir başkasırun kafasından geçmiş olması bu esasa dayanan bir kurvete isnat olunur. 2 Oldukça cimri kişilere böyle de denilir (karma sbz). 3 Alınganlar ortada rütubet olmadığı halde bunu yine kapmaya kalkışırlar, bir şeyi bir yerden başka yere taşıma işi. 4 «Aşağıya gel durduğun yerden!» mânasına iki sözlü bir emir. 5 Bir köşeye çeküip büzülerek. 6 Bir soru takısının tersi, yeni biçimde ve orijinal giyim bilgisi. 1 Eski şairler sevgilüerinin kir piklerini buna benzetirlerdl, «kalitesi yüksek içi tein özlü madde» karşılığı iki söz. 8 Islak; yerde kalrruş demirin tuttuğu, bir renk, bir çeşit ağzın yarısı. DÜNKC BUUVtACANIN HAIXJEDtLMT3 ŞEKU NASIL HALLEDİLECEK Yukarıdaki rakamb bulmacada sadcce 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardir. B05 alan 12 karenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bölme işaretlcrine dikkat ederek soldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gösterilea sonuçlan bulunuz. Biraz vaktinizi alır ama, boj vaktinizi ho$ça geçinniş olursunuz. AN K ARA Zulme karsı Istanbulun sesi Havat ve kitaülar 24 saatin olavları ve K.ilânlar Reklâm Droeramları * Haberler ve hava durumu Radvo senfoni orkestrası Caedas müzik Kaoanıs ISTANBUL IL RADYOSU Acıhs ve proeram Sizin icin Kücük konser Ivi afcsamlar Sentonik müzik Cesitli rnelodiler Aksam konseri Genclerle beraber Akdenir ülkelerinden müzik ( Sonat saati Valsler v e polkalar Gece konseri Taneo ve casadobleler Caz saati Hafif sarkılar G«ce varısı icin Dünden bueünden Prooram ve kao&nıs EVÜD Uvanıkoeiudan sarkılar Arkadaş Islıkla.rı 31 Burda Âtıf bey mi ne varmış.. Elleri arkasındaydı. Çalunı da kılığına pek uygun. Var, dedim. Nerde? Bir konşimentodaki yanliîlığı kontrol için anbara inmişti. Şimdi gelir. Bilek saatuıa baktı, homurdandı: Bu ruhsuı yerde de çalıs.ılmaz kil îçini çekti, sonra gözlerini bana kaldırdı: Sen ne is görüyorsun? Sakın müfettiş falan olmasındıT Âtıf beye yardım ediyorum. Atıf bey Âtıf bev.. Ne vâni bu adam? Buranın Allahı mı? Yoo.. Ya? Şef, sftdece fef. Sen. 6» yardımciii ha? Ne para veriyorlar sana? Güldüm: Kesildikten sonra kırk sekiz lira. Şaşü: Nee? Kırk sekiz lira mıT Kırk sekiz lira. Uzun uzun bakti yüzüme, sonra acındı: Kocca bir ay ve kırk sekiz lira! Elleri arkasında, mazotia gıcır gıcır oğulu döşeme tahtalan üzerinde gitti, geldi, gitti, geldi... gidip gelirken de kendi kendine ölçüp biçiyor, çevreyle ilgilenmiyordu. O kadar ki, Âtıf bey âbi odaya girdiği, masasına geçecekken durup onu bayretle seyretmeğe başladığı halde. Atıf bey âbi hayretler içindeydi gerçekten de. Gözüyle, c Kim bu?» demek istedi. Ayni biçimde: « Bilmiyorum.» • Tuhaf |ey.» « Evet, çok tuhaf.» « Peki ama neyin nesi, kimln fed?» • Bilmiyorum ki...» ^ Hayret!» Neden sonra kendine gelen kısa boylu, kıvırcık saçlı, (ik adam sıkıntıyla sordu: Daha (ecikecek mi bu adam yahu? Birden gözü Atıf bey âbi'y» ilişti ama üzerinde durmadı. Âtıf bey ftbiyse sordu: Kimi aradmız? Ağzınm ucuyla: Âtıf bey mi ne varmif burdau Ben'im! Ellerini yanlara açtu Ne diye söylemezsin be birader? Sonra, pantolon cebinden çıkardığı kartı uzattı. Âtıf bey âbi fena bozulmuştu. Esmer