Katalog

18 NlsMl 1964 CUMHURIYET 400 üncü yildönümünde VVilliam Shakespeare ugün bütün medenl dünya, adebiyat va san'at aianında • büyült ve en sürekli ban »arıyı »ağlamı» olan William Shakespeare'in doğuraunun 400. yü dönümvinü kutluyor. Yalnız Ingiltere'de vey» ingüixc* konuşulan ülkelerda degil, hamen her yerde hiç bir »airin eserlari oflunkiler kadar çok okunmamıs, hiç bir dram yazarının oyunl»rı onunkiler kadar sık ıık sahney konmamıçtır. Shakespeare'in son 400 yıl içinde ırkları veya in»nçları ne olursa olsun insanlann kafalannt ve gonüllerine yaptığı hıtftp muktddes kitaplarınkinden hemın »onra gelır demek, aşın bir mübalâja o'.maz. Yaşadıjı günlerda oyunlarının jöhreti yalnız tngiitera içinde kalmiftı. Hatta bu şöhret bir ara Cromwell'in lofu püritenlik devrinüaki baskı altmda kaybolma teh lıkeıı bila geçirdi. Ama 1680 dan lonra tekrar parladı, yayıldı, kısa zamanda ana vatanın sinırlarını »JU ve o oyunları medeni dünyanın rflüşterek bir mah haline gttirdi. Daha 17. yüıyü son bulmadan Shakespeare, Fransa'dan Polonyaya, Iskandinavya'dan Akdenize kadar Avrupa'da hemen her memleketin dillne çevrilmiş, sahnelerinde oynanmı?. takdir edilmiş ve sevilmişti. Batımn yalnız düşünür kafaları, ya da zevk sahibi kişileri değil, geniş halk kütleleri de onun «özleriyle büyüleniyor, apaçık ama ısnatkârane bir lekilde ortaya koyduju hayat görüşünun tesiri «ltınd» kahyordu. Bir yandan şiir vt fel«efe»i «ahneler üzerinde yayılırkcn, bir yandan da bilginler, eleştiriciler metinleri üzerine eğildiler, ilk baskilardaki yanlışlıklan düzeltmiye, ayrılıkları gidermiya, konularının kaynakîannı aramağa, mısralarının ritmini, iözlerinln kavraralarını lncelemiye koyuldular. Üçyüz yıldır, başta ingilizce olmak üzere çeşitli dıllerde yapılan bu çahçmalar, gerek sayı ve gerek hacım bâkımından o kadar çok ve geniştir ki, başlı başlarına kocaman bir kitaphğı doldurmağa yeterler. Yalnız her yıl koıkoca bir cilt tutan bir Shakespeare bibliografyası yayınlanmaktBdır. Shakespeare'in memleketimlzde tanınmaıı, dilimiıe çevrilmesi hay1 gaç olmustur. Batı ila Doju dün1 yaları arasındaki ayrılık, htr çeşlt fikir ve adebiyat değıs tokuflarını yüzyıllar boyunca angelladl. önc«:eri oldukça llberal bir ortamda geliıen, na yandan gelirse gtlıin müspet tesirlere açık kapı bıraknıasını bilen klâsik tslâm medeniyetl, zamanla katılaşmaya, kendl üstünlügüne ve yeterliğine inanrnağa bajlamıçtı. Biz Türkîer bu medeniyete tam o safhasında g ^ dik va kııa zamanda başlıca temsilcisi olduk. Birbirinden parlak zaferlerimiz, üç kıt'aya yayılan imoaratorluğumuz bu yeterlik Inancını perçinlpştlrdi. Dcğudan alacarildî; hattâ en guzellerinden kırkı günlerde bir kitap halinde yayınlandı.. Artık