Katalog

\ Soğukalgınlıkları için umhuriyet 42. yı! sayı 14786 KUKUCUStJ TDNUS NADt Telgraf v e m e k t u p a d r e s i : C u m h u r l y e t Uısp.bul Posta K u ı u s u : İ s t a n b u l N o 246 Telefonlar: 22 42 90 2 2 4 2 9 6 2 2 4 2 9 7 2 2 4 2 9 8 2 2 4 2 99 TÜftK EDEBİYATI İstanbul Eğjtim Enstitüsü Öğretmeni Edebiyat AHMET KABAKLI'mn Altı yıllık emekle meydana getirilmiş büyük eseri 610 büyük sayfa, ciltli 25 liradtr. Ödemeli gönderilir. Çıkaran: TÜRKİYE YAYINEVİ İlâncılık: 8627/11639 Çorşombo 29 EylOI 196S MANILA TAAL YANAROAĞl M. A. AYBAR: TOPRAKSIZLIĞA SON VERECECİZ Türkeş: Türkiye kızıl peyk olamaz Baykam: Daragacına hainler gider 2000 ÖLÜ VAR LİPA Volkanik bir çöl ortasıııdaki Taal yanardağını gösterir harita. FiLiRiN Adalcırınclcı VOLKAN Yeni duyulan eski türkü kinci Cihan Savaşı bitiminde palas pandıras çok partili biçinısel demokrasiye geçilmesini biz doğTU bulmuyorduk. Sözümüzü dinletemedik, geçildi. Geçildikten sonra, hiç değilse Atatürk ilkeleri üzerinde tâviz oyunlarına gidilmesin istiyorduk. Anlatamadık, gidildi. Hem de devıritnler yapısının temeli olan lâik Cumhuriyet öğesi bir çuval moloz gîbi duvar dibine atılarak gidildi. Böylece daha başlangıçta yanlış bir adım atnıış. gericilere buyur etmenin demokrasi ve özgürlük anlanuna geleceğini sanmıştık. Bu yanlış yolda kafatnız 27 Mayıs kayasına çarpıncaya kadar yürüdiik. 27 Mayısa kadar sağ akımlar yurdumtızda alabildibine at koşturdular. Sola ise soz hakkı tanıumıyordu. Oysa, tam tersi yapılmab idi. O sırada çok parlili hayata geçrnemiz şerektiğine mutJaka inanıyor idi isek. devrim düzeninin gağdaki kapısını sımsıkı kapalı tuünak, snldakini açarak halkçılıp, devletçiliği, devrimciliği çeşitli anlayışlara göre uygulamak istiyen partilerin vatandaş önünde serbestçe tartışmalarına imkân hazirlamalı idik. Başlangıçta yanlış yola sapılma8i hem Atatürk devrimini zedelemiş. hem de çağdaş uygarlığa bir •n önce kavuşmasını özledjğimiı miiletin ilerHyecek yerde gcri kalmaaına yol açmıştır. Ancak 27 Mavısla dili çözBlen bir kısım aydınlara bile. aradan beş yıl geçtiiji halde hâlâ güç tahanımül edenlerimiz var. Bunlar, en bafifinden on dokuzuncu yüzyılın eskimiş, modası geçmiş romantik sosyalizrDİnî sayıklamakla azıımanmak isteniyorlar. Azımsayıcüarın sözlerinde bir Eeroek payı bulunduğunu kabul etmeliyiz. Evet. toplum ilerlemeiini toplumcu metodların katıksız uygulanmasına bağlıyarvlardan bir kısmı. söz ve yazılarında on dokuzuncu yiizyılın sosyalist romantiklerini andırır bir iislup kullanmıvor değiller. Fakat ıınutmıyalım ki Tfirk toplumu da bugün ekononıik ve sosyal yapısı itibariyle Batı milletleriniD on dokuzuncu yüzyıldaki durumlarmdan daha ileri bir düzeye varmış sayilamaz. Halkının yüzde altmışı okuma yazma bilmiyen. çoeukları okul. hastalan hekim. köyleri su. yol. ışık bulmakta güçiük çeken, işçi ücretleri çok düşük bir memlekette üstelik on dokuzuncu yüzyılın artık klâsik nlmuş, ekonomi, sosyoloji. hattâ şiir ve edebiyat kitaplan vasak edilirse, tfili çözülen toplumcu bir aydın da elbette geçen yiizyılın üslubu ile halka seslenecektir. Burada bazin )lan. hizim aydınlann Batıda modası geçti denen tiirkülere rnerak sarması değil, o türküleri halkımızın ancak veni veni duyabilnıek olanağına kavuşur Rİbi olmasıdır. Seçim propaçandası haberleri arasında vatandaşın bu yeni sese jrittikçe artan bir ilpi eösterdi?ini öğreniyoruz. Simdiye kadar hep naz, niyaz. öbür dünya ve dipsiz kile boş anbar vaadleriyle avutulan halk. gerçek ıstırabını düe çetiren sese. on dokuzuncn yüzyıldan arta kalıp kalmadığinı diişünmeksizin kulak vermektedir. Bizce önemli olan da budur. Cünkü demokratik koşullar altında yirminci yüzyüa çeçebilmek için on dokuzuncu yüzyılı arkada bırakmak gerekir. Öııümüzdeki seçimler bu itibarla dpmokrasimizin geleceği hesabına bir döniim nnktası sayılmalıdır. Ya bn deveyi güdece6iz. ya da bu sevdadan razgeçeceffiz. Tonlnmco fikirleri «eski», «modası geçmiş» ya da «köfcii dışanda» sibi sıfatlarla çürütmeye imkân bulunamıyacaktir. Bunlara ne kadar çabuk abşırsak geçen VÜ7\TII da o kadar çabuk anlamış, çağdaş uyşrarlığa vaklaşmıs olaca?ız. Fikirleri zorla sustunnaya kalkı.şmak. boşu boşuna bir süre daha vakit kaybından baska hiç bir sonuç vermiyecektir. Bunu iyi bilelim. ALÂEDDİN BİLGİ Edirne, SAİT TERZİOĞLU Diyarbakır, ÖZER ÖZTEP Siverek'ten bildiriyor • Birdenbire gerginleşen seçim mücadelesinde A. Tiirkeş şiddetle T.İ.P. e çatarak bu parti>i «kızıllık» la «kol ırgatlığı ayırunı yapmak» la suçlamış, Türkiyenin hiçbir zaman Amerikan uydusu olmadığını soylemiştir. S. Baykam, Demirel'i hedef alarak yaptıçı konuşmada, A.P. liderinin «Cehenneme gitmeğe razmm» söziinü ele alarak. «Anayasa seyahat hürriyetini tanıımştır, herkes dilediği yere gidebilir» demiştir. Mardinde birer konusma yapan M. A. Aybar ve Ç. Altan ise toprak reformunun gerçekleşeceğini, Doğu ve Güneydoğunun kötü durumuna son verileceğini, 10 ekimde köylü ve işçilerin Meclise çireceğini söylemişlerdir. Edirne. (Alâeddin Bilgi bildiriyor) P dirnede iki davul ile iki zurnanın çaldığı serhat marşları ile karşılanan C.K.M.P. Lideri Alpaslan Türkeş, dun. isim vermeksizin T.t.P. yöneticilerine şiddetle çatmış ve «Bazı parti lider leri taraündan seçim propaganriası başladığudanberi tatbsu frengi şivesi ile kekelenen bir takım sacma sözlerle karşilaşmaktayız. Üçiincü enternasyonalin kızıl havalan ile çahnadan oynamaya alışmış olan ba kabil paşazade bozunrulan bir taraftan da kol ırpratı âşıklıfı rolöne çıkarak raasum vatandaşlan aldatın,; çabası içindedirler» demişitr. DIŞ HABERLER SERVİSİ ANILA 15 yıldan beri uyM kuda olan Taal yanardağının a dün sabaha karşı korkunç homürtular ve yer sarsıntıları ile patlamaya başlamasıyla tahmineri 2000 kişi ölmüştür. Arkası arkasına patlamakta olan Taal, Fi lipinler Cumhuriyetinin başkenti Manila'nın 90 kilometre güneyindedir. Ilk patlama en şiddetlisi olmuş, civardaki bütün köyler sarsümış ve topraklar ya rılmıştır. Müşahıtlerden biri, ilk patlama sırasında gözleri kamaştıran bir ateş topunun 5.000 metreye kadar yükseldiğinı belirtmektedir. KIZGIN LÂVLAR T aal gölünün ortasında bulu• nan yanardağ, küçük bir adacığı andırır. Yanardag beş dakıka fasıla ile durmadan kızgıa lâvlar çıkarmaktadır. Tanker içinde kaçırılan kahveler yakalandı şüphelenen trafik polisleri arama yapınca. 