Katalog

1 N i s a n 1950 Sehir Egede karşılaştığım =haberleri geniş zihniyet... « C U M H U R İ Y E T » i n B Ü Y Ü K R Ö P O R T A J I : I GÖRÜŞLER DÜŞÜNCELER İHEM NALINA MIHINA Malulgazilerimiz ün Malul Gaziler Birliğine tahsis edilen tarihî Tophane Kasrının açılış töreni yapıldı. Böylece çok gec kalmış olmakla beraber. nihayet İslaııbulda, malul gazileıimize bir yurd temin edilmiş oldu. Bir zamanlar. bilmem hanei garib düşünce ile malul gazilerimize,. daha söylenir söylenmeı, insana sevgi ve hürmet hisleri telkin eden «Malul Gaziler. unvanı çok görülmıiş, onlara Ordu Malulleri, Harb Malııîleri gibi isimler verilmişti. Gerçi, bu isimler de muvafıktı ama. 191718 den 1940 a kadar 30 yıl miidıletle alışılmış ve scvilmiş olan bu ismi değiştirmekte ne lüzum vardı, ne de fayda. n Vatan ve millet uğru <la kanlarını dökerek, sakat ve malul kalarak kazandıkları o kutsal Gazi» unvanmı onlardan esirgemeğe ve geri almağa kimsenin hakkı yoktu. Nihayet Harb Malulleri Birliği kongresi umumî heyeti. 1948 yılında Cemiyetin adını «Türkiye Malul Gaziler Birliği. ne çevirdi ve hak yerini buldu. Malul Gaziler Birliğinin amacı, malul gazilerle şchid dul ve yeümlerinin kanunî hak ve menfaatlerini sağlayıp korumak, maddî refah seviyelerini yükseltmektir. Aynı zamanda diğer milletlerin harb malulleri tarafından kurulmııs olan cemiyetlerin, ınensublanna sağladıkları imkânları da tetkik edip bunlardan bünycmize uygun olanları almak. şehid ve malul çocuklan ile yakmdan alâkadar olarak bunların vatan ve millete faydalı birer uzuv halinde yetismelerine çalışmak, malul gazüerden bakıma muhtac ve kimsesiz olanları barındırmak için memleketin muhtelif yerlerinde jTirdlar açmak ve buralarda kurulacak hususi bürolar vasıtasile şehid dul ve yetünlerile malul gazilerin işlerini takib ve açılarak dispanserlerde parasız muayene ve tedavilerini temin etmektir. Baştarafı 1 inci sahifede verdi: «Canım, biraz dedikse, hani lâf olsun diyedir, yoksa dün akşam seçmen listesinde ismimi göremeyince bu sabah kıyameti koparacaktım. Meğer akşam karanlığından iyi seçememişim. Bu sabah ismimi 70 küsur maddenin gümrük buldum da kıyamet koparmağa lüvSuya Inerler, gezerler resimlerini indiren kanun zum kalmadı.» Gülerek takılmak Hiç biri akiına getirmez yürürliiğe girdi Deniz hakkında bildiJderini yazmayıt istedim: «Ama Mehmed Efendi, Yazıyor. yanlışlık bile olsa düzeltilmesi koBazı ithal emt.asının gümrük Cebimde bükülmüş kalmış bir lay bu kadar küçük iş için kıyaKuvvetleri ve bir endişe resimlerinde indirmeler kabul kâğıd parçasında yazılı yeni bir meti kopanrsan sonra daha büyük Muhatabıma esas suaümi soruyo eden yeni kanun yürürlüğe gir şiir nümunesinden şu yukarıki meselelerde ne yapacaksın?» Birden rum: miştir. Bundan sonra gümrükle mısraları aldım, yazının başına durdu. Filozof?.ne bir tavırla: «Be« Halk Partüiler Eğe mıntaka re gelecek 70 küsur maddenin koydum. Evet, dört senedir biz yim, hatanın küçüğüne aldırmıya sında sizin çok kuvvetli olduğunu çoğundan daha az gümrük resmi de tıpkı balıklar gibi Büyük M'laldırmıya sonra büyüğüne de aldır zu bilmekle beraber kendilerinin de alınacaktır. let Meclisinin