Katalog

SAHİFEİKİ 3 Haziran 1966 JUMHURtYET ANAYASA BİLİNCİ HAREKETLERİ Prof. Bahri SAVCI ürkiyede, 27 Mayıs Ansyasası üzerinde bir bllinçlenme bareketl başlamıstır. Bu, stmdllik yüksek kamn otoritelerinin ve siyasal parti liderlerinin, Anayasanın mahiyetini teşhise uğraşmalan hareketleri içinde gelisiyor. Bunlarm, çoğunun, «.imdilik yaptığı, Anayasanın hükümlerini tekrarlamakten ibarettir. Bn karara, bazan, Anayaaanın tarihsel ve sosyal gercefini unutan sübjektif ön yargılar da ekleniyor. Bn suretle, Anayasanın muhtevasının gerçeğini kavramak işi bulanmış olnyor. Bunun karşısında yer alanlardan bir kısmı, kamu oyunun tutucu durucu ve henüz tam aydınlanmamış kitlelerinden çekinerek, teşhlslerini perde altında söylemeye ujjrasıyor. Daha açık ve bilimsel bir tehlile pek a n yanasmıs bulunuyor. Bu arada, ordunnn en yüksek komuta kademesi de «ordu nerede?, Liderleri kimin yanında?» dedikodularını kapatmak için pek kesin bir beyanda bulunmuştur. Ordunun, ancak «Anayasanın yanında» olduğunu; ancak, «Anayasanın öne götürücfi yolu fizerinde» bnhındnğuıra söylemiştir. Devlet Başkanınuz da Anayasanın ele aldığı konuların: geçmisin tecrübelerini Te telkinlerini, günümürün ihtiyaçlarmı kapsadığını belirtmiştir. Anayasanın, bn tecrübe ve telkinleri ve bu ihtiyaçlan ilmi bir görüş ve millî bir anlayısla değerlendirdiği için, doğru bir yol bulduğunu göstermiştir. Bu yolun da, safa ve sola saptmlamıyacak bir isükaroet teşkil ettiğini isaret etmlstir. öyle bir kültüre dayata bir toplum haratına ve onun devletine geçmek de, lâiklik yolu lle gerçeklestirilen bu sosyaUeçmeyi tamamlayıcı bir halka teşkil eder. tşte bu durum da, Anmyasayı, sola yatkın kılan bir niteliktedir. III Anayasa, demokratik devlet yolu ile de bir sosyallesme kazanmıştır: Gene yukanda söylendiği uzere, Atatürk miUiyetçiliği Türk halkım, kendi mevcudiyeti ile, kendi haklan ile, kendi birliği içinde yaşatan bir devleti • Cumhuriyeti gerektirmiştir: Türk halkının, kendi mevcudiyeti, kendi haklan, kendi birliği içinde yani istiklâli içinde ya«junasının yolu da, onu, emperyalizmin sömiirgesi ve esiri olarak tutmaktan başka bir yol göstermiyen teokratik Osmanb devletinden kurtarma* yi, demokratik bir cnmhuriyete geçmeyi lonınlu kılmıştır. Bu cumhuriyet: I Siyasal iktidan seçimden çtkararak halka daystmakla; II Siyasal iktidan, içinde türlfl gruplanmalan n örgütlendiçi türlü siyasal ve sosyal kadrolar içinde hatkın denetine bağb kılmakla, bir demokrasi obnustur. İşte, Anayasa, halk nzasına dayalı, halk kontroiu ile bağlı halk çıkarlan ile çevrili bir devlet kurarak bu yol ile, siyasal iktidan sosyalleştinnistir. Bu da halk nzasındaa uzak halk kontrolundan yoksun halk çıkarlannı gerçekleştinne amacına dayamnıyan Osmanlı devletine nazaran «sol» a vatkuılıktan başka bir şey degildir. IV Anayasa, bizzat «sosyal devlet ilkesi» ile erek parti liderlerinin, gerek bn kamu otoribir sosyallesme kazanmış, bir «sosyallesme» olayı telerinin Anayasa üzerindekl bu son duruşTaratmıştır: Kurulan demokrasüıin gerçekten halka dayalı olması. halk ihtiyaçlannı tatmine vönellan, bizce bir Anayasa bfllnei yaratma hareketi mesiyle mümkündür. teşkil etmiştir. Bu harekete, öncii ve zinde kuvHalk ihtiyaçlannı tatmine yönelmiş bir demokvetlerin en rilnaımik bölgesinde yetişmiş olanlardan rasinin temel prensipl de. sosyal devlet Ukeleringelen katkı, doğrusu pek değerlidir. Bn katkı, bizce ,sn biiyflk gerçefi deyimlemektedir. Bn ana dedir. yasa: I Geçmişin tecrubelerine dayanır; tarihin telkinlerinden esinlenir; günümüzfin ihtiyaçlannı osyal devlet ilkeleri ise, flretimin amacını ve karsdar; Hagılımm adaletini tsyfaı ve tesbit islemleri ile, topluma hizmet arn işlemi içinde takınacağıII Bu tecrübe telkin ve thtiyaçlan, flml bir PID davranışlarla gözükür. Bu davramşlann bir görüş içinde müll bir anlayısla değerlendirerek •oayal