Hamlet, Mac! beth, Othello, Kra: Laer ve diğerı oyunları kültürümüzün aynlmaı: Z lngiliz adebiyatı profesörü z bir parçası olmustur Biztm bilgini â l l l l l l l l l l l l l l l l M I I I M I I I I I M I I H I I I l r t lerimiz, eieştiricilerimiz, öğrencigımızı almıştık; Frenk Avrupasın lerimiz da bunların üzerinda çalısdan üe korkumuz oimadığı gibi ö| maktadırlaf. Sor, yıllarda bu Çâlı?reneceğimlz bir sey da yoktur, di jmaların sevinç verici sonuçları a[ yorduk. Ama tam o ııralarda Ba! lınmaktadır. Fikir ve san'atın evrenitl oldutı'da Ronesan» kervanı hir memleketten bir memlekete geçerek ilirn, ğuna en sağiam delil teşkil eden fikir ve tan'ata yeni yeni ufuklar Shakespeare'in eşerleri. muhakkak açıyordu. O çağlarda kaçırdıgımız ki Batı ile Doğu'yu birleştiren en bu kervana ancak üçyüz yıl tonra, kuvvetli baSUrdan biridir. Bu eher adımda geriliğin ve taassubun serlerin kıymeti bugüne kadar hiç tcpkilerlyla »avaça tavaıa katıla bir red veya inkârla karşılaşmadı. btldik. Durakiama devri va onun Ama »aman ısman ortaya çıkan arkasmdan gelen yavaş ama de bazı (üpheciler, William Shakesvamlı çöküş, bıze Batı'nın teknik peare adındaki sahsm yaşamadıteki üitüniüğünu göstermi»ti. Ama ğını, ya da yaşamış olsa bile, ona teknik de her çeyden önce kültü mal ediîen eserlerin gerçekta onun ra dayanır. Kuçaklar boyunca ar tarafından yazılmadıgım iddia «tzulanan Batı'ya yöneliç ancak Tan mektedirler. Onlara göre, en önemli özellikleri sadece söylentllere dayanan, derme çatma eğitim görmüş bir kasaba çocuğunda böylesine genis bir bilgi, böylesine olgun bir san'at zevki bulunamazdı. Bu üstün eserler, olsa olsa, o devirda yasamış ama admı, toplum gözünda küçümıendiği için, tivatroya karıstirmak istememiş olan su veya bu asil kişinin kaleminrîen çıkmıştır. YuZOn Miiıı ıııımj son | Prof. Vâhit TURAN j iş bilenin He knows what he is doing Sh*.ka(peara'in 400. yıldönümü için Ingiltcrede hazırlanan pUkeı Şehir Tiyatrolarında VVilliam Shakespeare 4W. dognnı yıldönfimfi dolayııiyle bfitfln dünya tiyatrolannd» Oİdnğa gibi Istanbnl Belediyeıi Şehir Tiyatrolarında d» bugünden itibaren ünlti plye» yazarı VVillism Bhekespeare'in t eseri blrden lemsil edilmegıe başlsnacaktır. Oynanacak eserler arasında Romeo ve Jülyet, Venedik Taclri, Coriolanus, Bir Yaı Geceal Riiyası, On tkinel Oeca ve Altı Knrn Oürültü bnlanmakiadır. Bn eaerler ıırasiyle Ergnn Kfiknar, Şirin Devrim, Tunç Yalm u , David Pnrsley, Agâh Hün ve Zihni Kiiçümen tarafından sahneye konmuj, dekorlan Ergnn Köknar, Turgut Atalay v« DaTfn Sağiroğla hazırlamıglardır. Romeo ve Jülyet'de Şaziye Moral, Samlye Hün, Sibel G5ksel, Zihni Rona, Mnhip Arcnman, Fnad tshan ve Ertuğrul Bilda; Venedlk Tacirinde