dalgaları arasında maz oluruz» dedi. azanmak şansı olduklarına inanıBuna karşı nylon çorabdan yüzdük, dolaştık; bildikîerimizi orlar, Siz ne dersiniz?» İktidarın ileri gelenleri alınmakta olan 28 kuruşluk güm yazmadık. Bu işi hitabet kürsüDostum güldü: « Biz tahmin ve rük resmi, 8090 kuruşa çıkaruEkrem Beyin kendi malı olduğusünden uzak bir galerıye yerleşnu Mehmed Efendiden öğrendiğim imid yapmıyoruz. Vilâyet dahilinde mıştır. tirilmiş gazeteci arkadaşlara bıtemiz bir apartımamn önüne gei seçim hakkma malik üç yüz bin miştik. Daha çalmadan, ev sahibi, secmen var. Bunların üçte ikisi bi Fransız Hukuk Fakültesi Dekanı raktık. Fakat artık son topîantıları Meclisin ortasında gezip doktorluğun muayene elbisesile, zim partiye üye olarak kayıdlıdır. % Valiyi ziyaret etti dolaşan bir insan sıfatile bir de olanları da kapının önünde göründü. Eski iki Calben bize taraftar Şehrimizde bulur.an Fransız Hukuk dost iştiyakile sarmaşıyoruz. Alt eklerseniz kuvvetimizin ne oldu Fakültesi Dekanı, dün Vali ve Beiediye ben yazmak istedim. Cumhuriyet tarihimizde bu son toplantüar katın üç odasını muayenehaneye ğu kendiliğinden meydana çıkar.» Başkanı Fahreddin Kerim Gökayı ziyaret etm.ş ve İstanbulda ve Üniversi bir kanunun çîkarılması veya ayırmış. Kardeşi Muhiddin ÜstünBir endişemi açıkladım: € İşitidağ hakkında iyi haberler verdim. porum ki vilâyet dahilinde Demok tede gördüği sıcak kabuicen pek mü çıkarılmaması için alman tedbirbeyan etmiştir. Dekan Mülâkata başlamak üzere not deî :at!ardan da milletvekili olmak için tehassıs oicuğunu Enstitülerde müşahede ler bakımından hakikaten alâka Üniversitece ve terimle kalemimi çıkanp hazırla adaylığını koymak isteyen pek çok efjği zengin mesai ile Türk Fransız uyandırıcı olmuştur. nırken muhatabun bana takaddüm kimse varmış. Bazıları bunların Kuitür Birliğinin verimü neticelerinBilmem bu sütunları okuyanederek ilk suali kendi sordu: adedini yüzler, hattâ bazıları bin den merr.r.unluk beyan etmiş. krtmino lar hatırlarlar mı, bu senenin ilk loji ve sosyal meseleler uzerinde hasbıayının son gününde, Beîediyede « Azizim, inkılâbın başmdanbe erle diye ölçüyor. Bunlar aciay halde bulunmustur. österilmeyince uğradıkları hayal Demokrası adile yazdığım bir ! ri iktidarın bütün ileri gelenlerıni Bulgaristanın An. »ara sefiri makalede belediyelerin demokyakmdan tanıyansınız. Bütün bir kırıklığı neticesinde yalnız kendileri memîeketine gitti rasidek: roliinü belirtmeğe uğdevre mebusluk da yapünız. Vic değil, kendilerine taraftar olanları Bulgaristanın Ankara Elçisi Çobanov, darunın biliyoruz. Bana kanaati da sürükleyerek karşı tarafa rey dün akşam ani olarak Semplon ekspre raştıktan sonra İstanbul Beiediye nizi olduğu gibi söyleyiniz. Bunlar erdirmeğe kalkmazlar mı?» De sile Sofyaya hareket etmiştir. Çobanov, sinin henüz tamamile halkın el:önümüzdeki seçimi tam bir dürüst mokrat Parti Başkanı buna mahal her zamanki gibi, konusmaktan imtina ne teslim edilmemiş olduğunu ve kalmıyacığını şu suretle anlattı: etmiştir. hattâ Reisinin bile mahud vesalükle yapacaklar mı?» Aynı trer.le, Ankara uçak kazasında yet usulüne göre merkezden ta« Vilâyet namına