derlet yaratabilmesl için sunlann olması hiikümler bulnr ve koyar; gerekir: III Bu suretle de, doğru yolu bulmuş olur; bu yol «öne götüriicü bir yol» dur; 1 Her seyden önce uretimi toplum ihtiyacIV Ordu da, ancak ve yalnızca Anayasamn lannın öncelik sırasını gösteren plânlara bağlamr. bu öne göturijcfi yolu üzerindedir; özel teşebbüs ve sermaye bile, bu amaç içinde V Orduyu, bir siyasal kadroya mal etmeye iiretime sevkedilir. Kamu yaran düşüncesinin çok imkân yoktur; Anayasanın istikametini de «saf», Bstün çıktığı yerde de, özel yolla yapılan bu üre«sol» diye niteliyerek onun degerini bir polemiğe tim biçimi, millîleştirilir. İşte bir sosyal devletin kurban etmemek gerekir. gerçekleşebilmesinin ilk şartı buradadu*. II Sosyal devlette böyle bir üretim ile elde e• dilen iktisadi ve sosyal deferler toplamının dağıBununla beraber, günlük polemikler üstüne çıbmındaki asın farklann d* bilhassa bertaraf ekarak, Anayasanuzın gerceğini araştırmamız geredilmesi gerekir. ktr. Uyanan Anayasa bilinci hareketi, bize bunn Bu da: a ) Teni ve âdil bir vergi poütikası Ue, aorlar. b) Yeni ve âdü bir mülkiyet rejimi Ue (mülkiyetin asın temerküzünü önleyici), c) Toprak reformu ile, dağınık ve küçük üretim birimlerini, üretim metodlannda ve araçlannda işbirliğine sevkedeerçektea, Devlet Baskanımnm dediği gibl, rek, hepsine yeter ve üstün gelir saflamakla mümtarihln tecrübe ve telkinlerini ve günumnz kün olur. Türkiyesinin ihtiyaçlannı «ilmi bir görüs» ve «milU III Bu sosyal devlette. insanı ve toplumu bir »nlayıs» İçinde kavnyarak Anayasamıza bakeağdaş standartlara göre tatmin eden nâmütenahl aiıalıyız. O zaman onda, polemiklerin söy .Vonusu hizmetler (örüunek gerekir. Anavasamn bunlan ettiği sağ ve solun üstünde ve fakat bilimsel idrâsaymıştır. kin verdiği bir veri halinde, su «sola ytrtkın» lığı, Bu hizmetlerin görülebilmesl için de ,onlan •u «sosyal muhteva» yi, şu «sosyallesme» yi görgörecek devletin gelirlerini arttırmak gerekir. Bumemezlik edemeyiz, nun için, devletin, yalnızca, özel teşebbüsün fazla I Anayasa, «müll devlet» kavramı yolu lle kâr bulmadığı için girişmediği alanlarda değU, kenbir sosyalleşmeyl gerçeklestlrmiştir: Geçmism tet> disine kâr getirecek alanlarda da üretime geçmesi rübeleri, Turkiyede bir dind kozmopolit devlet yegerekir. rine, bir lâik mUIl devlet kurmayı emretmistir. İşte Anayasamız, uretimi • dağüımı düzenlemeBu milHyetçilik, dincüik mukaddesatçüık • ırkçıdeki bu dayanaklan dolayısiyle; topluma hizmet hk ötesindeld Atatürk mflliyetçüiğidir. Yanl şu anarn için perekli geliri bulma hususunda öngörlamdadır: düğü millUeştirmeler, kamulaştırmalar, üretime girismeler dolayısiyle böyle bir sosyal muhteva kaBir Cumburiyet kurulmustur. Bunnn dayanaği zanmıştır. Türk halkıdır. Türk halkı, bu Cumhuriyetin sınırlan içinde, her şeyden önce kendi kuvvetine dayanarak, kendi mevcudiyeti ile, kendi hakları Qe, kendi birliği içinde yaşamalıdır. Türk tnilliyetçiliii, nayasamız, bu sosyal muhteva dolayısiyle: Türk halkuun, kendi mülkünü, kendi istiklilini, 1 Kisiyi, aüeyi, meslekleri, iktisadi ve soshurafelerden uzak bir kültür sayesinde kendi kuvyal sınıflan, ekonomik ve sosyal açıdan zayıf görvetlerine dayanarak, Cumburiyet sınırlan içhıde düğü her yerde koruma yolundadır. kurması, yaşatması, geliştirmesidir. 