Katalog

SAHİFE DÖRT 23Şubatl967 CÜMH" Ankarada 1920 lerin ilgi çeken iki kadını Fikriye vf Halide Edip Hanım Mustafa Kemaî Paşa'nın evınde ev islenm, Paşanın kuzmi .Fıkriye Hanım ıdare ediyordu. Eşımle onun zıyaretine giderdik. Uzun boylu, düzgün vücutlü, kestane saçlı Fıkriye Hanım, ka ra gozlerinin tatlı, yumuşak bakışıvle bende, konuşmalanndan jrevk duyulan zeki bir insan izlenimini bıraktı. Bız ona yolculuğumuzdan, Ankara'daki yaşayışımızdan soz ederdık. O da, kuzeninih her zaman meşguî oluşundan, çok çalışmasından ve az dinlenmesmden soz eder: Saglık durumu pek de iyi değil, o ise bu çalışmalariyle kendıni tuketıyor, dıve yakınır ve bu hal onu çok uzerdı. Fıkriye hanım, Mustafa Kemal Paşanın yanında, Paşanın işlerinin çokluğundan ve sa#!ı|mdan soz etmeğe kalkıştığı zaman, Paşanın can sıkmfısiyle yüzünü bu ruşturduğunu, Fıkriye Hanımın da konusmasını kestiğini fark ettık. Fıkrive Hanım, eşim Sofya îlnıçna ile arkadaş oldu v e bırkaç kez tek başına bıze geldi. Fıkrıye Hanım sehırde yuzu kapalı dolaşırdı. Ama, elçıliğe girınce çarşafını çıkarırdl. Kendısi bıraz Fransızca bılırdi. Elçiliğe Çevlrmensiz gelirdi. Mustafa Kemal, ma nazik davranır ve güler yuz gösterirdi. Oeviren: H. ÂLİ ED Toplüm kadını Halide Edip Hanım Bir gun esimle beni, Türklye Buyük Millet Meclisi îkinci Başkanı Adnan Beyle eri, vazar ve toplıun kadını Halide Edip Hanım ziyaret etti. Benım Turkiyede bulundu|um yıllarda Adnan Beyin önemli bir roiu yoktıı. Sorumlu Bakanlıklar (îçişleri Bakanlıgı ve Saghk Bakanhgı) etmis olmasma rağmen oldukça renksiz bir kişiliği vardı. Sonralan, Tıirkiye dısındaki hayatı, onun milll kurtulu? hareketine karşıtljfmj ve yıkıa çalışmalannı meydana çıkardı. Orta yaşlı, Mlturlü. enerjık bır kadın olan e?ı Halida Edip Hanımın hayatı oldukça enteresandı. Halide Edip, kızıla çalan saçlariyle, koyu gri gözleriyle, dı? görünüşünde çekici bir kadındı. Bir toplum kurulusu olan «Turk Ocağı.na seçilmis ilk Turk kadını olmak gıbi bir özellığı de vardı. Halide Edip Hanım, pedagojik çalısmaları olan kabıhyetli bir yazardı. Birinci Dunya Savasında hemşirelik etraistı. Politik gö ruşleri bakımmdan, Genç Turk Partısı «Ittıhat v e Terakki»nın liderlerine, ozelîikle; Cemal Pasa i!e Talât Pasaya yakındı. MİI11 taassuba, Ermeni hareketine, aktif oJarak karşı koymustu. Daha ilk gunundenberi fürkıyenın bağımsızlığı içın yapılan mü cadeleye katılmış, emperj'aliz me karşı olan goruşlerıni açıkça savunmuştu. Yabancı istilâcılara ve Padişah îdaresine karsı yaptığj «ıddetle roücadeleden öturu, îngılızlerin israriyle, Padışah mahkemesi taraiından olum cezasına çarptınlmıştı. Istanbul'dan Anadoluya kaçmak zorunda kaldı. Orada gonullu olarak Mustafa Kemal'ın ordusuna katıldı ve Yunanlılara karşı savaştı. Karşılıklı komplmanlardan ve halhatır sormalarından sonra polıtık konulara geçtık. Adnan Bey daha çok susuyordu. Bız Halide Edip Hanımla konuşuyorduk. Sovyetler Bırliğı uzeri ne oldukça