Katalog

SAHİFE DÖRT dünyaya tamtmak Için yeslle ol*caktır. tki dünya savaşı ve sonrası Savaşlar timinde ülkelerme geri donup taht lanna oturmak lmkarunı gağlayacaklardır. Ne var ki, Batı Avrupa kırallan, zaten göstermelik kırallar olmaktan ıleri gıdememişlerdır. Uikelerındekı sosyal gehşmeler onlarm iktıdar sahalarını daraltırken, onlar da akıllılık edip bu sahayı tecavuze kalkışmamışlardır. 13 Mayıs 1967 CUMHTJRİYET^ goz attığımız yazı serlsinin sonıı gelmis bülunuyor. Başlangıçta da bellrttığlmlz gibı, toplumlardaki yonetıcller, yanı maddl kuvvetler, var oluş sebeplerinl, o toplumun mfinevl kuvvetleri lle haklı gdstermeye çalışırlar. Bu, tarıhte olduğu gıbı, her halde gelecekte de aynı şekılde belırecektır. Avrupa haritasını lki defa de toplumlarda, kıralların ( darki değişen çehre ve kaderlerlne Bc çağlardan gfinfimuze ka ğıştıren dünya savaşlan, kıraJların kaderlerlyle blrlikte, toplumların mânevi kuvvetlerinl de muhakkak kl büyük ölçüde etkılerrds tır 19 uncu yUzyılın endüstrl lhtılâleriyle gelışen «çaUşan sınıf bilinci» kavTaım ve «beynelmilel kapital» gerçegl karşısmda kırailar zaten eskl hâktmiyetlerini bu ikl kuyvet arasındakı çatışmada kaybetmişlerdl. Dünya savaşları lse, Amerıka Bırleşık Devletlerl denllen o güçlü düzenl, bütün 917 Sovret Ihtilâll, Rus Çariığuun yerine bir koUektivist halk cnmhuriyeti getirirken, harb sonrası buhranları, Avnıpanın diğer hüküradarlan Için aynı nitelikte olmasa bUe, büyük hüs ranlar tasıyacaktır. 1861 de, Roma Imparatorluğundanberl llk defa Italya, tek bir kıralın (Victor Enunanuel) tahtı etrafında birleşmlştlr. Ancak ilk dunya savaşındaki yenllgiyle keşmekeş içlne düşen îtalyayı kurtaracağını iddia eden Mussollnl a dındaki müsteblt, ttalyanın bu son kırallık denemesmın bitişıne de sebep olacaktır. 1922 de Romaya yapılan Faşist yürüyüşü üzerine, büyuk yetkılerle donatüacak olan Mussolınl, Kıralı ıkıncı plana ltecektır. Sonra, Alman mutteflkl ile Ikınci Dunya Savaşını kaybedecek ve arkasından kurulacak olan Italyan Cumhuriyetinde de (1947 anayasası lle) Kırala yer olmıyacaktır. Almanyayı da bir buhrana »tan tlk Dünya Savaşının meyvası Hitler'dir. Savaştan sonra kurulan \Yeimar Cumhuriyetini yok edeoek olan Hitler, 1930 dan itibaren aldıçı Iktidar ile çügınca işlere girişecek ve İkinci Dünya Savaşı sonunda yok olacaktır. Ancak bu savaşuı yok ettiği sadece Hitler değildir; Alman birliği de yok olmuş, ülke ikiye bölünmüştür. Tabiî ki, bundan sonrası için, Almanyada yenl bir taht duşünmek imkânsızdır. Bu savaşta Bulgar, Romen taht ları da kaybolacaktır. 