göstereceğiHiç tereddüdsüz cevab veriyoölen, Bulgarların da na'şlan gonderil yin edilmek suretile ikide b r rum: Devlet Başkanı «tarihin hu miz 17 adayı vilâyetteki iki yüz bin ür. memleketin kültür merkezi diye zuruna en övünecek eserim demok kişilik büyük kütle, yoklamalar ve Dış Ticaret Dairesi Reisi yâd olunan şu koca İstanbulun rasidir, diye çıkacağım» dedi. Hü gizli seçimlerle, kendi ayıracağı için Ankaraya gitti halkına her belediyeye verilen kumet Başkanı memleket irfanına, öyle bir mahzur düşünülemez. GeEkonoır.l ve Ticaret Bakanlığmın Dış kırk şu kadar yıldır, cildleri üstüste rek teşkilât tarafından, gerek şah Ticaret Dairesi Reisi Munis Faık kendi reisini kendi seçmek hakkonsa insan boyunu aşacak eserler san Demokrat Parti namına nam Ozansoy dün Ticaret Müdüriüğünde bir kının bile tanmmadığını yazmışveren bir şahsiyettir. «Her yadimi zedliği konanların listesi Vilâyette muddet meşgul olmuştur. Ozansoy dün tım. Yazım şu sözlerle bitiyortutacağım» dedi ve tuttu. İktidar ki yirmi kazaya gönderilecek. Bü akşam Ankaraya dönmüştür. du: «Hele bir kere İstanbullular parüsinin fi'lî Başkanmı tam çey tün kaza parti merkezlerinde aynı Bazı sanayicilerin Sanayi Kal kendilerini vatanın en ücra körek asırdır Adana Mmtakası Parti gün ve aynı saatte yapılacak yok kınma Bankasından temennileri şesindeki kasabalılarla müsavi Müfettişliği zamanından tanırım. lama seçimlerinin listeleri derhal Yeni kurulmakta olan Sanayi Kalkın bir vaziyette görsün; arzularıOnu içile dışı aynı olan çok temiz vilâyet merkezine gönderilip bu ma Bankasımn, yalnız yeni lrurulacak mız bu kadar mütevazıdır. Bu ruhlu bir insan olarak bildim. Se rada tasnif edilecek, çoğunluk ka sanayie veya tevsi edilecek sanayi iş sırf şekli bir terakkî adımıdır diçim işlerinde en nazik vazifeyi zanan 17 aday bu mazhariyeti hiç letmelerine kredi venr.esi;' bunun ha yecekler; evet öyledir efendilericinde kalan. meselâ mevcud sanayiyüklenen İç İşleri Bakanı da uzun kimseye değil sadece iki yüz bin cilere kredi vermemesi gibi bazı ka. İşte bu şeklî terakki bile D lik büyük kütleye borçlu olacak rarlar sanayicilerl mağdur etmiştir. maarif hayatımca kafadarlık yap<olk demokrasi Meclisi» diye yâd tığım bir arkadaşımdır. Daha vali larından artık azınlıkta kalanların, Sanayicıler, daha ziyade bugünkü olunan Sekizinci Büyük Millet lere yolladığı ilk tamimle oturduğu kaderlerine boyun eğip, isükbal için mevcud tesislerle çalışmak zorunda bu Meclisinden bir türlü çıkamamakama bir fikir adamının gelmi daha fazla çalışmaktan başka yapa lunan sanayi işletmelerine mütedavil dı (*). Neden? Bu noktayı izahı sermaye olarak kredi tanınmasını isteolduğunu «Cumhuriyet» in müş cak bir iş kalmadığtnı takdir ede mektedirler. biraz sonraya bırakıyorum. Hsr külpesend başmuharririne de, yaz cekleri gayet tabiidir.» Ticaret Odalan ve Borsalann şeyden önce bir iki satırla 1930 dığı başmakale ile, tasdik ettirmiş senesinde çıkanlan Beiediye KaGeniş zihniyet ntzamnaıneleri oldu. Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları ve nununun müzakeresinden bahseMuhatabıma, onun ilk suali gibi, Sanayi Odalarma aid.yeni kanun me deceğim: Önümüzdeki seçimin kad=ri ba ben de kestirmeden sordum: riyete girmiştir. Bu kanuna göre, Ticakmmdan ön safta rolü olan bütün Projesi Devlet. Şurasından da « Ekrem Hayri Bey, vicdanınıza ret Odası ve Borsaları en geç altı ay bu şahsiyetlerin hepsi de hayat yohltâb ediyorum, size hâkim olan fi içinde yeni nizamnamelerinl hazırla geçirüen bu kanunun müzakelunda kendilerine göre boy boy kir. ne olursa olsun, sadece partini makla mükelleftirler. Bu itibarla Eko resinde o vakit Dahiliye Vekili bırer mazi yaptılar. Önlerinde daha r.omi ve Tfcaret Bakanlığında kurulan olan zat demokrasi ile hiç bir alış zin kazanması mıdır?» hususî bir komisyon, Oda ve Borsalann ne kadar ömür yılı olduğunu TanNe demek istediğimi derhal kav yeni nizamnamesini hazırlarr.ağa baş verişi olmıyan o Meclise karşı rıdsn başka kimse bilemez. Hangi cbir sene sonra büyük intihabat lamıştır. adam uzun mazisinin şerefini meç rayan bir iz'anla cevab verdi: İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası da olacağmı ve bu büyük intihabm « Benim ve arkadaşlarımın eshul atinin kısa faniliğine feda ede bir nizamname hazırlamakla meşgui beiediye ile alâkası olduğunu ve bilir? Artık bu mesele karakter işi kidenberi (tâ Serbest Fırka zaman dür. Bu nizamname hazırlardıktan bilhassa demokrasilerde her türmuhalefeti sonra seçim'.er yapılacaktır. de değil, en tabiî bir akıl işidir. Bu larını kasdediyordu) lü icraat ve faaliyetin mesnedi düşünceyle hepsinin samimiyetine tutuşumuz iktidarın iyi iş görebilŞehir caddelorinde açılan halkın reyi olduğunu» söyleyinmesi için murakabe kudretini haiz yüzde yüz kaniim.» çukurlar ce Kars mebusu Ağaoğhı Ahmed bir muhalif kuvvetin bulunmasına İkide bir şehır caddeierinde çukurlar Hakikat açık olunca.. şiddetle ihtiyaç olduğuna inanışı açılmaktadır. Bu çukurlar, halkın ve Bey, «beiediye siyasî terbiye İzrr.'r Vilâyetinin Demokrat Par mızdandı. Biz ne iktidar, ne ikbal r.akil vasıtalarının rahatça gidip gel mektebidir, demokrasinin mekti Br=kjn bütün bir ruh beşaşetil istedik. İkbalimizi mesieklerimiz meîerine mani olduğu gibi sokakları da tebidir. Binaenaleyh belediyelekirlemektedir. Belediyece yapılan tahdedi ki: deki muvaffakıyetlerde görenlerde kikatta bu çukurlardan ayda en az rin hür, serbest ve merkeziyst « Hay Allah razı olsun, sizi niz. Fakat muhalefetsiz iktidarın 2500 tanesinin açıldığı görülmüştür. usulünden kurtarılmış olması iâtemin ederim, ben de aynı kanaat vatan için tehlike olacağını biliyor Vali ve Beiediye Ba;kanı Fahreddin zımd;r.> mealinde güzel bir nuteydim. Geçen seçimin feci ibretin duk. İşte uzun zaman kendi başı Kerim Gokay dün Belediyede Fen, İmar, tuk ile mukabele ediyor, işte o Bayındırlık, Havagazı, Elektrik, Sular den, hâdiselerin acı dersinden, na kalan iktidar partisinin nasıl Umum Müdurlerinden mürekkeb bir kadar... Bütün bu vâkıalarm seskadar kat'î vaadlerden, Seçim Ka donmuş bir hale geldiğini herkes toplantı yaparak açılacak çukurların siz. sadasız cereyan etmiş olmanununun bizi de memnun edece' gördü. Bizim her şeyden üstün eme derhal tamiri cihetine gidilm«si için sını o vakte göre tabiî telâkki edebiliriz. Onun için bu ciheti tarzda çıkışından sonra arük seçim limiz millette siyasî seviyenin yük karar ahnrnasını emretrr.iştir. münakaşaya lüzum görmüyotatbikaünda dürüst hareket etme selmesidir. En yüksek dava, iktiMillet Partisi yann bir miting meyi ne karakter, ne akıl kabu darda veya muhalefette olup olmarum. İşte bu kanunun 94 üncü yapacak edemezdi. Sizden de aynı hakika mak değil, milletin kendi hakkına maddesile Ankarada Beiediye Millet Parti.