Katalog

10 Kasım 1962 CUMHURIYET BE5 Cumhnriyet'in "Atatürk Devrimleri,, konulu anketi: 500 kişiye 4 sual sord 5 0 0 kişiden412 sine göre devrimlerden tâviz veriliyor ((Tavizlerin sorumlusu kim?)) Sualinin tasnif neticeleri: Politikacı yüzde 42,6. Aydın yüzde 10,8, Hepimiz yüzde 8.3, gerici yüzde 6,65 Basın yüzde 1.6 Gazetemız, Ataturk un 24 unru msd ğımızı =ov 1 jvorlard Buna Yuksek tah=ı' oğrenciM ve oğreolum jıldonumvı muna^ebetıv lc bır kar=ı ık 1950 de vapılan «ecımlen tım uvesı 3 î^çı Esnaf Tucanket duzenledı Ankctın g?vı>n 27 Alavısı hatırhvan 118 kıçı ATA car l«çı temsılci'i 4 Memur • 4.T\TLRK DEVRIMLERt. uzerı nıi nevr'm'enre bır >;evlc?r ka'a VE ^ubav 5 Sokaktakı adam ne açııan kısır munakafalda ım bıl 1 eımın ıddıa edıvordu pıualarmda 100 er kışıye tatbık kan nıspttınde ve ılmı bır metotla %%:'< edılen anketın ozel tasnıf sonuç• ı tutabılmrktır I^tıhbarj* kad=k 1 bcrbest nıe^lek =?h bı, 2 U n «ov lev dı romur schnmızde 500 kısıden bu sorulann cevabını aldı Genel ta«nıf «olumuı den bu i ara Ataturk dev rımlerındeen .avız vcılmış mıdır'> şekhrdekı anket 5 =oıusuna «EVET» dıvenlenn savıS 5 "5 sımn 412, «HAYIR» dıvcnlern ha•s * r a «S vı^ının 87 olduğunu orta%a kovu•* • T (S vordu 1 kısının de bu konuda fıkrı 3 \oktu Başka bır devı^le bu konup E da fıkr»nı sorduklarımızdan c82 4 S c c u olumunden bu vana Ataturk dev 2s 1 H rımlerınden tâvız verıldığını, ««17.4 I ı=e verılmedığını sovluyordu Bugun uzerınde en çok munaka 1 şa edılen konulardan bırı c Ata118 23 6 Evet 29 23 39 13 14 turk dev rımlerınden hâlen tâv^z 380 76 Havır 70 77 61 87 85 verılıp verılmedığı hususu ıdı An04 2 F vok 1 1 ketımıze ıstırak eden 500 kıs'den 2 335 ı «Ataturk devrimleri konu^un82 4 86 412 76 89 80 Evet 81 da bugun de tavız verıliıekte mı87 14 17 4 24 11 Havır 19 19 d ı r ' . şeklındekı sorumuza «EVET» 1 02 F vok 1 dıverek acı bır gerçeğı ortava ko 3 >uvordu Aksı kanaatte olanların Evet 75 82 67 70 54 M 335 savısı ıse 159 du Bu konuda fıkrı 22 Havır 18 318 46 43 30 159 olmıyanlar ıse sadece 6 k ı i ıdı F jok 3 12 6 3 Yuzde nıspetlen evet dıvenlerde 4 c o67 havır dıyenlerde "o31^, fıkn 426 Polıtıkacı 38 42 48 213 47 38 olmıyanlar da ' o l ^ ıdı 15 8 8 54 10 8 18 Aydın S Dun olduğu gıbı bugun de Ata12 5 52 11 13 10 4 S vok 11 turk devrımlerını kendı babalan43 1 9 83 13 10 10 Hepımıı nın malı gıbı har vurup harman 33 6 7 3 7 10 66 Gerıcı savuranlar, kuçuk hesaplar karşı2 8 1 3 2 1.6 Basın lığında tavız olarak kullananlar, 97 20 19 7 14 18 26 19 Ve dığerlerı yoba7in Ataturk devrımlprını ucun ucun kemırmeMne goz v umanlar ^IIIUIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIimilimilllNIIIIILŞ ve bunîarın sorumlusu kımlerdı? Kolav kolav hıç kımsenın uzerıne almıjacağı bu buvuk sorumluluğu anketımıze ıstırak edenler • Ataturk devrımcılennın tâvızcılerı ve sorumlusu kımdır7» «eklınt*ckı 4 uncıı *=orıımu7a verdıkl*?n ccvap Tila nıta a kovdular Iştıra<v ecenlcrın 'o42fi «ı tâvızcı ve •orumlu olarak polıtıkacıvı gosterıyordu *ol0S ı tâvızcı ve sorumIu aydındır, dıyor, "«10 4 u bu koruda tavız verıldığını kabul etmedıgı ıçın bır sorumlu gostermıordu *c8.26 sı hepımız sorumluU7 derken, 'u6 8 sı gerıcılerı r "16 sı basını «uçluvordu Tâvızcı ve «orumlu olarak 213 kı*ı polıtf^acıları 54 kışı ajdınları 8 kısi ba«ını gosterıvgrdu Hepimiz dryenler 43 tu, bu konuda sorumlu vok dıyenler 52 yı bulurken gerıcılen •=orumlu gorenler 33 e ulaşıyordu Ataturk dev rımlerınden tâvız verılmı» ve hattâ verılmekte olaiılırdı Bu konuva tek vonden bakmanın hatasını ortadan kaldırabılmek uzere anketımızde Ataturk 'evnmleme venılennın katıhp katılamadığını da arastırdık Eger ba sorumuza aldığımız cevaplarda S76 «HAYIR. >erıne «EVET. çık"a ıdı uzuntumuz belkı buvuk ol\ ılında «Savarona» mıvacaktı 500 kışıden 380 ı Atatekıl mıs son resımlerınden 'uık'un bıze emanet ve her'ne ethırı * ğı devrımlenne yenılerını kata ı EVET %67 ATÂTÜRK dcvrimlcN konusunda bugÜM efe 4 ıvfz varılmaktc midı'r ? 13 yıl Büyük Atatürk'ün yanından ayrılmamış Başsofracısının anıları IbrahimErgüven anlatıyor "son günlerinde uzun uyuduğuım farketmemesi için kendisine günii ^eçmiş gazeteleri vermeğe mecbur kalırdık,, ölum raporunun tanzımınden sonra Selımıje Aaken Hastanesınden gelen tabıplerin delâletıyle jıkanıp tahr.ıt edıldı, kefemerıdı ve hazırlanan bır tabuta konularak oızzat tadıl ettırdıgı >a*aj\ odasına nakledıldı (Balkomu oda 1 Burada elıp« «eklınde va1dızlı ve uzeıı somakı mermer bır orta masa^ı vardı. Onun uzerıne verleştırıldı Ben de Sabuncakısten getırdıpım bır araba doiu u çıçekle etrafını Ona lavık oldusu •ekılde curattım Ve ılk ıhtıram nobetıne genç tegmenlerle bırhkte gırdım Bı ahare Buvuk Mıllet MecliMnden verılen bır emırle venıden bı~ abut vaptınldı Bu meşe agacndandı îçı kuı«un kaplı ıdı Ve (,ok ağırdı Sonradan buna uzerı asma yaprajı ve =arm?Mk mot f erıjle suslu bronz kollar dokturuldu Ataturk bızım vegâne ıs'ınaTgahımızdı Onun vakıtsız olun»u ıle her şevımızı kd>betmı^ olduk SEVDİKLERİNE «ÇOCIK» DERDİ Kordıplonatık zıjafetlerı kıralla'in agırlanması g^bı ışler bana aıttı Sofrasını ben donatırdım MıUı bav ramlarımızdan bıınde ıdı H0 Agusto«) Sofra\ı her zamankı gıbı radıdf gu ler \e çıçeklerle donatırken bır mana ıfadesıne de ga' ret