bılgısı vardı. Emperyalistler üzerıne aramızda tartışma ba?ladı. HaJide Edip Hanım, Birleşik Amerika'nın, hiçbir ard düşunce beslemeden herhangı bir politik ve ekonomik baskıya ba? vurroadan, Türkiyeye yardım edebileceğini ıddia et ti. Bunun için de Türkiyenın Amerikan mandasını sağlamağa çah?ması gerektiğıni ıleri sürdii. Halide Edip, Birleşik Amerika mandası sağlandığı takdirde Amerika'nın Türkiyeyi Ingüiz baskısına karsı savunacağını da söyledi. ve emperyalızmle savaş, onun gucünün dışında ıdi, Kocasıyle bırlikte îngiliz liberalizminın ka natiarı altına sığındı. mez sartına bağhhk a taşıdığını soylemısdı. J Kemal o zaman, Amerik; dasına olan bu eğilimle a Türkiye uzerinde /.merîkan mandası fîkrî Türkiye üzerinde bir Amerikan mandası kurulması tartjsma Jarı, daha «Müdafaai Hukuk» Sivas kongresinde ortaya çıkmıstı. îtilâf Devletlerine galıp gelmek umutlannt yitiren Siva» kongresinin aralannda Refet Pasa, Bekir Saml Bey, Hauf Bey de bu!unan bazı delegeleri, Amerikan mandasını «.kötülü£ün az kotüsü» «ayarak bu görüsü ortaya atmıjlardı. Onlar bu görüşü savunurlarken, Erzurum ve Sıvas kongreleri kararlannm 7 nci maddesine dayanmakta idiler. Mustafa Kemal Pasa, hemen, ozaman, bu paragraftn, Türkıyenin hangi devletten gtlırse gelsin, aadece bilimsel, endüstriel ve ekonomik yardımlan kabule hazır olduğunu, aına, bunun politik ve millî bağımsızlık, toprak bütünlüğü vaz Ben, Amerikan eraperyaüstlerinin Türkiyeyi, en ajağı Avrupa emperyalistleri kadar esaret altın» almağa kabiliyetli olduklarını söliyerek onunla tartıştım, bunun üzerine Halide Edip, BirJe?ik Amerikanm Filipinlere yar dımını örnek olarak ileri surdıi. Ben de kendısine, tarihin, bu yardımın bedelinin ne olduğunu gosterdiğini: Fiüpinlerin tamamiyle Amerika'nın boyundurugu altına girmıç olduğunu soyledim. Hahde Edip'in bel bağiadığı Birleşik Amerika'nın «hiçbir çıkara dayanmıyan» yardımJarının neye mal oldufunu, simdi Îkinci Dünya Savaşmdan sonra, goruyoruz. Halide Edip Hanım tipik bir burjuva toplum kadını ıdı, 2aman sınavım veremedi, Millî Kurtuluş hareketi, Derebeyükle Gn. M, V. Franz» (1885 . 1925) ti ve bu teklifleri şiddetle r detti. Mustafa Kemal'in o manki düsüncelerini «imdi tırlatmamız, yerinde bir dav nıs olacaktır. YARIN Mustafa Kemal Sovyet EJçiliğinde Yabanct Istilâcılarla jiddeöe mücadele eden Halide Edip Hanım Dişj Bond MODESTV BLAISE Acılıs. uroaram Turkulerttcidi(U Konusma Turkuler eeçıdl (S) Kove haberler Sabah melodılerf Haberler ve hava durumu Kuctık ilânlar Studvo G'den Istanbulda bu«Un Hafıf muzlk Muziklı ovunlardan Gltar soloiarı Cesıtli devirlerde kadının durumu Sukran Doruktan tarkılar Fransadan vankılar 4 ses. 4 sazdan turkül» Müzik demetl Pratik blİKİIer NHılkat Culhadan farkılar Arkası varm Kısa haberler Sabah konserl Ooeret melodilerl Kucuk ilânlar Saz eserlerı Incl Cavırlıdan sarkılar Nidâ Tuiekeiden türküler Haberler. R G. de bueun Studvo G'den Reklâm pro^ramîarı Irfan Doemsozden «arkılor Dans rnuzıu Saz eserlen Melodlden melodlve M Kemertastan turkület Kısa haberler Eâitim radvosu Coculc bahcesi Hafıf muzik Kısa haberler Karma fasıl tooluluiu Reklâm Droeramlart Haberler ve hava durumu Kucuk ilânlar Radvo hafıf muzik orkestraM Günumuztm melodllert Istanbulun sesi 24 saatm olavlan ve K,liânl»r Kadvo tıvatrosu Reklâm Droaramlan Kucuk Uânlar Haberler ve hava durumu Caz severlerle b*sba>a KaDanıs ISTANBUL IL BADVOSÜ Acıhs v« proaram Sızm icın Kucük konser Ivi aksamlar Senfonık muzik Cesıtlı melodıleı Ak«m konserl Genclerle beraber Klâsık Batı muzıö düüeyid isteklerı Cıean melodUeri Gece kon»eri Caz muzİRi Muzlkaller Gece varısı İCİB Hafıf muzik Prosrara ve Jupanu BULMACA 123456789 söz). 2 Bır edat, avuç içi. 3 Tersi yirmi dört saat öncekl ssatnan parçasıdır, Müslümanlarm zengin olaniannifi her j^l malının kırkta biri kadar falcirlere bağışta bulunması işi. 4 Herhangi btr l?e kanşma teşebbüsünde buluna mama (ikl söz). S ~ D19 elbiselerimizden biri, çevrilince bazan yurdu korumak için döktllen kutsal bir şey belirir. 6 «Esas deniz suları yükselmesi olayı» karşılıgı iki söz. 7 Gösterişi sevenlerin ya$ama tarzlaruıda ta bik ettikleri m ± 2 1 4 5 678 9 balâgalı balleı den. 8 Haj vanlara mahsu besi maddeieru aa maa den, çocuk ye 1 ÖCK3 3EI meğinin yansı 333 B raao 9 Herhangi bir Ulke şehır veya kasabaya Dflnlrt) buUnacnnın adımrnı atan (ib»ll»<Jflmt» ki söz). Garfh Tiffatiy Jones JIFFANY JONES SOLDAN SAĞA: 1 VılİArdan beri savaşa sahne olan Vietaamın bulunduju bölge (ikl söz). 2 Istırap çeken, seslenme edatlanndan. 3 Birine cAllah» ısmarladıjc!» deme h&reketi. 4 Dişi degil, tteerinde durulan herhangi önemli konu. 5 Söz ve bareketlerdekl incelik ve Kibarlık. 6 Ortada gorunmiyen üçüncü kl$i, tekaüt edılmış memurun iki başı, bir çeşıt cımnlik: ve naasraftan kaçuıma suretiyle kazanca erişme hırsı. 7 Herhangi bir şeyl ateşe tutup alev veren, Afrıkada btr ülke. 8 Başkasının fikrini kabul edip izınde yürüyeraeme. 9 Çabuk parlayıp palavra savuran, güneş dogmak üzere iken ilk aydınlanan yer. riJKABIDAlV AŞAĞ1YA: 1 HtUtümetler kendilerinin mevkiini sag'lamlaştırraak için bazan Millet Meclislerlnden bıma başvurulmasını isterler (karma DÜNBTC BUUMACANIN HALLBDtLMÎŞ ŞEKL1 NASIL HALLEDİLECEK lukandaki rafcamlı balmacada sadece 6 tane «nahtar (ipaea) v« 6 taoe IODOC vardır. B05 olan 12 kareoio içine 1 den 9 a kadaı nyfnn bbw rakam kojrank ve (opUma, çarpma, çıkartma, bolnıe isarefJertne dikkat ederek toldan sağa ve ynkandan ajağıya bnlmacada eösterüen •onoçlan buJanuz. Biras vaktinizi aJır H M , boı vafcfioizl bogça jeçlrnrij olursnooz. /ISKveÖLüM 72 Yalmz, Bn. Wardle konuştu onunla. Şu var ki, yakaladığı herkesle konusurdu o. Cecily Saunders de, bir dansı bitırdıkten sonra, duruyor, onu kolundan tutarak, o kaba, sınırli, aceleci konujmasıyla onunla bıraz çene çahyordu; ehnden kurtulamadığı butün erkeklere doğru gözierini devire devire, boyuna konujuyordu. Boru çaian Arap yorulmak bilmez tayfasını yeniden dizgınden kurtardı, sundurma da gene kenetlenmiş çiftler halinde parçalandı. Margaret Powers, Madden'Ie göz göze gelmeye çalısarak, ona el etti. «Ben gidiyoruns» dedi. «Şu punçtan bir kadeh daha içecek olur?am...