Katalog

SAHİFK tKl ' 11Şubat 1966 CUMHURÎYET •••••••••••••••'! Talanın çeşidi vardır : Küçük yalan, büyük yalan, muaşeret yalanı, zararsız yalan, küyruklu yalan, mecburî yalan, resmî yalan... v.b. Berberden çıkan hanımın berbat saçına cAman ne guzel olmuş. • ••4 • ••« demek; tam is üstüne gelen ziyaretçi : • ••• •••• • ••« Rahatsız etmıyorum ya' diye sorduğunda, icinizden, «Bu Al• ••• •:•: lahın belâsı da nereden çıktı?» diye düsünürken : Rıca edenm efendım, estağfurullah . diye cevap vermek toplum hayatınm akısında kaybolup giden yalanlardır. Gülünç şap•••• •••• kayı gülünç bulduğunuzu, kötü elbiseyi kötü bulduğunuzu ille de ••«• söylemek zorunda değilsıniz. Bunların tersini söylemek de yalanürkiyede son yıllarda geliştiğini gördüğüm, Hayatını tehlikeye atmak pahasıns başkalarına gorup de sevindiğim olaylardan biri «monodır, ama küçük yalandır. Bu denli yalan söylemiye ahskın olmıuzanan elleri yüceltmek, bu uğurda canlannı velog» un yerini «dıyalog» un almakta oluşudar. «A renleri hâtıralarda yaşatmak, «ornek insan» ola • ••* yanlar ise pek hos görülmezler çevrelerinde Kaba saba, dangıl • ••• çık oturum» lann yanısıra lartışmalı konferanslar, rak değerlendırmek ülkücülüğü besliyen ortamın dnngul adam diye nitelenirler. dinleyici soruları, «Cumhuriyet» in öncülüğü ile temel taşları olabiür. Ne var ki, belli bir ölçude Bir de banların dışında ve üstünde büyük yalan. var. Galile, yazarlarla okuyucular arasında da açılan tartışma yaygın gidişe tepki olan, uzun vâdede alkışlanacak uam meselâ bir «ralık 500 ka dünyanın güneş çevresinde döndüğünü söylemişti. Toplumun inanççığın bugüne değin tek yanlı olagelmiş bir fîkir olsa büe başlangıçta yadırgama yaratan bir davlannı kökünden sarsacak bir gerçeği sdylemis oluyordn boylece... dar şeyh ve ağa, bir kanunla Çatısmalar; tabiatta oldu«verış» ini iki vanlı bir fikir «alışvenşı» haline ge ranışın kabul edilmesi bazı engellerle karşılaşacakZamanın toplumnnda soylular v e papazlar egemendiler. tşkente ve doğu vılâyîtlerınden batıya nak ğu gibi, toplum yapısında oğu ateşler içinde: Ikinci Atirmiştir. Gıinümüzün Türkiyesinde bir konuşma tır. Bu sebeple «mıhnet» i kabul etmek, bir görev ledıldı. Bazı vılâyetlerde toprak hapis korkusu ile yıldırdılar Galile'yi Ve Galile sdylediği gerçeda. hareketin kanu<*udur. dam'dan yapmakta olduğuyı dinliyen kadar bir yazıyı okuyanın da sorup söy anlayışı ile ve karşüık beklemeden yüklenilen lar kısmen halka, kısmen goçği kendi diliyle yalanlamak zorunda kaldı : Ancak tabiatta ahenk ve muz ozetlemelerde bu gun, liyecekleri vardır \e yarına uzanan çizgide bu «mısyon» doğrultusunda çalışmak gerekir. menlere dağıtıldı. Ama tapu vekanuniyet haline gelen ça Dunya evrenın merkezı değıldır, Guneşin çevresinde doner memleketin hâlâ da sahnede olan «dıyalog» başlıbaşına bir merhaledir. Diyarbakırdan bana postaladığı bir mektubunrilmedi. Sonra gene bir kanuntısmalar, toplumda zikzakbir temel konusuna değıneceğiz. demışım, yanıhmsım . dedi. la bu ağalar ve beyler yerlerıYazımın başlığı bir okuyucumundur. «Doktor da Ankaralı A.A. konunun bir başka yanı üzerinde Iarla işler. Zafer ve yenilgi, Bu dâva, Doğu Problemıdir. Zamanımızda yürüyen büyük yalanlann çoğu da siyasi iktidarne ıade edıldıler ve tapuya bağSchweıtzer ve Ulkuculuk» adlı makalem üzerine duruyor. Bu okuyucum da sözü geçen yazının etrejimlerin itici kuvvetleriZafer kazanılmıştı. Lozan kazalann zoruyla ve propagandasiyle söylenen ve yürütfllen yalanlarlanmamış topraklara gene sahıp «Tartışma» sutununda çıkan bir mektubunda U kisiyle «hıssettıklerını» mısralar halinde dile gedir ve hiçbir rejim bütün nılmıştı. Fakat yeni Devlet, Imoldular. Ama bu sefer bir Dev dır. Zamanla, doğrnlar pınl pınl ortaya cıkıyor gerçi .. Ama yalan zunköprüden Ismail Gençtürk şunları yazıyordu: tirtniş. «Şıırden anlamam, ıçımden geldığı gıbı dâvalannı balledemez.. paratorluktan artakalan yo/gun makinesi de işliyor. Politikasım yalan üstüne kurmuş giyasi partiyazdım» dediğine bakmayın, ilk mısradaki bir yalet Şurası tefsıri ile, ara yerde «Ne guzel şey msanlarm faydasına çalışarak yasatopraklar ustünde, gençlığı ve eier dünyanın çok ülkcsinfle iktidardadır. Halka yalan söylemek, ve nılgıya rağmen çok ilgi çekici meselelere değiniyor. tapuya bağlanmış topraklar varmak Butun ınsanlığa adamak kendını. Boylesi nerjisı asırlardanberi israf edı!halkı yalana inandırmak için milyarlar ve milyarlar harcanıyor sa, onlar da zilyetlerınden alınaYazımzı okudum doktorum, haklısınız, ülkucu kışılere ne denlı saygı duyulsa az .. mış, bitmiş, tukenmiş gıbı goru sını takıp edecek ve bu nehrın rak eski sahıplerine avdet etti yeryüıünde . Tek, doğru ortaya çıkmasın, gerçek fikirler yayılmaAma ben de öyle. Paradan başka bir şey düşunmıyen, insanları doğusunda kalan bolgeler, doğu nen bır toplum maddesıyle karsı Hattâ, bu ıslere CHP nın bır kı sın diye pek büvük yatınmlar yapılıyor. Doğru söyliyenleri sapık Bir anam var canımdan çok sevdiğım; sevmıyen, dogru durust vergısmı odemıyen dokkarsıya kalmıştı Her şe>i ele al saiılacaktı. Önce bır umumi sım mebusları onculuk ettıter fikirli zararlı fikırlere saplanmıs diye kelepçeleyip hapishanelere \ar yok dememiş, beni büyütmüş, torlarımız ıyı mcelesınler Doktor Schweıtzer'ın hamufettışlik, sonra da uç umumi Kaldı kı, bu bolgelerde zaten mak, her seye sıfırdan baslamak Okusun, «Buyük adam» olsun demiş, gönderiyorlar. Bugün Iran'da olanbitenler nedir ki! Doğynları söyyatını Memleketımızın kurtuluşu gerçekten mert, mufettışlik tesisi, icraatın başın tapu yok gıbıydı. Ağalar ve bey liyen gençleri hapsetmek, tevkif etmek, idam etmek için mahkelâzımdı. îstıklâl Savaşında dişini Okudum, çileyle doldum, ulkucu aydınlann sayesınde gerçekleşecek . Çok da gelıyordu. ler, Cumhurıyetten sonra çıkatırnağına takan Gazı Mechs, yani Adam oldum. meler kuruloyor. Darağaçlannın tehdidi ile fikirlerin yayılmasına çok ulkuculere gereksınme duyuyor Turkıye Burılan Medenî Kanundan fayda birinci Mıllet Meclısi, kendi içinAma bir turlü büyüğünü bulamadım. engel olnnmak isteniyor. nu anlamalıyız. Öğretmem, doktoru, memuru ullanarak ve ıkışer uşaklanm da de erımişti. Sulhu yapamadan daYaş yarı ömürde, Sıtkı Tarancı'nın olçusüyle, Geçenlerde bir kitap okuyordum. Goethe'nln bir düşüncesine kucü olmıyan memlekette hıç bır şey gerçekleşeşahıt gıbı kullanarak, koylerı, ğılmjştı. Ama iç çatışmalann nıHâlâ ararnn yolumu. rasladım orada Şövle demiş Goethe : mez. Bunu boylece bılelım ve yülarca el açık bektopraklan, mer'aları paylaşmışce unsurlannı da îkinci Meclıse Benim terazim de sizinki gibi tartıyor liyen yoksul, fukara Anadoluya koşalınu. (Bk. Ben zararlı bır gerçeği, faydalı yanlış ve yalana yeğ tutarım lardı. İse ancak İskân Idaresı :::: bırakarak dağılmıştı. Nıtekim Büyük adamı Cumhuriyet, 15 Kasıın 1965). gıbı muesseseler engel olabıle • Zararlı gerçek faydalıdır, çunku o ancak bır an için zararlı olabıSchweitzer'inki gibi ülküyle, ıkinci Mechste, ıster istemez balır. Ondan sonra başka gerçeklere ulaştırır ki, bunlar, durmadan Aynı sayfada bir başka okuyucum, Şükrü Çacektı. Ama, şımdı burada bır Ama çevremin terazisi