7 tonluk tankerin tepeleme cekirdek kahve dolu olduğunu RÖrmüslerdir Ara. ma sırasında, tankerde garrp tanrlar takınan şahısların da kahve kaçakçılığının ortaklan olduğu anlaşılmıştır. Suçlular, MaU Polis ta KIŞLA KAPISİYLE OYNAMAYINIZ Meydan konuşmalarında. radyo konuşmalarında partiler hirbirlerini tebdit edip duruyorlar. Silâhlı çatışmadan, Ibtilâl lerden. darağaçlarından bab sedenler, ister savunma. ister hücum seklinde ohgn çoçun lukta. Bn arada, Osmıın Bö lükbaşı çibi araya girip memleketi yeni bir olaydan kor tarma rüyaları gören aslanlar da var. 27 Mayıstan beş yıl sonra Türkiyenin manzarası maalesef budur. Oysa, Türk ordusu 19t>l de Anayasayı yaptı. uygulanmak üzere sivil idareye devretti ve iki teşebbüsü de ezerek kışlasına çekildi. Şimdi bir takım politikarı • lar yine zorluyorlar hu kapıları. Ve sanıyorlar ki, farzımuhal açılırsa, içeriden çıkanlar birinden birinin peşine diişüp yürüyeeekler. Ne gaflet!.. İ dan stanbul • Ankara yolunda Ritmekte olan bir tankerin durumun rafmdan kaçakçüık ve trafik memurlarına rüşvet teklif etmekten ÖLÜ.MÜ BEKLİYENLER adliyey» sevkedilmişlerdir. Tanker ve kaçak kahveler müsadere edil^ ^ k a ç a k ^ ^ ç u v a U a r l I l l l l poUs neıaretinde tankerm i s t j r d e n BÂKAMIK KARARA VARDU.. Çikarılışı görülüyor. Kuvayi Millîye T . t . P . Lideri Mehraet Ali A y bar'ın önceki giin Dij^arbakır dakı yapmtş olduğu konuşmada: «Yüreklerinde Kuvayi Milliye he (Arkası Sa. 7, Sü. 1 de) Tek dersten borçlu sııtıf geçmede eski usul uygulanacak ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu> Orta ögretimde tek dersten sorumlu olarak bir üst smıfı geçme usulu hakkmda Talim ve Terbiye Kurulunun yaptığı toplantılar bu akşam sona ermiştir. Toplantılar sonunda, eski usulün muhafazasına karar verilmiştir. Mi'.li Eğitirn Bakarüıgı, bu konuria şu açıkJamada bulunmuştur: « Orta ögretimde tek dersten sorumlu olarak üst smıfa geçme usulü ile ilgili meseleler tümü ile bir defa daha ele aünmış. kurulda ıncelenmiş ve eski durumun muhafazasına karar verilmiştir.» laliın ve Terbiye Kurulu'nun dün akşam «orta ve Use son sınıf öğrenciieri ile lise ara sımflarda bütün derslerden aldığı notların ortalaması 6rian,orta okul ara sınıflarda da 5.5 tan aşağı olan öğrencilerin tek dersten borçlu sınıf gecmelerini red karan» Milli Eğitim Bakanı Cibat Bilgehan tarafmdan onaylanmıştır. Bu duruma göre, tek dersten geçme sistemi Talim ve Terbiye Kuruhmuri 3.7.1965 tarihinde aldığı karar gereğince orta ara sınıflarda bütün derslerden aldığı notlann ortalaması 53 va yukan, lise ara sımflarda da 6 ve yukan olan öğrencilere uygulanacaktır. Bügünkü radyo konuşmaları Y.T.P. İskenderoğlu 18.45 • 18.55 C.H.P. İnönii 19.50 20.00 M.P. Bölükbaşı 20.05 • 20.15 T.