2 Keza, ekonomik ve sosyal açıdan zayıf oBu ise, dinci • kozmopolit • yarı sömürge • duUn böbjeleri de öncelikle koruma yönündedir. rumunda olan, hurafelere dayalı bir kültür içinde 3 Sonra, kişiyi gelismekten abkoyan iktisadi bulunan Osmanlı devletine nazaran, devlet hayave sosyal bağlan, engeUeri bertaraf etme konusuntınm, bizzat devlet denen kurumun halka dayanada devlete açık bir ödev yüklemektedir. rak sosyalleşmesi demektir. tşte Anayasamız, böyle 4 Nihayet, devlete. kişiyi insatı haysiyetine bir milİî devlet kavramı yolu üe böyle bir sosyal liyık bir hayat düzeyine çıkarma konusunda görevnitelik kazanmıştır. ler yüklemektedir. Bu amaçla, devlete sonsuz hizII Anayasa, «lftik toplum», «lâik devlet» kavmetler arzetmeyi emretmistir. Bunun aracı olmak ramı yolu Ue de bir sosyalleşmeye yönelmistir: üzere de, toplum ihtiyaçlannı karşılama görevi geYukanda da söylendiği üzere, Türk halkı, kendi rektirdiği zaman, millUeştirmeler yaparak, o ana istiklâlini • millî devletini hurafelerden uzak bir kadar özel yoUa yapılan hizmetleri devlete mal ekültür ile kurup yaşatacak, geliştirecektir. Atatürk müliyetçiliği, Türk halkınm kendi geleneklerine sa dip, onlardan elde edUecek geürler Ue topluma dabJp olarak yaşamasını, kendi seciyesinden ve te ha çok hizmet arzı yolunu açmıştır. Kisiye; aüerihinden gelen bir kültür Ue yaşamasını gerektirir. lere, gruplara hayat imkânı açmak üzere kamulastmnalar emretmistir. İşte Atatürk mffliyetçiliği bunlan söyler ve Bütün bunlar. sola yatkın olan, sosyaUeşme fakat hemen de ekler: Bu kültür, hurafelerden uyolunu açmış bulunan, bizzat kendisi sosyaUesmis ıak, ama müspet bilim hayatının verileri içinde olan bir Anayasayı meydana getirir. mevcut olan değerlerden ibarettir. Bu suretle bu Bu sol, Sayın Devlet Başkanımızın korktugu kültür, lâik bir kültürdür. Lâik kültür de ancak, polemik solu degildir. O, demokratik mahiyet ile lâik bir toplum yapısı üzerinde kurulmus lâik bir çevrili; demokratik mahiyet ile dolu: demokratik devlet hayatı içinde mümkün olur. mekanizma içinde işleme zorunu ile şartlı bir solİşte, dinci • mukaddesatçı bir açısı olan ve m ö ı dur. pet bilim dışı de|erlere dayanan bir ortam içinde Sayın Sunay'ı da içine aunak üzere Zi Mayısın kunılmuş hurafeci bir kültürden sıyrümak, bir 6., Anayasanın 5. inci yıldönümü dolayısiyle uyasosyallesme teşkil eder. Ondan sonra da, müspet nan Anayasa bilinci hareketi geliştikçe, Anayasabüiın verileri içindeki değerlerle kurulu bir lâik mızın bu bilimsel niteliği daha da belirecektir. kültüre geçmek de, gene bir sosyaUeşmedir. TÜRKiYE'DE PLÂN VE İKTİSADİ KALKINMA Bunlar mı komünistlik? . Başarısızlığın temel nedenleri eçen su üç yılın »onuçlanna, G gunümüzünkarsı olan ve hükojullan kumetin Plâna tutumu eklenince Birinci B e | Yıllık Kalkınma Plânmın önümüzdeki yıllar için tesbit edilen hedeflerinin de gerçeklestirilemiyeceği sö'ylenebilir. Buna ilâveten hazırlığı yapılan îkinei Beş Yıllık Kalkınma Plânınm basarısı için bile gerekli ortamın yaratılamadığı görülmektedir. Plânın, başarısızlık nedenlerine açıklık vermek için, konuyu iki kısma ayıracağız. I. Plân dışındaki nedenler, II. Plâna iliskin nedenler. 8. hlı konusu elabnir: Biri, bu yatınmlann öngörülen hedefieri «sması, öbürü, hedeflerin gerisinde kalmasadır. Öngörülen hedeflere tıpatıp uymasına Plân'ın yeteri ölçüde emredici obnaması engel teşkil etmektedir. Nitekim memleketimizdeki uygulama yukandaki tah mini doğrular yöndedir. özel aektör yatınmları ile Plân'm öngördüğü hedefler arasında karma ekonominin koşullan içinde bile kurulması gerekli sıkı ve verimli bir ilişki hâlen bir türlü kurulamamıştır. Üstelik bu yatırımlann büj'ük kısmı meskene, gayrimenkule yönelmekte sanayi alanlarma giden kısmı ise çok düşük oranları asamamaktadır. Dr. Beşir HAMiTOGULLARI T B I. PLÂN DIŞINDAKİ NEDENLER? A Siyasal nedenler: Bir plânın başan şansı, onu etkili bir tarzda uygulayacak, plân zaruretine inanmış, bilgili, güçlü, istek li, heyecanlı, bir hükumetin varlığına sıkı sıkıya bağlıdır. Plân uygulamasma geçildiğinde memleketimizde maalesef böyle bir hükumet yoktu. Fazladan siyasal istikrarsızhk, koalisyon hükumetlerinin doğal yapısındaki zayıflığı gittikçe artan bir etki yaptı. 27 Mayıs Devriminin, mutlu bir ürünü olan Türk Plânınm en büyük şanssızlığı, hazırlandığı sırada bolca faydalandığı olumlu, itici atmosferin uygulamağa geçildiginde ortadan kalkmasıdır. Gerçekte Türk Plânı, zinde güçlerin, istek ve ümitlerinin bir ürünü, onlann eseriydi. Aslâ partilerin. 