1 Kırallar artık halkın önünde gidemiyorlar albukl, bu kırallıklan kendlne ornek alan Yunanistan tahtı, aynı akılhhğı gösteremiyecek ve halk hareketlerlne karşı koyma>a çalışacaktır. Sonuç ise, Tunanistan'ın bugun İçlne duştuğu buhran olacaktır. Bu arada unutulmaması gereken ?ey, kabahatin sadece Yunan Kıralına ait olmadığı gerçeğidır. îkmci Dunya Savaşı sonunda iyıce kendisini gosteren Amenka Bırleşık Dev letleri, gunümüzdekı butün mıllî halk hareketlerinin karşısına çıkan joneücılerı desteklemektedır Bu sadece Yunanıstanda değıl, Or tadoğu kırallıklarında da aynıdır. 1950 lerın getırdiği Musaddık, Iranın Sahını kovacak. fakat Şah, Amerıkan yardımı ile bu halkçı hareke tı yenecektır. îrak'ın Faysal'ını kur tarmakta gecıken Amerıka, Urdun Melıki Huseymi tahtta tutmak ıçin vargucuyle çalışacaktır. Bu son dunya savaşından once, tahtların ağababası, Ingiltere'dir. Fakat. savaştan sonra bekçilik gore \ini. Ingiliz tahtı. Amerıkan Demokrasisine de\redecek ve dıın>a kırallıklan icin daha guçlu bir hami ortaya çıkacaktır. HI Akılsızlar Dunya sıyaıet dengesımn İM önemli merkezıru teşkıl eden bu ikı ımparatoriuÇan parçalanması, ılerıdekı oııhranların sebeplerını teşkıl edecek olan gelışmelere yol açacaktır. Gunumuzdekı kırallar içın soylenecek soz, bunların halkın onunde gıtmedığıdır. Ortadoğulu kırallar, meselâ Suudı Arabistan Kıralı, halkın onunda gıtme çabasını, toplumunun bılınçsızhğl yuzunden bir zaman daha surdurecektır. Fakat onun da sonu, dığer mavı kanh meslekdaşları gıbı, ya dış hıma ye ile guçbelâ tahtım koru\abılmek olacaktır; ya da bu tahtı koltuk ile değıştırmek .. Batı Avrupa 'kinci Dun>a Sa\aşmı nisbeten ucuz atlatan kırallar, Batı Avru pa ulkelerinin tahtlarında oturanlardır. Alman işgalı uzenne,, Londra'ya sığınacaklar (Holanda, Belçıka) ve orada kuracakları sur gundekı hukumetlerle, savaşın bı Mısır ı^ır'da General Necıp ıhtılâlı nin başanya ulaşmasının sebebı, tngılız Amerıkan nobet değışıklığı sırasında cereyan etmesidır. Izak Doğnnun büvuk ulkesi Çin, 1912 de Sun Yat Sen hareketi ile Cumhuri>etı kabul edecektir. Osmanlı Imparatorluğu ve Avusturya Macaristan Imparatorluğu gibi Avrupa ile Ortadogu'nun iki buyuk denge unsuru, ilk dunya savaşı sonunda parçalanacaklardı. Britanya'yı bir sure en büyük guç olarak tek başina bırakan bu savasm diger bir mahsulu de, Osmanlı topraklarıtıda kurulan Suudî Arap devletidir. Resimde, İngiltere Kıraliçesi Elizabeth ve S. Arabistan Kıralı Faysal eorüluyorlar. Japonva ise, imparatorun çücunu kavbetmesi icin tkinci Dün\a Savası kavbedilınreve kadar beklemek zorunda kalacaktır. ızım Anadolu Ihtılâlı \a da Ibtıklal Savaşı, teokratık temele da\anan bir hukümdarın, halk ırade^ı karşısında ka\bolmasına en ıyı ornektır. Fakat bunun da. dunyanın* geçırdığı değışıklıklerın ve 1 ıncı Dunya Savaşı sonrası buhranın n bir eserı olduğunu unutmak herhalde hatah olacaktır. Genel Sü^>al akımların dışında kalarak, sadece ıç olayların eserıvmij gıbı devrımlerı degerlendırmek, hatah veya eksık sonuçlardan baska bir şey getırmeyecektır. Unutulmaraası geıekir ki, 1 incı Dunya savaşı sonunda yok olan tek ımoaratorluk O^manh Devletı olmamıitır. Avusturya Macaristan da, bu savaş sonunda parçalanm'ştır. Tahtlara karşı dovuşen koltnklar içın, günümüzün problemi ise, askerî darbelerdır. OzelIıkle gelismekte olan ulkelerde belıren bu askerî darbc salçını ise, herhalde ilerıdekı ka\ saların baslançıcını teskil edivor.