Müfit Kiper, Turhan Göker, Bilge Zobn, Cmid ötdogrn, Ranf Ulaknt, Necdet Mahfi Ayral, Ferfdun Karakaja, Flllı Ullner, Fatma Andaç ve MnaliS Fırat; Cerilanns'da Sami Avanoflıı, Zibnl Rona, Doğao Bâvli, Fnat Ishan, KAnl Kıpçak, Eriflgrul Bilda. Sibel Göksel, Mnhip Arcnman ve Kayhan Yıldızofln; Bir Taz Gecesi Rüyasında Ergnn Köknar, Aylâ Algan, Nur Sabnnrn, Fuat tşlıon, Kayhan Yıldızoğlu, Bnrçin Oralogln ve Birsen Kaplangı; On İkincl Geee'de AfSh Hün, Reşlt Gürıap, GtiliıUtı Güıey. Alev Gürzap, Gül Gülgiin, özdemir Han, Süleyman Çrvik ve Mebtl Yeşildeniz; Altı Knrn Gürültü'da Müc«p Ofiuoğln. Toron Karacao|lo, Kemal Ergüvene, Mehmet Karae», tbrahim Delideniz, Nedret OUvenç, Selmln Barntçn, Erden Ener, Gül Vergon, Necmi Oy, Celâl Balkır, îsmet Ay, Atıf Avcı, Şaklr Arseven, Kadri ögelman va Aytaç Türükatlan baalıoa , rollerl almışlardır. Hepsi de çürütülmüs bir takım delillere dayanan bu hukümler, hiç bir tarife sıgmayan dehanın çabuk kapmak, tam va dcğru <ezme kudretinl görememekten çıkıyor. Sırssiyle tiyatro hademeligi, tiyatro oyunculugu, tiyatro yazarlığı ve son olarak tiyatro patronluğu yapan Shakespeare, insanoglunun yetistirdiği »n büyük dahileıden biri idi. Belki de söylendiği kadar bile kasaba okuluna gitmemişti Ama Ingiltere'da Rönesans'ın en olgun meyvalannı ver«Hamlet» in 1860 vılında maya basladıgı bir devirde. öğrenbasılan kapagı me ve öğretme (tesinin yanıp tuzlmattan «onra mümkün Oldu. Ar| tuştuğu bir çevrede yaîamıs olmatık Avrupa tarzında bir idareye ; 5i, ona insan hakkında, san'at hakdoğru gidiyorduk, onun icin Av! kında en geniş bilgiyi edindirmerupa kültürüne pencere açmak, | ye, en büyük tecrübeyi kazandırdillerini, edebiyatlarını öğrenmek, mağa kâfi gelmişti. fikir ve san'at alanlarındaki tecrübelerinden faydalanmak, Avrupa 23 Nisan Shakespeare'in doğum tarzında okullar, raüesseaelar kur tarihi olarak kabul adilmesı daha mak zorunda idik. îşte bu müea ziyade geleneğe dayanır. Tek vtseselerdan biri tiyatro oldu va sika, adının vaftiz defterine 2fi NiShakespeare, en tabit şekilde, ti san 1564 tarihinde yazılmıs olmnsıyatro yoluyla memleketimize va dır. Belki gerçekte bundan üç gün dlllmiza girdl. tlk olarak 1880 da önce, belki de bir hafta önee doğOthello'su türkçe oynandı; İlk o mu«tur. Ama muhakkak kl "fisalarak 1885 de Venedik Taciri türk nın ikinci yarısında. Çünkü lama;e basıldı. Şairlerimiz, fikir *d*m run tdetlerine göre doğum kaydılarımız onun eserlerlndcn ilham nın en geç on gün içinde yapılaldılar. Ku?»kt«n kusa|a bu llgi mııı gerekiyordu. Klli İki yıl songittlkca arttı. 