Katalog

umhuri f 27 nci yıl Sayı: 9308 KURUCUSU: YUNUS NADÎ Telgraf ve mektub adresL* Cumhuriyet, İstanbul Posta Kutusu Istanbu] No. 246 Telefonlar: Umuml Santral NumarasK 24298. Yan İşleri: 24299, Matbaa : 24230 Cuma 7 Temmuz 193 A ecJras J Bıçakları Tutanaklara dair son münakaşanın akisleri C H. Partiüler, olaylatı "muhalefeti yıkmakn gayretlerine hamlejiyorlar Feridun Fikrinîn Meclisteki savunma tarzı da muhalefet çevrelerinde iyi karşılanmadı ve yer yer infial uyandırdı Güney Kore'de teşkilâtı tam Basm kanunu Yeni tasan matbuat muhitinde iyi karşılanmadı Tasan, basına hür bir mabiyet vermekle beraber eski iktidar tarafmdan hazırlanan son kanun tasarısma benziyor Ankara 6 (Telefonla) Basın kanunu tasansı üzerindeki görüşmelere yann komisyonlarda başlanacakhr. Gerekçede, basın ve ya» yının cemiyet içinde oynadığı rolün kıymet ve ehemmiyeti belirtilerek «hür basın yalnız demokrasinin tahakkuku içuı gerekli vası» talardan biri ve halk görüşunün tereümanı olmakla kalmaz, aynı zamanda milletçe kalkınmayı v« sosyal hasletlerin teessüs ve gelişmesini ve milletLerarası münasebetlerın istikrannı sağlars denilmektedir. Yeni tasan ile matbuat üzerine konulmuş kayîdlann bir çaklan Arkası Sa. 3, Su. 5 te Vaşington, ricat eden bii/liklerin öncüler olduğunu bildiriyor Başkan Trnmatı dünkü basıtı konferansında milletlerarası durnm hakkında iyirascr olduğunu söyledi, Kore'de bir Âmerikan kruvazörünün batırıîdığı haberi yalanlandı NewYork 6 (RAJ>.) Başkan Truman bugünkü basın konferansında umumıyetle milletlerarası durum hakkında iyimser olduğunu söylemij ve önünde sonunda hür milletlerın galebe çalacaklannı belirtmiştir. Başkan Truman Kore savası hakkında şimdiki halde tefsirde bulunamıyacağını kaydetmiş ve «herşeyin yolunda gideceği tabiidir» demiştir. Başkan, yenı sınıflann silâh altına alınmasi veya milll muhafız teşkilâtı mensublarmın yeniden seferber edılmesinin bahis mevzuu olmadığını söylemiş ve hükumetin Kongreden yeni askeri tahsisat istemiyeceğini de aözlerine ilâve etmiştir. Temel ok partili Meclis hayatuıda iktidarla muhalefet arasındaki munasebetlerin dayanacağı temel muhimdir. Tartışmasız, mücadelesiz, hattâ itirazsıı bir parlamento hayatı demokratik rejimlerde tasavvur edilemez. O halde, karşılıklı münasebetlerde, akıl ve mantıktan uzaklaşarak sinirlerimizin ve içgudulerimizin tahakkümü altma girmek tehlikesi daima vardır. Bundan mıimkun olduğu nisbette sakınmak lâzımdır. Miimkiin olduğu nisbette diyoruz, çünkü hepinıiz insanız; ne kadar gayret etsek de akıl dışı bir takım duyguların sinir sistemimiz üzerindeki tesirini yüzde yiiı bertaraf edemeyiz. Fakat sıkı ve devamlı bir nefis murakabesi sayesinde bu tesirleri biıyük ölçüde azaltmak ve jurdumıızun öz menfaatlerini hedef tutan siyasî tartışmalanmıza müsbet düşiinceyi hâkim kümak mümkündür. 