~ S O N Bu yazı serısı hazırlanırken yararlanüan eserler şunlardır : Sıyasi Doktnnler Tarıhı (G. Mosca); The Western înteltectual Tradıtıon (J. Brono\«.skı, B. Mazlısh); A. Shot Hıstory of the World (H G. Wells>; A. Hıstory of Europe (H. A. L. Fısher), Medıeval Thought (G. Leff), Three Who Made the Revolutıon (B. D. Wolfe), The Makıng of Modern Russıa (L. Kochan), A. Hıstory of Modern Japan (R. Storv), Ihtılâller ve Darbeler Tarıhı, Modern Hı»tory. İ M 271 SIRA 84.06.40 18 KOTA TAHSÎSLERÎ ALINIR. Tel: 48 26 96 (Manajans: 1159/5380) B Bond İ STA N B Acılı« P r o e r a m Turkuler Ko\Qen RoDortai Kove Haberler Istcdıci''iz Turkı.Ifr Haberler vc Hava D u r u m u I ^ u n b u l da Bueun K Ilanlar \ e Haflî Muzik B u Sabah Sızınle Pasadobleler Sabah S a r k ı l a r ı DoKtorunuz Dı\or M P ı \ a n o Soloiarı Cenule Ce\her Cıcek'ten Turkuler 09 45 Sevılen Melodıler Besllsl 10 00 Muzık Kulusu 10 15 Eserler A r ı ı a â a n l a r 10 25 Ekrem Varol d a n Sarkılar 10 40 Arka^ı Yarın 11 00 Kısa Habcılcr 11 05 Spbah K o n i t ı l 11 55 C.2.m Mclodılerl 12 00 Bu Haftd Dmleveceklerinlı 12 10 Kucuk Ilânlar 12 15 Dıvdn Sa7i Bafilama v» Curadan 0 \ u n Havaları 12 "Î0 Beraber ve Solo Sarkılar 13 00 H?b< rler. Resmî Gazetede Bueun 11 20 Halıf Muzık 13 30 Reklâm Procramları 15 00 Cumartesı Konserı 15 30 Genclık Saatı 15 40 Yuksek Osrotım ve Sorunları l î 5 0 Rıza Rıt ten Sarkılar ie 15 Mac Naklı 17 00 Kısa Haberler ve K tlânlar 17 05 Anadolu Efanelerı 17 25 Yıırdun Se^l 17 50 Reklam P.ogranıları 10 00 Haberler ve Hava durumu 1" 40 Kucuk Ilânlar 19 4"> F Turkan dan T u r k u l e r 20 C) Tı.rk Tı\atrosu 20 30 Lâtın D u n \ a s ı n d a n Melodller 21 00 ReceD Bırgıt ten Sarkılar 21 15 Sızın Sectlklfrmız 2155 24 Saatın OIa\ları ve KUcuk İlânlar 22 00 Reklâm P r o e r a m l a r ı 22 45 Haberler ve Ha\ a d u r u m u 23 00 Genclerle Basbasa 24 00 K?Danıs I S T \ \ B l ' L IL RAD1OSU 1155 Acilıs \ e P r o e r a m 1^00 Sızın Icın 12 10 Mınvatur Muzik 13 00 Sevılen Sesler 10 10 Lıed Saati 14 00 Tatıl Melodılert 14 30 Koncertolar (Koncerto Saatıl 15 00 Ca7 Muzıâı 16 00 Cumartesı Konser! 17 00 Cav Saatı 1™ "0 K u c u k K o n s e r 18 (V) I v ı Aksamlar 18 30 Senfonık Muzik 19 30 Aksam Konse*ı 20 15 Genclcrn Se\d'kleri 21 00 F ı k r a l a r ve Muz k 21 "0 Her Ulkeden Ha'k S i r k ı ' a r l 22 30 Ldtın Anelıka Melodılerl 22 45 K a r ı s ı k Sololar 21 30 S»\ılen Sarkıla24 00 Gece Yarısı Icın 00 30 D j n d e n Bueunden 01 00 P r o s r a m v e Kaoanıs 06 25 06 30 06 45 07 00 07 05 07 30 07 45 07 50 OŞ 00 08 20 08 40 09 00 M 10 09 00 ÎÇJGILENIG .peiTEBA 1 23 456789 1 2 1 1 3 ~m F 4 5 6 8 9 »4, Garth r«y» SOLDAN SAGA: \vi 1 Gok olaylannı incelemeye yarıyan âletlerden. 