Katalog

SAIIİFE İKI CUMHüRtYET 3 Mart 1965 YENİ BÜÎÇE ÜZERİNE Prof. Dr. BEDİ NECMEDDİN FEYZIOĞLU enl koalisyon hükümetini bekleyen en önemli işlerden biri, reddolunan bütçe tasansının jerine ycni bir tasarı hazırlamaktır. İktidar değişikliğinin scbebi bütçenin reddi olduğuna göre, yeni hükiimetin ilk tasarıdan hayII değişik bir bütçe tasansı getirmesini beklemek, mantıki gözükür. Hükiimetin de, ayni mülâhaza ile böyle bir gayrete düşmesi ihtimal dahilindedir. Fakat, acabs mevzuat hükümleri ve memleketin ekonomik TC malî şartlan eskisinden tamamen farklı bir bütçe tasansı tanzimine imkân verecek midir? II enel olarak, Devlet bütçesi, gelir ve gider bütçelerinden ve gider bütçeleri de mukannen olan ve olmayan kalemlerden müteşekUldir. Mukannen olan giderler, çeşitli masraf kanunlan gereğince yapdması zaruri olanlardır. Bu giderleri karşılayacak ödeneklerin mutlaka bütçeye konması icabeder .(1) Muhasebei l'mumiye Kanununda sayılan mukannen masraflarm başlıealan memurların maaşlan ve ödenekleri, daimî müstahdemlerin ücretleri, bütçeden ödenen emek11, dul ve yetim aylıkları, Devlet borçları itfa ve faiz bedelleri, mahkeme harçlan, gibi giderlerdlr. M.U.K. na ilâveten diğer bir seri kanunun «nrettiği iş ve hizmetler sebebiyle yapılacak giderler de mukannen giderler gnıpuna ithaJ edilmek icabeder. Kanunen yapılması gerekli bütün bu giderlerln yekunu carî harcamalar için ayrılan (A 1) eetvelindeki ödeneklerin °» 70 den fazlasını buInr. Gerçekten, meselâ 1964 bütçesinde 6.639 milyon liralık carî masraflar yekunu içinde sadece personel giderleri 4,5 milyarı yani «o 67 yi geçmektedir (2). Yönetim, hizmet ve kurum giderleri arasında kanunen yapılması mecburi olanlannı da ekleyince bu nisbet °. 80 ne yaklaşmaktadır. O halde, cari masraflar grupu içinde mukannen olmayan ve hükümetlerin bütçe projesl yolu lle üzerinde tasarruf edebilecekleri kısım ' t 20 yi geçmez. Buna kanunî zaruretlerin dışuıdaki idari ve sosyal sebepler de eklenince bu nisbet çok daha azalır. üi! İÎH ••** • ••a • •aı • ••1 • •• ••• BAADE, özetlediğimlz esennin ilk bdlümlerinde dünyanın 20A4 yılında var ol»cak 6.5 milyar insanı besllyFbileceğini; sanayi ve eğltimde Doğuclan geri kalmamak için Batı'nın dikkatli davranması gerektiğini b«lirtiyordu. özetlıyerek çevıren: İSMAİL CEM Y G IV ider bütçelerinin flçüncü kısmında (A 3 cetvelinde) bulunan sermaye teşkili ve transfer giderlerine gelince, yeni hükümetin bunlar üzerinde de değiştirme yapma imkânı fazla olamıyacaktır. Bu grupun, en önemli transfer giderlerini teşkil eden «Borç ödemeleri» bölümünde bir değişiklik yapılmasına M.l/.K. manidir. Zira, mezkur kanuna göre, Devlet borçları mukannen giderlerdendir ve karşılığının mutlaka bütçeye konması gerektir. Sermaye teşkili harcamaları Ue katma bütçelere yapılan Hazine yardımlarını ifade eden malî transferlerle ilgili giderlerin mühim kısmı da, plân ve programa bağlanmış bulunduğundan bunlarla ilgili ödeneklerde de bir değişiklik yapılması II. paragrafta belirtilen şartları gerektirecektir. Geriye, sosyal transferler yani emekli sandığına yapılan ödemeler, ödül, ikramiye v.s. ile derneklere, sağlık kurumlarına yapılacak yardımlar gibi sosyal giderler