1961 seçimleriyle T. B. M. M. ne giren siyasi partilerin, Plânuı büj'ük savunucusu ve âmili oldukları söylenemez. Anılan partiler içinde «yol gösterici» indicatif bir plâna diğerlerine oranla daha fazla taraftar olan C.H.P. ise yalnız başına hükumet kuracak güçte değildi <7V Buna rağmen şayet Plân kör topal da olsa bugünedek gelebildiyse, bu sadece Plânlamamn bir Anayasa kuruluşu oluşuna ve mem leketimizin zinde güçlerinin Plândan yana olması sayesindedir. Plânın başanlı uygulanması ve iktisadi kalkınmanın gerçekleşebilmesi için, vazgeçilmez ön sartlan teşkil eden reformlann, gerektiği gibi veya hiç çıkartılmamı? olması, 1961 den beri hükumetlerin plân ve plânlı kalkmma fikri karşısmdaki tutumunun samimiyet derecesini açkça ortaya koymaktadır. Böylece Plân, hazıı^k^ safhasındaki hüviyet ve anlanjB^^ kaybederek 1965 e kadar gelmiş've 10 Ekım seçimlerinden sonra artık iyice dejenere olarak halk oyu'nu «1datan, halkı uyutan bir vasıta haline gelmiştir. Bugün «Plân revizyonu. maske» altında rafa kaldınlmak istenen Plân, Devlet Plânlama Teşkilâtmna rağmen, öze! şekilde Başbakanlığın, «Özel tktisat Müşavirliğince» yüriitfibnek istenmesi çok mânıdardır. Böylece Türk Plânmın başanlı bir tarzda uygulanmasını engelleyen tüm müşküllerin düğümlendi£i ana yer, Plânlı kalkmmadan yana olan bir hükumetin yokluğudur. Hükumetin iktisadi kalkınmaya giden yollan tıkayan engelleri mutlaka aşması, mukavemetleri bertaraf etmesi gerekirdi. Başka türlü ilerlemeye imkân var mı? Kalkınma hızını arttırabilmek ve Plânın emirlerini iktisadî hayatın her sahasına iletebilmek için, hükumetin aynı şeldlde. bütün organize olmuş trüçlerin desteğini temin etmesi çok faydalı ve gereklidir. Bn azmdan toplumun çoğunluğu Plândan yana, ekonomik ve sosyal, kültürel yenilikten yana olması şartür. Demokrasi içinde başka türlü Plânı başanlı yürütmek mümkün mü? B Ekonomik Nedenler. Birinci BE« Yıllık Kalkınma Plânmın başansmı engelliyen diğer nedenler ekonomiktir. Bunjarın baslıcalan: yatınmlann finansmanı, kredi ve para politikası, kötü işleyen banka sistemi, döviz kıtlıjh gibi sorunlarla ilgilidir. Bundan önce yatınmlann ister kamu, ister özel sektör olsun engel olarak toptan aksadığını ve Plân hedeflerini gerçeklestiremediğinl belirttik. Gerçekten kamu ve özel yaünmlanrun gerçekleşmeme nedenleri değişiktir. Kamu sektörünün öngörülen yatınmları nitelik ve nicelik olarak yeterli bir tarzda yürütememesmin nedenleri, iktisadî Devlet Tesekküllerinin «reorganizasyonunun» yapılmaması ve idari, malî reformlarla kamu sektörünün güçlü bir duruma getirilmemis olraasında toplanmaktadır. Özel teşebbüse gelince; iktisadî kalkmma stratejisinde, özel teşebbüslerin, yatırım yapma, yatırımlarla ilgili karar ye idarede, mutlak karar verme hürriyetine sahip olmalan, Plânm öngördüğü hedeflerle çelişen sonuçlar doğurmaktadır. Bu durumda özel sektör yatırımlan için ancak iki ihtimal ba Bilince katkı G •«>• •>•• Sosyal devlet ilkeleri S •>•*• • ••• • ••• • >•• • ••• • ••• • ••• • ••• • ••• • ••• •••• • ••• •••• ••>• :::: •••• Sosyal muhteva G • ••• •••« B. Fıkflltesi Aıistanı li tedbirlerin ânında alınabilmesi için uygulamayı yetki ile izleyebilecek, özel ihtisaslaşmıs yeni bir departznana siddetle ihtiyaç vardır. B P t A N HAZIRLlGlNDAKI EKSİKLİKLER: Bir Plân Yurt çapında, ulusal bir tartışmanm bir gayretin ürünü olduğu ve ülkenin teskilâtlı teskilâtsız tüm güçleri tarafından kabul ve desteklendiği takdirde ancak, başanlı olabüir. Plânlama, demek ortak gaye veya gayelere ulaşabilmek için ulusu meydana getiren bütün bireylerin, tüm gayret ve çabalarımn birleştirilmesi demektir. Gayri safî millî hasılanm, yılda */o 4, •/• 5, ' i 7, •/• 9 gibi büyümesine bir bakıma imkân verecek KARMA EKONOMİ global bir plân, hazırlamadan önce