1946 seçimleri kotü bir hava içinde geçmişti. O zamanki idare tarahndan halka neler reva görülmedi? Ne haksızlıklar. ne kantuuuzluklar, ne işkenceler yapümadı? Eski muhalefete en basit bir hayat hakkı bile çok görülüyordu. Sana, lutfen Mecliste şu kadarcık yer veriyoruz. Otur oturdnğun çmfm. ycksakafJua «ruıiz! Deniyordn. Bu şartlar altında knrulan bir Meclisin meşruluğu üzerinde ilmî ve siyasî herhangi bir fikir yürütmek sıkı yönetim kanalile yasak edilmişti. O zamanki muhalefetin Meclis grupu böyle bir teşriî organda vazife görüp kabul etmiyebilirdi. Biz trazeteciler de Meclise karşı sükutumuzla cephe alabilirdik. Demokrat Parti idarecileri, takdire değer bir yurdseverlik kaygusile meseleyi uzunboylu incelediler, ve neticede her ne pahasına olursa olsun sonuna kadar Mecliste çalışmayı vatanımızın menfaatlerine daha uyjrun buldular. Millî iradenin hukukî devaraltlığı boylece sağlanmış oldu. Son dort yıllık siyasî hayatımızda Dcmokrat Partinin sinirlere hâkim olmak, devlet ve millet işlerine his karıştırmamak hususunda verdiği imtihan hayrete değer bir başarı brneğidir. Dcmokrat Parti o zaman harcadığı gayretlerin mükâfatına 1950 secimlcri neticesinde kavuştu. Bujrun vazivet tersine donmüştür! F.ski iktidar muhalefette, Demokrat Pa'ti artık iktidardadır. Fakat, sıvasî hayatımızda ilk defa basardığımız bu demokratik hıikumet değişmesini ileriye doğru gelistirmek hususunda partilerimize o arada bilhassa iktidar partisin>.ağır vazifeler düstüğünü unutmarcalıyızdır. Bunların başında yukanda da dediğimiz gibi şahsî duygulardan S!\rılmak, bugünjn şartlaruu aklımızın ışığında vnütalea etmek gelir. Neticelerine dort yü boyunca katlandığımız 21 Temmuz faciasını mezanndan çıkarıp yargılayacak mıvız? Bu, hem dort yıllık hareketımki izahsız kılar, hem de bugunku muhalefeti ilga etmeğe vanr. Serefle basardığımız şn son inkılibı kansız olarak tamamlıyan bir basjka millete tarihte rastlamak guctur. Milletimizin yüksek menfaatleri bizi geriye değil, ileriye bakmaia zorlamaktadır. Aynca eski mııhMefetin hcmen bütün sözcüleri ı> i bir seçim kanunu yürürlüğe konduiu takdirde 21 Temmuz üzerinrîe durmrvacaklarını çeşidli vesile'.erle belirtmişlerdu'. Kanunun hazi'lanmp'ında en ufak bir iyi niyet hivsesi tammasak bile 1950 sec'm'erine yol acan, o seçimlerin irlaresine kahlan faal kuvvet olmak itîbarile. Halk Partisi 21 Temmuzun kefaıetini odemiştir. Bir tek vatanda^ın burnu kanamaksmn tezahür eden millî irade karsısmda bize dıişen, muvafık muhalif saygı Ue iğ lınektir. SahıMara aid sucların incelenmesi ve ceza'.andınlması bahsini bulada kurcaiamiT.aeağım. Bu ajrı bir konııdur Fakat bundan sonraki tar tısmalarımıza geçen yılların ağır halırasını kanştırtnamak. kendimızı ınanasız bir intikam dujgusuna kapıp koyuvermemek luzumuna buıada isaret etm«k isteriın. Türk nıilletinin basardığı eser cok büjııktur. Ona lâyık \atandaslar nlarak escıi Miriıtmege çalışacak jerde