parayla. zı tasfiyeler mukadderdı. Nıtekim faydalı ve daha faydalı olmak zorundadırlar. Buna karsılık faydalı lışancan da «Doktor Schweıtzer ve Ulkuculuk» hıkâyeyı ozetlemek yerınde o Anamı da üstiın tutmak isterim. öyle oldu. îhtilâlin önder Kadroyanlış ve yalan zararlıdır Zira o sadece bır an için faydalı olabılır adlı yazıyı okuduğunu, «buyük değer verdığı ve oğuda ilk devlet santralızas lur: Eti haftada bir yerine iki defa yedlrmek, su pdrçalandı. Geleceğin ufuklaSonra başka yanlış ve yalanlara surukler kı, bunlar, daima ve daıhayranlık duyduğu Schweıtzer hakkında daha geyonu olarak Isâ'dan once Taksiyle gezdirmek, rında gene istifham bulutlan bıma daha zararlı olacaklardır nış bılgı veren yazılar bekledığıni» bildiriyordu. 900 600 arasında Orarto SLnemaya, tiyatroya götürmek. nkmeye başladı. Butun bunları, Doğrusu Goethe'nin büyüklüğüne sözümüz yok. Ama faydalı Bu yazımda konuyu ülkücülüğü besliyen ortam ahâkımiyet surdu. Orarto'dan baş Ama ben özlemini duyduğum ülkücülüğü bundan önceki yazılarımızda özet• •• yalan ile zararlı gerçek tasnifini anlamak güç .. Gerçek gerçektir, lamakla beraber doğu, çok eski çısından ele alarak Türkçede Schvvitzer çevirüeri »•« Gerçek yapmak için gitsem Anadoluya *•• lemeğe çalıştık. îşte tam bu hava ••• ve yalan da yalandır. Eğer berberden yeni çıkmış bir hanımın berbır medenıyete sahıptı. Doğu ile tamamlanıak istiyorum. ••• Kim gelir ••• içinde, 12 13 şubat 1925 te Doğu• •• kuzey kısmında, çok kar ve çok bat saçlanna bakarak : eni devlet, 8 kasım 923 te bır ••• Et verir, ekmek verir anama? ••• da isyan patladı. Kısa zamanda yağış alarak ıyı beslenen ovala Aman ne güzel olmus çesidinden küçük yalanlan bir yaIskân Vekâletı kurdu. 11 a Ben ömrümce izlediğim ülkü için 14 vilâyete yayıldı ve Doğu ateşra, zengın yaylalara malıktır. na bırakırsak koskoca bir topluma söylenmis bir büyük yalanın ralık 1924 te bu vekâlet kalGitsem sürtsem Anadoluda işisel çıkarlar peşinde koşmanın, ne biçimde ler içinde kaldı .. Guney kısmında, genış ve zengın bir zaman için dahi faydalı olacağını düsünmek zordur. dırıldı. Iskân ışleri bır umum Hangi yaşatıcı ümit kalır ihtiyar anamda? olursa olsun çok kazanmanın en yuksek baÜlkemizde Amerikan üsleri varken vok demek, memleketçe geO sırada Başvekıl Fethi beydı. topraklar vardır. Asyanın, dık mudurluk halinde Dahılıyeye bağ şarı olarak değerlendirildiği bir çevrede ulkücü katı çekecek derecede zekı ın landı. Ama, sonra bu umum mu ri kalırken nurlu ufuklara yöneliyoruz demek memurlann tâyin Fakat Fethi beyin davranışları, ::: insan çağdışı bir yaratık olarak görünür. Topluma •••ı sanlarını yaşatır. Toprak ustü ve durluk de kaldmldı. Iskân ışle•«•ı listeleri hazırlanırken, «Memurlar yerlcrinden kıpırdatılmıyacakmemleketin bütun Doğusunu sar toprak altı ımkânlan çok şeyler •••I ve yarına yönelmek, mutlu olmayı başkalannın •• rı bır şube mıidurluğü haline in tır» demek yalandır. iyalog başlamış bir kere. Elbet çelişmelere •• • mak istıdadını gosteren ateş kar vaadeder. Doğu vılâyetlerındekı • mutluluğunda aramak, bir sorumluluk ve ahlâk «• •p dınlerek, nufus ıdaresıne rapteEğer ille de zararlı gerçek ve faydalı yalan tasnifi yapılacaksa, de bir çözüm yolu bulunacak. «Doğru» lann şısında yetersız goründü. Kabine •• düzenini değerler mertebcsinin baştacı etmek ülsosyal yapı ozellığı, Osmanlılar dıldı. O gunlerdekı Turkıye, dı•• kendisi kadar «doğruların aranması» da önemli. • Kıme zararlı, kıme faydalı'» diye düsünmek gerekir. Ben çoğn kiistifa etti. 3 martta Ismet Paşa oncesındeki sosyal munasebetle şarıdan