=inin yann Taksim meyişitmek, kanaatimi tam bir ruh hu hakikaten ve fi'len sahib olabilme denında bir seçim mitingi yapmasır.a Reisliği Valiye tevdi edild:ği gibi zunına yükseltti. Zaten bizde te sidir. Bunun içindir ki kazanacağı Vilâyetçe müsaade edihniştir. Bu ml hükumet:n lüzum göreceği yerreddüd uyandıran şey, bir iki mız reylerin yekunundan ziyade tıngde Hıkmet Ba\ur, Vasfi Eaşid ve lere mansub reis göndermesi de önce valilerin Ankaraya çağırıh] seçimlere işürak eden vatandaş ye General A:doğan konuşacaklardır. kararlaştınlıyor. Bu arada saltaMületlerarası bebck sergisi İç İşleri Bakanhğında toplantılaı kununun kabarmasını görmekle senat devrinde olduğu gibi CumBu yı'.ın temmuz ayında bütün dünya yapmasıydı. «Valilere acaba yen vineceğiz. Size yemin ederim karş Kızılsy ve Kızıihaç Derneklerinin iş huriyet devrir.de de merkezden talimat rru verildi?> diye endişepartiye bile rey veren bir vatan | tirak edecekieri enternasyonal bir sergi mansub ayrı bir şehremini ile lenmiştik. Valimiz Abdullah Sabr daşı hiç rey vermiyen bir vatan I açılacaktır. Sergide milli kostümler idare olunan İstanbul Belediyesi Adal, döner dönmez kendisile doğaynı kanunun 149 uncu maddedaştan daha hürmete lâyık görüyo glydirllnıiş bebekler bulunacaktır. rudan doğruya görüştüm. Bana se Bu serginin ayrı bir reyonunda mem sile vilâyet mahallî idaresile birruz.. leket dahilinde yapılmış bebekler teşçimlerde hiç bir tarafgirliğe meyO kadar sevinmiştim ki kalkıp hlr edilecek ve bu bebekler arasında leştirilmiş ve 151 inci maddesile dan verilmiyeceği hakkında de Beiediye Reisliği Valiye tevyapılacak müsabakada kat'î teminaü verdikten başka ay iki elimle muhatabımın iki elini nuncuya kadar muhtelif birinciden o di edilmişti. Bu iki maddenin mü mükâfatlar sıkarak kendini tebrik ettim. Altını rıca bunun delillerini de söyledi. verilecektlr. zakeresi esnasmda o vakitki Evvtlki seçimin vebaline karışmış çizdiğim son cümlede hepimizi birleştirecek bir bayrak heybeti var. Üsküdar ve Kadııköy Tramvay Mecliste gene Ağaoğlu Ahmed olan iki vali muavininin biri İIülBey merhumun oistanbulda Ian Şirketinin toplantısı kiye Müfettişliğine nakledilip diğe Aynlırken içim bahtiyarlıkla doÜsküdar Kadıköy ve Havalisi Halk halk, şehreminini kendi intihab luydu. ri emekliye sevkedilecek, dedi Tramvayları Türk Arıonim Şirketinin etsin ve o emini İstanbul Benitekim öyle oldu. Vilâyetteki DÜZELTME Dünkü sayırr.