Katalog

Cumhuri El İnsaf >esmî R*vam ilânlar işi dedikodularla deedip gidiyor. Mes»le malum: Demokrat Parti hükumeti devlete siri resmi ilânların gazetelere tevzi işini eip aidı. İlk kalemde C.H.P. gazetelerine bıı ilânları yasak etti. İkinci <alemde bitaraf ve müstakil gazeteWe azbuçuk bir şey bıraktı. Üçüncü kalemrie de doğrudan doğrııya kendisine bagiı oianlara kesenin ağzını açtı Bt) meseıe kaoar sebebi de düpedüz ortaoa: Maddi rofmtoat n.ukabi:inde gazeteleri topyekun muhaiefcVen. tenkiftden vazgtçumek. S'nvJi r,\TH rrifntıkî olalım. Türk gazeteleı iPin büyük ekseriyeti 194(5 dan 50 ye kadar C.H.P. hükumetlerinin icraatım Allahın günii zehir zemberek yazılarla tenkid efti ri'irHj. (J z,.m..ııın kahir ekseriyptıne «ahib "mn C H P den biz boyie bir muamele görmeHık. tf bu kadar basit oisa. eicv?tie o hiîkumetier de bu çaıeye ba«vıı: urlardı v* D.P. t.pnr'iisıne yardımcı olarak tek bir gazetç bııUmazdı. Acaoa onlaı mı akılsızdılar, yoksa. D.P. ;ktıdarı pek mi h'iyiık bir d^haya maliktir? Bu n? zıhrıiye» Yarabbi! . . TECESSUSLER J Yıldırımlara dair bilmedigimiz şeyler ı*S Patlat ve topla • • • Çon Posta gazetesinin Antalya muhabiri. gayet maşumane. $v satırları ypyıyor: «Dinamitle balık ıvcıiiğı gerçi kanıınen yasaktır Fakat burada bu kamın henüz yürürlüğe girmemıştir.» Böyle bir kanun. ben kendimi bildim bileli. yalnız Türkivede aeğil dünyanın bütün memleketlennae vardır. Yalnız arkadaşımıztn bilmedığı bizdeki tatbik şeki: oiacnk Müsaadesile izah edelim: Dinamit yasağı bizde Ankâra, Konya, Kayseri gibi Orta Anadobı mmtakalarına şarri'dir. Binaenaleyh deniz kenarı jehirjerimiz bunun haricinde kahr. Yaiîi z Anta y? mı? Meselâ İzmire. İstanbuıa, Mudanya sahüieune baksanıza. * +* Acemi çaylak VPalan riiyip rie geçmiyelim. Ustacasına atabiimek ekseriya btıyük zekâ ve maharet ister. Geçen gün, Berlinden h ! r Alman:n elmaslartnı alarak tayyareve hinen vp i'^şilköye eimajsız inen adamın doiandırıcıhk havadisinı gazçtelercie okurken bu hakikati bir daha anladım. Adami soruyorlar: Elmaslar nerede? Cevabı: Onları VTeşilkov sematarırda iken tayyar*den attım. Tayyeıeye bir.misliğiniz varsa komik hatayı derhal jn!»rs!rız. Binmenrıij oianlara anlatayım: Tayvare denon jey tren değild.r penceresi açılmaz, otomobil dfğıldir kasısı. H^vtii attığına inandık ama. Neıeden attın be adam Mahalline akın Çih. oh... MaşalUh. Denizyollan İdaresi yaz ayiarı için Avrıfpaya müteaddid tetkik (!) seyahatleri nazırlamiş. Bir çok müdür ve kodamamar sıra ile vola çıkmak üzereymişler. Bu arada kamara başmüfettisi. neşriyat ve propaganda şefi. bir işletme müdiir muavini Cümlesine hayıriı yokuıuklar. iyi fgienceleı (paıdotı tetkikler> temenni edAriz. Fakat bvı jHijle b r mevsimin adını değiştirmek pek verinde ola"'< talih,. Arf.k «sayfiye mevsimi» demenin mânası iaımari! «ıctkikıve mevsimi» demelı B«?dava reklâm • • • y^saeı YUKan hcr gün havadisi okuyoruz. tTanınmiî anHe^iKulardan falanın evi basılmış... ilâh> İnsan naFil «lannmış» oiur? Avufeîtsa çck mahkemeye girip çıkarak. doktorsa çnk H,=îa *edavi ederek, muharrirse ? ok e s « yazarak nstta mebussa çok sual takriri verfrek. valiyse domatec saiaraJc faısn de^fil mi? O ba'ce randevucu da olsa olsa çok defa gizh ev aCarak ve eok deta basılarak tanıomış olur. hakikat de böyle. Şur.un şur;sında üç be ? k«; X ar. Ya s«rbe«t b,fakmalı. y,ihud bir yakaladı mı bf jha «iş, göremiycek bir hale getjrrneii. Bıktık bu mânasız köçekapmaca oyunundan. PoiU bsFaıak. k?d;nlar bssılarak. gazeteler yazaraK. bizler " . ktıvarak, onlar «tenınmış» halk da. isin ttıhah «teaımı?» oiuyor. KA7.A/.RDE... Amerika, Rusyanın yetıi bir sulh taarruzunu bekleyor Siy*«?