kalmaktadır. Bu giderlerin mühim kısmının kanunlarla emredilen giderler olmasına ilâveten, bugünkü Sosyal Uevlet anlamı içinde bu kalemlerin dahi fazla değişikliğe müsait bulunmadığını ifade etmekte hata olmasa gerektir. Görülüyor ki, kanunî hükümler ve yürürlükteki plân ve program muvacehesinde eski bütçe tasansının gider cetvellerinde, hükümetin yapabileceği değişiklikler pek mahdut kalmak ve cari harcamalann yönetim ve kurum giderleri ile çeşitli giderler bölümlerine inhisar etmek durumundadır. Bunların bütçedeki nisbi önemi ise °o 10 dan fazla değildir. V 6 •••• •••• • ••> • ••• • ••• • a» EGER İNSANLAR AK İSTİYORSA.. >akla?an m sanlık bir alanda yanştan vazgeçmeli ve sılâhlanmayı bırakmabdır. Mületlerin elinde olan (ve hâlâ gelıştirmesine çalışüan) silâhlar bütün insanlığı yok edecek guçtedir. Ünlü bılgin Einstein'in dedıği gibi, «Nükleer silâhların kul lanılması insanlığm bir bölümünü hemen öldürecek, geri kalanı nı ise yavaş yavaş ve acı içinde kıvrandırarak yok edecektir.» Dünyadaki bütün bilim adamlarının paylaştığı bu görüş, kelimesi kelimesine doğrudur. y ı l m a kanhğında ve Rus Genelkurmayındaki bazı delıler yüzünden çıktı ve dunyayı ateşe boğdu. Savaş bıtti. Başkan Wılson, Lloyd Georges, Clemencau gibi devlet adamlan en yanlış işi yaparak, yenik ülkelere bir «ceza» programı uyguladılar. Savaşı barışta surdürdüler. Sonra, Almanya'daki Weımar Cumhuriyetine en sert şekilde davranırken, Hitlerın karşısında yumuşayıverdiler ve bu delinin güçlenerek İkinci Dünya savaşını çıkarmasını sağladılar. Snsanlar, 2000 yılını yaşamak | istiyorlarsa, kendilerini yöne •tcnlerin su kararlan almala Savaşı yenmek Onceki yazılarımızda, insanlık, gerekli çalışmayı gösterirse açlığı ve sefaleti yener demiştik. Bu insanlık yaşaamya devam etmek istiyorsa, favaşı da yenmesi gerekir. Savaş, dünyadaki milletlerin hiç birine başan kazandıra maz. Doğu bloku, iktisadl gelişimme devam etmek istiyorsa, Sovyetlerin bazı yıllar yaptığı gibi, silâhlanmaya ayırdığı paraJT başka alanlarda kullanmak zorundadır. Batı ise, kendisinden asker sayısı bakımından °« 20, endüstri potansiyeli bakımından °o 50 kuvvetli olan Doğu ile bir çatışmaya girmemeli, kendi üretimini arttırmaya çalışmahdır. rını sağlamalıdırlar: 1) Nükleer denemelerin kesinlikle yasaklanması, 2) Topyekün silâhsızlanmanın gerçekleştirilmesi, 3) Nükleer araştırmaların ve uzaya gönderilen peyklerin uluslararası bir komisyon tarafından denetlenmesi, 4) Silâhsızlanmadan elde edilecek paranın az gelişmiş ülkelerin kalkınmalannda kullanılması. Bu tavsiyeler gerçekleşmezse, 2000 yılını sade biz değil, torunlarımız da göremeyeceklerdir... SON una mukabil, hükümet, gelir bütçesinde daha fazla bir hareket serbestisine sahiptir. Zira, sırf tahminlere dayandığı cihetle, (B) eetvelindeki muhtelif gelir kalemleri ile ilgili rakamlarda oynamak daha kolaydır. Hükümetin gelir bütçesinde yapacagı bu değişiklikler, reddolunan tasanda belirtilen «bütçe açığını» artırma veya azaltma istikametinde olabilir. Bu değişiklik istikametlerinden birini tercih edişi de hükümetin «bütçede samimiyet» prensibine bağhlığının veya ondan kaçınmasının ilk alâmetini teşkil edecektir. VI etice itibarile denebilir