tesbit edilen bu hedefi gerçekTILSIMİ... lestirecek imkânlar ve an değişiklikler hazırlanmalı, yapılmalıdır. ysa karma ekonominin kuralMaddi ve insana ilişkin her türlü ları içinde bile berrak, fonkaltyapı tamamlanmalı. gerekli resiyonel bir maliye, para ve formlar yapılmah. toprak reiiminin kredi politikasının temin edebileceği etkili vasıtalar, bilgili bir bi değiştirilmesi, millî eğitimin gelişti çimde kullanılmak suretiyle ve ö rilmesi, idari yapının islâhı, çalışma metodunun modernleştirilmesd, zel sektörle bu düzeyde yapüacak yaşama tarzmm düzelülmesi, bilbir işbirliği kanalıyla Plân'm hehassa geleneksel ziraatçılık düşündefleriyle özel «ektörü tutarlı ce tarzmm rasyonelleştirilmesi, böl bağdaşır bir yola yöneltmenin imgesel endüstri istihsalinin degiştikânları vardır. rilmesi gereklidir. Her halükârda özel teşebbüsü, mademki karma ekonomi içindeyiz, Plân hazırlığında, bunlara ilâveönce ikna. sonra teşvik, nihayet ten istatistik ve millî muhasebe cesaretlendirme çevresi içinde, ikgibi teknik vasıta yetersizliklerintisadi kalkmma yolundaki sorumde ele alınıp düzeltilmelidir. luluğunu yüklenmesine çahsılmaBirinci Beş Yıllık Kalkınma PlâKiracılık ve Ortakçılık konusunda kanun : lıdır. Eğer bütün bu işbirliği ve nınm hazırhklanna işçi gibi orga1%3 sayımına före 730 bin'e varan kiracı ve ortakçının durudesteklemeye rağmen özel teşebnize güçlerin katılmamıs olmabüs hâlen iktisadi kalkınma yomunn ilgilendirmektedir bn kannn. E?er kabul edilirse kiraeılık sı büyük bir eksikliktir. Nitekim lundaki sorumluluğu yönünde dav ve ortakçılık söziesmeleri yazılı olacaktır. Kannn ortakçılığı ve bu durumdan şikâyetçi olan Türkranış göstermezse, devletin işte o Iş şunu yazmaktadır: (Türklş, ilk kiracılığı fakir köylü besabın» iyi şartlara baflamak için tedbirler zaman harekete geçerek iküsadî ya beş yıllık kalkınma plânınm hedef getirmektedir. tırımlarmı özel teşebbüs tarafınve stratejisi hazırlıklarında söz saîşsizlik Sigortası Kanunu : dan yaratılan boş alanlara kadar hibi olma isteğine rağmen muvafBu kanun hizmet sözleşmesiyle çalışan herkesi Işslılik sigortagenişletmesı iktisadi kalkınmanın fak olamamıştır* (81. sına baflamaktadır. vazgeçilmez bir şartıdır. KAÇIKILAN FIRSATLAR: Petrolün millileştirilmesi : İktisadi kalkmma ve plSn konuDemek ki iktisadî nedenler fon Petrol arama ve çıkanlması ile ilgili islemler. petrolün bom sunun, sistematik ve halkm anlayetersizliğinden, yani iradî ve gayhattiyle tasınması petrolii antma tesisleri. bn kanuna göre railli yabüeceği tarzda sürekli yaymlan ri iradi yurtiçi tasarruflannm (yabir kurum olan TPAO elivle vapılacaktır. TPAO, sermayesinin taması, halkta iktisadi kalkınmaya tırılabilecek fonlann) yetersizliği, karşı bir heyecan doğurabilir. Ve mamı devlete ait bir milyar lira sermayeli bir kurum olaeaktır bu yetersiz fonlann bile sektörler onu iktisadî kalkınmaya iştiraki Yabancı «irketlerin Türkiyedeki perrol imtiyazlanna son verilearasında irrasyonel olarak dağılıyaratılan bu heyecan kanalı lle cektir. şı şeklinde özetlemek mümkündür. sağlanabilir. Bu konudaki çalışmaBir yandan mali reform; iktisadi Bunİ3nn yanısıra, Türkiye İşçi Partisi, Tasarruf bonolarının kalkınmayı gerçekleştirebilecek bir ların sembolük sınırlarda kalması ve Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununun kaldınlmasına, lokavtın büyük bir eksikliktir. Üstelik 27 yönde çıkanlır, öbür taraftan irayasaklanmasına, vergilerin yeniden düzenlenmesine deginen kaMayıstan sonra bunu etkili bir di tasarruflann, memleketimizde tarzda başarabilmek için de bü nun tekliflerini Meclis Başkanlıfına vermistir. bugün bozuk olan banka sisteminl Gorülüyor ki bu kannnlann içinde kadınlann herkesin malı tün şartlar tamam idi. O uygun islâh ederek verimli alanlara yaolacagma, dinsizliğe. zenginlerin mallanmn yagma edilmesine, Alşartlardan bu anlamda