Katalog

KİMYA Wilhelm Ludwig Çeviren: Hüseyin Bezmez Millî E^ıtim Bakanlığınca yayımlanan Oğretmen Kıtaplan serisinde çıkan bu eser Bakanlık Yayınevleriyle bütün kitapçılarda 10. Lira fiyatla satılmaktadır. (Basuı 8427/1989) umhuriyel 42. yıl sayı 14933 KURUCUSU: SUNUS NADİ Telgraf v e m e k t u p adresi: C m n h u r i y e t Istanbul P o s t a K u t u s u : İ s t a n b u l N o . 346 Telefonlar: 22 4 2 9 0 2 2 42 9 6 2 2 4 2 9 7 2 2 4 2 9 8 2 2 4 2 9 9 1 Cuma 25 Şubat 1966 Hıtilâller birbirini kovalıyor^ GANA'da ordu idareyi ele aldı SURİYE'de BAŞKAN NKRUMAH PEKİN'deyken DEVRİLDİ DIŞ HABERLER SERVİSİ DL'VRİLEN BAŞKAN NKRUMAH 3 ayda 5 ihtilâl Gana'daki, talihsiz kara Afrikada geçtiğimiz Kasımdan l>eriye yer alan beşinci askerî hükümet darbesidir. İlk ayaklanma 25 Kasımda Lcopoldville Kongosunda olmuş ve Genel Kurmay Başkanı Mobutu, Cumhurbaşkanı Kasavubu'yu devirerek ülkenin yönetimini «süresiz» olarak ele almıştır. Kongoyo 22 Aralıkta Dahomey izlemiştir. Genel Kurmay Başkanı General Soglo, Başkan Amithy'i koltuğundan ederek ev hapsine almıştır. Bir hafta sonra da, 31 Aralıkta Orta Afrikanın 34 yaşmdaki Cumhurbaşkanı Dacko, Silâhlı Kuvvetler Başkomutanı Albay Bokaso tarafından makamından uzakiaştınlmıştır. Ni(Arkası Sa. 7, Sü. 3 de) iHTİLÂLCt BIRLIKLER DURUMA HAKİM DIŞ HABERLER SERVİSİ uriyedeki durum tamamen aydınlığa kavuşmamış olmakla beraber, genel olarak butun kuzey kesıminde hükümet darbesıne mukavemet eden askeri birliklerin, dün aşın solcu ihtilâlci subaylara Utıhak ettikleri ve bir iç savas tehlikesinin ortadan kalktığı anlaşılmaktâdır. Yeni rejimin durumunu kuvvetlendirmekte olduğunun iki başlıca delıli şunlardır: Q Önceki gün eski «Kuvvetli Adara» General Emin El Hafız'a sadık birliklerin sözcülüğünü yapan Halep radyosu. dünden ıtibaren Şam rad\osu ile aynı programları vayınlamaya başlamıştır. B Halep ve Sam radyoları tarafından yayınlanan bildirilerde. 11 ile 16 arasında sokağa çıkma izni verilmiştir. Her iki radyo da askerl marşlar yerine neşli mü7İk ve oyun havaları çalmaya başlamıştır, müzık sık sık kesilerek bağlılık bıldiren gamizonlann telgrafları okunmak tadır S tek partisi olan Birleşik Halk Partisini kapatarak Parlâmentoyu lâğvetmiştir. umhurbaşkam PeCkin'eidareyi ele Kvame veNkrumahKuvvardığı sırada, Gana Silâhlı vetleri almış memleketin İ İ GN AA N NKRUMAH SIZ Darbe hareketinı sabahın ilk saatlerinde Akra radyosunda konuşan bir albay açıklamıştır. Togo'nun başkentı Lome'ye gelen haberlere göre, bu albayın adı Kotoba'dır. ! Mukaverr.et Mehmet BARLAS krumah'ı deviren Gana, darbesi yalnızca bu 11derln ya da Gana'nın değıl, kalkınnıa çabasına girişmış bütün az gelişmiş ülkelerm çağımızdakı dramıdır. Gana darbesini Nkrumah ve Gana*olmak uzere Ikl açılı bir görüşten ele almak doğru olur. (Arkası Sa. 7. Sü. 6 da) hareketıni polis kuvvetlerıyle birleşerek ba^ ^ şaran Ganj. ordusu, «Bir kısım askerî birliklere» silâhlarmı 13.30 a kadar (Turkiye saati ile) teslim etmelerını, aksı halde hücuma geçileceğini Akra radyosu vasıtasiyle bildirmiştir. p u ültımatomdan anlaşıldığına