ki, Teni Hükümetin eski bütçe tasansı üzerinde, bir muhteva ve III bünye değişikliği yapmasına ne Muhasebei L'mumiye Kanunu ile sair masraf kanunları, ne aktile, bütçe hazırlanırken hükümetlerin asıl de plân ve program müsaittir. Giderlerde tanzim hareket serbestisini haiz oldukları masraf kalemlerini yatınm giderleri teşkil ederdi. Şu ve tertip itibarile yapılabilecek şekil değişiklikleri veya gelirlerin tahmin rakamlannda ifa olukadar ki, yatınm giderleri (A/2 cetveli) gnıpu nabilecek tadillerin, bütçenin vuzuh ve samimida Kalkınma Plânının kabulünden beri, bir bakıma mukannen giderler kadar bağlayıcı hale gel lik ilkelerini takviye edecek nitelikte olması temenni olunur. miştir. O halde, meseleyi basite irea ile samimiyetle Filhakika. Plânlama teşkilâtının kuruluşuna halletmek mümkündür. dair 91 No. lu kanun ile «Uzun vadeli plânın yüBunun için de «bütçenin reddi» prosedürüne rürlUğe konması ve bütünlüğünün korunması brr «güvensizlik oylaması» manasında başvurulhakkında» ki 16101962 tarih ve 77 No. li kanun duğunun kabul ve ifadesi lâzıra ve kâfidir. gereğince, bütün kanunların ve bu meyanda biltussa bütçe kanunlarının «Plâna» ve yülık progBöyle olunca organik gider ve gelir kanunlar&mlara uygun olması şartUr. O halde, yeni hü rında ve plân ile yıllık programlarda değişiklik kümet yatmm giderlerinin tesbitinde, reddedilen yapılmadan bütçede bünyevî bir tadilât ifasımn bütçe tasarısına nazaran önemli değişiklikler imkânsızlığmı beyan etmek de kolaylaşır. yapmak istediği takdirde, ise evvelâ, Plânın «1965 Gerçeğin bu suretle ifadesi sayesinde. eski uygulama programından» başlaması ve belki bütçe tasansının ufak bir rötuşla Meclise sür'attüzun vadeli plânı onaylayan» 21111962 tarih ve le sevkedilmesi ve Komisyon ile Genel Kurullar1 No. lı Millet Meclisi karannı değiştirmeğe ka da çabucak görüşülerek kanunlaşmasını sağladar gitmesi icabedecektir. mak imkânı da bulunmuş olur. Diğer bir ifade ile hükümet plânda veya hiç (1) M.U.K. mad. 45 değilse 1963 programında bir deşiştirmeye gitme(2) 1964 Bütçe gerekçesi, s. 158 den, yatınm giderlerinde de, eski tasarıya naza1964 Bütçe Kanunu, s. 11 ran esaslı bir tadilât getiremiyecek demektir. B V H Aktüel memleket meseleleri hakkında fikirlerini belirtmek isteyen okuyucularımızın arzulannı karsılamak amacı ile düzenlediğimiz tartışma bölümüne gelen fikir yazılarının yayınlanmasına yarından itibaren başlanacaktır. Büyük bir ilgi ile karşılanan bölümde yayınlanması isteği ile gazetemize bir çok mektup gönderilmiştir. Okuyucularımızın ilgisini sükranla karşılar, yer darlığı dolayısı ile yayınlanmasına imkân bulunmayan mektuplar için de simdiden özür dileriz. Bölümün nasıl isleyecefini bazı oknyuculanmızın isteği üzerine yeniden açıklıyoruz. O Gazetemizde çıkan fikir yazıları üzerinde okuyucularımızın gönderecekleri mektuplar 300 350 kelimevi geçmeyecektir. 