sinir manzumemizin tepkisi al Ankara 6 (Telefonla) Dünkü Mechste Bingtil seçimleri dolayısile cereyan eden tarti|malax daha riyade muhalefet çevTelennde gunün başbca konusu olmuştur. CH.P. lüer «Meclise hüzun verici bir havanın çıkmi} olduğunu» ileri sürerek olaylan «muhalefeti yıkmak gayretlerine» hamletmektedır. Bu sebeble Başbakan Adnan Menderesin kürsüden bahsettiği teminata karşı da bir güvensizlik izhar edılıyor. Buna sebeb olarak da en buyuk teminat olan Seçım Kanunu hükümlerinin hıçe sayıldığı iddıası ortaya konmaktadır. Muhalefet mahfillenndeki mütalealara göre programlan bakı mından dahi bırbırine bu derece yakın olan iki partinin, sıyas! gelenekleri de. memlekerte müştereken kurması beklenir. Her iktidara gelen tarafın daha önce yapılanlarla uğraşmayı huy eduımesi daimî bır huzursuzluk havası yaratacaktır. Bununla beraber, Feridun Fıkri Düşünselin savunma tarzı da aynı çe\Telerde hoş karşılanmamış, hattâ yer yer infial uyandırmıştır. Bu intıbalar Düşünsel konuşurken dahı Halk Partili sıralardan ızhar edıliyordu. Bir ara A\TIİ Doğan: «Ne lâflar, nasıl konuşma . » diye bağırmaktan kendini alamamış Arkas\ Sa. 3, Sü. 8 de Fabrikaların hususî teşebbüse devri İşletmeler Bakanı, bu işe dair çalışmaları izah etti Ankara 6 (a.a ) Işletmeler Bakant Frotesör Muhlis Et* irupün Bakanlığına aid muhtelif işler hakkında kendisile görüşen bir muharririmizin devlet işletmelerinin ve bu arada Sümerbank işletmelerinin hususi teşebbüse devri hakkında ne düşündüğüne dair sorduğu soruya karşılık olarak şu açıklamada bulunmuştur: <ı Biliyorsunuz ki, partimiz prog ramından ve hukumetın beyannamesinden mülhem ilk iş olarak Bakanlığımıza bağh Sümerbank fabrikalanndan hangilerinin hususi teşebbüse devredileceği hususunu tesbit etmek için Sümerbank topluluğuna mensub işletme müdürlerini içtimaa davet ettik. Bu arada birinci grup olarak toprak sanayiini ele aldık. Bu sanayıden maksad Sıvas çimento, Ankara çimento, Sivas tuğla, Fılyos ateş tuğMuhlis Ete Arkası Sa. 3, Sü. 2 de Dış ticaret rejimimiz Dün Ankarada bu konu ile ilgili mühim bir toplanü yapıldı Ankara 6 (a.a.) Bugün öğleden sonra Ekonoml ve Ticaret Bakanlığmda di| ticaret reiimimizi tesbit maksadile bir toplanü yapdmıştır. Toplanhda Başbakan Adnan Menderes, Devlet Bakanı Başbakan Yardımcısı Samed Ağaoğlu, Ekonomi ve Ticaret Bakanı Zühtü Velibeşe, İşletmeler Bakanı Prof. Muhlis Ete, Dış İşleri, Maliye, Tarrnı. İşletmeler Arkası Sa. 3, Sü. 7 de Kore'de savajlara iştirak eden Âmerikan piyadelerinden bir birlik Af tasarısı üzerinde dün cereyan eden tartısmalar İhtilâs, irtikâb ve irtişadan mahkum olanların durumu, Adalet Komisyonunda fikir çatışmalarına yol a$tı Gözünü satmak isteyen bir vatandaş Dört nüfuslu bir aile babası kendisini bu fedakârbğa sevke Washington bu tecrübenin Kore A r k a s ı S a . 