2 «Reyıni saadıgın ıjine fırlatan» anlamına ıkı soz. 3 Bır elma ve uzum çeşıdı. 4 Erkek kışi evlenmeden bu durama grremez, bügın. 5 Dunyanın denıze en çok su boşaltan akar suyu, çetın ve buyuk denız kenarı taşlarının yarısı 6 Yaşlanmaya ve kuvvetsızlenmeye baslamış taşıt hayvanlarma boyle denılır. 7 Bırıru mâ nasız ve mantıksız yoilardan bulduğu bahanelerle aldatıp vakıt kazanmaya çalışma. 8 Bır emrın tersı, «kalıtesi duşuk eşya» anlamına ıkı soz. 9 «Parıltı ele geçır1» karşılığı karma bır emır, bır harfın okunuşu. i 1 ] ""• nM n 1• 1 sada bır şehir. 7 Bır meml»YUKARIDAN AŞAGlYA: 1 Orkmosun parçaları kon kette turızmi gelıştırecek vasıtalardan eskıden dı:arıdan ıthal serve kutusu ıçıne yerleşınce bu 1 e t u g ı m u ş u n d l 1 23456789 auı alır (karma soz). 2 Ses . L "' ' ' se \apıp ıhrag lenme edatlarından, gorme nımeittığımız madtınden yoksun kımse, benzer ve,1elerden. 8 ya hayat arkadaşı 3 Bır has;ocuk ayakkabı talık 4 «Geruşlıği fazla olmı^ı çok kotu hajan bacak ucu» karşılığı üç soz. 'alarda srtele5 Ge\ezelere sık sık verılmesı ıenlerden 9 gereken emırlerden, «gosterdığım îazetelerdekı u yerde» anlamına bır soz ve bır(»•>•>• zunca fıkır yaedat. 6 Durtuşturup ıten, Fran zısı. DUNKt BULMACAMIN HALİ£DtLMlS güKlJ NAS1L HALLEDILECEK Yukarıdaki rakamlı bulmacada sadece 4 tane anahtar (iptıcu) ve 8 Une sonuç vardır. B < > s alan 12 karcnin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bolme işaretlerine dikkat ederek soldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gösterileo sonuçlan bulunuz. Biraz vakünizi alıt ama, boş vaktinızi ho$ça geçirmiş olursunuz. l TIFFANY JONES Arkadaş Islıkları 35 « Eşeklere ıçınlse?» « K u r t l a r a , arslanlara, kaplanlara karşı k o r lar1. Osman b e y d u ı u p d u r u p g u l u y o r d u . • F a r e l e r • dedı. «Kedı karşısında bıyıklan bıle o y n a r değıl m ı ? Şoyle, m ı t mıt.. F a k a t h â r ı k a olur, h a ? D u s u n u n ' Kocaman kocaman kedıler, k a r ş ı l a r ı n d a ufacık f a r e l e r . F a r e l e r saldırıyor, kedıler gerı gerı k a ç ı j o r l a r ' » Kafasma fena takılrmştı. • D u n y a n ı n b u t u n farelerıne ıçırılse, k e d ü e r l e b e ' k ı de y e r değıstırırlerdı...» « Nasıl yânı?» « F a r e l e r kedı, kedıler de fare olurîardı. A r tık m s a n l a r farelere kar5i kedı değıl, kedılere karşı fare beslerlerdı. Ne iyı. Yazık degıl m ı fareleıe" 1 Bı raz d a kedıler fare d e h k l e r ı n d e \aşasın:> Ortahaf sıkılmağa başlamıstı. E h y l e Oynattı gahba" 1 . d e m e