0 Mektuplar «Cumhuriyet Gazetesi Tartışma» adresine göndprılmelidir. © Aktüaliteyi tâkip edebilmek için fikir yazılarının yayınlanmasından itibaren en geç üç gun içinde postaya verilecek mektnplar tasnife girebilecektir. I I I I ' TMTIŞMA BÖlÜHÜ lsmet Pasa: Petrolu kaptırdık. madenleri kurtaralım... demişti. Türkiye madenlcrini isletmek için hazırlanan Maden Kanunu Tasarısı'nın hazırlıklarını herkesin bilmesi gerekir. Bn meraklı hikâyeyı simdiden bilmek, gelecekteki kötü gelişmelere engel olabilmek için lüzumlu Hikâye Prof. Çelikbaş'ın Bakanlığı zaraanında başlıyor. Amerikalıların telkinleriyle bir Maden kanun tasansı hazırlatmak için Sanayi Bakanlığı, Bay Northcutt Ely adında bir Amerikalıvı şörevlendirivor. Bay Ely'nin Amerikan tröstlerinin adamı olduğu söyleniyorsa da bu konu kesinlikle belli olmuş mudur, bilemiyoruz. Ancak Bay Ely'nin 1963 yılında Çelikbas'a bir tasarı sunduğu ve bu görevine karsılık kendisine 620.000 lira verildiği açıklanmıstır. Sayın Ba.v EIv, 620.000 lirayı cebe indirirken, hazırladığı kanunun ruhunu da söylece bir cümle ile belirtivermis: Petrol kanununu model alarak bu tasarıyı hazırladım. Kapitülâsyonlara rahmet okutacak bir kanun tasansı olan Petrol Kanunu model olursa, Maden Kanunu Tasarısı'nın hsngi düşüncelerle düzenleneceği anlasılmaz bir sey de|ildir. Aneak büyük bir talihle Çelıkbas o sıralarda düştüğü için yerine gelen Hüdai Oral ise el kovmus ve Türk madenlerini yabancılar» peşkes çeken tasarı gerektiği biçimde değerlendirilmiştir. Ancak aynı zamanda dıs baskılar baslamış. Bay Ely'nln tasansının bir an önce kanunlaşmasını isteyen cevreler bn dileklerini zamanm Malive Bakanı Ferit Melen'e bildirmislfrdir. Bn arada Türkiveye Tardım Konsorsiyumnnun ssyın fiyeleri telklnlerde bnlunmuslardır: Borç içındesınız. Tediye bilânçonuz büyük açıklar Teriyor. Lıberal bir maden kanunu çıkartırsanız, memleketinize d6vız girer. Böylece Amerikalı Bay Eiy'nin 620.009 liralık tagarm dif etkılerle yeni cazibeler kazanmıştır. Konsorsiyumun yanıurs Amerikan Tardım Teskilâtı da bn tasarınm kannnlaşmasını istemektedır. Oysa Ely tasansı madenlerîmizi dış kapital rrnplsrına leslım etmektedir. Tasarının ikinci maddesinde denmektedir M: Bu kanun, Türk maden kaynaklarının özel teşebbüs ve 6zel yatınmlar yoluvla çabuk kesfıni, müessir işletilmesini ve kullanılmasını teşvik edecek şekilde uygulanacaktır. Burada kastedilen özel tesebbüslerin yabancı özel teşebbflser oldnğn daha sonraki maddelerde belirtilmektedir. Tasan 8yleşıne hazırlanmıstır ki yabancı özel tesebbösler için Sdets bir tekel kurmaktadlr. Tabancı devlet tesekküUeri için bütün k»pılar kapat.lmıstır. Etibank gibi Türk devlet tesekküllerine ise ? t e S , e b b n s l e r l e a ? n ı h a k '»> eBrünüste tanınmıstır. Aslmd> ü,. y " ? i r k e t I e r karşısmd» ficiı dnrnma düşmesi gereklı tedbirler almmıstır. Bnna karsılık yabancı maden sirketleri Türkiyeyl bir «rpa'71" ^ " " ^ İ Ç İ n b Ö t Ü n s a r t I a r ı B a v ^ ' ^ kalemivle ödKP, t . a , s a r l s ı n a >"!«tirmislerdir. Madenlerimize ton başın» odıjeceklen para tran'daki nispetlerden bile düstüktür. ve sn ımtıvazlar yabancı sirketlere verilecektir: oereklı teçhizat gümrüksüz getirilecektir. Sermaye ve kânn tamamı serbestçe transfer edilecektir. T.