4, S ü . l d e den sebebleri anlattı savaşına rağmen yapılacağını Yeni atonı tecrübesi bildirdi Gürültü ile mücadele cemîyeti kuruluyor Mücadelenin gecikmeden başlıyabilmesi için cemiyet, hükumetin de alâkasmı isteyecek Şehrimizde son zamanlarda radyo ve otomobil klaksonlannın fazla gürültüye sebebiyet verdiği, bilhassa yaz mevsiminde acaklar dolayısıle evlerınin camıru açanlann yuk sek sesle radyo çalanlardan §ıkâyetçi olduklan malumdur. Belediye ve emnıyet teşkilâünın gürültü ile lâzım geldiği şekilde mücadele edemediğini göre bir kaç müteşebbis cİstanbulda gürültü üe^mücadele» ismi altında bir cemiyet kurmâğa karar vermijlerdir. Müteşebbisler daha geniş bir surette faaliyet gösterebilmek için, «İstanbul hemşeri l "Kurtaran,, Denizaltı Tahlisiye r ler cemiyeti» ile teşriki mesaı edeceklerdir. Cemiyetin nizamnamesi bugünlerde Vilâyete verilecek ve mücadelenin gecikmeden yapılabilmesi için hükumetin alâkası istenecektir. Sağlık Müdürü Dr. Faik Yargıca bu hususta bir arkadaşımıza 5\ınlan söylemiştir: Gözünü satılığa çıkaran « İstanbul şehrinde gürültü ilc Hanefi Özevçek mücadele için büyük bir teşkilâta Dünkü ajans haberlerinden birinihtiyac vardır. Teşkilâtın geni} salâhiyetleri olmalı ve gürültü ya de Johannesburg'da Mrs. Casey apanlar da ağır cezalara çarpbnlma dmda bir dul kadının, 12 yaşındaki hdır.» ArJcoat So. 3, Sü. 8 de Plâktaki sözler Savcılık tarafından bir zabıtla tesbit edildi NewYork 6 (R) Birleşik Amerıka atom enerji komısyonunun bu akşam açıkiadığına edre, yakında Pasifıkte Eniwetock adasında yeni atom siiâhları ile tecrubeler yapılacaktır. Komisyon, Korede devam etmekte olan savaşın bu tecrubelerin yapılmasma bir mâni teş kil etmiyeceğini ilâve etmıştır. Birîeşik Amerıka boylebkle atom bombaları üzerinde üçüncü tecrübesini yapmış olacaktır. Hidrojen bombasmm da tecrübe edileceği bildirilmişse de bu haber teyid edılmemiştir. Kayalıbay hâdisesine ait plâk dinlendi ÎSÎJ Muzaffer Kayahbaym ölümile sona eren hâdiseye aid tahkikata dün de savcı muavinlerinden Selman Yörük tarafmdan devam edılmiştir. Facia kurbaru Muzaffer Kayalıbayın kardeşi Nesimi Kayalıbay tarafından evvelki akşam matbaamıza getirilen ve bir şahi Arkası Sa. 3, Sü. 6 da Ankara 6 (Telefonla) Meclis Adalet komisyonu, af kanunu tasarısı üzerındeki görüşmelere bugün geç vakte kadar devam etti. Toplantı hararetli olmuş, bir çok milletvekilleri söz almış ve Adalet Bakanı izahlarda bulunmuştur. Belıren temayüllerdsn bıri Meclis âtıfetinın en genış şekilde izhar edilmesidir. Bu mütaleada olanlaı ihtilâs, irtikâb ve irtişadan mahkum olanlann da aftan faydalanmasını istemişlerdir. Bu milletvekillerine göre memlekette büyük bir değişiklik olmuş ve eski zihniyet ve sistem içinde vuku bulan bu gıbi suçlann da affı gerekmiştir Kaldı ki ihtikârla, vurgunla veva sair gavrimeşru şekıllerde muazzarn servetler elde edenler, takibata uğramamışken aralarında üç beş kuruş yanlışlık yapanlar da