faydalanıp, tmlması temin edilirse büyük iler lahsızhta yönelen taraflar yoktur. halkm yeteri ölçüde »ydmlatıldılemeler yapılabilir. Buna ilâveten ğı iddia edilemez. Plânın başanstz Bu kanunlar tenkid edilebilir; ama efer bu kanunlar komfipara piyasası yokluğu, koordinaslığmda bu noktadaki ihmalin bünistlik sayılıvorsa. eb o zaman diyecegimiz bir şey yoktur. Batının yon eksikliği, kamu sektörünün iyük payı olsa gerektir. Çünkü plân 1800lerde knrdufu cinsten •osyalist partisini I966'da hazmedemidari mevzuat ve organizasyon reve iktisadî kalkınma konusundaki ven bir demokrasiye de, Batılı demokrasi deraek ancak bir yalan formları yokluğu sonucu kötü ışfikirler. halk tabakalannda genel olur. lemesi, kalifiye personet yetarsiziiolarak dünyada ve özel olçrak kıV< ğjnden ileri gelen proje yete*itliği tür yapısı belli olan ülkemizde, gibi aksakhklan da saymak gerekkendiliğinden yayılmamaktadır. lidir. Böylece halk büyük ve ezici çogunluğu içinde «plânlı kalkınma» II. PLÂNA İLİŞKİN ""••••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • . • • • • • • " • • • • " • • • • • • • • • • • • « •• • • • « » « fikrine iyice hazulanamadı. O tngiliz tşçi Partisinin kuruluş tarihi 1893. Aynı yıl Fransa'da losvalistler 50 kişi ile parlâmentoya girmişlerdir. Amerikada »oıyalist tşçi Partisi 1877'de kurnlmuştur. «Alman Sosyalistleri 1175'te partilerinin temelini atmışlardır. 19"uncu yüzyılm ortalannda Batıyı kapsayan sosyalist fikirler 19'uncu yüzyıhn sonlannda siyasi hayatta yerlerini almışlardır. O lamandan bu yana kendi toplumlarının gerçeklerine uygun bir eylem icindedirler. Bugün hiç kimsenin aklına Batı düşüneesini sosyalist kültürden ayırmak deliliği gelemez, ve de sosyalist fikrin yürürlü|e girmedifi bir Batılı demokrasi düşünülemez. Türkiyede sosyaUst partisi 1965'te parlâmentoya girdi. Bu gecikme elbette Tüikiyenin yararına olmamıştır, ve övunüleeek bir sey degildir. 1946da çok partili hayata girdiğimiz zaman kurulan sosyaUst partilerini temizledik. Ve sosyalist fikirsis bir demokrasi kurduk. tşte yirmi yıl sonra bugün, acmacak hallmiz ortada. Radyodaki seçim konuşmalannı dinliyoruz. tşçi Partisine hücumlar, en bayağı cinsten iftira. Anadoludaki seçim kampanyasına bakıyoruz, yasalann güvenliğinde olması gereken sosyalist partisi muharebe mevdanına çıkmışçasına ölüm kalım deTdi içinde Böyle bir ortamda ne seçim güvenlifinden söz edilebilir, ne dogru dürüst demokrasiden... Devlet yasaUn azınlıgın haklarını korumak yolunda tarafsızca yörürlüte konmazsa sandıktan çıkacak oyların itibarlan yok olur. Türkiye tşçi Partisi tek sosyalist partisidir, ama komünistlikle itham edilmektedir. Komünistlik umacısı da çesitli kişilere göre çrşitli biçimlerde tarif edilmektedir. Halk adamı gözünde komünistlik, gâvurluk, namussuzluk. alçaklık gibi bir seydir. Bütün ilkel düsflneelerin önüne geçmek için, tşçi Partisi, komünistliğin Türk Ceza Kanununa uygun gerçek tanımını şSyle yapıyor : Komünistlik; işçi ve köylü sınıfının burjuva sınıfını zorla tasfiye ederek. bir proleterya diktatörlüğü kurmasıdır. Gerçekten 141 ve 142'nci maddeler «Sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üstünde tahakkümünü tesis etmek veya sosyal bir sınıfı ortadan kaldırmak (...) veya devlet siyasi ve hukuki nizamlannı topyekun yoketmek» ten söz açarlar. tşçi Partisi'nin komünistlik tarifi Ceza Kanununun tarifine nyjrnndur. Anayasaya göre kurulmnş, ve Anayasa savunucusu bir partinin de komünist olmasına imkân yoktnr. Üstelik Türkiye tşçi Partisi 5 Haziran seçimlerinden önce Meriise 14 kanun teklifi vermiştir. Şimdi bunlann bazıianndakl eizgilere bakalım : Topraksiz ve ar topraklı köylü ailelerini topraklandırma kanunıı : Bu tasanya göre 500 dönümden yukan topraklar kamulaştırılacaktır. «Toprak Reformu Teşkilâtı. ile «Köy Kurulları» isleri yürütecektir. Yani her köyde bir Kö* Kurulu. köyün fakir