eaerdım O gecekı mıllî bavrama ızafeten masaj a bevaz kırmızı ve sarı jıl dız çıceklerınden buvuk bır îstıklal Madalvası do=edım Scfrava otururlarken Rujen Esref Unavdın, «Bu g»ce vıne n asamız konusuyor Paşam'» dedı Ve ılave ettı• « îbrahım so'ravı korustJrmus' îstıklal Madalvasının guzelllğıne bakınız' » Bunun uzerıne Ataturk « Cok zekl çocuk'» dedı Ve bana donerek « Aferın ço cuk » d.ve tebrık ettı Etrafırdakılere de su ızabatta bu'undu « O vapar. sanatkardır Re^samdır • A*d «ev dı^Ierme «Çocuk' dı>e h'tabederdı MARKALI GÖMLEKLER Ataturk zaman zaman Rıdvanı Faık Çeleni ve nob'tçı askeı lerı gurestırmekten zevk alıraı Bır gun Kjtanva Mılletvekıll N'urı Conker, «Pa"=am şımdı sıra tbrahıme celdı'» dedı Bunun uzenne Ata « O sanatkardır Incımr» dij ereıv benım gure^meme rız! gostermedı Gure^enlerın çoğu zaman eİDiselerı eomleklerı vırtı'ır, Dar çalanırdı Bunu goren Ata, marka'ı gomleklerını onlara verdırır ve bu kı.asıva gure<= karsısırda gozlerı vasarır hıslenırdı Guresenlerın çoğu Faık Çelene venlırdı Çunku a^kerler Paşanın >anına çağırıldıkları zaman urneurlerdı Faık de bu «a^kınhktan ıstıfade eder, onları bır çırpıda jere çalardı Ataturk de bu hal karsısında, «Aaaa Onu da yendı'» âıye çocuklar gıb: sevınır, el çırpardı » Bugun Ibrahım Erguven n evınde =akladığı azız ve mukacdes hatıralar arasinda şunlar da var Son gun çenesıne bağlanan (GMK) markalı bır be< az mendıl son gunlerde yedığı çavdar ekmeğınden bırkaç dılım (bozuıraa mış), tuzluğu, sunı tuzu (Ba^erın) porıç (ncfr \ta îiın latiiıda ııııııııiMimınnnmnımı Yıldönümü Münasebetiyle 1929 ulında Cuznhurıve.'in ılinının altıncj uldonumu miınasebetıvle Çankava Köşkünde verılen baloda, ( • ) ısaretlı tbrahım Erguven, Maturk'ün arkasında çorulmor Ilîi> iilı Hitabe ı e y ençliy imiz Yazan: Mustafa OK AtaturKun Turk Gençlıgı ıçın hazırlamii olduğu buvuk hıtabe, O' nu dığer butun dunva hdeılerınn fevkıne çıkaran bır belgedır O ne rrucadelelı ve ba«arılı havatının hıkavesı ve ne de t^ıklal Savasımızı anla*an Buvuk Nutkun v ec z b r ozetıdır O ne Şekspır ın Sezar ıçır Antonıuse soylettığı edebı nutuk orneğı. ne de bm senehk bır geleceğın valancı ve kandırıcı cezbe^ı ıle genclığı nıacerav a c uraklıven oır talâkat ornegıdır O her turlu guçluk erı ve ımkan«ızlıklar venme ırade<; nın bas angıç nokta^ı Samsunun O da.anma ve dırpnne gucunun dev ornesi"i te=kıl ed»n Sakarva nın, O Dunnlupınardan Akden ze doğru uzanan mutlu parmağın ucunda top^nan ve mesafe tanımıvan akır cı ruhji genç ku^aklara alev alev .nı= dı»O Turk Gençlığını Ataturklesn ren musterek bır kıml k belgesı dır Ataturk kendi'inde ne