> Dan» edenlerin arasmdan kendilerine yol açarak geçtiler, Margaret'in gitraesini istemiyenler süruklenip geliyordu ama, o dırendi, onlar da is* temiye istemiye «gülegüle» dediler, el sıkfılar, minnettarlık duyarak. Içîerinden biri bunu sıkıl* sıkıla söze dökerek: «Eski günler gibi oldu tıpkı» dedi. Margaret'io agır, dostça. gulumsemez bakıjı onlann hepsini birden taradı. • DeSîl mi? Yakında gene, insallah. Allahaı»marladık, Allahaısmarladık.» Arkasmdan baktılar kara elbisesi ışık kesiminin ötesinde karanhklara karışıncaya kadar. Çalgı çağıldadı, pirinç borular eridi gitti, na|meyi alçak perdeden acmdırıcı kısık sesler sürdürdii, pirinç borular yeniden alıncaya kadar. Onlar yaklaşırlarken Joe Gilligan ilgiyle: «Valla, içi gdrünüyor» dedi. Âladden kapıyı açtı, hiç de gerefi yokken, Margaret'in arabadan içeri girmesine yardım etti. « Yoruldum. Joe. Gidelim.» Arap şoförün başı üzerine kasket geçirilmi? bir gülle gibi yuvarlaeıktı, uyumuyordu da. Madden yana çekildi; motortın tökürür gibi sesinin vitesin boğuk iniltisi haline gelişini duyuyor, yoldan aşağı yağ gibi kayıp gidişlerine bakıyordu. Powers... kö'r bir çığınhğa kapılmış biri, manevjyatı bozulmuş askerlerin bulunduğu siperin üzerine fırhyor. Powers. Bir tüfeğin alevi üzerine kısaca çakan bir yflz: îstemiye istemiye gelen üıgün bir gündoğuşu altında beyaz bir pervane. XV George Farr'la arkadaşı soda tezgâhtan tepelerinde geri geri gidiyormuş gibi görünen ağaçların altından yürüyorlardı. Ağaçların oîmadığı yerlerde evier heyula gibi, kapkaraydı, ya da yassılmış daha az karanlığm beîli beürsizce ışıltılı türlü biçimleri. Bunların içinde birtakım kimseler uyuyordu, uykuya bürünmüî, şimdilik etten sıynlmış kimseler. Ba$ka birileri bsıka yerlerde ilkyaz cök leri altında dans ediyorlardı: Kırlar, oğlanlarla dans di gövdeleri kı» «X.,JI• • IViliiam FAULKUER «•""»ilfphdetMTlKIN Arkadası: «E» dedi, «tam Iki içimliit içkimlz kaldı.» Hırsla içti. boğazındaki ateşin daha içerilerde sevinçli bir atcş olduğunu duydu, kaslan ateşli b:r istekle kendinden geçiyormus gibi bir tat aldı. (Ktzm gövdesi hazır bekliyor, dar bir göl gibi çırücıplak, bir kaynaktan çıkan iki gümüş dere gıbi akıp gıdiyor.) Dr. Gary kızla dans ediyordu, kolunu boynuna doloyordu, herkes ona dokunabiliyordu. (Bir sen dokunamazsm: Senin aduıı bile agzma almıyor, sen H onu hazır bekliyor, gümüş gibi gdrdün... usulca ikiye ayrılan su gibi ay ışığı onun uze rine vurmuş... mermere d3nmüş, incecik. . hiçbır gölge soldtırraamıs... kasılan kollarmm tatlı ateşi... kolları kasılarak ağzuun kavrayıja hazır karanhğının ötesinde gövdesini Srtüyor..) Hey Tanrım, her Tannm! « Şey, ne dersin birahaneye gitsek de bir şişe daha doldursak mı?