köylüiüne toprak saglamak için karar vereeektir. Kamulaştıntan topraklann bedelleri 10 yılda Bdenecektir. NEDENLER • ••• •••• •••• >••• •••• Demokrası içinde A Burada, Plân ve Plânlamay» iliskin eksikliklerle Plân uygulamasına bağlı konulara değineceğiz A PLÂN ÖRGÜTÜNDEKİ EKSİKLİKLER: Gelenekçi Bakanlık ve kuruJuslann yani sıra Plânlama Teşkilâtı gibi yeni, ilerici bir örgütün yaratılması, devlet kurumları arasında olumsuz bir rekabeti ortaya çıkarabilir. Çünkü, hiçbir şey gelenekçi Bakanhkları, yeni başiarma konan, onlardan üstün ve yüksek bir yetki iie donatılmış durumunda olan yeni bir kurulus gönnek kadar çileden çıkaramaz. Bu nokta üzerinde kamu sektörünün tüm organları arasmda Plânuı başansı için gerçekleştirilmesi mutlaka gereken mutlu bir koordinasyon zorunlulugu dolajnsıyla israrla durmak gerektir. Birinci Beş Yıllık Kalkınma Plânınm geride kalan son üç yıllık uygulanmasında, tâ gazetelere kadar yayılan kısır çekijmeler, Plân uygulanmasını epey etkilemiştir. Bir ömek almak için, Maliye Bakanlığı ile D. P. T. arasmda zaman zaman çıkan anlaşmazlıklan hatırlatmakla yetinelim. Bundan ötürü Plânlamanm üst kademeleri ile diğer plâncıların yalnız konularının ehli ve bilgili olmalan değil, fakat a>ru zamanda işbirliği psikolojisine de vâkıf olmaları, teknik ve politik müJâhazalar arasında da etkili bir denge kurabilmeleri bakımından da gerekir. Bilhassa, bu son husus ülkemiz gibi eski ve köhnemi| bir idarî yapıya lahip bir ülkede ve demokrasinin oyunlarına alısık olunmayan bir ortamda özellikle vazgeçilmez önemli bir gerek haline gelmektedir. Diğer önemli bir nokta da, D. P. T. da gerek Plânın uygulanmasını ve gerekse uygulanmanm sonuçlarmı yeteri ölçüd» Izleyip kontrol edebilecek özel bir departmanm bulunmamasıdır. Gerçi D. P. T. da Koordinasyon Dairesi uygulama so nuçlarmı toplamaktadır. Fakat, Plân uygulama sonuçlarmı toplamak ve olduğu gibi kabul etmek yeterli degildir. Toplanan sonuçları iyice değerl endirebilmek için ger çeğe uyu$ yönlerinin etkili bir tarzda tesbiti aksayan taraflann ânmda ortaya çıkanlması ve gerek I inci Beş YUlık Kalkmma PUnını, büyük bir cesaret, emek ve bilgi ile hazırlayan ilk plâncılann toptan ve ondan sonrakilerin teker, teker ve geçenlerde, D. P. T ı müs teşannm vazifeden affı karşısında, halk tabakalannda olaylann 8nemi ile oranlı bir reaksiyonun görülmemesinin nedeni, bizce halkın bu konuda yeteri kadar hazırlanamamasındandır. Şayet halk plân ve kalkınma konusunda yeteri ölçüde hazırlanabilmiş olsaydı, siyasi iktidar üzerinde, plânlı kalkınma ile çelişen durumlann ortaya çıkışında, uyarma. doğru yola yöneltme gibi temel görevüıi daha etkili yapabilecek ve plânm bugünkü kötü âkıbetini bertaraf edebilecekti. îhtilâlin uygun havasmdan yarar lanıp, toprak, malî, idari eğitim, dış ticaret ve bu gibi reformlann yapılamamış olması da büyük bir talihsizliktir. (7) Dr. Bejir Hamidoğullan; L» Planlfication du developpement economiaue en Turqule, PP. 212. These pour le Doktorat fe Sciences Economiques. Paris, 1965. (8) Türkİş; Alrmeı Genel Kn. rul tcra ve Yönetim Knrullan raPorlan, sayfa 33, 714 Mart 1966 Ankara. VEFAT Abdüssemet Ölçer'in esi, Nurettin Ölçer, Yüksel Ölçer ve Şenay Ölçer'in anneleri, Adil Ölçer ve Bedretün Ölçer'in anne ve teyzeleri, Faik Şerafettinoğlu, Hayri Şerafettinoğlu, Nazire Şerafettinoğlu ve Yusuf Şerafettinoğullarinın kız kardesleri, Selver Ölçer'in kayınvaldesi, Tevfik Ölçer'in yengesi. Hayriye Olçer'in eltisi, Gaziantep'in eşreftndan merhum hoca Mehmet Şskir Şerafettinoğlu'nun kızı B E Ş İ R E ÖLÇER 1 hpziran çarşamba günü Hai:kın rahmetine kavuşmuşturCenazesi 3 haziran cuma günü (bugün) öğle namaanı mütaakıp Şişli Camiinden alınarak Zincirlikuyudaki ebedl istirahatgâhına tevdi olunacakör. Allah Rahmet Eylesin. Cumhuriyet 6326 TGDD Mefmesi Merkez Alım veSafım Komisyonu Reisliğinden: Linyit Kömürü Alınacak 1 Kapalı zarf suretiyle 3. İşletmemiz mıntakasındaki depolara yakm İ5tasyonlardan teslim sartiyle 50000 ton linyit kömürü satın ahnacakür. 