var^a ona kov mu^, Gençlı^ A^aturkte ne \rNa onoar, almı^tır Kısacasi O dunv a nurdukça Turk Gençlığının damarlarmdakı <= 1 " kanında ta<;ıdığı kudretın ı^a'e'çıs' ve onun tatbıkat ala"indakı kıv met olçusu olarak kalacaktır Savas ve devrm alarındakı eserlerme benzerler bulmak mumkuT olsa dahı, onları memleket gençlığme emarette gosterdıgı deha ve hazırlad'ğı hıtabe en<:ılmez kalaLck+ır ıııııııııııııınıiınııııııırın Röpörtajı yapan: S. A. Terzioğlu OIum«uz Ataturk ur ebedıvete ıntıkalınm 24 uncu >ıldonu munde bugun, vıne anılarını hurmet ve bıtmıvecek olan bır bac Iılık ıle ya^ıyoruz Ataturk, 11 /3'1928 yılında verdığı bır so>levde şovle demıştı « ölütne do|ru en çok ılerı atılanlardan bırıvım. Kursun ve gülle vağmaru altında bırçok muharebelere ıstırak ettım. Kalbımın uzerınde bır «aat \ardı. \t bu saat mermı parçasının siddetım kestı. Sıhhatım tamaraen jerınde, knvvetıra de balı ınkısafta. ölmeye asla nnetım lok » î*te Ataturk, vatanına \e mılletme bağh olduğu kadar havata da bovlesme bagh bır ınsandı Fakat ecel ona, hıç beklemedığı \e beklemedığımız bır anda erı^tı O esasen bundan kaçmıvor ve çekırmıv ordu Havata bağhlıgı sebebıjle ecelın kendısını mağlup edemıveceğıne ınamyordu Bugun Ataturkun hızmetıne oluraunden 13 vıl ev v el gırmis buiunan en ,adık hızmetkârlarından (metrdo + el) bırınm ağzmda , Atanın olumu ve ona gıden gunlerden. bahsetmek ıstı>orum îb rah m Erguven Atanın hızmetmde buiunan ve Onu her bakımda ı vakmdan b.len nadır ve bahtıvar ın^anlardan bırı Soyadını A dia kendısı vermış Ibrahım Erguven sımdı eme^h bır memu \tanın valn'z oljm gunlerınde değıl, hemen Allahın her gunu Ona mmnetle bağlı olduğunu ıfade etmekte ve adını saygı ılf aiirraktadır Su asağıda nakledeceğım =atırları bana anlatırken, ak saçı •Maturkçunun hıçkırarak ağladığını soylemeden geçemıveceğım GÜNC GEÇIHÎS GAZETELER «Son gunlerınde ıdı (Ona hç kımse oldu dıvemıvor) Başucun da kardesı Makbule Atadan, Kur'an okudu Ben de bu sıradd CMI Kurarın vuzu suju hurmetıne Atamıza ıvılık ver) dıve Al icha vakarıvordum O sırada odanın havalandırılması için açık bırakılan buvuk pencerelerden bırı muthıs bır gurultu ıle ka pandı AtaiurK gunlerdenberı komada ıdı Gurultu Atayı derın ır «u«urdan uyandırdı Ve • « Ibrahım sen burada mısın' Bu vatağı ne zaman değıstıt dınız". dıve sordu Bazı febeplerle yatağını sık sık değıştırmek mec hunjetınde Kahrdık O gun de, 4 kışı yatağın uzerıne çıkaral rır baUamje ıçınde Atavı baska bır yatağa naklettık Bu sırad Karvo a kırıjdı Ve değıstırdık Ute Atam, bunu farketmıstı Avrıca : « B°n k a ç saat uvudum Saat kaç' Gazeteler geldi m ı ' . bı< vurcıuıar O her zaman derın uvkudan uvanınca hemen aaatın kaç o] dug mu \e gazetelerın gelıp gelmedığını sorardı Bız de kendisine ıyı ve rahat bır uyku uyuduğunu sovleı uzun uvuduğunu faıketmeme^ı ıçın gunü geçmış gazetelerı "ker diMne ve*mek zorunda kalırdık O gun çok agır durumda ıdı. Kapıda nobet beklemekte oldi doktor'arından Mım Kemal ıle Nes'et ömer trdelpe Ataturkuı kendıne geldığını sevınçle bıldırdık O gun bır sure boyle gıtt Fakat sonıaları yıne komava gırdl Son nefesırı verırken berben Mehmet berber vardımcısı Rıd an vanında ıdıler Bana haber verdıklen anı hatırlamak dahı ı^temı; orum 1 12/5/1938 de (.ekılmış bir re>ım . Ataturk \e t l k u Hltaoede uç bujuk anlam gızlıdır tlkm ıstıklâl hurı.,et ve Cumhu'ıjetıne kasiedıldıgınde, ne kadar zonu «artlar ıçınde olur^a ol sun, Turk Gençlığının mucadele^ e ahlmaktakı korkusuzlugunun ve bu mucadcle ıcın kullpnacağı kudıe* kavnağının sahanc bır tavınnı vtıncktcdır Eu, hıtdDcnın mıllı taıafıaır Ikıncı olarak, h.tabede, mılli bır egoızme ve megolomanıve dusmeden dunya mılletlerını ınsanlık ıçın musterek ve vazgeçılmez olan ıstıklal, hurrı>et ve Cumhurıyet gıbı ulvı değerler ıle vucut bulan ^ağlam barış ortamına gızlı ve faKat muessır bır davet vardır. Bu da hıtabenın mılletlerarası anlamını teşkıl eder En buyuk lıdennden bu dırektıfı alm's olan bır mılletm mılletlerarası muna»ebetlerde saldırgan bır polıtıka ta^ıbme ımkan mevcut mucur"1 «Yur*ta sulh, cıhanda sulh. bundan boj e Dir fantezı değıl, mıllı oır dırektıftır Hıtabenın uçuncu buvuk mânaM kencı ' erlerını tutma hususunda genç ıeını korkulu ve guvensız nazarlarla takıoetmek temavulunde olan vaslanmıs marazı z.hnıvetı ustaiıkla ıntıbaha davet etmekte dır Bu da hıtaDenın aktuel mana sıcıır Turk Gençlıgı, memleketım.z ıçrı aaırra umutlu gelecekler olmustur Bırıncı ve Ikıncı Mesrutı et genç kjsakların basa^ısı ıdı îstıklal Sa v asımızın Baskumandanhk dahıl aıl vuka kırk va'sın altındavd Bundan bov le gençhğe gjvenme' ıçın Ataturk kafı tecrube ve sebep lere sahıp bu'unuvordu O halae çok sevdıgı memleketım ve daıma oaglı kaldıgı ıstıklaı, hurr vet ve Cumhurıvet ınancını, uzerıne tıtredığı devrımleunı gençlığe guven le emanet edebıhrdı Nıtekım, Tu rar Emeksız 28 Nısanda sılâha kar sı bu hıtabe kovnunda vurumustu 27 Mayıs seherınde Teğmen Alı Ih san Kalrraz bu hıtabe dudaklarır da sehıt du^mustu Ataturkun Buvuk Hıtabesme gençhk olarak oır mukabele ara nak bevhudedır Çunku O Atan.n Turk Gençlığıne dırektıfıdır. Dı rektıf cevaplandır»lmaz, ıcra edı Ur Bu bebeple bız dı>etegız kı gençlık olaıak ordu ve mıllet olD rak Ataturke verıİTits en guzel