•ü"If P 8 V ' °' a r a k V Ü z d e 2 7 5 a m o r t i ' ™ » n P»yı üstfine TC " e ««"•"•»»«"«»'. Bnnnn anl.m, sndnr kl hem » e fh«m.r r \"m m a d e n l e " «üketecekler. hem de tükenme ıntımalme karsıl.k kendüerine avanta verilecek. r. . Madenlere dikkat! el Uzaym durumu ldeki sılâhları «mükemmelleştirmek» için harcanan çaba saçmadır. Gayri insanldir. Bu paralar boşa gıtmektedir. Zira, gerek Doğunun, gerekse Batının elindeki nukleer güç zaten bütün insanlığı ortadan kaldırmaya faz lasıyla yetmektedir. öte yandan, uzaya peyk yerleştirmek için yapılan yarış, dünyanm dengesini bozacak nitelikte olduğundan, insanlık için son derece tehlikelidir. îçinde insanlann bulunduğu ve devamlı olarak dünyanın etrafında dönen bir peykten sadece yeryüzünün bütünü kontrol altma almmayacak, aynı zamanda herhangi bir nükleer füze, peykten gönderilen ışınlar sayesinde yarı yolda yok edilecektir. Bu durumda, uzayda üstünlüğü elde eden millet, bir bakıma dünyanın hâkimi olacak ve diğer ülkelere istediğini yaptı racaktır. Bu millet Hitler, Stalin, ya da teslim olmak üzere bir Japonyaya atom attıran insanlar tarafından yönetilirse, insanlığm büyük bir bölümünün yok olması işten değildir. ° ..... •^ L Clkarlarının W.efeılnl Türkiyeye kabnl ettirİbİ ha k a n n n t^nlmnmı» ° kir n İ T ü r k E k a r S I S I n d a , koltuklarını golgelendirdifî sn günlerde. yeni yenl kıpitulasvon.ar. dâvet etmek yolundaki çalıamalan töğüs^ernek ,o rk0HnL.8ermaV.temSİ1CİIerİnin T^/'?118""1'15 S " " m n o I«y.n.k bnlnnm.» gerep itik » »"y«t>"»nn '« 6"»* tart,smTl,nn.n «valan k.r,, ^ °ynt 801 O Mektupların tartışma kurallarına uygun olması, ve ka I nunların emrettiğı sınırlar içinde kalması gerekmektedir. | @ Tazarın isim, adres ve meslefinin belirtilmediği mektup I lar yayınlanmıyacaktır. I 0 Bu bölüm Cumhuriyet'e Mektuplar sütununda yayınlanan okuyucu dileklerinden ayndır. Değerli okuyucularımız dılek, dert ve şıkâyetlerini eskiden olduğu gibi «Cumhuriyet'e Mektuplar» adresıre gönderilmelidirler. . I • • • SATIŞ İLÂNI Isianbul Oefterdarlığından: Dosya No: 289519 Adet Cinsi Kıymeti 1 Edy marka bulasık makinesi 2.100.00 Lira 1 Elter marka gaz sobası 680.00 » 1 Sintal marka buz dolabı 3 400.00 » 1 Lenko marka tekli pikap 300.00 > Kadıköy Vergi Dairesine olan borcundan ötürü Cafer Ağa mahaUesi Muvakkithane caddesi 35 sayılı mahalde tahtı hacze ahnan jmkarıda cins ve evsafı gösterilen eşyanın 10 mart 1965 günü saat 14 de Kadıköy Vergi Dairesinde 6183 sayılı âmme alacaklarınm tahsil usulü hakkındaki kanun hükümlerine tevfikan ve peşın para ile satılacağı ancak verilen bedel tesbit olunan değerin % 75 inden aşağı olduğu veya hiç alıcı bulunmadığı takdirde ikinci satışın 17 mart 1965 günü aynı saatte ve aynı mahalde yapılacağı ve fazla malumat almak isteyenlerin Kadıköy Vergi Dairesi Müdürlüğüne raüracaatları ilân olunur. (Basın 2621'2777) YUKSEK ÜIEl OKULLAR Özel Öğretim Kurumları Tasansının ilgili hükümlerinin tahlili üksek özel okullar, eğitim hayatımıza hiç değilse mevzuat açısından dâvetsiz bir misafir gibi girdi. Özel teşebbüs, üniversitelerin değişmeyen, zaten aslında bu haliyle bile öğretim gereklerini oldukça zorlayan, kontenjanları karşısında gitgide artan yüksek öğrenim talebinde kârh bir yaürım alanı keşfetti. Milli eğitim yetkilileri ise, her yıl açıkta kalan lise mezunlannm politik baskısını hiç değilse kısmen hafifletebileceğini umarak bu kurum lan geniş bir ilgi ve hoşgörürlükle karşıladı. Böylelikle bu