göre, bazı askeri ° kuvvetler, Nkrumah hükümetine sadık kalarak askeri rejıme dırenme hareketi gostermeye başlamışlardır. Özellikle Cumhurbaşkanlığı sarayını koruyan muhafız alaymın dırenme hareketinm başında bulunduğu anlaşılmaktadır. Nâsır düşmanı GANA'DA DEVBİLEN BAŞKAN Darbeler Az gelişmiş ülkelerde hükümet darbeleri birbirini tovalıyor. îki ay içinde Afrikadaki darbeler, Gana'dakiyle birlikte beşi bulmustur. Snriye darbesinin sayısı ise Hıisnü Zaim'den bu yana 10 u geçti. Bütün bu değişikliklerde ortak taraf, darbenin, ülkelerdeki hâkim kuvvet olan ve hükumetlerin millî savunmadan çok programlarını gercekleştirmek için dayandıkları silâhlı kuvvetlerden gelmesidir. Aslında da böyie olması gavet normal. Zira sömürgelikten yeni kurtulan az gelismis ülkelcrin çoğunda ordu, hem elinde silâhı bulunan, bem de o ülkenin aydın a ınlığını temsil eden bir müessesedir. Ancak burada, iki gündür üstüste gelen Gana ve Suriyedeki hükümet darbelerini alınan haberlere göre birbirinden ayırmak gerekiyor. Ganadaki hareket, sömürgelikten asağı yukarı 10 yıl ö'nce kurtulmns ve Nkrumah'ın karmasık sosyalist, ya da faşizme pek benzer yönetimîne karsıdır. Ve diktatörlüğü yıkmak amacını taşıvor gibi görünraektedir. Hükümet darbesi yapıldığı sırada Kuzey Vietnam ve Çin yolunda bulunan Nkrumah gerçek anlamiyle diktatördü. Ülke, kendine özgü, daha doğrusu Nkrumah'a özgü bir düzen anlayışı ile yönetiliyordu. «Sosyal adalet ve demokratik anayasaya dayanan bir sistem bile bafımsızlığı isleyen devrede totaliter tipli olağanüstü tedbirlere ihtiyac duyabilir. Gerçek özgürlük disıplia olmadan yürüyemez» prensibini ortaya atan ve bunu yeni Afrika ülkelerinin bir kısmına da kabul ettiren Gana lideri, kısa zamanda prensibi kapitalizm sos^alizm karısımı bir doktrin seklinde uygulamağa basladı. Hattâ buna Nkrumahizm dive ad bile takıldı. Ne var ki Gananın konvansiyon Halk Partisi ve lideri, ülkenin demokratik parlâmanter anayasasivle çelismede idiler. Nkrumah Ganayı hızla kalkındırıyordu ama, onun yanında etrafını is avcıları, tufeyliler çevirmis, muhalefet. basm kanun yollariyle tamamen susturulmus, Akra meydanlarına sefin he\kelleri dikilirken özgürlük içinde gerçek demokrasiyi savunan liderler yok ediliyordu. Nkrumahın birbiriyle çelisen davranısları, bir yanda büvük kitleler mutlu bir hayata kavusmak için her fedakârlığa katlanırken. öte yanda sömürücü bir azınlığın gitgide zenginlesmesi, baskının artınlması, bürokrasinin gelişmesi, halkı. bu partiden ve liderden eskisine oranla gözle gnrünür sekilde soğutu\ordu. Üstelik Afrika üzerinde dev Batı ve Doğu ülkelerinin sessiz çatısmaiarı artıyor. iki tarafın bu ülkeleri kendi yanına alabilmek için vaptıkları savasta, özellikie Lumumba oJayından sonra, Batı daha ağır basıyordu. Kwame Nkrumah ise bn catısmalar arasında kâh Doğuya yönelerek, kâh tarafsızlığın öncülüğünü vapıvor görünerek «idare» etmekteydi. özellikle 1965 yılının son yarısında A.B.D. nin Afrika üzerinde gittikce etkisini artırması karsısında Gana lideri Do&uya yönelme politikasını bir can «imidi olarak