yüzü önce kulaklanna kadar morardı, sonra da sarardı. Kartı aldı, söyle bir göz attıktan sonra: Anlasıirîı. Futbolcusun yani? ORKAN KEMAL 20.00 20.15 20.35 20.55 21.00 21.05 21.35 22.05 22.25 22.45 ».00 23 45 Acılıs. Drogram ve eünun haberleri Köve haberler Sarkılar ve ovun havaları Haberler ve hava durumu Sabah müaği Ankarada buffün Kücük ilânlar Her telden Olcav Aktalavdan sarkılar Günümüz Sorunlarımız Sabah konseri Kısa haberler ve K. ilânlar Arkası varın Eğitim radyosu (1) Melodiden melodive Cocuk bahcesi Balete cairı Sanive Candan türküler Kıbrıs saati Kücük ilânlar Sevim Deran ve Kemal ö n candan sarkılar Haberler. R. G. de bueün Plâklar arasında Reklâm Droeramları Cocuk bahcesi Güneri Tecerden sarkılar Bueün icin sectiklerimU Kısa haberler ve K.ilânlar Eâittm radvosu <2) S. Erorhandan türküler Emel Savından sarkılar Cesitli müzik Kısa haberler ve K. İlânlar Köv odası Ince saz Reklâm Droaramları Haberleı ve hava duruımı Kücük ilânlar Yıldız Avhandan türküler Anılarla Atatürk S.Teemenden sarkılar Ü. solistler. Ü. orkestralar Uvkudan önce 24 saatin olavları ve K.ilânlar Türk sineması Klâsik Türk müziM totsluluSu T.B.M.M. saati Nevin Akoldan türküler Haberler ve hava durumu Her hafta bir vorumcu Gece varısma doîru Beğenemedin mi? Âtıf bey âbi masasına geçti: Beğenip de.. bana ne? O halde sana verilen emri yerine getir! O öfkeli, o hiç şakası olmıyan Âtıf bey âbi'nin bu kısa boylu, şık zanparaya nasü tahammül ettiğine şaştım. Hiç şakası olmadığmı biliyordum. Nice nice tüccarları, İ5 adamlarını kollarından tuttufu gibi odadan atmıştı. Lâhavle çekercesin* başını iki yana saüadıktan sonra: Birini kayıracaklan zaman akıllarına ilk burası geliyor. dedi. Futbolcu: Yâni ne demek istiyorsun? Bir şey demek istemiyorum. Demek istedigimi dedim! Yâni bize i? yok mu burada? Doğrusunu istersen yok, yok ama... Ama? Elindeki kartı salladı: Bunu yanp senin eline veren, âmirimin, aml rinin, âmiri! Futbolcu gülüverdi. Tuhaftır, Âüf bey âbi de gülüvermesin mi? Yoksa sen de bizlerden misin? Futbolcu: Akşamdaaaaan akşama, dedi. Bir iskemle çekip oturdu. Masaya abanarak Atıf bey âbi'ye az daha sokuidu: Beni burada idare edeceksin amıca! Atıf bey âbi göz kırpü: Yâni? Yâni, haftada iki gün antrenman, iki gün izin. Geriye kalır üç gün. Üç günün biri pazar. Biri de yarım gün, Cumartesi. Kala kala bir buçuk gün kahyor. Ona da Allah kerim... Âtıf bey fibi bana döndü: Oooh.. suyundan da koy... Ona döndü: Biz burada senin gibi nice futbolcular gördiik oğlum! Herif piskin: 1yi ya, dedi. Yadırgamamışsındır.. Yadırgamadım yadırgamasına ya... Boşver yağa yoğurda. tşletme beni Eskişehirden buraya aldırdı. Daha önce Ankara'daydım. Ondan önce de Istanbul'da. Sıkı santrhafımdır. Çakıyorsun ya, santrforların can düşmanı! Bundan sonra bu îşletmenin takımmda oynıyacağım. Geceleri atlarız bara. Dün gece gittim. kıyak kanlar var. Bar masraflarımı kulüp çeker. Sen şimdi bana bir, olmazsa yarım maa? avans çıkart, üst yanına karışma! Âtıf bey âbi bu işierin yabancısı olmadığından: Ver bakalım ver, kimliğini ver.. Hemen çıkanp vermedi: Ne o, kahırlı kahırh.. feleğe minnetim yoktur benim ha!