dahil olmak üzere bir kısım suçlular mahkum edilmiştir. Bu düşüncenin tamamen aksi kanaatte olanlar da devlet hazinesinden, millet malmdan bir kuruş bile irtikâb edenlerin merhamete lâyık olmadıklannı ileri sürmüşlerdir. Bu tartışmalar, zımmet, ihtilâs, irtşa snçlularcm alâkadar eden ikinci maddenin D bendi dolayısile alevlenmiştir. Hâmid Şevket İnce, affın bu suçlulara da teşmilini istemiştir. Adalet Bakanı, suçlular arasında yalnız üç beş lira zimmete geçirenler değıl. meselâ bir geminin dört bin tonluk hamulesini yutanlar da bulunduğunu kaydetmiştir. Bunun üzerine ortaya bir miktar tayini meselesi çıkraiî, meselâ 500 veya 1000 liraya kadar irtikâb veya rüşvetle suçlu olanlarm affı eihetine gidilmesi is Arkası Sa. 3, Sü. 4 te Avrupa İhtisadİ İşhirliği Birleşik Amerika bu teşekküle iştirak ediyor Paris 6 (R) Avrupada Marshall plânına dahil 18 devlet 1952 de Âmerikan yardımı nihayet bulunca ne yapacaklannı şımdiden tesbit etmek üzere çarşamba gıınü bajladıklan görüşmelere bugün de devam etmışlerdır. Bugünku toplantıda ele aiman meseleler şunlar olmuştur: 1 Bir Avrupa tediye birliğinin ihdası için 18 devlet maiî aıe Arkası Sa, 3, Sü. 3 te Halil Özyörük Fransada siyasî uzuyor Sosyalistlerin kabineyi ku|malanna Radikalleıvvıhuii^ oluyor 2 kişi öldü 2 kişide bayıldı Milletlerarası Barolar toplantısı Sıcaklardatt Beş kişiden müteşekkil Türk heyeti yarm Londraya gidecek Deniz kuvvetierimıze mensub altı subay ile 85 er Bırleşık Amerıkada New London denız üssünde, askerî yardım programı gereğınce Turkıyeye devreNADİR NADİ dılecek olan «Kurtaıan» denizaltı tahlisiye gemi Arkası Sa. 3, Sıi. 5 te Sinde talım, terbıye fiormektedırler. Yukanda resmi görülen bu tahlisiye gemisi 1294 tonluktur. Gemide bir dalma çanı, bir tazyik odası, dalma teçhızatı, hususî pompalar bulunmaktadır. Şimdiki ismi «Blue Bırd» olan bu gemi, Amerıkan donaamasınin en yeni tahlisiye gemılerinden biridir. Artan sıcaklarm tesirıle son 24 saat içinde Unkapanmda oturan Hatic» aduıda bir kadınla, Kâzım ismlnde bir çocuk bayılmışlardır Ayakkabı tamircılerinden Ahmedle komisyoncu Akif adlannda iki kişı de gene sıcaklarm tesirile ve kalblerinin durmasıle ölmüşlerdır. İtalyada sıcaktan olenler Roma 6 (a.a.) italyada butun yanmadada hüküm suren şıddetli noaklar yüzunden 16 kiçi olmüştür. 19 temmuzda Londrada çalışmalarına başlayacak olan Milletlerarası Barolar toplantısına şehrımizi temsılen kaülacak heyet, cumartesi gunü yola çıkacaktır. Ekrem Korkud, İsmail Kemal Elbir, Rasim Cenani ve Necdet Yelmerden müteşekkil olan heyete Baro başkanı Haşim Refet Hakarar rıyaset etmektedır. Aynca milletlerarası kadın hukukçular bırliğı toplantılarına ıştırak etmek iızere uç kadın avukatımız seçilmiştir. Sureyya Ağaoğlu Arkası Sa, 3, Su. 2 de 38 saat iktidarda kalabilen son Queuille kabinesi, Fransız Cumhur Başkanile bir arada (Yazısı üfuncü sdhifetnizde)