kurumlar, kurulmalarına izin veren hiç bir hüküm bulunmamasına, tersine Anayasanın 120. maddesinin üniversite açabilme yetkisini devlete hasreden hükmünün uyandırması gereken şüpheye rağmen rahatça gelistiler. Bunlara uygu lanan ise, 1331 den kalma «Mekatibi Hususiye Talimatnamesi» oldu. İşte özel öğretim kurumları ta sarısı, bu kuruluşlara kanuni bir dayanak sağlamaya ve onları denet'emeye çalışacak hükümler getirmektedir. ÇEKİLİŞİNDE IOO.OOO ÜRA İLKBAHAR ssss ••• >••• >••• !*•• >••• >••• !••• 2000 yılı güıel olabilir eni bır dünya savaşı çıkmaz, sıhhatleri de izin verirse aramızda genç olanlar 2000 yılını yaşayacaklardır. Bizler ise, çocuklanmızın ve torunlarımızın 2000 yılının dunyasında yaşayacaklannı bilerek mutlu öleceğiz. Gerçekten de güzel olabilir 2000 yılının dünyası. Açlığa karşı yaptığımız savaşı kazanacağımızı bi liyonız. Kimse açlıktan ölmeyecek. İnsanlar sadece pirinç, sebze ve mısır yemeyecekler. Et de yiyebilecekler. Aldıklan gıda, daha iyi çalışmalarını ve daha fazla üretmelerini sağlayacak. Sefalete karşı verilen savaş da kazanüabilir. 2,5 milyar işçi, yetirli araçlarla büyük işler başarabilirler. 2000 yümda ailelerden hepsi mazotla ısıtılan, bahçeli, küçük bir eve sahip olabilirler. Üretim araçlanndaki gelişme, 40 saatlik çalışma haîtasını, bir ay süren yıllık iznl bütün insanlar için gerçekleştirebilir. Yolculuk da kolay olur 2000 yılında. Petrol fiatlan ucuzlayacağından, uçaklar dünyanın dört bir yanma turist götürür. İsteyen kuzey kutbunda, isteyen Rus Rivierasında, isteyen Floridada geçirir tatilini. Bu dünya gerçekleşecek. mi? Max Born'un dediği gibi, «Son yıllarda varlığımızı etkileyen bir «yenilik» meydana geldi. Bu yeniliğin özeliği, hem büyük bir tehlikenin, hem de büyük bir ümidin kendisinde var olması: insanlığm kendini yok etmesi ve yeryüzünde cennetin kurulması...» İnsanlık: ulaştığı uygarlık düzeyini kendmi kurtarmak için mi, yoksa kendini yok etmek için mi kullanacak; mntıkla deliliğin arasındaki yanşı kim kazanacak? Y Y bunu açıkça belirtmişlerdir. (Tutanak Dergisi cilt 4, Sh. 35, 39, 41). MilU özel teşebbüsün çok masraflı olan üniversite kurma işine girişraiyeceği, gi rişecek bile olsa bu kapıyı kapalı tutmak gerektiği, zira bu kapının >bizi hiç istemediğimiz sonuç lara sürükleyebileceği» (Muammer Aksoy, sh. 39) söylenmiştir. Bu maddenin bilim hayatımızm gelişmesine engel olabileceği, hayırsever bir zatın vakıf kurarak bir yüksek okul ya da üniversite açmasının da böylelikle yasaklandığı itirazı da kabul edilmemiş (Yekta Karamustaiaoğlu, Sh. 32) madde değiştirilmemişîir. Sadece bu durum bile, kanun koyucu bakımından yüksek okullaruı da özel kişiler tarafmdan kurulmasınm istenmediğini göstermeye yeter. ardığımız sonucun, bilim ve sanatı serbestçe öğretme hakkını tanıyan Anayasanm 120. maddesine aykın düştüğü de ileri sürüleraez. Çünkü bu madde genel bir kaide koymus, 120. madde de bunu sınırlamıştır. Bütün bu nedenlerden ötürü, incelediğimiz tasarınm özel yüksek okullara kanunî bir dayanak sağlamaya çalışan hükümlerinin Anayasaya aykın olduğuna inanıyoruz. Bir an için, böyle bir aykırıhğın bulunmadığını düşünsek bile, tasarının bu kuruluşları denetlemek ve düzenlemek için