cc vdp Kubılajın, Emek«ızın ve K^l mazın mubarek nâşlarıdır. Kenan Tontanç'nn hazırUdıgı ve Bakırkov Parkına konnlacak Ataturk Heykeli Atatürk ve heykel Yazan: Kenan Yontunç larınıızla hıç alaka^ı olmıvan bır ecnebı sonatçıva butun vurdumuzu bovle mıllı anıtlarıa dolduruverme^ı bırden gozu mun onune geldı snz ıstedım • Paiam,> dedım «m ısaade D ı vurulursa arzedeMm Tımuılengın Cengızın hejkellerı v apılmadı ^vamlaıı dd unutu! muş degıldıı Sızın askerı dehanız ustunde buvuk ınkılapçılığınız gelır Şajet hevkelleıırız vam'scaKça onu ancak bız Turk sanatçıları du\ar ve varjarız Ancak bugjn ıçın he njz vetısmedık Ilerıde vetı«e cekler ıçlennden celen «evgı ıle sızı ebedıle«tırecekleıdır Mısal olarak arzedevım Guzel •=anat arın bu kolu nenuz bızde ' enıdır Anlasılamamıstır Me sela bu buvuk hamaset destanı nı bı?ırı edıplerımız, şaırleıı mız zavıftırlar dıve Danınçı.o va mı muracaat edelım". dedım Ataturk oenı d.Kkatle aın ledıkten sonra «Doğru. deriı, • Çocuk do^ru so>lu>or \eca ; tı be>» dedı, «Bu ışı durdurun, ; bızımkıler yapsınlar » '• l^te bugun jenı kusakların : genç hevkeltrdsları vuzumu^u ' ağartmakta ve guzel eserl^ıle | \uıtta va7>feleıını japmakta : dular • Ne kadar aculır kı bu mılk '• tı ucururr Hrdan kurtaran Tur : ke benlığınl ha> sıvptını tanı : tan bu buvuk aifTiın hevlol • Arkası Sa. 7. Su. 3 tc : S BırçoU. mıllctlerııı tarıhZ lerınde buvulv adamlar ~ RCİmıslerdır Sanatçılara ^ ıllıam v crmı^lerdır. Hıçbı rı fızvonomı ve ııısan u ~ pısı mukemmelıjetı bakı5 mından 4taturk kadar muessır olmamışlardır. ~ Geçırdıeımız acı gunlerden 3 u n r a bızı zaferlere ula^tıran ~ buyuk kahıamanımızın fotoğS laflarından bustlerını vapıvor~ dum Ilk karsıla^tığ.mız zaŞ manıvi duv jumu ve hejecanı mı tar t ederrem Çarkavada~ kı ebednet vuvasmda Ondal1 S v akar ve buvukluŞu fızvonc ZZ mı^ınde «ormu^tum Poze et~ mek lutfunda bulundular Bır Ş mask vaptım Bırçok defalar Meclıslerınde bulundum Bana S ebedı ılham verecek kahrama^ n mı ıvıce tanıdım Inkılap haZ zırlıklarmda =abahlara kadar S vamndan av^ılmadım. S Bır aksam Ankaıada şımdıkı Ş Orduevının bulunduğu yerde S H« le namıvle bır lokal vardı ~ Dı gun munaseoetıv le orada Ş Atdturk'un ttrafında ıdık. Zs ^ manın Maarıf Vekılı Necatı ~ nıerlum .Pa^am, hejkeltra"; 5 Kanonıka'va butun vılâvetlere )ıe>kellerınızı japtıracağız Bır S anla^mava vaııyoruz* dedı Bı ™ ol<.cak sev değıldı Bır kere S bov le '•andt eserlennın du^uS n'ilmeden konacak mtth^lİPrııı karakter'erı etud edıimeden ve bılhas>=a har«ımızla dujgu nilllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIlllllMIIMIıılllllUlllllıılılıııiMlllK