İ.P. Çetkin 2020 20.30 A.P. Turan 20^5 • 20.4.1 C.K.M.P. Evliyaoflu 20.50 • 21.00 Ankara (Cumhuriyet Bürosn) Seçim kampauyasuıın başlamasıiHİan bu yana. yapılan Radyo seçim konuşmaları, Ankara Savı :lı;ı tarafından; miting konuşma hııı ise Mahallî Savcılıklar tarai'ındaıı incelenmektedir. Bugüne kadar yapılan kcnuşma iarda bir suç unsuruna rastlanmadığı, dün ilgililer tarafından açıklanmıştır. SEÇDILERİN SELÂMETİBaşbakan Suat Hayri Ürgüplü de. 10 Ekim Milletvekili seçimlerinin selâmeti ve emniyeti Ue vataııdaşlanıı huzurunu bozmamak için, radyo ve miting seçim konuşmalarmın Savcılıklara inceletildiğini soylemiştir. Öte yandan Adalet Bakanı İhsan Köknel. «Vatandaşlarımız serimleri huzur içinde izleınektedir. Huzuru bozacak konuşma ve yazılara hükümet müsamaha etmiyecektir.» demiştir. ^ Savcılar seçim konuşmalarını izliyor Aydın adayı Halen tanıir edilmekte olan Kız Kulesi. Yüksel Menderes dün bir konuşma yaptı Çimento üretimi hızlanacak ANKARA (a.a.) Çimento fiyatlarındaki artış konusunda bir açıklama yapan Çiraento Sanayii Genel Müdürü Cavit Borçbakaıi. «Türkiye çimento sana.vü. kendi yönetimüıde bnlunan fabrikalara ait bolgelerde gerekü tedbirleri almıştu. Bu ledbirlerin en önemlisi, istihsall istlhlâk seviyesüıe çıkarmak olacaktır» demiştir. Cenel Mudure göre Elâzığ fabıikasının tevsi uniteleri çalışmaya başlamıştır. Adana fabrikasuun 350 ton kapasitesi de bn yıl sonunda i;letmeye açılacaktır. Diğer imkâtüarla beraber 1%6 istihsali, bir önceki yıldan yuzde 20 faziasiyle iiç milyon 704 bin ton olacaktır.» Kız Kulesi Millİ Savunmaya devredildi Tarthi Kızkulesi, Milli SaTunma Bakanlığına devredilmiştir. rjzun yu lardan beri Denlzcilik Bankası Kıyı Emniyet Teşkilâtı tarafından yöne. tilen Kızkulesinl MUIî Savnnma Ba. kanlığı askerl hizmetlerde kallan. mak ilzere restore etmefe başlamış. tır. Bu arada mukavemetinl kaybeden kulenin dUTarlan venilenecek, gerekirse bir mlktar genişletilecek. tir. Resimde, ta.rihi Kızkuiesi ve yenilenmek üzere yıkılan duvarları görUlmektedir. Adanın havadan yapılan incelemelerinde lâvların dokunmadığı ufak bir kesimrte benüz sağ olan ve yardım bekleyen ınsanların mevcudiyetı tesbit edilnıiş tir. tlgililer, bütün tehlikeler göze ahnarak serni gönderilse de bu turistik adamn etrafındaki göl suları kaynama derecesinde ısınmış olacağından, yanajma im kâ^arınm bulunamıyacağını ileri sürmektedirler. Felâket bölgesi ile tam irtibat sağlanamadığı için gerek resmi gerek özel olarak verilen rakam lara güvenilmemekte, fakat ölü sayısının 2.00 1 bulduguna muhakkak nazan Ue bakılmaktadır. Şimdiye kadar 7 kişinin Ankara (Cumhuriyet Bürosu) cesedi bulunmuşsa da, volkan Oanayi Bakanı Ali Naill Er. eteğindeki beş köyün lâvlarıyla detnin hazuladığı ve Denizli tamamen örtülmüş olması bu ra nin Saray köyündeki özel sektöre kamı doğrulmaktadır. 