getirdiği hükümlerin yeterli olmadığmı ad görüyoruz. Her gün gitgide çoğalan özel yüksek okullar kamu oîrunda bazı şüpheler yaratmış ve bunların ciddi bir şekilde denetilmesi gereği herkesçe benimsenmiştir. Tasarının da bu şüphe ve düşünceleri paylaştığmı görüyoruz. Böyle olmasaydı. özel yüksek okullara, diğer özel okullara tanıdığı muadeleti tanıması gerekirdi. Ne var ki tasarının getirdiği denetim çarelerinin çoğu, açma izni belgesi, belli bir talebe sayısının esas alınması, en az ödenmiş semaye şartı v.s. gibi yan meselelerle ilgili bulunmakta ve doğ rudan doğruya bu okulların gerektiği gibi öğretim yapmalarmı denetleyebilecek durumda değildir. Bu konudaki tek hüküm ise asla bu gayeyi gerçekleştirmeye elverişli değildir. Tasarının 1 6 maddesindeki hükme göre. bu okullarda diplomava esas teşkil edecek derslerin imtihanı, o özel okulda dersi bulunmayan resmî yüksek okul ve üniversite öğretim üyelerinin katılması ile yapılacak tır. Hüküm. hiç bir zaman kanaatimizce etkili bir eleme imkânı sağlayamıyacaktır ama sağlasa bile bu, kötü öğretim yapan okulun cezasmı yıllanm ve küçük bir servet sayılabilecek bir parayı bu uğurda harcamış bulunan öğrenciye çektirmekten başka bir işe yaramıyacaktır. Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi İdare Meclisinden: LİRALIK PARA İKRAMİYELERİ ŞirVetimizin 1964 yılı adî umumî heyet toplantısı asağıdakı gündemde yazılı hususları görüşmek üzere 29 mart 1965 tarihine rastlayan pazartesi günü saat tl de Ankarada Türkiye İş Bankası Umum Müdürlüğü binasında yapılacaktır Bu toplanlıya iştirak etmek isteven hissedarlarımızın sahip olduklan hisse senetlerini veya bunları müsbit vesıkaları toplantı gününden en geç bir hafta evvel Ankarada Türkıve İs Bankasına ve İstanbulda Gal?tada eski Yolcu Salonu karşısında Anadolu Sigorta Hanmdaki Şirket Merkezine yatırarak gıriş kartı almaları ilân olunur Kâr ve zarar hesabı, bilânco. yıllık rapor ve kânn tevzii hakkındaki teklif ile murakıp raooru toplantıdan onbeş gün evvelinden itibaren hisssdarlanmızın emrine âmadedır. Iki yönden v Anayasaya aykırı TÜRK TİCARET BANKASI SON PARA YATIRMA TARİHİ 6 CUMARTESI iz bu tasarıyı iki yönden incelemek ıstiyoruz. Önce. özel yüksek okulların açılabilmesıne cevaz veren tasarının, Anayasa karsısındaki hukuki durumu nedır? ikincisi bunların kurulmasmı yasaklayan bir hük mün varhğım kabul etmesek bile, acaba denetlemek için getirdıği hükümler yeterli midir? İlk soruyu ele almca özel yüksek okulların her şeyden önce Anayasanm genel prensiplerıne ve ruhuna aykın kurumlar olduğunu görüyoruz. Her yı! birkaç bın genç üniversiteye giriş sınavla rını kazanamıyor ve yüksek öğrenim yapamıyor. Bunlardan sadece belirli ve oldukça yüksek bir ücreti ödeyebilecek olanlara yeniden yüksek öğrenim imkânlarım tanımak, Anayasanın sosyal adalet. fırsat eşitliği gayelerine ne ölçüde uygun düşebilir, 50. maddenin düzenlediği devletin öğrenimi eşit olarak sağlaması gdrevi ile nasıl bağdaşabilir? Bu ilk itirazı ciddiye almasak büe 120. maddenin hükmü karşımıza daha kökten bir engel olarak çıkar. Bu maddeye gdre, üniversiteler ancak devlet eliyle ve kanunla kurulabilir. Bu hükmün açık ve kesin ifadesi karşısında özel yük sek