gelen ve ıçende kaynakiicü insanın bellibaşlı nitelikleri arasındadır. Bu şiye raslamışımdır ki, toplumcu fikirieri pek över ve sever görüikınci defa Başvekıl oldu ve bu rın zamanımıza kadar surmesiy«haslet» ler, imrenme duyulan ustün özellikler e Değil mi ki yüreğimiz yurt ve insan sevgisiyle çarşan muazzam bır iskân dâvası inür : ıktidar, Ataturk'un olumü oncele devam eder. Osmanlı devletı ğitim ve öğretim yoluyla genç dimağlarda gelişti pıvor ve değil mi ki içimizden biri, hepimize sözciılük derecesine «Okudum, çileyle doldum» diye Doğru söylüyorsunuz, pek haklısınız, ama bizim halkımız lenne kadar devam etti. 25 mart doğuyu hiçbir zaman tam fethe çındeydı. rilebilir. Bunun yolu gerçekçi, kişiliğin geüşmesine biliyor. Çileyle dolmak, ulkücü olmanın naslangeridir, bunları bazmedemez. sonra memleket zarar görür .. derler. ta ise, îstıklâl Savaşının Önder Sonra ıskân ışlen oradan da d^medı. Osmanlı kanunnameönem veren, çevresine karşı sorumluluk dıljgusu alındı. Sıhhıyeye bağlandı. Ama Gerçekte bir metnlekete toplumcu fikirler girdiği zaman zarar Kadrosundan olup, Mechste, Te lerı; tımar, zeâmet, hâs unlü taşıyan, başarı ile aknteri arasında bağlılık kuran, gıcıdır (1). Vekâlet bu ışlere pek sahıp çıkgörecek olanlar o memleketin kaymağını sömüren takımdır. Zarartoprak ıdaresı sıstemi buralarda rakkıperver Fırka şeklinde yeni daha iyinin, daha doğrunun ve daha güzelin jalı akım ve tehlikeli fikir mutlu azınlık için zararlı ve tehlikeli de(1) Türkçede Schweıtzer çevrılerı, dergılerde bır cephe tutan Partı kapatıldı. uygulanmadı. Memleket. bir kıs madı. Bu vazıyet 950 ye kadar ratılmasında etkili olacak insanı yetiştiren bir epadışahın değiştirmeye surdu. Ondan sonra ış, Zıraat Ve • ••mektir. Türkiyede köylü için zararlı ve tehlikeli olacak bir yeni Artık tanhî sorumluluk Tek Şet, mını ğitim anlayışıdır. «Germsmı kurtaran kaptan» gö yayınlanan makaleleri bır yana bıraküacak olursa, • •• kâletıne verıldı. Ama 951 de bu fikir göremiyorum ben Tıllık geliri 900 lira olan ve dünyanın en hakkı olmayan, bir kısmının da • •• Tek Parti ve Otonter Hukumet rüşünün bir toplumu çıkmazlara süriiklediğini, iç hakkında yazılmış olan ıkı kıtapla iki yazısından tâyinleri fermanlara tâbi tutu ıdare oradan da koparılsı Başıbarettır. «Barış Problemi» adlı Oslo konuşması geri, en ilkel kosullan içinde yaşıyan köylümüz için zararb ve tehgüdülerin yaşayışımıza buyruk'olmasmın bizi karnı iij devri pejiminindi lan, mahallî hanlıklar, beyhkler, vekâlete bağlandı. Ama ış orada likeli fikir hangisi? tok, sırtı pek domuzlara çevireceğini, bununsa in ile «Uygarlığın Çoküşü ve Yenıden Kumluşu» adlı ağalıklar, şeyhlikler elinde kal da kalmadı. Halbuki ış bu safkıtabı «üygarlık ve Banş» adıyla yayınlanmıştır. san haysiyeti ile bağdaşmaz bir durum yarattığını Şüphesiz onu bugünkü şartlannda yaşamasını sürdürecek her hasında yola gırer gıbı olmuşdı. îranlılarla Osmanlılar arasın (Istanbul 1965, Çevırenler: K. V. Gül E. Gürol unutmamak gerekir. çeşit fikir, köylü için tehlikeli ve zararlı... dakı mezhep kavgalan da, en zı tu. Fakat İskân, Başvekâletten 166 s , Varlık Yayınlan). urkıye elbette kı bır butunVe onu bngünkü durumundan kurtaracak her çeşit fikir köylü ahnarak Imar Vekâletıne rapteHer insan toplum açısından bir imkândır, hedur. Bu butunluk, bır coğ >ade buralarda ısledı. Guneyden Ötekı ıkı kıtap ıse şunlardır: için faydalı ve tehlikesiz dıldı. Ben bu yazılara başlarken gelen Arap tesırlennın tereddı defe yöneltilmiş bir oktur. Bu imkânı değerlendir , rafî \e sıvasî bırlıktır. Ama Hayata