k ıstedı O, hıçbir şeyın farkında değıl, boyuna konuşuyordu: « V a n kedısi değil, belki Van faresi.. belkı de bır gozlerı yeşıl. b ı r gozlerı mavı olur Ne g u z e l ! D:zınıze çıkarlar, b o y n u n u z u yalarlar. A m a bır de kedı tıkırtısı üujTnasınlar. S m e sıne gıder, bırden a t ı h r l a r kedılerın uzerıne. O zaman, o zaman ışte » « Bi y u d u m daha al da bak. b u s b u t u n dalgaya duşeceksın'» Nasu?» « Kafan ekspres gıbı çalışacak Sonra, evde h a nıma • Cıddıleşt:< Hanıma?» « Postanı k o y a r s ı n ' » Uzun uzun d u ş u n d u Sonra elı bardağa uzandı, aldı. Ilkınkı gıbı çekımser değıl dı artık Kuçuk bır y u d u m . U s t u n e turşu, bır parça pastırma . Ortahaf ona d i k k a t etmez g o ı u n u y o r . ?ma gozden de k a ç ı r m ı j o r d u . Islanbuldan, Istanbuldakı takımından, b ı r başka b u y u k Istanbul k u l u b u b a ş k a n m ı n transfer teklıfmden bahsedı>ordu. Bahsedıyor değıl, kesıyordu. Besbelhydı b u Adını ettığı buyuk k u l u b e gırmemek ıçm delı olmak lâzımdı C u n k u anlattığına gore, burada a l m a k t a olduğu paranın ıkı katından başka, yatacak yer, ustbaş, ayakkabı. ı , çamaşın B o z m u y o r d u m . î n s a n l a r d a n boylesıne palavracıların atmasyonlarına t a ş koymanıanın, o ınsanların dostluğunu kazanmaya yarıyacağını oğrenmıştım. Ortahafsa benı, kuzu gıbı d ı n l e r gorunce coşmuş da coşm u ş t u . Inanmıyor, ama d ı n h y o r d u m Bır ara baktım, Osman beym elı rakı bardağına uçuncü sefer uzandı. Aldı. Dıktı. Bardağı yerine adam adam koydu. Bır parça turşu, bır pastırma .. Ortahafın da gozanden kaçmarmştı Bacağıjla bacağımı d o r t t u usullacık. Sonra Osman beyın dorduncu y u d u m u . Ortahaf b a r d a s a y e r ı d e n rakı koydu, sulandırdı. r D c d u n c u y u d u m d a n =onra Osman b e j ı n elmacık k e m ı k l e n kızarmağa, gozierı suzulmeğe başladı. D e r ORHAN KEMAL MdllCOÇOğlU | konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU BEYAZGOL A N K A R A 06 25 06 30 07 00 07 05 07 30 07 45 80 00 08 05 0S 10 08 40 09 00 09 20 09 35 09 40 10 00 10 20 10 35 10 55 11 15 11 30 12 00 12 15 12 25 12 20 13 00 13 20 13 25 13 30 14 00 14 15 15 l î 15 20 15 35 15 50 16 ' 0 16 55 17 00 17 50 19 00 19 40 19 45 20 00 20 15 20 35 20 25 21 00 21 05 2125 21 "îî 22 05 22 25 22 45 2" 00 2^ *~, •>' 00 Acilıs. P r o e r a m Cunavdın Kc\e Haberler Ce=.tlı Seslerden sarkılar Haberler ve Hava durumu Sabah MuzıSı Ankara'da Bueün Kucuk Ilânlar Her Telden Baelama T. Oyun Havaları Hafıf Muzık Sabah Konser! Kısa Haberler ve K llânlar Arkası Yarın Muze'her Guverden sarkılar Muzaffer Akeun'den turkuler Melodıden Melodıve Zıva Teskent'ten Sarkılar Cocuk Bahcesı Konser Saatı F Turkan'dan Türküler Kıbrıs Saatı Kucuk Ilânlar Semanat Ozdenses ve \îustafa S a s v a s a r d a n S a ' k ' l a r