> Karsılık vermedi, arkadası bir daha söyledi. George Farr birdenbire, çılgın gibi: «Rahat bırak beni'» dedi. Ötekısi haklı bir kızgmlıkla: «Allah belânı verain! Canını mı acıtük!» dedi. Bir köşebaşmda durdular. Orada bir başka sokak, tedırguı edici bir senlibenlilik içinde, ağaçların aitından karaniıklara doğru uzanıyordu. (Kusura bak ma. Deliyim ben. Kusura bakma bağırdım sana. Senin hiç kabahatin yok.) Ağır ağır döndü. « E, ben eve gitsem. Bu gece hiç kendimde değilim, Sabaha görüsurüz.» Arkadaşı onun sessizce yaptığı özür dilemeyi kabul etti. • Elbette. Yarm görflşürüz.» Ötekinin cekelsiz karalüsı silinip gitti, bir süre sonra ayak sesleri de kesildi. Bütün şehir, yeryuzu, dunya George Farr'a kaimıştı, bir de üzüntüsüne. Çalg\... ilkyaz gecesinin altında tedirgin edici bir fısıltı gibi bellibelirsiz geliyordu, uzaktan geldiği içın tatlılaşarak; durotur bilmeyen bir can atıj. (Hey Tanrım, hey Tanrıın!) ALTDfCI BÖLÜM I George Farr kın görmeye çalışmaktan en sonunda vazgeçti. Kaç kere bofıma telefon etmisti, en sonunda telefon araç yerine sonuç oldu: Kızı niye aradığını unutmu?tu. En sonunda. kendi kendine: «Ben ondan buz gibi soğudum, ondan kaçaeağım> dedi; en sonunda, ondan kaçarken de onun göriirkenki kadar a a çekmeye başlamı§tı. Böylece, sokakta bir «uçlu gibi saklana saklana dolaşır oldu; Ondan kaçıyor, arasıra onun o çok iyi tanıdığı gövdesini uzakta,: görünce yüreği duracak gibi olu yordu. Geceleri de onu düsünmekten uyuyamıyor, kıvranıp duruyordu, sonra kalkıyor, bir iki şey giyip çıkıyor, kıan karaniıklara «ömtil" »™~ =• ANKARA Acılıs, pronram Kove haberler 07.05 Sarkılar ve oyun havaları 07 30 Haberler ve hava durumu 07 45 Sabah muziii 08 00 Ankarada buırün 08 1)5 Kucuk ılânlar 0810 Her telden 08 40 Kucuk ilânlar 08 45 Mehmet Derra v« GAndl İDekten tarkılar 09 00 Gunumuz Sorunlarımu 09 20 SaDah konsen 09 35 Kısa haberler v» K. üânlar 09 40 Aıkası yarın 10 00 Eâıum radyosu (1) 10 55 Melodiden melodlr* 11.15 Cocuk bahcesı 11 30 Operalardan »eçmeler Oğle müzigl 12 00 Kıbm saatı 12 15 Kucuk İlânlar 12 25 12 30 Huseyin Gokmen T» GIU Batudan sarkılar Haberier. R G. d« buırün Plâklar arasuıda Reklâm uroırramları Cocuk bahcesi Dundar Balkandan sarkılar Bueun icln »eçtıklerimlz Kısa haberler ve K. ilanlar 15 00 Eâıtım radvosu (2) 1610 Plâklar arasında 16 20 Avten Zeneerden Mrkılar 16 40 Bır bando calıyor 16 55 Kısa haberler ve K. ilânlar 17 (10 Ince saz 17 30 Din ve ahlik aohbatl 17 40 Saz eserleri 17 50 Reklâm Droeramları 19 00 Haberier ve hava duruntu 19 40 Kucuk ilânlar 19 45 Yıldız Avhandan türküler 20 00 Uvkudan once 20 05 N Ersozden sarkılar 20 25 Süâhlı Kuvvetler saati 20 40 Lâtin dünvasından miljrfk 21.00 24 saatln olaylan ve K.ilânlar 2105 Neden bövle oldular? 21 25 Turk müziiH Szel Dro«ramj 22 05 TBMM. saatl 23J5 Cesltli miızlk 22 45 Haberler va hava durumu 23 00 Gec« konserl 23.43 Gece y«ruına dofcu 34.90 0S 25 07 00