Hürmet, îstanbul 1961, Yazan: A DaFikir Istanbulda vasıyan kompradora göre tehlikeli olduğu zaIskan ıslerı eradaydı Bugunlermenin ölçiisü yüklendiğimiz «nusyon», başka bir ruel, Çev. M. Ersın, 112 s., Amerıkan Bord Neşrıbu bırlık içinde, coğrafya şart etmış şekılterı, meselâ seyyıtlık man biliniz ki Anadoluda varı aç yaşıyan insanımız için faydalıdır. ve benzerı hak, sıfat dâvaları, de nereye bağlıdır bılmıyorum. kelimeyle sorumluluk oranında azalıp çoğalır. Bir yat Daıresı yayını ları, demografık dağılış, etnık Buuun içindir ki. yalanlan dogru ve doğrulan yalan gibi «unasıl bu ulkede yaşadı. Buralar Fakat bu kuçuk hikâye, jok du'Ülkenin eğitim düzeni bu anlayışı beslediği ölçüde teşekkul, ekononuk sartlar ve örnek İnsan Doktor Scbweitzer, tstanbul 1966, i mak içinfcasalıtr\ e kaıaUrca para harcanır... Vergı alınave sürede ivi yoldadır. sosyal yapı unsurlar Yazan: T. F. Dahl, Çev. P. Esenkova, 3. b., 1« s. :: :: bakımından, gıbı aslî özellikler dan asker alınmadı. Abdulhamıt, şundurucudur. madı. Hele îkıncı oncmlı •••a «••• Rusların Kazak alaylarını •••• vardır. Do.ğu, bu ozelliklerı, daı gu\a Mll ma muhafaza etmıştır. Doğu ıl takhd ederek kurduŞu Hamidıye •ill •ıı* «£T>w> leri problemi, Cumhuriyet Tur alayları ile, mahallî beyleri bus • ••• •••• •••• kıyesının genel yapısı içinde, butun ailâhlandırdı, kuvvetlen •••• •••• •••• dırdı. Boylece de, bılhassa daıma en karışık dâva olarak • ••• •••• •••• kaldı. Bu dâva bugun de one XIX. yuzyılda, yani mahalli han• ••a •••• mını muhafaza eder. Dâva, bır lıklar arasındaki muharebeler !••• aıma kanayan bır yara olan ÇİRKİN AMERİKALI TtJFfiSSk »ctTABEVl, fona enp, mevcut nızam Osmanıdare davası değıldır. Bolgenın doğu probleminın bınbır unAmenka'lılar Vıetnam'da.. tkl Amerıkan yazarının Güneydogu Asya tabıi şartlarına, tarıhi gelışme lılarca korunur olduktan sonra, suru arasında en önemhsı, ta ulkelerinde calışan tU. S. A.» lıların iç yuzünü anlatan eserl... topraklar \e mer'alar tamamen lerıne dayanan, sosyal, ekonobıî toprak mulkıyetı şeklıydı. mık ve etnık bır komplekstır. beylerın, ağaların, şeyhlenn elı Toprağın küçuk mülkiyete ıntıCumhuriyet 1615 Doğuda ısyanın patlaması uzerı rce geçtı. Ağalardan, beylerden kal edebıldığı bazı yerlerde gobır cismanî feodalızm ve bunla runen suydu kı, orada halk sırtıne ıktidara gelen Ismet Paşanın SAYIŞTAY Murakıbı onunde, ışte bu dâvajıın duğum rın emrınde tufeylî yasayan irinı derhal hukumete dayıyor,. omekli dul ve yetim maaşı alanların büyük yeııleri ikaz e.mek bakımından fayda mülâhaza elı ufaklı şevhlerden bır ruhanî lerıni çbzmek gıbı bir dev ış na müttefık oluyordu. Orada umitlerle beklediği 1 Mart 1966 tarıhı, ken dilmektedir. Binaenaleyh, buraya kadar nazarî ofeodalızm, elele verdi. Doğu ıl bulunuyordu. Ve mesple, sadece turkçe yayılıyor, yerleşıyordu.. dileri için hayal kırıcı bir sürpriz hazırlamış bu larak eleştirdiğimiz kanunun uygulamadaki sonuçlerınin ustune oturuldu. Halk askerî tedbırlerle ısyanı bastırOraya mekteo ve öğretmen gın lannı da gerçek misallerle belirtmek icap etmeklunmaktadır. mak değıldi. Bu askerî tasfıye bır toprak koteliği nizamına su yordu. Jandarmanın tabiî yartedir. nın ardından, doğu illennın, a • ruklendı. 