28.000 nüait tekstil fabrikasını Sümerbanka fuslu bir adadaki bu volkan dün satmayı iingören karamameye, Siigece indifaa başlamış ve dağ cte merbank'ın direneceği öğrenilmiş ğindeki köylerin tamamen lâvtir. lar altında kalması bir milü felâket yaratmıştır. Volkan civaSatın almayacak rının tamamen tahîiye?ine karar verilmiş ve Cumhurbaşkanı bu Sümerbank, bu fabrikayı öteden yolda gerekli tedbirlerin derhal beri satın almaya yanaşmamış ve almması için emir vermiştir. bu yoldaki görüşünü daha önce Sana>i Bakanhğma bir rapor haCanlannı kurtarmak için sanlinde bildirmiştir. Buna rağmen Sa dallarla denize açılan 300 kiçinayi Bakanı Ali Naili Erdem, bir cin kaybolduğu hakkmdaki hakararname çıkararak fabrikayı Süberler doğrulanmamıştır, fakat merbank'a zorla satın aldırmak bunlardan şimdiye kadar sağ olyoluna gitmiştir. Kendisiyle konuştuğumuz bir yetkili, bu konu duklarım belirtecek bir haber de alınmamıştır. da şunları soylemiştir: «Bu gibl hareketlere tevessiil ederler, ondan sonra da niçin iktisadi devlet GERÇEKER'İN teşekkülleri zarar ediyor diye Genel Müdürleri sorguya çekerler^ GENELGESİ: Bilindiği gibi Sanayi Bakanı Ali Naili Erdem, Millî Bankalara 11 milyon lira borcu olan, mallan piyasada saülmayan ve rantabl olmayan adı geçen fabrikayı Sümerbank'a satın aldırmak jçin bir ka rarname hazırlatmış ve 15 eylülde Başbakanlığa sevketmişti. Sümerbank zarareden fabrikayı almıyor 4 "İSLER Demirel sinirli fSaşbakan Yardımcısı Süleyraan Demirel ise, bir gazetecinin •Devlet sanayi sektörimün, özel sektöre devrini memlekeün kalkınma çarelerinden biri olarak sa vunan partinizin Sanayi Bakanı. nın, bu tarz hareketini nasıl jorumluyorsunuz» şeklindeki sorusuna, sinirli, sinirli «Sanayi Bakanına sorun. cevabuıızı alırsınız» karşılığmı vermiştir. DÜZENE GİRDİ,, NADİR \ADİ IDEOLOJILER VE İKTİSADÎ SİSTEMLER Yazan Prof. Dr. Yavuz ABADAN BUGÜN 2 n i sayfada Ankara. (Cnmhuriyet Bürosn) Türkİş «Parti farkı gözetmekslzln, açığı 9 miUetvekill Ue llgU] seçtlrme mek kampanyası hariç olmat üzere parttlerüstü toplantısma devam edece61ni> yeniden açıfclamıçtlr. BiUndiğl glbl Türkjş 5. Genel Kurıl toplantısında bu yolda aldığı ka. ran daha sonra da tefcrar etmiş. «Hiç bir partiyJ destekleme hareketine geçraeyip partiler üstti hareket '•deceğini» açıklamıştı. Öte yandan Türk.İş Genel Merke. 7inin bu tııtnmuna karşılık %dana işçileri Türkiye İşçi Partisin) destekIfypcestni bir acıklama ile kamn oynna doyurmaşlardı. Türkİş partiler üstii kalmakta kararlı AYDIN A.P. teşkilâtı kapalı salon toplantılarına devam etmektedir. Kemer'de yapılan bir toplantıds konuşan Yüksel Menderes sunları soylemiştir: «Vatan sathı birbirine düşman kitlelerle dolmamalı. Çiinkü vatan bepimizindir. Başımıza gelecek bir felâket bizleri olduğu şi bi siyasî tnuanılanmızı da ortadan kaldırır. Memlekette