kuilanmağa basladı ve nihayet Hanoi ile Pekinde resmî zi\aretler devam ederken silâhlı kuvvetler tarafından diğer bazı Afrika ülkelerinde meselâ Nijerya'da olduğn eibi. devriliverdi. Suriyeye gelince; Samdaki d3rbe sımdiki görünüşe göre Baas Partisinin iki yönlü politika izlemek istemiyen asırı sol kanadından geliyor. Bu kanad klâsik sosvalizm taraflısıdır. General Hafız'ın hem ılımlı sos.alizmine, hem askerleri politika dısında tutmak karanna, hem de sivil liderlerin kavpak ve Nâsır'a mevleder görünen dıs politikasma karsıdır. Bu arada vavınlanan bildiride. doktriner sesyalizmle birlikte daha katı milliyetçilik ve Arap Birliji görüslerinin bir kısmmdan simdilik aynlan anlayısın belirtileri vardır. Surivenin bir baska özelliği daha, vıllardanberi yönetimini devam ettiren ordu içinde iktidann çok kısa sürelerle el değistirmesi ve veni çelenlerin saglam bir zemine oturamamalandır. Gerçekten Ortadoğuda hem cesitli cıkar çatısmalanna, hem de iktidann kisilerle değismesi eeleneğinin kurulmasına bağlı olan sallantıyı yeni juntanın düzeltebüeceü pek süphelidir. Zira darbe, halka dayanarak vapılmamıs. iktidar bir avuc aydın subav arasında sadece el deŞistirmistir. Su var ki. yeni junta eskileri gibi halka dayanmasa da, bu değisikliçin Türkive bakımından önemi kücümsenemez Suriyedeki degisiklik muhtem<>ldir ki kaynayan kazana benzer Irakı hattâ Mısın etkilesin, özellikle Irakta da, Surivenin yeni yönetimine paralel bir düzen için yeni hareketler basversin. OrtadoŞu ülkelerhle iliskilerimizi artırmak icin çabalara'giristiçinrn huçünlerde re\rpmizdeki ola^ları her halde dikkatle izlcmek. \e her halrt» cıknrîarın cirit attığı Arap ülkelerini. valnız bugünkü durumlariyle değil, muhtemel durumlarivle çörmeliviz. Londrada Londra'da, iyı haber alan bir kaynak, Akra Hava Alanının bütun uçaklara kapatıldığını bıldırmıştır. Gene Londrada TelsızTelgraf Daıresının bır sozcüsu, Londra ile Akra arasında onceki gecedenben hıçbır temas olmadığını belırtırken, temasın kesılmesine. mekanik bir ârızanın sebebiyet vermedığını soylemıstır. Nkrumah: Halkın içinden gelip halktan uzaklaşan bir lider Yılmaz ÇETINER NKRUMAH Tİ'RKİYEB. ELÇİSİ M DİKERDEMTLE GÖRÜŞÜYOR VVashington r^ışıslerı Bakanhğmın bir sözcusu, Gana'da askerî bır rejım kurulduğunu belirferek ordunun halktan sâkın olmalan ve askerlerle ışbırlığınde cuhınmalarını ıstediğını bıldırmıstır. Haberlerın «Gana'daki Amerikan yetkıhlerınden» alındığını be hrten sozcü, ihtilâlci bir «ubayın sozlerine atfen, yeni rejımın, eski rejım tarafından tutuklanan bütün sahısları serbest bırakma vı vaad ettığinı de sozlerine ekle mıştir GANADA SEFALET VE ÇOCUK SIK SUİ GÖZE ÇARPAR. RESİMDE, GAXA"LI ÇOCUKLAR Nkrumah JS u arada dört gün önce Akradan 81 kışıhk maıyetıyle ayrılan Nkrumah, dün Pekın'e varmıs ve hava alanında bınlerce (Arkası Sa. 7. Sü. 3 de) McNaughton Atina'da ATİNA (Kosta Daponte bildiriyor) Turk Hukumetı ile savunma yardımı konularında goruşmelerde bulunmak üzere cuma akşamı Ankaraya gıdecek olan A.B.D. Savunma Bakanı Yardımcısı Mc Naughton başkanhğmdakı