Katalog

28 Eylul 1951 CUMHURIYET En s e v i l e n Türk artistleri Kskiden bir iki smema artisttmiz vardı hepimiz onlan beğenir ve severdik. Sonra Türk filmciliğı gehştikçe artistlerimiz de çoğaldı yeni yeni yıldızlar parlamaya başladı. Şimdi bir merak: Acaba halkımızın en sevdiği artistlerimiz hangileri? Bu suale cevab arayan «Yıldız» mecmuası bir anket yaptı ve geçen sene gördügümüz Türk filmleri arasında en beğenilen fUmi en sevilen kadın ve erkek artısti sordu. Neticede en beğenilen filmin «Dudaktan Kalbe» olduğu anlaşıldı. Tiırk smema seyircılerinın en beğendikleri artistlerimiz de Gülıstan (Deniz) Güzey'le Muzaffer Tema. Dereceleri aşağıya alıyoruz: Filmler 1. Dudaktan Kalbe 2. Allahaısmarladık 3. Barbaros, 4. Ankara Ekspresi, 5. Hrisantos, 6. Lâle Devri, 7. Sürgün, 8. Vatan Için, 9. Dağlann Kızı, 10. Mezanmı Taştan Ovun. Erkek artist 1. Muzaffer Tema, 2. Cüneyt Gökçer, 3. Bülend Ufuk, 4. Süavi Tedü, 5. Orhan M. Arıburnu, 6. Turan Seyfioğlu, 7. Hüseyin Peyda, 8. İhsan Balkır, 9. Kâni Kıpçak, 10 Sami Ayanoğlu. Soz, beğenilen artıstlerden açılniLşken bir haber daha verehm: Geçen ay Amerikada da buna benzer bir anket yapıldı. Amenkan film seyircıleri geçen mevsim gördükleri filmlerde hangi artistleri «rollerinde muvaffak» olarak bulmu§lardır? Dikkat edin. En «sevilen» veya «umumiyetle beğenilen» değil de, «rollerinde muvaffak olan» artistler aranıyor. Öyle ya, şimdi bazı artistler sanatlarile değil de, güzelliklerile de beğeniliyor. 0nun içın, sevmek başka, kabiliyetli bir artist olarak begenmek başka. Işte, Amerikada yapılan anket, sanat bakımından en beğenilen artisti ortaya çıkarmak için ya Sadkman Ayşm «Soz Müdafaanmdır» filminde (Foto: Soydan) "Söz Müdafaanındır,, ve "Deli,, Şimdiye kadar sadece memleketiınıze dışandan film ithal etmekte olan Reks film bu yaz başında yerlı film çevirme kararını vermış ve Ipek film rejisorlerinden Münir Hayrı Egeli ile ıki film içın anlaşmıştı. Reks film ılk eser olarak içtimaî bır tezi olan, memleketımizdekı kadın ve beyaz zehır tıcaretıne temas eden «Soz Müdafaanındır» senaryosunu seçmişti. Esas vak'ası dört kışi arasmda geçen bu film Darülâcezede büyümüş ve hayatta ran bu kadroyu tamamlamaktadır. Sıyah Bayan Şirın de fılme ayn bir renk vermektedır. Dansoz Nana ve Muallâ da fılmde rol almışlardır. Soz Müdafaanındır, 3000 metrelik büyük bır film olmuştur. Mevzuun dılimize aynı isimle çevrilmiş olan «Accuse, Levez Vous» ıle hiç bir münasebetı yoktur Bu yıl goreceğüniz dığer bir «tezlı» Türk fıimı de «Delı» dır. And filnun çevirdiğı bu eserin mevzuu hakikî bir vak'adan alınlacaktır: «Birbirini deli gibi seven iki genc, tam evlenecelderi sırada, kardeş olduklarını anlarlarsa ne yaparlar? Hele genc kız sevdıği erkeğe bir de kendini vermışse?.» Bu bakımlardan «Deli» şımdiye kadar çevrilen Türk fümleri arasında ruhî haletleri tahlil zavıyesinden en kuvvetli dram olmaya namzed görülüyor. «Deli» nin bütün dış sahneleri çevrilmiş, ıç sahnelerinın de çekilmesine başlanmıştır. İki tezli Türk filmi Betty Grable ile June Haver, Bosy ve Yanchy Dolly kardeşler rolünde Dolly Kardeşler Perdede! 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Kadın artfat Gülıstan Deniz, Mesiha Yelda, Ayla Karaca, Sezer Sezin, Nedret Güvenç, Zeyneb Sırmalı, Oya Sensev, Luiza Nor, Cahide Sonku, Ayfer Feray. pılmış. Netıce şu: Kadın artistler arasında en başta Katherine Hepburn geliyor. Onu beğenenler bilhassa, son çevirdıği «Afrıka Kraliçesi» rolünde pek fevkalâde bulmuşlar. Ondan sonra ikincilik Joan Crawford, üçüncülük de Jennifer Jones'te. Erkek artıstlerden de kazananlar sırasile şunlardır: Gregory Peck, Tyrone Power, Spener Tracy. 1920 senelerinde bütun Avrupayı birbirıne katan iki artist vardı: «Dolly kardeşler» dıye anılan bu iki artist kızkardeş, Parisin Monte Carlo'nun gazmo ve varyete âleminde her gece alkış ve âşık toplarlardı. Hattâ bunlardan Rosy'ye o zamanın meşhur «Şık Prens» i bugünkü Windsor Dükünün de âşık olduğu söylenir. Dolly kardeşlerden Yanchy sonradan kendini içkiye fazla vermis ve bu yüzden hayatını feda etmiştir. Rosy sağdır. Şimdi, onlann yeniden adlannın yadedilmesine sebeb, hayatlannın fılme alınmasıdar. Filmde Rosy'yi Betty Grable, Yanchy'yi de June Haver temsıl ediyor. Dolly kardeşler aslen Macardır. Fakat «Macar güzeli» tipi sarışın olduğu halde iki kardev koyu kumraldılar. Lâkin filmde onlara gene sanşın bir tıp verilmiştir. Betty Grable'le Juna Haver'in göz kamaştıran güzellıkleri de onlan beyaz perdeye daha parlak bir şekilde aksettiriyor. Bestekâr Ahmed Ferid (Mahir Özerdem) fedakâr kâhya Şaban (Vahi Oz) ve kıskanç kimyager Cevad Gülistan Güzey ve Muzaffer Tema. mükâfat olarak (Cahid Irgat) ın kansı Semra (Münevver Coşkun) heyecanh bir sahnede (Foto: Baysal) aldıklart heykellerle beraber yükselmeye muvaffak olmuş bir mıştır ve tezi judur: «Bir erkek, gencin macerasıdır. Fılmin başrol kıskançlık yüzünden, karısını hiç leri, şimdıye kadar film çevirmeyi bır şeyi yokken, delıdir diye tımardaima reddetmiş olan Orhan Boran haneye kapatabılir mi?» Senaryosu ile Pola Morelli ve Atıf Avcı arasın Turgud Demirağ, Lebibe Çakm ve da taksım edilmiş ve genc bir is Mehmed Muhtar tarafından yazılan ve Mehmed Muhtann rejisörlüğü tidad olan Şadıman Ayşın filmin altında çevrilen bu filmde başrolgenc kız rolünü oynamıştır. Rejileri Munevver Coşkun, Cahid Irsorun yeni bulduğu Muhterem Nur, gat, Mahir Özerdem, Vahyi Öz ve Hicran Işık ile Nebile Teker ve Lebibe Çakın oynamaktadır. Cıhan Işık gibi sanatkârlar, yepyeni «Deli» de seyircinin merakla bir komik tıp olarak da Sadri Ka halle çabşacağı bir sual de şu oGeçen yazımda beh'rttiğim sun'î orman sahnelerinden sonra sinema hilelerinin en enteresanı at ve otomobü sahneleridir. Meselâ bir filmde Bing Crosby'yi direksıyon başında, yanında sevgilisi Piper Laurie ile, New York'un en kalabalık caddelerinden geçerken gördügümüz olur. Sade, onlan film icabı New York'ta değil, bazan Paris veya Romada da görebiliriz. Bu ve buna benzer sahneler nasıl çevriliyor? Bakın nasıl: Stüdyoda mükemmel bir otomobil yaylı takozlar üzerine orurtulmuştur. Bu otomobilin motörü, direksiyonun önündeki camı ve nıhayet tavanı yoktur. Artistler içeriye kurulurlar; tam ağız hizalanna mikrofonlar gizlenmiştir. Otomobilin geçmesi icab eden caddenin arşivde bulunan filmi, tam otomobilin arkasma gerilmiş büyük ekrana ters tarafmdan aksettirilerek oynatılmağa başlar. Bu film hakikatte o caddeden bir otomobilden alınmıştır. Artistler direksıyon başında bizim şoförlere taş çıkartacak kadar dikkatli ve titizdir. Yaylı takozlar üzerine oturan otomobilin dört tarafından tekerlekleri hizasından dört kişi bağlı ipleri nöbetleşe çekerek otomobü gidiyormuş gibi hafif ve tabiî bir sarsıntı temin ederier. Bir başkası da mevcud ışıklardan birini elinde tuttuğu, üzerine çikolata yaldızı yapıştmlmış reflektörle zaman zaman titreterek, artistlerin yüzlerinden gezdirir. İşte sahne hepimizin bayıla bayıla aldanacağımız kadar tabiî olmuştur. Arkada vakanın geçtıği caddeden kamyon, otobüs, otomobiller sel gibi akmakta, onlann çıkardıkları klakson ve motör sesleri arasmda bizim sevgili Piper Sun'î bir güzelliğe bürünen bu artist, sual bir dekor içüıde Laurie'mizle Bing Crosby'miz de rol yapacaktır. sevişerek, nükte yaparak veya aşklarını itiraf ederek olduklan büyütücfi objektiflerle uzaktan, dır. Direktörler, rejisörler, tckkudurmuş dalgalar uzerınde çır riısyenler yarı bellerine kadar lâsyerde ilerlemektedir. pmırken görürüz. Yakından bu tik çizmeler giyerek ışıklaruı yerKimbilir bu filmi ben tekrar geminin sadece ya güvertesi veya lerini tesbit ederier. Errol Flynn bitmiş olarak gördüğüm sırada ne bumu lâzımdır. Aynı model ge güvertede sevgilisi veya zorla gekadar heyecanlanacağım! minin sade bu kısımlarını ve çok miye sürüklediği kızla başbaşaBetty Grable'e son filminde ip cambazı rolü verildi. Kendisi *** büyük üstü kapah bir havuzu dır. Stüdyonun bir ucunda bulubundan çok şikayetçi. Fakat usta artist, başlangıçta şikâyet etmedi de Errol Flynn'in bir korsan sah stüdyonun ortasma yerleştirirler. nan dört lâstik üstüvane muayyen gimdi ediyor. Çunkü rolü kabul etmemek onun için ayıb olurdu. Şimnesi de şöyl» yapılır: Korsan ge Sonra stüdyonun içerisine 1 met hareketlerle çalışarak sun'î denizi misinin ıtina ile 10 metre kadar re kadar su doldururlar. Hakika korkunc dalgalara boğmaktadır. di ise şöyle diyor: «Bir an öyle tehlikeli duruma duştüm ki hayatım büyüklükte yapılmış bir maketini ten gemi artık denizin ortasında Mavi ve beyaz projektörler sun'î parmaklanmın ucunda idi.. O dakıkada duyduğum heyecanı ömrüm Rita Avrupada! «Rita Hayvvorth gitti...», «Rita Hayworth geldi...» Bu haberler ıki senedir günün mevzuu halinde. Zaten güzel artist Ağahanın oğlu Ali Hanla evlendiği gundenberi bir kere daha dillere destan oldu. Isin tuhan evlendikleri zaman: «Yakında boşanacaklar» diye dedikodu çıkmışü. Aynldıklan gundenberi de: «Banşacaklar» diye söylenip duruyor. Rita yeni bir film çevirmeye Amerıkaya gitmişti. Onu bitirir bitirmez «istirahat etmek üzere» Avrupaya gehnesi gene bu banşma haberıni canlandırdı. Rıta'nm yeni filmi «Trinıdad macerası». Bakalım onun hakikî hayattakiraacerasınasıl bir sona bağlanacak! Suırî şehirler, sun'î gemi ve Okyanus: Herşey sun'î... burası Hollywood «Cumhuriyet» Hollywood'da Yazan: Haluk Durukal denizi tabiî rengme çevirmektedir. İşte artık korsan sevgilisile başbaşa gelmişlerdir. Rejisor bağınr: «Camera!» Makine çalışmaya başlar. Rejisör tekrar bağınr: «Action!» Artık iki sevgilinin dudakları sanki bir daha ayrılmıyacaklarmış gibi birbirine kenetlenmiştir. Aynı havuz. Stüdyonun bir kenannda «Queen Mary» transatlantiğinin gövdesinden inen beş on metre bir iskele merdiveni vardır. Bu merdivenden kaç kere inerek, çıkarak kimbilir kimler aynı sahneyi defalarca tekrarlayarak; bir hasret sahnesini canlandırmağa çalışacaklardır. Hollyvvood'dayız; Madridde bir sokak sahnesinin çekilişine hazırlanıyorlar. Vaka Madridin kötü sokaklanndan birinde bir meyhane Snünde peçmektedir. İspanyol kıyafetli kadınlar sevgililerile kolkola geziniyorlar. Klmisi de bir duvara dayanmıştır. Meyhanenin tezgâhınm arkasında bütün İspanyol içkilerl, Malaga şarablan dizilidir. Caddeden gelip geçen taksilerde Madrid plâkası, Kastenyet sesleri, kitara melodileri, kalabahk bir cadde... Bu caddenin uzunluğu 60 veya 100 metre kadar var. İşte bir bakkal dükkânı; bütün teferruatına kadar İspanya. Rejisöre soruyorum: «Kaç artist ve figuranınız şu anda vazifededir?» Cevab veriyor: «5 artist ki başta Yvonne de Carlo geliyor. Sonra 300 fîgüran..» Hollywood herşeyini pahahya maleden bir sanayi sehridir. Bu masrafı azaltabilmek için sun'î sahnelerde çalışıyorlar. «Ne kadar tasamıf olacak!» demeyin. Amerikalılar yüzde 2 tasarrufu bile büyük kâr addediyorlar ve yapılan masraflan tesis masraflarma katarak o Madrid sokağını tekrar tekrar kullanarak kâr ediyorlar. Sade Madrid mi? Aklınıza gelebilecek her şehir. Ne vazık ki Türkiye yok. Fakat eminim ki bir kaç sene sonra her stüdyoda mutlaka bir Türk sokağı bulunaeakür. Zıra Amerika ve Amerikalı Türkiyeyi yeni tammağa başhyor. 1 Betty Crable Catnbaz Rolünde oldukça unutamıyacağım...> Eita Hayworth, «GiMa» daki rol arkadası Glenn Ford'la beraber çevirdiği «Trinidad Macerasm isimli