bölücü, ayırıcı cereyanların karsısında bulunarak bir istikrar nnsnru olmak her vatandaş gibi be Targıtayın «toplu sözleşmeler» nim de vazifemdir. Bizi iktidara kouusunda aldığı karan görfişgetirecek oylannız, bize şerefli mek üzere, Türkİş 1. Bölge temmuhalefet vazifesini tevcih edesilciliğine bağlı bütün sendika cek oylannız kadar mnhterenıbaskanları yarıa şehrimizde topdir." lanacaktır. «Bölünmemeliyiz» İşçi liderleri toplanıyor Osmanağaoğlu: Enflâsyonist gidiş yok S stanbul Ticaret Odası Baj|kanı Behçet Osmanağaoğlu, verdiği bir demeçte: « Türkiyedeki fiat hareketleri enflâsyonist bir nitelik taşımamaktadır» demiştir. Osmanağaoğlu, fiat hareketlerinin mutlaka enflâsyon delili sayılamıyacağını, enflâsyonu yaratacak bir bozulmanm bugan için varit olamıyacağını, nüfus artışı ve üretim nisbetlerinin fiat hareketlerinde rol oynıyacağını belirtmiştir. 1964 yılına nazaran 1965 te cüz'î bir yükselme olduğunu, itbal mallanndaki fiat artışlarmın, dış ticaret siyasetinin iyi uyffulanmamasından ileri geldiğini söyliyen Osmanağaoğlu, sözlerini şöyle bitirmistir: « 1964 1965 fiatlarınm ortalaması ahnırsa, 1965 te, 964 e nazaran yüzde iki buçuk *iir artış rardır. Bn enflâsyon demek değildir. Ve bununla enflâsyona gidiyornz neticesine varılmaz.» ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) Diyanet İşleri Başkanı Tevfik Gerçeker Müftülüklere gönderdiği bir genelgede 15 Ağustos 1965 tarihinde yürürlüğe giren 633 sayılı Yeni Kuruluş ve Görev Kanununun getirdiği düzenin 40 gün gecikmesinl «çeşitli tertipler e bağlamakta, ancak Eaşbakanın çabasiyle işlerin düzene girdiğlni bUdirmektedir. Genelgede, olaylar sırasında, «Itidalimizi, hizmet aşkımızı ve ıımidimizl kaybetnıeden, yapacaklanmızda•: da bir an geri durmadan işi talıiî mecrasına koymak için çalışiık* denilmekte ve Personel Dairesine Mehmet Oruç'un geçici olarak atanmasİ3'le, kaybedilen zamanın doldurularak çalışmalara geçildiği beürtilmekte il adlarma gbre işiemleri timaralanan per^onele gerekü tetmgat yapılmaya başlacdığı haber verH. mektedir. BİR D c Nakarâi Bu patırtı arasında anlaşılmıyan bir nokta da şu: Şimdi seçimlere katılan siyasî partilerimizin (müstakiller dahil) hepsi, geçen dört sene ıçinde işbaşına gelmişlerdir. Hattâ dört tanesi, aylardır ve hâlâ, işbaşmda. O halde. nedir ba hep ceğizli, cağızlı, coğuzlu. şaracağızlı, veya, şereceğizü meydan ve radyo gevezeükleri? Neden, ortada bir tek', cedik, cadık, coduk, şardık, çerdik yok? Merak etmeyin. Ben size garanti veriyorum. Dört sene sonra yine, daha sonra yine. dinliyeceğimiz aynı olacak: Ceğiz. cağız, coğuz. şaracağız. sereceçiz... D. N. 65 bin liralık bono yolsuzluğu Vilâyet Özel Kalem Müdürlügünde 65 bin Uralılc bir tasarruf bonosu yol sıızluğu meydana çıkarılmıştır. Tahslldar Zafer Gültoprak'ın ödeme leri eksik yaptığı tesbit edilmiş ve memuT görevinden "uzaklastırılmıştır. Bonoların hangi yıla ve şahıslara ait olduğunu tesbite başlanmıştır Y AZI SI Z