37 oyunundan 25 i, ra, 23 Nisan 1618 da öldügu kesın bazılan blr çok defa olmak üzere, Iolarak tesbit edilmiî bulunduğuna başanyla dllimlze çerildi. Bunlar! göre, dofum günüyla ölüm jfünüdan 21 '1, yine bazılan pek çok de nü aynı tarihe düşürmek, tıpli* infalar olmak üzere, ba;arıyla «ah san hayatında olduğu gibi, tıpkı onelerfmlzde oynandı. Dramatik ?a nun kendi oyunlarında çok kere lr Shakespeare, iki uzun şliri ve kudretle belirttiği gibi ıcvinçle yüzelli dört «onesiyle içli blr liriz matemi birbirine katarak dengeli me de tahip olduğunu göstermiçti. bir ruh haleti yaratmak istenmiş Soneîerinin bir çoğu dilimize çev clmasından üeri geliyordur. MARSHALL BOYA ve VERNİK SANAYİİ Kimya yolu ile Hizmetlnizde MUILU AKÜMÜLÂTOR FABRİK ASI Cdeh, Reklâmcjlik 1505/4500 D E T E R J A N F A B R İ K A S I GÜNEŞ Partı'te «Casino de Parls» de ıtriptlı artisti Rboda Rocers, Shaketpeare'ln portresi Snünde BEYA2 ra RENKli (AMAŞIRURINIZI PERLON Y« NYLONLARINIZI. BULftŞIKURINIZI Bayanlar, Lausanne Fakültesi mezunlarmdan Bayan Dr. N. G. Payot sizin güzellik meseleleriniz üzerine lâyikile eğilmiş ve bunlan cevaplandınnıştır. Onun tavsiyelerini dinleyiniz, " Güzelli£in Saat Kit ıbı" isimli broşüruoü okuyunuz. PAYOT arzedilmiştir: Kemal Pamykçu Eczanes! Taksim Eczanesi Limoner Eczanesi V. B. Bakian ParfUmörl Burç ParfümSrl Vili Perfümöri Şato Parfümörl Nurhan Parfümöri A. Tan Parfümöri Itır Eczanesi Errıel Eczanesi Tünel Eczanesi Sarri Parfümöri Behiç Parfümöri Maskarat Mağazası Ziya İtriyat Selahattin Eczanes Vitali Parfümörl Osman Karaali Taksim Maydanı, Beyoğlu güzellik müstahzarlan aşağıda Isim ve adresleri kayıtlı tanınmış mağazalarında satışa GUNEŞ DETERjANIarile yıkayınız Imâl yeri SELVER KOLL. $T' Topçular Uıak Çiftlik Sok. 3/5 lstanbul T«l: 21 61 44 : M33/44U aktif maddesi bol SABENA. bu sene fndirifmis Amerika flyaflarını istifadenire arz ediyor. f Yetkıh seyahat acenrcînr veya SABENA sizc bu hususta her türlu bılgıyı y«mi«y«. hazırdır. SABENA ile en çok ihtimam gören yolcu olacaksınız. SAİİNA)^ BElÇtKA HA\A YO1L4RI BTM/4461 Istiklil Cad. No. 31, Beyoğlu » » » 86, » Istiklâl Cad. No 185,Beyojltı » »,211 » ~ * » • »23/1, » » • a 49, » Elhamra Pasajı, Beyoğlu O Y U N AYLIK TtYATRO DERGlSt IZLEM T A Y I N E V I F.K. S84 Galata Ist. . > » 1B9. » Taksim Meydant, Beyoölu Cumhuriyet Cad., No17,8eyoğlif Istiklâl Cad. No. 404,Beyoj}tu » « » 231 » Teşvikiye Cad. No 143/C, Nişantaş * meydan sahnesi Pazar hariç her gün 18.15 ta Pazar Yolu No. 77/2, KadıkSj \> » . 158, • * • • • 99 • ^3 Nlsan Cad. No 37. BüyDk Adl Mısır Çarçtsı No. 77, EmlnflnO 1 Sil Baştan i: 175. Temsİl 1 \ Her gün 21.15, Pazar 1518.15 >'Nelll V A I A Dram 1 Perde TATİL GÜNÜ A. Kutsi Tecer Komedi 1 Bölüm Faal 30234448 Lausanne Fakuliesinddn 10. Rue de Casliglione P*rit İlâncılık: GOZLUKÇU Bayramda açıktir İlâncılık: 9487,44o7