2 Muvakkat teminat nispeti sartnamede yazıbdır. 3 Eksiltme Ankarada Genel Müdürlük binasında Malreme Dairesirjde toplanacak Komisyonumuzca 17.1966 cuma günü saat 15, de yapılacağlndan tekliflerin en geç bu saate kadar Komisyona verilmiş veya gelmiş olması sarttui Şartnameler Ankara'da Genel Müdürlük binasmdaki Merkez veznesinden, İzmir'de 3. İşletme veznesinden 20, Türk lirası karşıhğı temin edilir. 5 TCDD ihaleyi yapıp yapmamakta, kısmen yapmakta veya tercih ettiği tâlibe yapmakta tamamen serbest&• (Basın 14072/6308) YARiN UYGULAMADAKİ BOŞLÜKLAR • • « MiınıiMmıı»! • ••• • •• • H M N I I H I H I M I I I "3 *«••« ' • •• • • • • • • • • • • • • « • • • • • • • • • * • • ; • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • . J TÜRKAN VİDİNLÜ.K» f VEFAT Selinik eşrafından merhu™ Mehmet İzzet Efendi ve mcrbume MupzaJfer Yenen'ta oSulları MeUhat Yenen'ln e«i. Muaraeı Telal, sanaylcl lamet Yenen, İmar ve İskan Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanı Mlthat Yenen v« Mukaddes Turkay'm kardeşlerl, merhum Dürrü Tesal, Sablha Yenen, Aliye Yenen ve Fuat Turkay'ın kayınbiraderlert, Dr. Sevim Tesal, Merih Dönmezer ve Hasan Turkay'm dayıları, Kaya Yenen, Dr. Gönül Öney, Sevgi Sabuncu, Duygu Aykal, İızet Yenen ve Mine Yenen'ln aıtıcaları Tanımnıj MuhasebecilerdcB Cumhuriyet 6320 ASTRA ampulleri MEVLID Merhum Mustaf* Ntzml D«mJröz aJUesi, annemiz ölümünün kırkıncı fUnfl münasebetiyle S Haziran pazar günü öğle namazını müteıkip Fatib Camil Şerlfinde Kur'anı Kerim ve Mevlidl Serif olcutturulacaktır. Akraba, dost ve hemsehrllerimlzin ve «mı eden dln kardesUrlmlrtn teşriflerinl rlca cderiz. EVLÂTLAKI Cumhuriyet 6335 [lvi'rı\lı llııiii Inıııııiiilıiiiılır Depolama yeri 2000 (İki bin) M2 civarında olan bir bina kira ile tutulmak üzere aranmaktadir. 2000 M2 lik tek bir bina tereih edilir. Fakat daha küçük miiteaddid binalar da nazan dikkate alınacaktur. İlgililerin «Oepo» rümuzu ile PJC 320 Karaköy adresine, açık adres ve varsa telefon numaralarını da bildirerek yazı ile müracaatları rica olunur. Reklâmcılık 2268/6314 lli'inı llliinılı Kııllanılmaya HAFİZE DEMİRÖZ'ün HİKIVIET YENEN 1.6.1966 günü İstanbulda Hnkkın rahmetinc kavusmustur. Cenazed 3.6.1966 cuma günü ögle namazını müteakip Şijli Camlinden kaldırılarak Zinclrllkuyu Asr! mezarlıimdakl ebedl iiörahatgâhma tevdi edilecektir. Tanrınm rahmetl üzerlne olsun. Cumhuriyet «335 KAYIP tzzet Kılıç tarafından verilen 20.4.966 vadeli 227 No. lu 500 Uralık bonoyu kaybettlm. Hükümsuzdür. AU Oo|an Isparta Askerî Satınalma Komisyon Başkanlığından: 1 İsparta garnizonu ihtiyacı için 31. madde kapalı zarf usulü Ue 37.000 kilo taze baş soğan satın ahnacaktır. TahmİTÜ kilosu 90 kuruş olup geçici teminatı 2500 liradır. 2 Kapalı zarf eksiltmesi 13 haziran 1366 pazartesi günö saat 11.00 de Komisyonumuzda yapılacaktır. 3 Evsaf ve sartnamesi Ankaraİstanbul Levazım Âmirliklerinde ve Komifrş'onumu'da »;örülebilir. Teklif mektuplarının ihale «aatinden bir saat evvel Komisyona verilmesini. postadaki eeoikmeW kabul edilme? fBasın 61fi13792'6390) Vâllâ VP koira Sedef adasında tahilde iki dairell mdblell vlllâ, Pento motorlu kotra Müncaat: (3 M 59 K. Enu* Cumhuriyet «324 SATILIK iş Yeri Doktoru Aranıyor Goodyear Lâstikleri T.A.Ş. tzmit fabrikasında KÜnde 8 saatlik fabrika doktorluğu kadrosunda istihdam edilmek üzere, Endüstriyel iş yeri tecrübesi bulunan tercihan tneilizce bilir Dahiliye Mütehassısı alınacaktır. Taliplerin referanslanru havi mektupiarı, ve yeni çekilmis fotoğraflan ile yazılı olarak fabrika adresine müracaattan rica olunur. Reklâmcılık 2294/6312 GÖZÜNÖZÜN EN İYİ DOSTU Umum Mümessillik: Starel Kom. Şti. Bankalar Cad. No. 12 Telefon: İstanbul: 49 11 26 44 64 52