1925 isyanı, tanhımızZira eski ve yeni emekli maaşlan arasındaki dımcısı halk oluyordu. KaçakçıI) Bir öğretmen düşünelim: 1320 yüında 150 sırlar ve asırlardanberı sürege de her zaman olduğu gıbı, dın birinciler aleybine olduğu galip kanaatine müstelık onlenıyordu. Ağa, bey, şeyh, • •aa sloganları altında halkı surukle dın tuccarlan, seyyıtler, murit len sosyal yapı sıstemını değışnit farkların izalesi maksadiyle, T.B.M.M. nin ge kuruş maaşla memuriyete başlamış, 1929 yılına aaıta • •a* • ••« rek, yeni Ankara nizamına kar ler sur'atle onemlerinı kaybedı tırmek, yanı doğuya, yeni dev çen doneminde çıkarılmış bulunan 669 sayılı ka kadar barem ve derece mevzuubahis olmadığı îçin IRII 9 defa terfi ettirilerek 1500 kuruşa, 1933 yılmda ise nun, uygulamadaki güçlükler nazan itibara alınV.V. letın doğusuna ve kunıluşuna şı bır şeyhler, beyler, ağaîar a >orlar, ortadan sılınıyorlardı :::: rehber olan çağdaş prensıplerı vaklanmasıydı Bu ısvan bastı madan ve asıl farkı tevlit eden nedenlere inilme 1452 sayılı kanuna göre 2.000 kuruş maasa yükselBunlar ortadan kalkınca da, ıs •ııa •!•• mişken 1934 yılında vefat etmiş, bulâsa 30 yü hizrıldı. Bır takım ısyancılar yaka\e \apı değısımmı goturmek lâ•••• den hazırlanmasındaki mahzurlariyle yürürlüğe jan yuvalan ortadan kalkıyor • ••1 •••* meti içinde 10 defa terfi ederek 2.000 kuruş maasa landı, asıldı. Fakat sosyal yapı zımdı »•a* girmiş ve ilk neticelerini vermiş olacaktır. du. Çunkü sosyal yapının parazıt «*a» ? •••* çıkabilmiş olsun. • ••< Bu yapılabıldı mı Hayır' Öy aynen kaldığı ıçın bu ayaklanma 1325 tarihli askeri ve mülkî tekaüt kanunlannlen, arkalanndan suruklıyecek mudahalelenn le sanıyorum ki, 1923 1938 dev lann ve kanlı II) Yine 1325 yılında ve 200 kuruş maaşla hizdan bu jana muhtelif zamanlarda emekli olmuş insan bulamıyorlardı. yer, hıç bir zaman arkası resinın, en çetın, ama en genış, yer mete girmiş bir başka memur, meselâ muhasebe memurların hizmet safahatında tâbi tutuldukları mmmt gelmedı. Halbuki butun mesele, •••• fakat en venmsiz dâvası, doğu Hulâsa doğu problemi, daırrir kâtibi düşünelim. Bu da 1929 yılına kadar 6 defa hukukî statülerin bu kanunda nazara ahnmamış • •a* !••« • II* sahnede kaldı ve bugun de sah olması, sadre şifa, âdil bir hal şekli bulunma terfi ederek 1200 kuruş maaş almış olsun. Bu •a a* ılleri probleminin çozülmesi ol ağanın ve şeyhın yerine halkı almak, halkı devlete muttefık yap du. Doğu illerine, inkılâbın ve nededır Hem de butun unsurlan nun 1929 Eylülünde bareme intibakı yapılmış, 3656 sını imkânsız kılmıştır. maktı. Bu da ancak toprak ve çağın sosyal yapı icaplarını u ile.. 1923 1938 arasında bu sossayılı kanunu da idrâk ederek 1943 yılına kadar Bu mütalâalan misallerle Izah etmeden evvel mer'alar ustundekı mulkıyet şek laştırmasında, yerleştirmesındeyal yapı dâvasma cezrl bir mu memuriyete devam etmiş ve emekliye aynlmış olisdar olunan kanunun esaslannı kısaca vazetmek kı yetersızlığı oldu. Hem genç hnın değiştırılmesı ve toprakla dahale yapılamaması, bu devre sun. faydalı olacaktır. sanıyorum ki bu yetersizlık, bu rın halka, mer'aların koy veja >ı ınceleyecek olanlar için, ya1929 yılmdan 1943 yılına kadar geçen zaman kamu mulkıyetıne d'evredilmesı 669 sayılı kanun üç esas getirmiştir: gun de surer, gider (1). rın da, enteresan bir konu ola Bu sabah saat 9.00 dan itibaren ile mumkun olacaktı. Halk bunu O 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun zarfında kadro fevkinde maaş almak mümkün olrak kalacaktır.. istiyordu. Hattâ bunun için muyürürlüğe girdiği 1/1/1950 tarihinden evvelki hu madığı için 15 yılda ancak üç defa terfi edebümiş, Karagümrük, Fevzipaşa caddesi No. cadele ediyordu. Ama, bu mu YARIN: kümlere göre emekliye aynlmış bulunan memur bu suretle aslî maaşı 2500 kuruşa çıkmış olsun. cadelesinde hükumet, hiçbir zalann emekli olduklan tarihteki, rütbeleri kadro Görülüyor ki 34 yıl içinde 9 defa