Haberler. Resmi Gazetede Buean Plaklar Arasmda Kavın Mekturları Kadınlar TODIUIUİU Cocuk Bahcesı ReklâTi Profframîarı Kısa Haberler ve K ılânlar Haftanın Proeramı Genclık Sra»ı Haftanın Turküler Dılek Kutusu Kısa H=ıberler v e K Uftnlar Cocuk Saatı Reklam Proaraml^rı Haberler v e Hava Durumu Kucuk Ilânlar Ahrret G Avhan'dan sarkıl Hafıf Muzık Kutlu Pa\aslı'dan Sarkılar V Doâu dan Cıean MüzıSl Uvkudan Once ı 24 Saatm Olavlan ve K ü ) cuk Ilânlar Zulme Karsı Turk Vu'ieı Ozel Proeramı Cesı f !i Muz ; k TBAIM Saatı İTlku YurukoSludan Turkıller HaberVr ve Hava durumu S v m Sectıklerıplz G»ce Varl c ı~.a Dn*ru Ka'anı; ken j e n ı bır g u l m e t u t t u r d u . A r d m d a n da « E e e e y U uçuyorum be'»ler. Vakıt akşam paydosuna doğruydu. Ortahafla ben, bır de Osman bey rakıyı bıtırdık. Ortahaf çektı gıttı. Masayı temızledıkten sonra O s m a n b e y l e çıkacaktık Şef ın masasma u ğ r a d ı k : « Eyvallah â b i ' . O h â l â u s u l usul d e m l e n i y o r d u . ö n u n d e k ı kocaman deftere oylesıne kapanmıştı kı, d u y m a d ı bıle. Osman bey yolda hafifçe yalpalıyordu a m a besbelh y d ı eskı Osman bey olmadığı. Sordum: « Sensen'ı aldın mı?» c Aldım..« dedı. D u r a k l a d ı : « Almasam nâolur?» « Hanım?> « Hanım m ı 9 Boşver yahu sen de'» Yalpaladı. K o l u m a t u t u n m a s a duşecekti. H e m e n oracıktakı b ı r k a h v e y e soktum. Keşke sokmasaynuşım' Kahve k a l a b a l ı k t ı . Sağda solda ıskemle a r a n d ı k , y o k t u Ustelık k a h v e n i n radyosu d a sonuna k a d a r açılmışü. Osman bey avazı çıktığı k a d a r bağırdı« Garsooon'» Herkes dondu, baktı ama o hıç bir şeyın farkında değıl. Garsonsa koşarak geldi: « B u y r u n âbı'» « Kes o r a d y o y u 1 » « E m r e d e r s ı m z âbı!» Koştu. Tuhaftır, k a l a b a h k kahvede tavla, iskambıl. domıno o y n a m a k t a o l a n l a r d a n p e k çoğu o y u n u bırakmış. h a t t â iskemlelerinden kalkmışlardı. Yaşh b ı r a d a m kasketıni ç ı k a r a r a k yaklaştı: « Beyefendı b u y r u n o t u r u n .» Osman bey teşekküre falan luzum gormeden, sert adımlarla gıtti, yaşlı a d a m d a n boşalan ıskemleye k u r u ' d u Bu arada. yaşlı a d a m m a r k a d a ş l a n d a iskemlelerinden kalkmış. masayı bize bırakmışlardL Ben de geçıp o t u r d u m . Osman bey gine g ü r l e d i : « Garsooon'» Garson tâ ocaktan: • Efendım beyim?» « Gel b u r a y a ' » Radyoyu kısmak değıl kapamıs, garson saygıyl» koştu: « B u y r u n ! » « Ne burası?» Garson sağa, so!a b a k m d ı ş a ş k ı n h k l a : « Kahve» dedı. « Mâdem kahve, bız de müşteriyiz . Ne diye gelıp sormuyorsun n e içeceğımizı% « Gelecektım beyım, soracaktım.. » • Yoksa mustetiye benzetemedm mı?» « Estafurullah beyım. Tobe vallaha . » « Fazla konuşma Bana bır sâde ama, cezve iyice >ıkansın a n l a d m mı?» (Arkası var)