*in bir tarın vaı^... «Kay beder Jİbi yapıp kazannı^k». Bugiin bu tarif gi'.ıllaı için lamamile tçrsine cönmüçtur: Onia. kazanır gibi vtpıp kayoediycrlaı. En fazla korktukları ş%y kaybetnifk değil, kaybeder gibi görünmeıcnr. İşte son musali. Kore^e ateşın k«silmesı için kızılların bulundukları tekiil üzerine Genera! Ridg^'A'ay müzakeıelerm Danimarka hasti,ri€ gemiâinde yapılmajını ıstedı Kızıllar bunu kabul etmedüer. Niçin? Asyalıların ayaklarınm altırıda sağl,nı topraK hissetmedikçe kendılerim emniyet te saymamak e'bı bir âdetieri vardır. Fakat ?üphesiz müzükeıelerın bir gemide yapjmasını reddetmeleri bövU bir korkuaan lieri geı miyordu. Kenuileri ne kadar kö^ü niyet s^hibi olurlarsa olsuniaı Batılılarm müzjjıere İçin gelen mümessilleri a«miye alıp kaçıra csklarını oiişünemezlerüi Asıi sebeb bjşkadır. Malumdur ki İkinri Dünys Haro! sonunda Japonva ue Tiütareke «Missouri* zırhlı?ında ımzaıanmışu Bu sefer de Kore harbının mütecavizleri olan komıinLst kuvvetlcr ateş kesilmesi için Batıhlarla bir gemideki masa *tıahnda toplanacak olur larsa kendilerni Japonyanın yerinrle /öıecekKıdi ki bu da onlarm majlı'in oki jğu. karş tarafın kazandığı manasına geieoektir. Ki7.ıı!a[.n kaianmış gibi görün mek i.sten.elennin basiıca sebebi. siyase'lermin diyandıgı masalı tak viye. »tmfktir. Kore hBihini yarıda hırak.naya kendi acizierihden "pğil te. karş, tarafın İ5teği üzerine razı oldııkiarına hs'kı inandırsbiürlerse. Cnin. Bir.eşmiş Mil letler Kururm.ı a girrr.tk husu bildiğine niç ^upbe oîmıyan ve senelerce Kremün siyasetile övür olmjş ojıunan Maıeşsj Ttto. bu zâhiri su'h arzusunun arkasında yeni bir U.arruz plânınm gizli buhındug'jrn. söviuyor. Olsbilir. Zira. bugün Koreoe vapılmaya ça hş:!an \ •' üzerinde muhtelif fası lalarla tekrar tekrar konuşulan şey, mütareke değil. ateş kesilmesidir. ikisi ar?suıda fark vardır: Mütareke çarpişmaiarın tamamile kesilmesi demeKtir ve arkasından sulh muahedesi gelir Halbuki ateş ke.şilmesi •arpjşmalann sadece m'ivakkaten durmaüi demektır; arka.=ından nakikî bir mütareke ile sulh görjşmelerinin gelmesı müoıküT oldugu gibi. taraflardan birinin arzıısu ile çarpışmaların tekrar başii.ması da kabildir. Titonun fikrlnı kabul eüecek olursak. kizıllar'n ihtimal harb hazırhK lannı daha r^natça yapabilmelen için Koıedeki çaıpışmaları bir müddet durdurmak. sonra başka yerde. hstts ştr.e Korede tecavü?.e geçm.jk gibi bir niyttleri oldu ğuiu cluşunebiliriz. Bununls beraber. Arreıikan Myasi çevreleri Rusypnın bvından sonra bir tecavüzden ziyade yeni Sulh ümidleri üzerine yiizii gülen bir Korelî an» bir sulh taarruzunda bulunmasını bekliyorlar. Zira. bu çevrelerin kssundak: arzusu ilerıde tahakkuk leşmiş Mıiletleı Kurumunu kö naatine göre. Moskova. Korede ateç ettiği tjKdirde Mao TseTunğ kiinden baitalamaya yardım busu bunu nılletinc daha ko:?yca ka sunda Stalin'e faydah clabilmek kesilmesi v.s. eibi küçük; tavizlerle bul ettirebilecoktir. Çir.HIer Kore arzusile NewYork'taki yeni Mıl Batılılan oyalayamıyacaşını artık barbini kaybe"»klerini düşünecek letler Otııyetıne gırmeyi çok is anlamıştır ve onları daha büyük bir ümide sevketmek için genıs olurlarsa Birleşmiş Mületler ara temektedı.'