terfi ederek, 197/2 deki yeni binasında hizmetiniDEVLET ADAMI VE man ona müttefık olmadı. Buunvanlan ve dereceleri ne ise, bu memurlarm e ancak 25 lira aslî maasa yukselebilmiş olacaktır. nun tersi oldu. oğu illerinin nereleri olduHÜKÛMET ADAMI ze devam edecektir. mekli maaşımn, 1/1/1950 deki aym rütbede, aynı Zamanın geçim şartlarma ve para değerine göre ğu, o vaktın şartlanna gore kadro unvanmda ve aynı derecede bulunan emsall küçümsenmiyecek bir meblâğ olan bu maaşlar sınırlandırıldı. Bu bolgedı?, memurlann aynı hizmet müddetine göre hesapla artık, 1/1/1950 için bir mâna ifade etmekten pek ozel bır kanunla bir umumi munacak emekli maaşı miktanna getirmek, uzak kalmıştır. T.Lfettişlık kuruldu. Ağn, Van, Q Hesaplanan bu maaşa 250 liralık bir alt sıimdi bu iki emeklinin hizmet müddetini te«Mus, Bıths, Hakkârı, Sıırt Marnır çizmek ve bu alt sınırı dul ve yetim aylıklanbit edebilmekteki imkânsızlığa yakm güçlüÖZEL İKRAMİYE PLÂNI dın; Dıyarbakır, Urfa, Elâzığ vınm toplamı olarak uygulamak, ğü bir tarafa bırakarak maaşlarmı 669 sayılı kalâyetlerıni ıçine alan, o zamankı S g) Her balükârda almakta olduklan maaştan nuna göre ayarlamaya çalışalım. 1 TarihPye umumi mufettışlik sahasında, bu 15 000 15 000 ek Adam ve İkınci Adam aşağı bir ayarlamaya gitmemek. Birinci misaldeki öğretmenin 30 yılda 10 defa gun manzara oldukça değışmışATLAS SİNEMASI YANINDA cıltlerınde ıslenen, burada Görülüyor ki ilk nazarda bu esaslar her tfirlü terfi ederek aldığı 2000 kuruş maaşı, 1/1/1950 deki 2.500 2 500 uı ı tır. O günkü sınırlamaya esas tabıi ancak değınmekle geeskiyeni farkını kaldırmıs, eskfleri yeni hükfim 30 liradan 70 liraya kadar maaş alan hangi öğreta t olarak alınan sınırlar şoyleydı • 1 000 e r 3 000 çebileceğimız garip uygulama i lere intibak ettirmiştir. menin kadro maasma uyduracağız? Personel Dai3 Iğdırdan Erzıncana çekılecek bır ların hıkâyesi doğuda, ancak bir 500 er 4.500 ezkur kanunun hanrlanmasında bir öre resiyle Bakanlığm mutabakatı sonunda hazırlanan hat, güneye doğru Fırat mecra sahıpsızlık manzarası verir. NiUi 9 yargı ile eskiyeni emekli farklanm yara kadro cetvellerine göre bu öğretmenin maaşmı üâncüık: 1505/1B0C 250 şr 2 500 e i tan bütün kusurlann, çeşitli emekli mevzuatında 1/1/1950 deki 30 lira maaşa intibak ettirmek gere10 r 7 500 100 e olduğu kamsmdan hareket edildiği anlaşümakta kiyor ki bu maaşı 1/1/1950 de 6 yü hizmeti olan ssss 75 • ••• dır. Halbuki 1325 tarihli mülkî ve aynı tarihli as bir öğretmen 3 defa terfi ederek alabilmektedir. 35.000 T. L kerî ve 1683 sayılı tekaüt kanunlan ile bunlara muIkinci misaldeki muhasebe kâtibinin 34 sene İlll ••>• : •••• vazi olarak yürürlükte bulunmuş çeşitli emekli •••• de 9 defa terfi ederek almış olduğu 25 lira maaşı •«•• 'Jon para yatırma tarfhi'T 14 Mayıs 1966 kanunlan, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanu da keza, 1/1/1950 deki muhasebe kâtibi kadro manuna nazaran pek farklı hükümler taşımamakta, aşına intibak ettirmek lazım gelecektir. ParaiMO ialma müddetı son gunu : 16 Temmuz 1966 bsttâ bazı ahvalde daha avantaJU hükümler ihö1A/1950 de muhasebe kâtipliği 20, 25, 30 lim ÇekiTls tarfht : S Ağustos 1966 va etmekte idi. kadrolu üç derece olsun. Şimdi misalimizin kahraHal böyle olmasına rağmen eskiler aleyhine mam muhasebe kâtibini hangi kadroya oturtarak Tidell her 50 v t «adtslı her 100 lira ayrı bır kur'a | Şırketimiz İdare Meclisinin 12 ocak 1966 tarihindeki topfark doğması sebebi nedir? Bu farklan doğuran maasını ayaruyacağız? numarası alarak bOtOn Umumt çekıh|lere istırak eder. lantısmdâ, senelik âdî umumî heyet toplantısmın, aşağıda yaâmil munhasıran para değerindeki olumsuz deği669 sayüı kanunun geçici 1 inci maddesine gözıh gundemi goruşmek üzere 19 mftrt 1966 cumartesi günü saat şikliktir. Onun içindir ki emekli dul ve yetim mare bunu 25 liralık muhasebe kâtipliği kadrosuna 12 30 da Taksim Belediye Gazinosu salonunda yapılmasma kaaşlanna 1335 yılmda tahsisatı fevkalâde eklemek, intibak ettireceğiz ki almakta olduğu emekli maaşı • a»ı rar venlmiştır. • •«ı 1930 da 1683 sayılı kamınla •/. 