Katalog

Cumhuriyef Hâdiselerden İlhamlar Bir kantar hesabı İlân olunuyor. bir se.v. Bu usul bizc tathik ediierck olursa otomobilleri kantan vurmakta heı hBİHe pek sıkıntı çckmeyiz Zira. doimuşundan halk otobüsüne, kaptı kavliMitdan belediye otobiivüne kadar bütün otomobillerin ağırlıkları kadar pastırniHya tekabül eltiklerini hepimiz biliyoruz. D a r i s t e açılan ilkbahar otomohil sergisinde hu sene yeni bir usul çıkarmışlar, otomobillerin fiatlarını şöyle ilân ediyorlarmış: «Bu ntomobil. kendi apırlıjjınc» (meselâ) pata<ese m'.ıkahiidir.. Yani. otomohil bir ton geliyorsa, mü.şteriye: Bin kilo patates alacajpnıza bu arabayı alın!> demeğe getiriyorlar. Bu arada falanca marka otnmohiün o ağırlıkta Rokfor peynirine, başkaşının gene ağırlığınra ipekli kumaşa tekabül ettiği : fıpkı Ağa Hanın altınla, plitinle tartalması gibi Yaşadığımız Şehir Uğurlu sayılan bir mahalle: Akaretler Yazan: Kâzım Kip Kekelemeğe çare * * * IıiEİIiz İşçi Partisi ileri relfnierinden ve eski B»kanlardan Aneurin Revan. geçenlcrde bir gazcteciye veıdiği demecde, hsyatının eski bir sırrını fâsetrl: Mr Bevan on yedi yaşına ıtelinceye kadar. kekeme imiş Konusurken zorluk çektijn için konuşmaktan da utanır. bir söz sövliyeceği vakit kızarıp bozarırmış,. Bevan htıjnin İnrilterenin irticalen nutuk söyHyen sayılı hatihlerinden biridir ve su jribi konusıır. Bu hüyük değişiklik nasıl olmuş? Kendisi şöyle anlatıyor: * Derdlmi açtıjhm bir «rkadaşım bana. <komışurken kekelemen, tihnindcki mefhumlann karmakarışık olmasından, belirll bir şekil almamiıs bıılıınmasından ileri jeliyor. Önce fikirlerini berraklastır, sonra dilin kendiliğinrien açılır. dedi. Ben de bu sözü dinliyerek. komışurken •vvelâ ne söyliyeceğimi tasarladım ve neticede kekelemekten kurtuldum.» Mr. Bevnn'ın hn maceraslle hİ7İm Demokrasl... Demokrasi.... dlye kekclniKmİT ar»*ınHa hir münascbcl olsa gerek. Blz de önre ne murad ettiğimizi «nlasak ondan sonra su gibi konuşuruz muhakkak. * * • Deli olmak işten değil D e n k l e r i n ruh iuerinde bir takraı tesMeri otdugn mılnm. Ruhlyatçılann inceleme, arama v* taramalarla tesbit ettikleri bu hakikarten o k sık »e uzun uzun bahsedilmistir. Fakat bunun çok eskidenberi billndifrinl de blze bir tngillz muharriri haber veriyor: Çinde ötedenberi, genc kızların ruvalet masaIan başında bulunan bir liste varmış v« bu llstede hanfi rengin hanei Ise yanyacajh yazılı Imiş. Ayının dokuz masalı varmıs, dokuzu da *rmııd iizerine. dedikleri gibi teşbihte haU olmaz genc kızların da biittin maksad ve muradlan, tabü, erkeklert dalr. Llste ?u: Brkejh teshir etmek için, mavl; «ahrik etmek Içln. kırmjn; h ı y r ı n bırakmak için, siyah: e«ir etmek İçin, beyaz; tesvik etmek Için, yeşil; afallarmak için. mor: llham vermek Için. runıncu: mesud etmek Için. san; mahzun etmek için, kurşunl; müşfik kılmak Için. riimüsi. «Bir h s h p eksik. dcmeyin. Erkeği deli etmek için bu kadar kâfı itİü mi? îstanbulun muhtelif semtlerinde bulunan bazı meşhur bina, mahalle ve tesislerin kimler tarafından, hanei tarihte, ne maksadla ve ne çekilde inşa edildiğini ötedenberi merak ederim. B«iktastaki Aksretlertn bırihçesi ve hali merak ettikîerimden bir tanesi idi. İyi ki kıiı • hrme gotürmedik, ahlâkı bozulurdu... Av ve avcı * • • »kh Şuk»dın2grmhalde JBH yok yok! Her akılları bOmm. J I J U B Hl«ri ml yok, rir» akıllan olsa Haftanın Ansiklopedisi Memleketimizde petrol bulunduğu ötedenberi bilindiği gibi maden inceieme v« arama çaitçmalarf *ra»mda da yer yer petrol damarlarma rastlanmış, Ramanda kuyuiar kazılarak işletmeye konulmuştu. Fakat bu işin büyük sermayey» bağh bulunduğu ve böyl» bir sermaye olursa daha bir çok yeni kaynakların ortay» çıkarılıp işletmek mümkün olacağı düşünülerek bu sahada dışarıdan sermaye gelmesinl teş vik edici bir kanun hazırlandı. Petrol bu devirde memleketlerin jınal ve medenl bakımdan ilerlemesinde büyük bir rol oynndığı gibi, milll iktisadiyatta da bir kazanc v» yükselme ami'idir. Yeraltından çıkarılan bu maddey» «akar altın» adı verilmesi «ebebsiz değıldir. tPetrol» kelimesl lâtinc» petra (taş) ve oleum (yağ) kelimelerinden gelir, yani aslında «tas yağı» demektir. Ekseriya yeraltındaki kaya tabskalan arasında bulunmasından dolayı bu adı almıştır. Ham petrol bazan renksiz. bazan siyah. umumiyetle koyu kahve rengi veya neftidir. PET l ve boya olarak kullandıkları da gSrülmüştür. Petro<l AvrupaÜl.'Jlk defa Orrfokuzuncu yüzyıl başlarında bir. aydınlatma vasıtası olarak kullanılmağa baslanmıştır. Petrolun «gazyağı» veya sadece «gaz» dediğimiz cinsi hâlâ bir çok yerlerde lâmbalarda kullanılır. 1815 yıllannda bazı Avrupa jehirlerinde caddeler gaz lâmbalarile aydınlatılnujh. Petrol sanayil tam manasile llk defa olarak Amerikada, Ondokuzun cu yüzyıhn ortalarında baçlamıştır. 1859 da Drake adında bir Amerikalı petrol mühendisi Penrısylvania'da ilk kuyuyu açmi}, sonradan aynı bölgede daha bir çok kuyular açılmıjtır. O zamanlar petroldan daha ziyade gazyağı çıkarılırdı. Kısa bir müddet sonra büyük şehirlerde o zamana kadar yakılan balina yağı veya mumun yerinl gaz lâmbalan almıçtır. Petrol sanayii Ondokuzuncu yüzyılın «onlarında .petroldan benzin çıkaıılmağa ve benzinl» ijleyen motörler icad edilmesi üzerine geliçmiştir. Benzintt ijleyen otomobiller, kamyon v» traktörler, deniı motörleri ve uçaklar yapılınca petrol sanayii de eittikç» artan ihtiyac karşısında daha da Inkişai etmiştir. Bugün petrol ganayli gaıden benzine kadar muhtelif yakıtlar, boyadan llâca kadar bir çok kimyevl maddeler gibi çeşidli mamuller halinde bütün medeniyetimizi »armıt bulunmaktadır. kendilerine iş de bulurlar. Amerikada Tomma Robinson ad<nda cenc. ıriizel ve zenfrin bir kadın. eski Mısır Kralı Faruğun .acıklı halini kendine derd edinmiş ve ;ene kendi tahirl ile «bu zavallı adnmı. kurtarmağa. ajırbaşlı. riddî ve V8kıır bir insan haline sretirmes'e karar vermis. Amerikada Tomma Robinson eihi Hii<üncn!er az Oİmasa (terek ki. kadın bu maksadla bir dernek kıırnnra oraya şimdiye kadar yüılerce aza yazılmı;. Müsterek bir dava ^!) etrpfında toplnnan bu hayırsever kadınlar Baskan olarak Bn. Robinson'u seçmi^ler ve Farukla görüşüp onu yola getirmek vazifesile avrupaya yollannşlar. MülâUntm vuku hıılup bulmadicmı henilr bilmiynnır. Fakat İ5trrBil«i'iİ7 yakında jçazeteler Tomma Robinson'dan •eski Kralın yeni lev(filisi. diye bahsetsinler?. Malın gözleri • • • L J e s a b merakhlan pek çoktur KimlsJ (fökyüzündeki yıldızlan saymaya kalkar, kimisi de ba$ımı?daki saçların kaç tane oldıığunu bulmak için kafa patlatır. Biri de kalkmış. RÖZ kırparken sarfettiğimİ7 kuvvctin hesabını yapmış. Bu hcsaha göre hir insanın. bir yıl içinde, (öz kırparken haıcadığı kııvvet toplanıp bir araya getirilerr'k olursa 2025 kilo ağırhjpndaki bir cismi kal Otobüsle günde fkl defa Bnünden geçtiğım, Beşiktasa yaklaşırken biletçinin «Akaretler!» diye seslenmesini defalarca işittiğim ve yokuçu çikarken pencerelerinde çeşidli simalar. gölgeler ve saksılar gördüğüm halde, yakm zamana kadar bu binalann kimin tarafından, ne mak.?adls ve hsnd tarihEskiden, Abdülhsmidin müstelerde lnsa etfcrildiğinl sarih olarak bid paşalanndan, Fehim, Faik ve bilmiyordum. Osman Paşalar da aynı «pmtin saAkaretlerd» otuIşte, bunlan düşıinerek Akaret kinlerindenmiş. lere dair vesikalnn arastırdım. El ranlar bu evlerin uğurlu oHtıruna kiracıların de ettieim malumat havli ilifi çeki inanıyorlar. Buradaki ci... Akaretlerde tarihimizin ünlü ekserisi ev alıp çıkmışlar. fahslyetlerinden bir çok k i m « ikaBshsettiğim ünlü «ahsiyetlerden met etmiş, inça edildiğı seneierde hiç biri Akaretlerde ölmemiş... kiralanmak üzere, çok fazla rağ Semtin diğer bir hususiyeti de evbet görmüs. hale» .ikamet edenlar. lcnmelerin dikkati çekeerk kaiar evlerin uğurlu olduâuna inanıyor fazla oluşu. Tahminî bir hpsah'a lsr... Ve daha buna benzer geyler. t;e<;en yıl zarfında 200 kisi evlenEdindiğim bilgiye göre, bu tesis miş. 1890 tarihlerinde, masrafı dw1et En eski kirscı otuz iki yıllık. Bir hazinesinden ödenmek üzere. tkinci Abdülhamid tarafından insa et hafta önce ikiz torunlan dünyaya tirilmiş v t 75 bin altın liraya mal geîmij. Akaretler 1942 «eneslnde Vakıfolmuş. l?.r İdaresine dpvredilmiştir. BinaTesisin gayesi, Yıldızda Ertuğrul, Oıhangazi, Hamidiye camileri larin dış kısımlan »on defa 1949 ile Ü'küdarda iki cami hademele yılında badana edilmü}.. Evlerin iç rinin aylıklannın temtni ve hafta kısımlan çok kullanıslı, Halen 300 âx bir defa hademelere aşure p i s kariar ai!e ikamet etmekte. Bü>ıik rilmesi imiş! O zamanlar bu bina kısmı, Millî Korunma Kanunıınun ların inşaatı bir hâdise olmu?. Ab mesken kiralanna gid müHdesinden 1955 sonuna kadülhamid defalarca bina projelerini faydalanmakta, ve mahalle plânlannı bozdurmus. dar da faydalanacaklar. Injaatın üç buçuk yılda ikmal edil Vakıflar tdaresi tesisin gayestn» diği tahmin ediliyor. uyarak, aldığı klralarla caml hadeTesisin idaresi, 1894 yıbndan ltibaren bir mütevelliler heyetine ha vale edilmiş. Deniz gören binalar kiralayabilmek için heyet nezdinde zaman zaman devrin söhretli paşalanrun iltima*ı istendiği «öylenlyor. ( ebe v* terzi tabelâlan gozüm* Üif mekt»... Akaretlerde, baçta BflytUt At«türk olmak üzere, bir çok ünlfl şahsiyet ikamet etmis. Atatürk mütareke yıllannda Akaretlerd» eski 113 numaralı evd» oturmu». Şair Mehmed B n i n yıllarca bu semtt» yajamıj. OHumura kiymetli hlzmetlerl g«çerek Kara Müı teşarlığına kidar yükselen General Hayrullah Fişek de buraf'a ikamet etmekte. Bcşiktaj kulübünün meşhur futbolculanndar! merhum Hüsnü de uzun müddet Akaretierde oturmuş... Petrolun yeraltınd» nasıl teşekDoğru veya yanliş. bir şey söylcyemeyiz. Şüphe eden varsa kendisi kül ettiği henüz tamamile halledilbiı denetin. Fakat bu hesahda bir eksiklik olsa gerck: Bir yıl değil. mij bir mesele değildir. Bazılanna bi> kere gnı kırparak sekscn kiloluk bacıağaları yerinden oynatan göre petrol kayalann çürüyüp dağılmasmdan ileri gelmektedir. Daha •go/lere. malın gözlerine ne buyurulur! genis. ölçüde kabul edilen diğer bir • • * nazariyeye göre ise. petrolun aslı uzvidir ve yeraltında nebat ve hay vanların, aradan uzun zaman geç Büyiik bir petrol tasfiyehanesinin umuml (örünüfU tikten sonra çürüyüp hallolmalarından meydana gelir. Petrol, bütün tarih boyunca insanlann tanıdığı bir maddedir. M. Ö. beşincl yüzyılda yas,amı$ olan ve «tarih babası» adı verilen meşhur Yunanlı tarihçi Herodotus ve o çaS ların diğer tarih yazarlan eseılerindt petroldan bahetmişlerdir. Fakat o zamanlar insanlar petroldan bir yakıt olarak faydalanmasıru pek bilmezler, onu ancak yapılarda harc ve ııva, gemilerde tahtaların arasını kapatmakta katran veya savajlarda ate» lilâhı olarak kullanırlardı. Am« rikan yerlilerinin petrolu büyü, Uâc melerinin aylıklanru ödemekte. Fakat hademelere aşur» pişirihnesl âdetinden vazgeçilmif. Arttınlan miktarlarla iı hanlan ve faydall tesisler vücude getirilmekte. Akaretlerin inşaaından önc«, bu semtte cereyan eden v» ölüml» vak'ayj Akaretlerin halkı zamanla değiş neticelenen meşhur bir mis... Ök kiracılannın hepsinl herhalde bilirsiniz. devlet memurlan teşkil etmesine Bir Yeniçeri lsyanı nrasında A rağmen, tonralan tüccar, esnai karetlerin bulunduğu mahaldeki gibi çeşidli meslek mensublan da evlerin damlarından ihtilâlcilerin bu mahalle sakinleri arasına ka elinden kaçmaya çalışan şair N e rışrmş. Halen, bütün tesis boyiın dim, bir damdan diğerine atlarea pek çok iayıda doktnr, dijçl, ken düşerek ölmüştür. Yü'iv.e lıiiıreıliğim için gcç kaldım, affcdcrsiniz... Salonda ımvız vnı efcndim! Pakîli. Tüfeğimi, spor •jakkabıknou T« ••« elbUemi fetir...