. Burada, ateş kesilmesi hususun çapta bir .şulh taarruzunda bulıınsına r>ek Lebun bir şekilde girdik lerini ıv»sedeceklerdir. Hattâ on da kızıllar taratından b'r teklif ya maya karar vermiştir. Washingtonların Ja. Sirinci Dünya Harbinden pılmasına sebeb olan mevzua ge da nu kanaatte nlanlar Molotov'in ileri yakında bir nutuk vprsrek Batı il" sonraki <ıiskür> Alman milleti gi liyoruz. Bu teküfin neden ; bi. mıllet'.erarası camiava katıl geldiği b .r çok kaynakWda muh Doçu arasında daha sıkı bir tic^tî maman istemeıtıi ıntimsl: de var telif şekillerde tefsır edilmiçtir i.=Vıirlieinın başİBmasını istiyeceğidır. Halbjki Mao TseTung. Bir Kîzıllann zihniyetini herkesten • iyı ni bekliyorlar. Günah bizden gitsın A vukat Salamon Adatto geçen nüshalardaki bir fıkramıza cevab veriyor. Türkiye İsrael futbol maçından snnrs «nasıl oldu da «bizimkiler» 81 eibi büyük fark'a yenildiler» dem»miş. r><=meyince de. bittabi kendisıne «üstad Hr yanlışınız var ealiba. «Bizimkiier» mağlub olmadı, galib geldiıer» cevab\ "V \ Insanların ypryüziin*' geldiklpn gündenberi büviik bir dehjet ve merakla seyrettikleri tabiat kuvvetlerinden biri de yıldmmdır. îlmin bu kadar ilerîemiş olmas'jıa rağmen bugiin de şimjrk. yıldınm ve gök gürültüsüne dair bilmedigimiz çok şeyler var ve hergün yerusini oğreniyoruz. Meselâ son '.amanlara kadar Wir yere aynı anda birden fazla yıldınm düşmez diye biünirdi. Halhuki dHner bir fotograf makınesilp alınan fotograflar bunun aksini göstpriyır. Alelâde bir foto^raf makinesılp alınan resimde bir tek yıldınm çizgisinin görülmesi, arka arkaya gelen yıldııımlann birbirinden pek k'=a müddetlerle dujmüş olmasındandır. Çok süratli resim çeken döner bir fotograf makinesi ise bunlanr. hepsini ayrı ryrı tesbit edebiliyor. Bir yıldırımın sürati o kadar hav salanın alamıyacağı şeydir ki rakamlarla ifade edebilsek bile bu bıze gene bir fikir veremez. Bir sAniyenm on miV>onda feirini i»k savvur edebilir misiniz? İşte bu. bir çimşeğin partamasile şönmesı aıasında geçen müddettir. Aynı yere üstüste inen yıldırımlar arasında da bir sanı; enin on binde biri kadar bir mJddet farkı varcır ki bunun için bize hepsi bir tek yııdırımmış gibi gelir. Yapılan bir hes'nba göre yeryuzünde her sene 16 mılyon defa y ' dırımlı fırtına ceıeyan etmektedir. Bir kuometre mıırabbaına dıişen yıldınmın da 6 yı geçtiği hesab eöiliyor, Bazıları zannederler ki paratöner yıidırımı uzaklaştınr. Halbuki paratönerin gördüğü iş, yıldırımı çekip toprağa vermek, cıvardaki binalaıın üzerine ciiişmesine mânı olmaktır. Gene bazıları vardır ki yıldır.mh havalarda sokakta giderKen bisıkletlerinin pariak mader.i kısımiarına mendil sara.lar: Sözde yıldınm pariak ypre düjeımiş. Halbuki yıldırımı çeken şey. bir madenin miknatıslık drrecesidir. Bulutlardaki elektrik cereyanı boşaldığı zaman kendine en zayıf manialsn yararak bir yol açaı. Şimşeğin tersine dönmüş bir »?ac gibi bir manzara. arzetmesi bundandır: Elektrrk cereyauı havada kendi'sine mu'ksvrmet eden cerevansız yerleri geçer ve mukabil cereyanı havi bulunan zerrelere doğru akar. Yıldırımh havalarda hir ağanın altında durmanın ne kadar tehlik?li old\.