10, 1940 da 3835 sa hiç farketmiyecektir. Oysa ki bahse konu memuaapı •>a< • ı*ı Hissedarlarm toplantıdan bir hafta önceden şirketten cirij yılı kanunla °o 25, 1943 de 4464 sayılı kanunl» • • run 34 senede 3 defa terfi ederek iktisap ettiği bu ' • ••< • •• • •• 40, 1947 de 4992 sayüı kanunla maktu (15 veya 7,5 derece maaşmı, 1/1/1950 de ilkokul tahsili olan bir kartlannı alarak umumî heyet toplantısını teşrifjeri rica olulira) ve nisbî °o 45 ve 1950 de ise 5434 sayüı kamemur 6 senede alabilmektedir. Adaletsizlik maaluur. nunla ' ı 60 zamlar yapümak veya bugünkü gibi bir esef ne kadar barizdir. Bılânço; kâr ve zarar hesaplan ile İdare Meclisi ve muyükseltme yoluna gidilmek suretiyle para değerinBu büyük mağdur kitlesinin acüarı, eski emekli rakıplar raporu 1 mart 1966 tarihinden itıbaren Şırket Merdeki değişiklik telâti edilmek istenilmiş ve mak kanunlanndan değil, eski personel mevzuatının kezinde tetkıke hazır bulundurulacaktır. sat kısmen hasıl obnuş bulunmakta idi. tamamındaki yetersizlîkten doğmaktadır. G ÜNDEM : Bugün 669 sayılı kanunla yapümak istenüen aZira emekliliğe esas memuriyet maaşlan 400 Reklâmcılık 639/1602 1 Toplantı riyaset divanı seçimi yarlama, çeşitli zamlann temin ettiği faydayı teile 2500 kuruştan yukanya çıkamamıştır. 2 İdare Meclisi ve murakıp raporlarınm okunması min etmekten Oile çok uzaktır. Binaenaleyh 669 sayılı kanun, yukanda misal250 liralık alt sınır ise emeklilerin büyük ço lerle lzah olunan hakikatleri görememenin ve ku3 Şirketin kâr ve zarar hesaplanrun tetkikiyle bır karara ğunluğu ile yetim ve duüardan tek yetim olarak suru munhasıran emekli mevzuatında aramanın, bağlanması ve İdare Meclisi âzalan ile murakıpların ibmaaş alanlar dışındaki dul ve yetimler için de bir avnca uygulamada yapüacak zaruri adaletsizlikleri rası. fayda temin etmemektedir. tahmin edememenin doğuracağı mahzurlarla yü' 16 kota âcil ihtiyaçlar kontenjanından 3 devre halinde 4 1965 yılına alt temettü nijpetinin ve tevzi zamanınin tesrürlüğe girmiş, maksadı teminden uzak bir kanun ir uyçulayıcı olarak gerçeği olduğu gibi betalep kabul edileceğinden talepte bulunacak mensubumuz biti. lirünekte, bu kanundan pek çok şey bekli olarak ftmme vicdanında verini alacaktır. sanayicilerin Sanayi Şubesıne müracaatlan rica olunur. 5 Dılek ve isteklerln tetkik ve müzakeresi. Reklâmcdık S47/16O1 (Basın 8668/1608) ÜLKÜLÜ İNSANA GEREKSİNNE :• • ••• • •«• Kimin için? ISMET INOHU Doç. Dr. Cavit O. TÜTENGİL T çetin dâvası: DOGU PROBLEMİ a 1923 /93Ö devresinin en D üii Sosyal yapı özelliği nereden geliyor? • D Hedefe yöneltilmış ok Sahipsizliğin hikâyesi K Y Sonuç Üİİ Kanayan yara T ENEKLİ DUl ve YETIM . MAAŞURININ AYARUNMASI Eğer küçük mülkiyete gidilseydi L D Mactt NALÇAOĞU KARAGÜMRÜK ŞUBEMİZ Doğu neresidir ? D Garip uygulamalar AMERİKANCA KİTABEVİ 35.OOO r M AÇILIYOR ii D E.Y.A. Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi İdare Meclisi Başkanlığından: II». FULLY FASHİONED, PERFECT RAGLAN ANADOLU BANKASI İSTANBUL TİCARET ODASINDAN B GÖMLEKLERİ tiAnnılık;