Amerıkan heyetı ile Yunan ılgihlerı arasındakı ılk toplantı dun Yunan Genel Kurmay Başkanhğında yapılmıştır. Savunma Bakanı Kostopulos ve Kuvvet Komutanlarının da katıldığı gbruşmelere bugün de devam edilecektır (Arkası Sa. 7. Sü. 6 da> •Osagyefo» Dr. Kıvame Nkrumah iki defa suikast, bir defa ihtılâl teşebhüsunden büyük güçlukleıle kurtulmasını bıldi ama; mukadder akıbet Airıkanın iıden olmak hevesindekı Gana diktatörünu de yakasından tutup yere vurdu nihayet .. «Osagyefo»nun mânâsı, büyük liderdi.. Italyanların Musoliniye Duce, Almanların Hitlere Führer demeleri gibi, Ganada da ona Osag yefo sıfatmı vermişlerdi. Kongo donuşü kaldjğrm Gana'nın başşehri Akra'da her köşede onun ismine. resmine, heykellerine rasthyordum. Nkrumah Enstitüsü, Nkrumah okulu .. Nkrumah, caddesı, velhâsıl adınm konmadığı yer yoktu. Her sabah gazetelerde, haberler çıkıyordu; «Bugün Osagyefo Nkrumah'ın sıhhati lyidir» diye!.. Sonra: sözleri, tavsiyeleri kalın çerçeveler içinde, büyük harflerle yazüıyor, yapılmadık dal kavukluk bırakılmıyordu.. D adyolar, Kuzey Suriyede hü•* kümet darbesine muhalıf askeri bırliklenn Nâsır düsmanı yeni rejimi destekledıklennı ileri sürmüşlerdir. Halbukı Şam, Lâzkıye, Hama. Humus. Deyrizor ve Kamışlıdakı muhalif birlikler, önceki gün, ıhmlılar kanadının lideri Hafız'ı tekrar iktidara getirmek maksadiyle çarpışacaklannı ilân etmişlerdı. Mevkuf devrık liderlerle «Baas partisinin yeni geçici bölgesel yö netim kunılu» arasında önceki gün saat 17 de başlıyan müzakerelerin ne gibi sonuçlar verdıfı bilmmemektedir. Hafız. Başbakan Salâh Bıtar ve Baas partisi kurucusu ve nazariyatçısı Mısel Eflâk ve diğer devrik liderlerin, Sam hava alanı yakmlarındakı El Mazza hapishanesinde bulunduklan sanılmaktadır. Halız bir (Arkası Sa. 7. Sü. 7 de) Gürsel'de anemi başgösterdi Ankara, ( a x ) YVashıngton' dan gelen son habere göre, Walter Reed hastahanesınde tedavi altında bulunan Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'de kansızlık başlamıştir. Cumhurbaşkanlığı Başdoktoru Lütfı Vural'ın ifadesıne göre, kansızlık «anemi» Gürsel'de dört gündenberı devam etmektedir. Kansızlığı önlemek amacıyla Cumhurbaşkanı Gürsel'e dün gece 500 santimetreküp de «tam kan», 250 santimetreküp de «alvuvar» verilmiştir. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'ln sâkin bır uykuda olduğu bildirilmektedır (Arkası Sa. 7, Sü. 8 de) Turizm Balcanlığı Mecliste dün iki defa kavga çıktı Ankara, (Cumhurıyet Burosul Mıllet Meclisinın dün geceki oturumunda Turizm Bakanlığı bütçesi goriişülürken iki defa kavga çıkmış, CHP li ve AP li milletvekilleri bırbirlerınin üzerine yürümüşler, karşılıklı küfürler ve tehdatler savurmuşlardır. Olaylar AP Grupu adına thsan Ataöv'ün konuşması sırasında başlamıştır. Turizm Bakanhğmın dış sergiler dolayısiyle fuzulî sarflar yaptığını söyleyen Ataöv, elindeki bir zarftan kâğıtlar çıkararak, •Bunlar Amerikadan gelmiş fotoğraflardır» demiştir. Bunun üzerine CHP li Seyfi Sadi Pencap'ın «Her şey mi Amerikadan gelecek?» sdzüne Ataöv'ün, «Size Rusyadan gelir, bize Amerikadaıı» cevabmı vermesinden olaylar çıkmıştır. Bu söz üzerine Ihsan Kabadayı ve diğer bazı CHP liler hatibi protesto için kürsüye yürümüşler, diğerleri de oturdukları yerden yumruklaşmışlardır. Kendilerinin komünistlikle itham edilemiyeceğini bağıra bağıra CHP lilerle onlara karşılık kürsüye yüriiyen AP liler arasında küfurleşmeler, ıtışip kakışmalar olmuştur. Hava 20 dakika bu şekilde sürüp gitmiş, nihayet yatıştıktan bir süre sonra da yine Ataöv konuşurken, TRT ye hücum etmiş, CHP liler bazı sözlerini protestoda bulunmuşlardır. Bu sırada AP den Mehmet Göbekli ile CHP den Ali Rıza Akbıyıkoğlu'nun birbirlerine bağırdıkları, Göbekli'nın elindeki kâğıtları Akbıyıkoğlu'nun suratına fırlattığı görülmüştür. Bu olay da Başkanm müdahalesine rağmen iki grup milletvekilinin bir(Arkası Sa, 7, Sü. 4 te) Adanada sağlık seferberliği var Hem devlete hem de özel teşebbüse 7 milyon 300 bin nüfuslu Gana'nuı Başşehri Akrada, 350 bin siyab. insan yaşıyordu. O korkunç sıcak, rutubetle karışmea tahammülü (Arkası Sa. 7, Sü. 7 de) Rolera, getiriliyor Ankara, (Cumhurıyet Bürosn) Çankırı mılletvekıh L)ur^un Akçaoğlu (CHP) kolera ile ılgılı olaıak alınan tedbıı'er konusunda bu sozlu soru onergesıyle Sağlık Bakanı tarafından bılgı verılmesını ıstemiîıtır. Yılmaz ÇETINER Akra'daki «Nkrumah Akçduğlu, onergesınde. bllhasÜniversitesinin» onunde. Başkan, sa kolera mucadelesınde alınakendi ismini her yere vermiş « cak sağlık personelının ıstıkhalınden emın olarak çalışması içın alman tedbırlerın ne olduğunu ve ayrıca sunları sormaktadif 0 Koleranın yurdumuza girınesinı önleyici, koruyucu ne Ankara, (Cnmhuriyet Bürnsu) türlü tedbirler aldınız?. Mıllet Mechsınde dun sabah oO Hastahk girdiği takdirde. turum açılınca zaptı sabık haktedavı edicı tedbirleriniz ııelerktnda söz alan TİP milletvekili dir, aldıçınız tedbirleri yeterli Ali Karcı, bir gece once Çalışma buluyor musunuz? Bakanlığı bütçesı görü«ülürken TİP'li 5 mılletvekilmın çoğunAdanada sağlık luk olmadığını ileri sürerek yok lama yapılmasmı istedıkleri hal seferberliği de Başkan Vekıli Ahmet BılgıADANA (özer öztep bildirjnın yoklama yaptırmamış clma jor) Dun sabah Valı Lutfı sını tenkit etmıstır. Alı Kara Hancıoğlunun başkanhğında top şunları sö^'Iemıştir: lanan «Adana Hıtzıssıhha Mec«Başkan ıç tüzük hukumlfrrnı lisi», kolera konu^unda bazı ted çiğneverek voklama vjp'ırmabırler almış ve caghk seferbermıstir Bu durumda outçe ıniıallığl llân etıni'.tn B°lerlı\.e Ba«(Arkası Sa. 7, Sü. 6 da) leldır.» Yeni Romanımız: «Bütçe mualleldir» KOLTUK VETAŞ Yazan: Müfide Zehra ERKIN Kıbrıstaki amansız savaşın, kanlı günlerinin hikâyesi., j BİR , r DAKİKA IHerbiri miizeük Sultan Abdülaziz'in 1872 yılında kendisine hususî olarak yaptırdığı vagon Sirkeci garında teşhir edilecekmiş. Neden acaba? Her halde eskiliğinden olacak. Ama, o zaman, neye tek bir vagon? Devlet Demir YoUannın bütün vagonlan, katar katar. her gün ve her yerde, zaten, gözönünde değil mi? D. N Ecvet GÜRESİN Pazar Günü CUMHURIYET'ie ADALET PARTİ OLURSA BÖYLE OLUR... Parlâmento'daki sanıkların suçları affedılmek ısteniyor Gazeteler