okulların durumu acaba ne olabilir? Başka bir ifadeyle özel yüksek okullar. bu hükmün çerçevesi dışmda sayılabilinir mi? Bu soruları cevaplandırmak için söz konusu maddeyi yorumlamak gerekecektir. B Reklâmcıhk 717/2468 = ÇiMENTO i!!!!i'n,i!n:!i;flWH! I Sanayiinin emsalsız vasıflarüe dünya çapında iftihar edebileceği rakipsiz PINARHİSAR çimentosunu en iyi şartlarla yalnız RtAHMUT GÜÇER Müessesesinden temin edebilirsinizTel: 21 45 64 21 47 72 ş 1 1 | Cumhuriyet 2465 İstanbul 6 ncı İcra Memurluğundan satış ilânı GÜNDEM : f ı 1964 yılına ait İdare Meclisi ve mur?kıp raporları ile bi 1 lânço ve kâr ve zarar hesaplarının incelfnme1;! tasvibı ve ş İdare Meclisi azaları ile murakıpların 'braları 1 İ 2 1964 senesi safî kârının dağıtılması hakkuıda karar itti f hazı ve dağıtma tarihinin tesbiti. 1 3 Anasözlesmenin 18 inci maddesi gerrğince müddetleri bi İ ten idare Meclisi azalannın verine seçım vapılması. "ğ 4 idare Meclisi Rei= ve aza'arına verilecek ücretm tesbiti. = Murakıplann spçilmesi ve ücretlennin tesbiti. ğ I 5 Türk Ticaret Kanununun 334 üncü maddesine eöre idare I § 6 I Meclisi üyelerine Şirketle muamele vaoma selâhıyetı ve 1 rilmesi. H Reklâmcıhk 790'2459J I I Delilerin dünyası D Fikir emperyalizmi adde, eğitimimizi bir fikir emperyalizminden korumak için sevkedilmişür. Tem silciler Meclisinde bu madde tartışılırken gerek komisyon sözcüleri (Turan •üneş, Muammer Aksoy) gerek Cevat Dursunoğlu, N Dr. Kevork Acemoğlu (Hukuk Fakültesi asistanlarından) . • • • • •> • • • • • • • » • • < !•••••*•••••••••• |f • • I f M l l l f l l l ünyamızda var olan bazı ger çekler, yarışuı .'elilik tarafın dan kazanılma şansının fazla olduğunu gösteriyor. Bir kere. nükleer silâhlar bazı insanların elinde vardır. Sonra, yüzyıllardan beri çılgınlıklar insanların kafasmda ve kalbinde yer etmiştir. Ve bir de, dünyayı yöneten politikacılardan çoğu en basit meseleleri dahl çözümlemekten acizdirler. Birinci Dünya savaşuu ele alaîım Bu aavaf Avusturym Dif B« 961/5989 ^^lillllli'iiU'iınıı /:i^ı \.\%, : Hacizli olup satılmasına karar verilen (500 lira değerli Philips marka radyo, 150 lira kıymetli oyma ceviz portmanto. 250 lira kıymetli kadife perde, 100 liıa kıymetli oymalı Etajer, 800 lira kıymetli lâcivert ve Acem desenli iki adet muhtelif renkli Isparta halı seccade Harbiye Babil sokak kat 3 daire 7 de 4/3/965 günü saat 12.30 13.00 de arttırmalan yapılarak en yüksek teklifte bulunana satılacaktır. Böyle bir teklif vaki olmadığı takdirde satış talik olunarak 5/3/965 günü aynı yer ve saatÜniversitemizin, İnşaat, Mimarlık. Makina, Elektrik, lerde ikinci arttırmalan yapılarak teklif edilecek bedel satış Maden ve Kimya Fakültelerınde mevcut bilim dallarında masrafını karşıladığı takdirde en yüksek teklifte bulunana satıÜniversite doçentliği imtihanı açılacaktır lacaktır Tellâliye. ihale karar pulu alıcıya aittir. Taliplerin maİsteklilerin, 31 mart 1965 çarsamba günü saat 17 00 ye hallinde yapılacak müzayedeye iştirakleri ilân 'unur. kadar lüzumlu belgelerle ilgili Fakült<= Dpl<anhklanna mü17/2/965 İstanbul 6 a İcra Memura ! racaatlan rica olunur. fBasın 1899'2460) (Basın 3861/2463) [ { 1 •'. f İstanbul Teknik Üniversifesi Rektörlüğünden: