Katalog

11 Hrfm 1M2 SERBEST SUTUN lliuilıııııııııııııııtuıııııuıııııtıuııııı Arab harfli öğretim Muhaiefetin C.H.P. cephesi. gizli öğretdml» memlekette bir nevı mahalle mekteblennin faaliyette olduğunu, kamına aykın olarak Arab harflerinin öğretilmekte bulunduğunu, bugünkü hükumetin bunu önleyici tedbırler almadığını ileri sürüyor. Muhaiefetin dığer cephelerini dinliyemiyoruz. Ne gazeteleri. ne dergileri var. Bu hususta hderlerinin bır şey söylediklerıni de pek işitmiyoruz. Millet Partisinin ve Çiftçi Partisinin bu susuşları, sıyasî bir maksada dayanıyorsa bizce çok mânalıdır. Mçmleketin ana kültür meseleleri hckkındaki fikirler, iç siyasetin; hattâ dış siyasaün csaslı bir parçasına destek olacak kıymette ve ehemmiyettedir. Umumî efkâr onların da bu konudaki kanaatlerini her vesile ile duymak ihtıyacmdadır. Ulus, bu hafta; ilk öğretim meselesinden sonra «haydi bunu da tekzıb ediniz. bakalımı başlığı altında memlekette sorumsuz şahıslar tarafından. ilk öğretimin devlet murakabesi altında yapılmasını eınreden kantına aykın olarak gizli gizli Arab harfleri öğretildiğini ileri sürerek yeni bir tenkidde ve hükumeti uyarmada bulunuyor. Soyler ya .. Muhalefet bu! . Fakat aynı günde hükumeti savunan Zaferde bu tenkide Millî Eğitim Bakanımız Tevfik İlerinin cevabı ile Ulusta eski Başbakan Yardımcısı Nihad Erimin cC.H.P. irticaa yüz verdi mi?» sorulu yazııını fföriiyoruz. Demek ki dünün,' iktidan, tıpkı bugünün hükumeti gibi bu işte kendisini savunmak ihtiyacuu hissetmektedir. O halde?... Geçelim. Biz bu köşede siyasî tarıhimizi değıl, günün ciddî ve gün geçtıkçe ciddıleşen bir eğitim meselesini açmak istiyoruz. Bunun için önce Millî Eğitim Bakamr.ın yaptığı açıklamayı hülâsa edelim: 1 Ruhsatsız veya nıhsatname esaslartna aykın suıette calışan kuMİarda, Elifbâyi Os manî ile ders gösterilmesi; çok eskiden, 1939 senesinden başlar. 2 Bu mesele hakkında vilâyetlerin ve Maarif Müdtirlüklerinin yazdıklan şikâyet yazılan bir büyük dosya tutmsktadır. Eğitim Bakanlığı bu meseleyi müteaddid kere'er Başbakanlığa yazmış ve hükumetçe bu hususta hiç bir tedbir ahnnnamıştır. 3 Bu dosya muhtevası ya basın vasıtasile. yahud Büvük Millet Meclisinde umumi efkâra arzedılecektir. 4 Buna mukabil 29 Kasım 1951 de Bakanhğın valiliklere bu hususta yaptığı tamim aynen tekrar ediliyor. Bu Umimde denilen şudur. İlkokullara din dersi kormuştur. «Bazı illerimızde kanuna aykın olarak mecburî ögrenim çağındaki çocuklanmızdan bir kısmımn ilkokullar» devam etmiyerek bazı cahıl kadın ve erkekler tarafından gizli olarak açılan mahalle mektebleri ve ruhsatnamesine aykın hareket eden bazı özel dershanelerde Arab harflerile tedrısata tâbi tutulduklan öğrenilmiştir. Bunlar denildıkten sonra valilerden bu hususiara dikkat edilmesi ve murakabenin arttırılması ehemmiyetle rica ediliyor. suçlu yakalanmış? Bu türlü okul veya kurslardan kaç tanesı kapanmış? Bunîar. adaletimizin elinöe ne gıbı cezalara çarpılmış? Geçen seneye nısbetle durumda bir salâh var mı? Bu cihetler. tamamile susularak geçiliyor Son iki yıl arasında ilkokul öğrencıWınir> srtraa savısı, acaba bu yüzden mi 8 bine düşmüştür? Geçen haftadaki konuşmamızda söyledıği miz gibi bu işin artık açığa vurulması ve kanunî tedbirler alınması zamanı gelmiş; belki de geçmistir. İşi polit'ka tartışması halinden çı kannak, bir millet ve vatan vazifesi olmustnr. Atatürk inkılâblanna bağlılğından şüphe etraediğimiz iktidarın ve hükumetinin bu hususta ttedbir olarak» ne düşündüğünü; ne yapmak Istediğini v e ne yaptığını öğrenmek hakkımızdır. Bilgi, bizatihi korkulaeak bir şey değildir, Arab harflerini öğrenmek istiyen öğrensin. Buna bir şey denemez. Fakat anayasanm mecburî kıldığı ilk öğretimi bir yana atıp bu yola gidilmesi, millî bir tehlike olma istidadındadır. Hükumetimizden buna. çare buîmasını: kanuntar yeter halde değılse kanunî tedbirler almasını bekliyoruf. Eski yeninin sorumljıluğunu gidermez. Çünkü Elifbâyi Osmanî, bir heyulâ gibi şalvan. takkesi ve külâhile üstümüze yürümek*edir. EĞİTİM HABERLERİ: İnşallah sondur! Acı ve üzüc* bir haber. Öğrer»ilerinden; smıf geçırmek irin 50 lira rüşvet ahrken suçüstü yakalanan fizik öğretm°rü talihsız meslektasımız Alı Teoman; 3 sene 4 ay hapse; 150 lira ağır para cezasına ve dört >eno memuriyetten mon'e maKkum edilmiştir. Tkı ögrenci ile öğretmen arfinda aracıhk eden Hicabi Coşkuner 13 EV 13 gun hapse; sanık Hasan Şehım 1 ay, 20 çün hapse v e 138 lira 80 kuruş ağır para cezasına hüküm yemişlerdir. Adalet, en kuvvetli terbiyecidir. Candan temennı ederiz ki; yüzümüzü kızartan bu hâdise: eğitim tarihimizde son olsun. Hoca, parasını yalnız devlrt*en alsın; talebe para ile hak kazanma yolunu bir daha tecrübeye kalkmasın. Müfehahassn gelsin an» Millî Eğitim Bakanbğı Amerikalı uzmanlar getirecekmiş. Buna memnun olduk. Profesör olarak gelenler; tavm edıleceklerı yerlerde talebe yetiştlrirler. Buna bir dıyecek yok. Asıl umumt idareye ve Öğretim mekanizmasını düzenlemeye memur edileceklerin nazarî bir takım nasihatler vermesile; hiç clmazsa bu defa yetinilmesin. Bilmem ilkokullarda eüsi şöyle yapılmalı; smıflarda ışık soldan gelmeli, öğretimde televizyondan istifade edilmeli gibi herkesin bildiği; lâftan ibaret bğütlere kamımız tok. Neyi tavsiye ediyorlarsa o şeyleri bu memlekette: bu bütçe, bu idare teşkılâtı ve bu elemanla en kısa zamanda nasıl gerçekleştirebıleceğınıızi soylesinler. Şatafatlı lâflardan. hayalît dolu raporlardan bıktık. İş istiyoruz. Hoş; o raporlan bile Bakanlık bir türlü umumî efkâra veremiyor. Sevindirici btr haber Ankarada Teknih Ümversıteye verilmek üzere sekiz yıl önee yapılrmsına başlanılan güzel bina bitiyor. Senelerdenberi arsası, parası hazırken Gazi Tfîrbiye Enstıtüsüne sığınıp bırakılan Fen Fakultesinin bu binaya taşmacağını duyduğumuz zaman içimiz ryhat etti. Bu işe basliyanlara hayır dua; bitirenlere çok tesekkür ederir. Misafirlikten kurt\ılscak olan Fen Fakültemiz; arbk burada kavuşacağı geniş lâboratuarlarında; ışıklı dershanclerinde meTileket ilmine büyuk hizmetler eder: yeni buluşlan, bol yayınlarile ilim dünyasmm dikkatini v« hürmettrd kazanır. Coğrafya kon^resi XVII. Milletlerarası Coğrafva Koncresi, Wa»hington'da 36 devlet üyesinin iştirakilp toplanmış, Türkiye de ilk defa olarak Prof. Omal Alagâc v« doçent Sırn Erinç tarafından temsil •dilmiftir. Amerika Millî Coğrafya Cemiveti Bajkanı Mr Gilbert Grosevenor 1880 de kunılmuş olan bu cemiyetin çalışmalanndan ve <> kendisinin elli yıllık tecrübelennden bah« Herken Türkiyeyi »evgi ile anmış; doğduğu memleketimizi ve ondaki ilerleme hamlelerini övmüştür, Üyelerimiz konjrrede tebliğlerde bulunmujlar ve muhtelif ilim dencklerine üye se çilmislerdir. Eski bir öğretmenl İkinci Dünya Savaşmda AmeriI ka. filmlerile, dünya efkân umui miyesini Almanya aleyhine cevir! dikten sonra. sinemanın eğitimde i olduğu kadar. geniş kütlelerin kalkmdınîmasında «bir numaralı vasıta» olduğu anlaşıldı. Bugün A: merikan filmciliği, Amerikadaki i kızıl denli ve zenci düşmanlığına son verilmesi icin rnikumetle işbirliSi yapmaktadır. Meselâ İntikam I Deresi ile Kara Damga bunun için ! yapilmıştır. Bunlardan İntikam Dc| resi; Amerikan ordusunda çavuş | olarak savaştıktan sonra memleketine dönen bir kızılderilinin Amerıkanlar tarafmdan istiskal edılerek. asaeılık bir ırk olarak kötü muamele eörmesini, haksız yere gene Amerikalılar tarafından ara7i«=inin e'inden alınmak istenmesini. onun d^ bu türlü kötü muamele gören kız'lderililerle beraber •or>r=kl=rını savunmasmı gösterır. Avukatlar milletin gazabından korktuklan icin davasını kabul etmezİT. Bu davayı nihayet kabıı! eHen bir kadın avukat bu sefer kanunlan tatHk ettiremez. Filmin sonunda kızılderililer, arazilerini için saran Amerikan kuvvetlerile dövüşerek ölüHer. K=ra Damganın konusu da; Av meriVpda rahatca yaşayan genc e «üzel bir kızın bir zenci melezi oldu6u meydana çıktıktan sonra Amerikaniardan gördüâü kötü muamelevı gosterir. Bilhassa iki Amerikan geneinin kibarca muamele ettikleri halde melez olduğunu öğrenince. ta«lhıt etmek için kızı. . bir hayvanı sürükler gibi, ormana Hosru sürüklemeleri. Amerikan ı polHnin avnı şartlarla kibar muamele ederken melezliğini öğrendikten sonra. sevirdvi isyana sevkedecek kadar kabalıkla. kızı ıtip kakması filmin enteresan sahnelerindendir. Bizde, film sansürünün yıkıcılıgı hakkında Bir Ingiliz müsterek harekât merkezinde neler gördük ? ııffıimıtı Almanyadaki manevralarda bir hafta cuğu ile evlenen nişanlısuıı ve zen. ğin çocuâunu öldüren Osman dağa çıkıyor. Kendine bir çete edinerek şakavete başlıyor. Bu arada kendisine âşık olan bir Rum kızını o da sevmeğe başlıyor. Onlan evlendırmek için gelen imam, kıza sert bir eda ile göğsündeki haçı çıkarmasını söylüyor. Muamele o kadar serttir ki kız itaat etmiyor. Çocuğu öldürulen bey Karaefe isminde bir eşlyyayı kızı kaçırmağa davet ediyor. Bu sırada Osmanm anası hastadır. Onun yanında başka bir imam görüyoruz. Bu. aydın bir imamdır. Sözleri o kadar tatlı. yumuşaktır ki kız hürmetle imamın elini öpüyor. Bu sırada Osman yanındaki başzevbecine «aLtn teri olmadan kazanılan para hayysız olurı demekte, eşkiyalıktan kuıtulmak için affedilmeyi beklemektedir. Fakat Karaefe onun sevgilisini kaçırmıştır. Şimdi Karaefeyi açık arazide kıza tasalut etmeğe çalışırken gormekteyiz. Bu. müstehcen olmadan çirkin bir sahnedir Tasallut etmenin butün bayağılığı goze çarpmaktadır. Bu hâdiseden sonra Karaefeye bir küçülme hissi gelir Hattâ karanlık pencereden bile korkmağa başlar. Kızanlan, Karaefenin kötü hareketini hazmedemiyerek onu terkederler. Osman da Karaefevi bir köşeye kıstırarak elindeki sopa ile öldjiıruf. Filmin sonunda Osman zaptiyeler tarafından öldürülür. Tazan: Abidk 7 Dar'er Bir Alman çiftliğinde, Ahnan (ocnklan ve kadmlan bir İngiliz Cendurion tanknun geçişini »eyrediyorlar Eylulün 18 inci gunü manevra! nnı göitardi. Benimkini bir türlü lar, tâbir caızse, yaylımını almıatı. bulamıyordvım. Kaybettiğime hükYeşii ordu, bütün kuvvetile taarI raederek vaziyetl söyledim. Fakat ruz ediyor, mavi taraf da müdafaa IngiHz subaylan, Hollandahlar gibi hatlannda yıpratma ve geciktirme darranmadılar; çok sıkı surette em> muharebeleri verıyordu. nijrvt altına ahnmı* olan müsterek Bugün sabahleyin gaıinolardan harekAt merkeeini görmeme büyük kumanyalarımızı ve birer fif« de bir nazaketle müsaade ettiler. Ka> bira alarak General Asım Uçar, rakol çadınnın yanındaki başka çahava yüzbaşısı Saffet Ural ile yola drrlarda manevra sahasını ve iki çıkmaya hazırlandık, Bir gün evtarafm mevıilerini, Yeşilin taarru». velki rehberimizuı yerin* daha yaşirtikametlerini, Mavinin müdafaa Bunların ikisi de Amerikan fıllıca ve gideceğimiz yerlerı daha iyi hatlannı, hava kuvvetlermin takib midir Bırdenbire bakılınca da Abilen başka bir hava fubayı v«rettikleri uçuş yollannı gösteren merika aleyhinde gibi görünürler. mişlerdi. Onun otomobilinde genc haritalar vardı. Bu haritalarda buOnun için Amerikada bizim sansür bir Hindli general vardı. İngiliz lunduğumua mevkii de gösterdikbulunsaydı, yahud Amerikan sanhava subayı Türk generaline selâten sonra, büyük rütbeli bır subay sürünün zıhniyeti bizimkine benmı çaktı ve: önümüze düştü; ormanın tel örşüzeseydi, Amerikan vahdetıne yarlerle çevrilmiş v« nöbetçilerle mu Müsaade edersenız Hindli bir dım edecek olan bu filmler yahafazah çok sık ağaelı bir yerin» general de bize refakat edecek, desak edilirdi. İşte hepimizin gıpta ?ötürdü. Buraya 10 tekerlekîi ko. di. Bir mahzur görüyorsanız. onun ettiği Amerikan filmciliği, böyle refakatıne başka bir subay verinz, Almanyadaki manevralarda müşa camar? ve yüksek kamvonvagonlar geniş bir sansür anlayışı içinde ılerid Hava K t Kuvvct =aklanmıştı. bl =aklanmıt lemektedır. h'1* hti' bulunan H Peki. bir haksızlık yüzünden ben yalnız sizinle gelirim. leri Kurmay Başkanı General Müsterek hareklt merkezinde dağa çıkan, namı bütün efelerden General Asım Uçar, hiç bır mahYukarıdaki izahatı Ankara sanAsım Uçar göriip öğrendiklerimiz sürünün veni bir yıkınlık hareke daha çok yayılmış olan Çakıcı Efe zur olmadığını söyleyınce Hindli Evvelâ kara ordusunun vagonun. tine kolavca temss edebilmek icin yı ne yapacağız? Beşerıyet tarihin generalı bize takdim etti. Alman tahrıb ettiği farzedılen, yahud da verivorum. Çünkü. dünva sinema de onun kadar hunhar kaç eşkiya şoförlerin idare ettiği iki otomobil düşman zırhh birlıklerınin ileri yü da bır kara subayı, sonra da hava cıliBi. hayırlı işlenn nesinde uğra sayabiliriz? Haksızlık öyle bir şey de hemen hareket etti. rüyüşunü geciktirmek için gene kuvvetlerinin vagonunda bir hava Hava Generalimız, evvelâ bır mefruz olarak mavi kuvvetlerin is subayı haritalsr ve levhalar üze. şa dursun, bizim plâtomuz, sartKi dir kı telâkkiye göre değişir. Debaşka bir dünvsda vaşıyoruz gıbi, mek haksızlığa uğradıklannı sa müşterek harekât merkezi, ondan tihkâmcılan tarafından havaya u rinde çalışma uıulleri hakkında acayib bir safha gösteftyor. Türk nanlar, Ankara sansürünün hoşuna sonra dün bulamadığımız ılerı ra çurulmuş telakki olunan köprüler izahat verdiler. Daha sonra, kara fi'mciîiei birbirinden hoşlanmıyan gıtmek isterlerse dağa çıkmalı ve dar postasını görmek istemişti. Ber le yollann beyaz şerıdlerle işaret ve hava kuvvetlerinin müşterek ha] Mesele anlaşıldı mıT üç unsurun çekismesinHen ıbaret hakikî birer efe olmalıdırlar. Fil. mutad köyler, kasabalar arasından lenmiş olduklannı gördük. rekât merkezi vagonuna girdik. Bir / mimizin böyle kötü bir dersle bit geçerek bir orman kenarına vardık. tir: Rejısor prodüktör, sansür. Reakşam evvel, Türkiyenin Ortadoğu Hiçbir vstanseveri memmın etmiyecefc olan Sık bir orman içinde İisör, eğer kitle karsısmdaki türlü mesini istemediğimız ve sansurün Bu orman bir tramvay memieketlerine lider olmasını ıshattının bu resml ağızdan duyduğumuz haber, milletiOrman kenarında otomobillerden mesulivetlerini mudrik bir adamsa. yanhşını düzeltmek için filmin bl. geçtiği asfalt yolun iki tarafında rarla istiyen güzide hava generali mizin hayatî meselelerinden birini bize öğretm inerek müsterek harekât merkezilirkişi tarafından tekrar sansür etoplumu ivive götürmek icin < ede orada idi. Burada bize kara ve ıdı. Buraya gelmceye kadar, yeşil mekte ve bizi cidden ürkütmektedir. Bu hal, n.n g zlendiği yere gitmek üzere mivet yaralannı desmek. sanat yap dılmesini taleb ederiz. hava ordularının işbirliği hakkınhava kuvvetlerınin bombalıyarak ister 1939 da. isterse 1839 da baslamış olsun; iş çok sık ağaclar arasına daldlk. mak ı^ter ProdüktöY. sansurün isda uzun izahat verdiler İki asker Millî Mucadelede hızmet bahsine şimdi ne durumdadır; onu bilmek zorundayız. B u t ü n meteoroloji birliğinin tikrarsi7İ'6mHan korkarak. suya gelince: Bu. kimseye imtıyaz ka sür mesuldür. Sansürümüzü bu, ' kadın, telefon başında, gelen ha. Öğrenmek istediğimiz eski dosya değil, yenl sabuna dnkunmıyan ticari filmıer zandırmaz. Çunkü bunu millet hep nev'i şahsına munhasır taassubdan tahminlerine tamamile uygun ola berleri not ederek, kara ve hava dosysdır. Poütikacılar, yekdığerinl suçlandıra r a k ister Sarmirçe. onun ne istedigini | beraber başarmıştır. Millî Mücade kurtarabılmek için onun elinden ! y a ^ u r yağmıştı. Hava kapalı kurmaylanna veriyorlardı. Bize vedursunlar; bu hal neye varacaktır? 1939 dan bu kinı^e kestiremez Kontrol ettiği lede hizmet eden efeleri saymak (yasak etme yetkisi) ni almahdır. ve soğuktu. Ormanda insanın ilik rilen izahatın en mühim tarafı, ka. ^j yana cereyan eden muhaberel«r, muhavereler, herhansi bir film hakkın^aki ka | borcumuz olsa bile. Anadoluyu yüz O ancak izin verebilecektir. Filmi, lerıne işlıyen bir rürubet vardı. A ra ve hava generallerinin beraberce neşredilir veya Büyük Millet Meclisinde okurarını deçiştirecek merci oimadığı. yıllarca kasıp kavuran «efelik» i kesmek yahud yasak etmek için, i ğ a c l a r arasında müşterek harekât harekâtı idare ettikleri, hava kuv. nur; maarif tarihimiz; »iyast tarihtmiz; partilevanı bir hata ışlemekten korkma '< saymağa bizi kımse zorlayamaz. E bir profesbrler heyetinden mürek | merkezinin istıkametmi göstermek vetleri komutanımn. kara kuvvet. rın bu konudaki kusurlan baklmından mühimdığı için, film sansürümüz yirminci felık millî mefahirımızden ise on keb yuksek sansüre havale etmek üzere ağaclara bevaz şerıdler bağleri komutanının emri altında olma. dır: dinleriz; milletçe bir hüküm veririz. Nihayüzyıl rlemokrasisi içinde bir koh j lan neden yok ettık? Onlan kızan zonmdadır. Film gibi bir eğitim anmıştı. Bu şerıdleri takiben ilerdığı idi. yet bu cihet, maziye aid bir iştir. Mühim olan; suller heveti manzarası arzetmek | ları, kendine göre kıyafetlerüe vasıtasını lâlettayin memurlann ledik. önümüze bir ileri karakol bugünkü durumdur: tedir. Meselâ, bundan bir buçuk | dağlarda dolasır bıraksaydık ne keyfine bırakmak doğru değıldir. çıktı. İngiliz hava subajn, karakol Kara ve hava komutanlan aynı sene evvel bir efe filmi yapmamız olurdu sanki? salâhiyeti haiz Bugür.kü durum. Millî Eğitim Bakanımınn Hakbn korumak için bır Temyız çavuşuna kimler olduğumuzu ve bahis konusu olunca, suya sabuna tamiminde maalesef hiç yer almamîştır. Detleri hatlardaki kara birlikleri h* mahkememiz var da, filmlerine a müşterek harekât merkezini ziyaret Filmleri bir ilkmekteb okuma dokunmamak geleneâine uyarak, diği gibi «bu tamim, hükumetin: Bakanhğın vuç dolusu emekle para harcayan ' edeceğimızi söyliyerek müsaade al vadan destek isteHikleri zaman, ha. bütün memleket aydınlannı tas^ | kıtabı zıhniyetile mütalea eden bu ve kendisırin ne düşündü£unü» gosteriyor; fatürlü bir sansür telâkkısı durduk lan korumnk için böyle bir makam dı. Kaygan çamurlu bir patıkadan va komutanı bu destek isteğini tetlandıran yüzde doksan dokuza na ! kat ne yaptiklarını anlatmıyor. Hükumet, mugüçlükle yüruyerek ikinci bir kara kık ve takdır ederek umumî vazineden olmasın? sıl favdalı olabileceğimizi düşün I ça iyi Türk filmleri bekleyemeyiz. halefet gibi; sade söz ehli olmıyacak; yapacak Çünkü bu, piyasadan ciddî proiyi ki Hayatımızın en güzel yıl kol çadırına vardık. Buradaki su yete göre ya kabul, yahud reddedük. Konu uygun olduğu için, son ve yaptığını umumî efkâra söyliyecektir. Bu baya huvıyetlerımızi bildirdik. Pa diyordu. Hava komutanı, hava kuv zamanlarda artmağa yüz tutan eş düktörle rejisörü kovar, yerine kö lan, Acı pırinç, Katır asker, Temiz saport vazıfesini gören vesikalan «tekzib» de her şey var, o vok. 1951 kasımıvetlerınin daha muhım vazfeleri tüsünü getırir. Rejisörden içtimaî ruhlar. Fanfan latulıp gibi filmler kiyalığı, tasalluru, irticaı önlemek nm yirmı dokuzundanberi hangi vilâyetlerde bulunduğu içın rleri hattakı bir atasa ve sanat yerine baldır bacak, bizde çevrilmedi. Yoksa biz de, ısted ler. gayesile hareket edebileceğimızi cahıl olduğu tamimde zikredilen kadın ve erlayı destelkemek üzere uçak vereİngilizlerin Türk gazetec<sine gördük Vak'ayı şöyle tertibledik: göbek, şarkı isteyen prodüktörü dünya da onlardan mahrum kalırkek'ierden gizli ve Arab harfli öğretim yapan miyeceğini söylediği takdirde. kara haklı çıkardığı için bugünkü Türk dık." gosterdikleri nezaket Şaklr Sırmalı Kendisini bırakıp bir zengin ço ıfilmi felâketinden yanyarıya sanYo! arkadaşlarımın hepsi kartla komutanı, onun bu kararını kabul ediyordu. Kara kuvvetleri, ekseriya lüzumlu lüzumsuz hava desteği idam odasına bıtişik bir küçük ku I etti. Son derece sinirli bir halde istedıklerinden hava lüm vuku buluncaya ka cock'a emir verdi. Fakat bu arada kuvvetierini «af dairesi» işe müdahale etmiş, lübedir. Oradan bak.nca elektrik j bulunan gardiyanlara yard.m etti, b o ş u n a d a ğ l t m a m a k v e h a v a s i l â h , . dar vücudünün içınden sandalyasını olduğu gıbı gorur. | kollarına kayışlan taktırdı. Bu iş nın toplu tesinnı azj'tmamak için, iş elektrık cereyanı geçiri Williams'in cezası müebbed hapse New Jersey'de ise, cellâdın yerı, j ler bitince: «Haydi bakalım şimdi. lerek idam edilmesi hükmünü ilk çevrilmişti. birliğinin bu şekılde olması esas sandalyanın hemen arkasındadır. \ dostlanm, acele etmeyin, işleri tegiyen adam, Ernest Chapelean adlı, itibarile kabul edılmıştı. Kara kom i z Cenubî Dakota'da, ikinci cihan 2000 volt ve 11 amperlik cereyan, I görün!» dedi. iri yan, kars gözlü, NewYork'lu mutanı rütbece hava komutanmverilir verılmez, dosdoğru mah j Biraz sonra, başındaki elektro dan daha yuksek olsa dahi, ona bir katiidi. Fakat bu hüküm veril harbi sırasmda, asmak suretile ikumun vücudüne girer. Kayışlar j dun daha girgin olması icab etti mutlaka şu kara birliğmi destekdiği raman, elektrikli idam sandal dam usulü ka'dırılmış, yerine elekkıpkızıl kesilir, elektrodlardan ha ğini söyledi. Nihayet, içi rahat et üyeceksiniz diye emir veremiyoryası, henür vazıfesini yerıne geti trikli sandalyada idam cezası korebilecek derecede mükemmel hale nuimuştu. Fakat eyaiette henüz fif bir beyaz duman çıkar. Üç sa miş göründü. Gardiyan, cereyanı du. Hulâsa her iki kcmııtan da ken> sokulamamıştı; idam cezası müeb sandalya mevcud olmadığı için, hak niye sonra, cereyan 500 vo.ta ve 11 verecek olan elektrikçinin bulun di kuvvetlerinin sevk ve ı^aresinlarında elektrıkle idam kararı vebed küreğe Uhvıl edıldi. ampere indirlır. Bu, 57 sanıye sü duğu bitişik odsnın kapısını açtı. de aynı derecede salâhiyet sâhıbi rilen üç mahkum, ölümden yakayı , rer. Sonra tekraj iki bin volta yük Açmasile beraber, Kemmler'in vü idıler. Bu hâdise 1889 senesinde cereyan kurtardı. selip sekiz yüze iner, bir kere daha cudü gerildi, yüzü bembeyaz oldu, etmişti. Ondan sonra, elektrikli Büyük kamyonvagonlar arasınBirleşik Amerika eyaletlsrinden iki bine yükselir, nihayet büsbütün elektrodlardan beyaz bir duman da kapılar ve pencerelerle irtibat sandalyada idama mahkum olan yirmi ikisi ile Coiumbia bölgesi, yükseldi, odayı yanık bir et ve kıl tesis edilmiştı. Radar postalaıırıdan kesilir. kaül. daha talihsiz çıktı. Bu katilin adı Wi Ham Kemmler'di. Elektrikli elektırkii sandalya ile idam usulü Bir gardiyan, mahkumun yakasını kokusu kapladı. Gözleri saatlerın ve ileri hatlardan telefonlarla ahidam sandalyası o tarıhte yapılıp tatbik etmektedırler. Sekiz eyalet, açıp terini siler. Vücudün hararet de, sahneyi takib eden iki doktor, nan bütün malumat muhtelif renkli hazırlanmıştı, vazıfesini yerine ge. asma suretile idam usulünü muderecesi 138 derece Fahrenhait'a, on yedi saniye sonra; «Öldü» de pünezlerle hemen tesbit ediliyor ve diler. Gardiyanlar, cereyanın ke harekât dakikası dakikasına kara ve tirdi, fakat bir çok hâdiselerden hafaza etmijtir. Sekiı eyaiette de, beynin sıcakhğı da 210 dereceye, sonra, bunlan, aşağıdaki aatırlarda havagazi ile idam usulü caridir) silmesi işaretini verdiler. Fakat o hava komutanlarile kurm3ylarmm yani kaynıyan bir suyun hararet ck 'yacağız. zamana kadar kaskatı duran vücud malumu oluyordu. Bu komutanlar, Utah eyaletinde, idam mahkumuna, derecesine yükselmiştir. Arkasıntitremeğe başladı. Hazır bulunan icab ettikçe birbirlerile müşavere kurşuna dızilmekle asılmak şıklaNewYork'un, Auburn hapishanedan, hapisbane doktoru, mahkumun lar, dehşetle haykırıştılar. İçlerin ederek harekâtı idare edıyorlardı. sinde infaz edilen bu iik idam rından birini tercih etmesı teklif kalbini stetorkop'ta dinler, hiç bir den biri: «Allah aşkına bakın, yaedilir. İlk defa tecrübe edilen bir usul kararından sonra aradan geçen 63 ses işitmeyince, ölmüş olduğunu bil şıyor!» diye bağırdı. Ötekiler, cesene zarfında, en sadlk caniden, Bunlardan b«şka, aitı eyalettev Büyük kamyonvagonlarla müşdırir. Eğer içine biraz şüphe girecek reyanın yeniden verilmesini istediadlî hataya kurban gıden en günah senelerdenberi idam cezası kaldırıiolursa, iki bin voltluk bir cereyan ler töldürün, öldürün şunu!» diye terek harekât merkezinın bu şekılsız mahkumlara kadar bine yakin mıştır. daha verılir. Bundan sonra, mah bağınyorlardı. Öahneye şahid olan de idaresi, Amerıkalılarca kabul einsan, bu şekılde idam edilmiştir. AmerıkBds kullanılan elektrikli kumun cesedini, bitişikteki otopsi lardan ikisi, düşüp bayıldı. Bir baş dilen usule aykın imiş ve ilk defa tecrübe ediliyormuş. İyi netice el. *** sandalyalarm hepsi, altmış üç seodasına götürürlelr. kası, canhıraş feryadlar kopararak de edilırse bu idare tarzı teşmil eElektrikli »andalyanın tarihçesin ne evvel ıcad edilen ilk elektrikli dışan fırladı. Nihayet cereyan tek dilecekmiş. Bize izahat verenlerden • •• de çok merakh vak'alara tesadüf sandalya 5rnek tutularak yapılmış , rar verildi, 70 saniye sonra bir daeiilmektedir. Florida'da, Jim WÜ olduğu için, birbirinin aynıdır. YalFakat elektrikli sandalyede idam ha kesildi. Bu sefer, Kemmler sa biri, hava general.mızin. süratle lıams isimli bir mahkumu, elektrikli nu, idam usulünde bir fark vardır hükümlerinin infazı sırasında, bazı hiden ölmüştü. Fakat o feci sani geri çekilmek lâzım geldiği takdirde bu kocaman kamyonların orman sandalyaya oturtmuşlardı. Mahkum, ki o da, bazı eyaletlerde, cereyan, hâdiseler olmu}, büyük heyecanla yeler zarfında, kim bilir ne ıstırab dan çabucak nasıl çıkarılabileceğikayışlarını kendı elile bağladı, çar mahkumun sağ bacağından verilir, ra sebebiyet vermiştir. Bu hadise çekmişti! ni, sorması üzerine: pacak olan cereyanın gelmeıini bek diger bazılarında ise soı bacağın. ler, bu usulUn ilk tatbik edildiği .edi. Birdenbire, gardiyan John dan. Evet, bu da bir meseledir; decU, O tarihten sonra, buna benzer sıralarda vukua gelmiştir. YukanBlitch'le hapishane müdürü Handa bir nebze bahsettiğimiz Kemm daha başka vak'alar da görüİmüş manevralar bittikten sonra, bu çok Louisiane, cenubt Dakota ve cock'un bir münakaşaya tutuşruktür. Ondan dolayısır ki bugün, bu ağır vagonların, çamurlu ve sık orler vak'ası bunlardandır. jarmı işitti. Gardiyan, cereyanı ver Missisipi eyaletlerinde kullanılan gibi hftdiselerin vukuuna meydan ! manın içinde nasıl çıkaracağımızı Elektrikli sandal vede bir idam «ahnesi 1890 eenesi ağustosunun altıncı mekten imtına ediyor, hapishane elektrikli idam sandalyalan seyyarvermemek üzere icab eden her Hışünüyoruz. müdürüne: «Bu iş sizın vazıfeniz!» dır. Eskiden kalma bir kanun, i trikli aksam haricden tedarik edi | çabuk ve daha kat'î netıceli olması bağlanır. Bu ışi üç gardiyan yapar. günü. saat 6.30 da, Kemmler isim türlü tedbirler alınmışür. VücudFilhakıka bır hayli ağac kesilerek diye ihtarda bulunuyor, müdür dam hükmünün, cürmün işlendiği lir. Bugünku rayice gore, bır elek > esasına dayanmaktadır. Şımd.ye Gardiyanlann ikisi, koltuğun iki li katili, idam odasına götürmüş deki en hafif tepkileri kaydeden =çılan yoldan kamyonlar buraya de: «Hayır, benım değil, senin va mahal civarında infazını âmir bu trikli idam sandalyasmın techizatı I kadar 5G0 mahkumun idam edi i diği tarafındaki kayışlan sıkarken, ü lerdi. Ne kadar garib görünürge iletler vardır. On bir amperlik ce ! getirilmis ve, büyük ağaclarm allifen!» diye mukabele ediyordu. lunduğundan, elektrikli sanda ya. takriben beş bin dolara mal olmak Sıng Sing hapishanesinde, her se* çüncüsü de mahkumun başına ma görünsün, infaz sahnesmde hazır reyan »ayesinde, mahkumun kat'i , tına gizlenmişti. Tahliye zamanı arasmda, en sakin yen bir şey duymadığına kanaat kamyonların arasındaki koca ağacBu münakaşa sonundj, ikisi de her idam hâdısesinde, oıadan ora tadır. fennde, idam sahnesi, mahkumun denî idam tasını geçırir. Bu müddet bulunacaklar manivelâya el sürmekten imtina ya nakledilır. Elektrıkle idam usulünün insanî idam hocresıne girmesıle ölmesi a zaıfında hiç kımse konuşmaz. Ba gözüken adam, bizzat idam mah getirilmiş, elektrikli sandalyenin, lan devirmek lâzım geleeektı. Hava Generalimizin fikrince oretti, mahkumu çözdüler, koguauna Elektrikli sandalyaların çoğu, ha baKımdan, bütün diğer usulÎDre mü rasmda üç dakıkadan ibaret kalmış zan mahkum, boğuk bir sesle feci kumuydu. Sandalyeye oturmadan bir mahkumu idam etmek için en iade ettiler. Mahkeme, bir hafta pishanelerin marangozluk ato'yele reccah o'r'ıığu idH>«« vardır. Bu tır. İlk otuz sanıye içsnde mahkum bır «Allaha ısmarladık!» der. Sıng evvel, kısa bır hitabede bulundu, insanî vasıta olduğu. artık fenni j« manlar harb zamanında iyi bir sı 'ArkasıSa. 1. Sü. 6 da »onra hükmü iniaz etmesi ijın Han. rıad* yapılmaktadır. Yalmz, elek naıarıye, bu suretle idamın daha sandalyaya oturtulur ve kayiflarla Sing hapıshanesınde, ceılâdm yeri, ı hazıruna talih guzellıği temenni küde sabit olmuştur. Ekseriya bir haftada bilme başlayıp bitirırken biz bu filmi bir buçuk senede tamamlayabildik. Arka daşlar yeni bir sanat havası içinde başka bir gayretle çalıştılar. Profesyonel dduklan halde parayı bile pek düşünmedıler. Fakat film sansür edildıkten Kmra bütün bu yorucu, üzücü çalışmalann, iyi niyetlerin boş olduğunu gördük. Sanjür bir çok sahnelerle beraber tasallut sahnesini, lâikliği müdafaa eden ve imam nikâhını tenkid eden bir sahneyi çıkardı ve fibtün sonunda spikere şöyle bir diyaloğ söyletmeğe bizi mecbur etti: «Sırf aşk uğruna dağa çıktığı için Osman Efenm namı pek anılmaz. Çünkü gerçek efe hak uğruna dağa çıkmış ve mücadele etmiştir, İstiklâl Savaşımıza bütün gücile yardım eden adsız efelerimizi hürmetle ananz.» İ Tecessüsler Elektrikli sandalya ve çok merakh tarihi