ığT.ınu bilirsiniz. Fakat. yağmurdan kaçarker. ..(doluya tu^ı 1 mak tehlikesini akla şetirmedenl çok kişi bir ,|acın altını terrih eder. O sırada çok yakındaki başka bir ağaca vıldırım düşecek olursa di ğer ağann altına sıâınan vücudündp yıldınm yanıklan hası! olur. Bu yanıkUrın d? bir ağac gibi dallu btıdaklı bir şekil eöstermesi. şimşek çaktığı ands vâîcud* ağacm fntografınm nakşedildiği <anaatini vprir. Halbuki bu bir fotdgraf hâHisesi değil. sadecp bir elektrik hâdisesiHir: Yıldırımdan etrafs saçılan plektrik şeNreleri de en £Z Tmıkavennetle Vjtrşılaştıklar) istik3meti tskib etmişler vç böylece bif dal manzara?ı almıslardır. * * * Umıımiyetle ve iyi havşUrda an tabaka^uida pek az miktarda m°n?! rerey»n vardır. Fskat kumıjlus nimbu!» (kiime yağmur) bulutlan teşekkül ettiği zaman bvı bulutların altındaki arazid^ vaziyet derhal tersine ddner. müsbet rereyan hasıl olur. O raman HıjiuÜar"i üst tarafı müsbet rErçyanJa Holarken alt kısımlsrı da menfi rerFyanla yüklenir. 4 Bjx böyle de>»m eder^.ÇR ^i r a n gelir ki bulutun Ü5tü il» ajtı aragındaki volt farkı pek yükfelir v. bu farkı ortadan kaidırmak maks*dile bir şerare hasıl o)ur Bu şerarenin tesirile «infilâk» eden elek« trik cereyanı başka bir buluta dogru olursa yalnız gök güriiltüsünü duyanz. şimşeği Börmeyiz, T n aşaö ğıdaki buluUın alt kısmindaki oereynn infilâk pttiysp yıldırım yer« düşer. O zaman bu bâdiseyi jirrışek şeklinde görijr. gök güriütüs'.t halinde işitırız. Yeryüzünde sen^dr Ifi milvnn defa yıldırımh fırtına cerçyan pttiğine göre. insanlar için trhlike ppk büyük gibi görünebilir. Fakat yeryüzünün meskun yerleri hâli yerlerine nisbetle o kadar azdır ki bir Vımays yıldınm düşmeı»ı. Hir kin>senin yıldınm isabptilp ölmesi oldukça nadir bâdiselprdendir. Yıldırımların taşıdısi elrktrik CPreyanının miktarı da riünyanın muhtelif yerleripe görr Hpğişir. B" miktar kurublarda daha =7. isti"? memleketlerinde riaha fazlarlır. 3lV 40 ıncı arz daireleri arasınd? bulunan Türkiye, Fransa. Ingilterp giKl AvnTDarıın mutedil iklimü rneml°ketlerind» bir yıldınmın çtraf? yaydığı elekrrik cereyanı en fazla 2fl bin amperdir. Yüz mıımiuk bn eiektrik iâmbasının yartm amper sarfe+tiğini düsümirseniz bu fcüvvetin ne muazzam bir şcy olduğunu tasavvur edersiniz. Bir yıldırımın düştüğii yerde hssıl ettiği nsraret ise bir kilovatlık bir elektrık cereyanının lfi eiin mütemadiyen devam etmesinden hssjl obcşk ktı v vete ımıadildir. Yıldırımh havalarda asar altuı» sığınmak kadar demir kppu derrir parmaklık, kurşıın kaplı sacak yanimia durmak d^ tphlikelidir. F»k2;â Ne diyelim. Eğer Czeıinde duımaya oeğerse. işte f^hih Ptme?: birden. Fakat bu sefer de kendisine î«ra«;l!:i&r Kizarsa karışmam! Aınpri;.» Aranır/a MI g,,,P\ k,,, Ha iljlıııı. İntfiMrre Kvpt. kı/ eiizel »ma, babasıi!4 lahammiilüm jok... \AZISIZ V %r