ızda Hissedarlar Umumi toplantısı dün saat iediye Meclisi murakabe etsin, re mekanizmasının da dürüst hare • Soğ'dk harbde Amerilcanın mukabil 15 te Bayındırlk Bakanüğı Baş Komibakımz işler nasıl düzelir» söztaaruzu» başhklı makaleyi yazan seri Kadri Yamanm huzuru ile Şirketin ket edeceğine artık kanaat MUAMMER BEYKAN'dır. Yanhşlıkla Bağlarbaşındaki İdare Merkezinde >a lerinden başka hiç bir itiraz dermiş bulunuyoruz.» pılmıştır. meyan edilmiş değildir. Esasen imza girmemlştir. Özür dlieriz. Şirketin geçen bir yıla aid muamelât ne hükumetin, ne de Devlet Şuve hesabatı hakkında İdare M«clisi ve rasının esbabı mucibe mazbatail Murakıblar raposu okunarak kabul ve hesab bilânçosu tasdik edilmiş ve İdare larmda bu maddelere dair bir kelime ile dahi temas edilmeMecîisi ibra olunmuştur. Okunan idare Meclisi raporunda ge mekte ve sadece Dahiliye Encüçen bir yıl içinde tramvay ve otobüs meni mazbatasmda «'Dahiliye lerde 14.376,732 yolcu taşmdığı ve Vekili Beyefendinin mahallî lü1.358.641 lira hasılat elde edildiği kaydedilmiştir. Raporda tramvay ve zum ve zaruretler zikrettiği» kay otobüslerin bir çok parçalarınm dahil dolunmaktadır.. Gümrttk resimlerinde indirme ismailıHahib Kanun nasıl çıkar, nasıl cıkmaz ? ^ı^••^ Yazan: A. ADSAN ADIVAR 1 geçen sene sonlarmda bir kaç I vermek cesaretini gösterecek kaDemokrat İstanbul milletvekili dar, henüz demokrasiye itimad:arkadaşlarla beraber verdiğımiz mız yoktur. İç İşleri Komisyonubir sual takririle İstanbulu Vilâ nun ilk toplandığı gün çıkan bazı yete ve Vilâyet dolayısile mer sesierde hükumetin bu projesine keze bağlayan hesab bağlarınm karşı en hafif tâbirile bır uzakne zaman çözüleceğini, memle lık, bir yabancıhk hissediliyorketin her köşesinde olduğu gibi du. Bazılan da teklifin daha şüİstanbulun yani bütün memleks mullü ve esaslı bir şekle ifrağmı tin en yüksek irfan merkezinin bihakkin istiyorlardı; neticede iş belediyesinde demokrasi icabatı bir tali komisyona havale olunnın ne zaman yerine getirilece du. Bu komisyon projey: gayet ğini sorduk. Çünkü artık öğren basit ve mütevazı bir tadille asıl miştik ki beiediye ve mahallî komisyona ancak on beş gün idare he=abatmın karışık olması sonra getirdi (fakat bu on beş hikâyesi bir efsaneden ibarettir. günü bile az bulup, ne çabuk bu Hakikaten Dahiliye Vekili de işi bitirdiniz dıyenler bile oldııbize o mahud efsanevî sebeblere ğunu işittik ve sonradan bunun başvurmadan dosdoğru ve açık ne demek olduğunu anladık). Abir ifade ile kanun projesinin sıl komisyonda bu tadillerin en 1950 senesinin ilk ayı içinde mühim kısmı olan sıhhiye meMeclise sevkedileceğini söyledi murlarınm tayinlerinin belediyeve hakikaten de dediğini yaptı; ye bırakılmasından vazgeçilmesi fakat... Sağlık Bakanmın huzurile kaKanun projesi Meclise sevke rarlaştırılmış, kendisi de komisteşekkür dildikten sonradır ki asıl dikka yonun bu uysallığına te şayan hâdıselere şahid olduk etmişti. Azadan biri tarafından ve nihayet anladık ki bu kanun Beiediye Riyasetini Vilâyetten aprojesi Meclise ancak sözde du yıracak olan bu kanunun gelecek rulmuş olduğunu, bizim gibi saf eylul ayında yani beiediye seçidil sayılanlara göstermek için minden sonra meriyete geçmesi gönderilmiştir. İşte bu ciheti teklif olundu; komisyon bunu da tavzih etmeden evvel, beiediye kabul etti. Buna da itiraz etmeriyasetile vilâyetin birleşik ka dik; çünkü itirazımızın yakında lıp kalmaması hakkında söyleye yapılacak seçimlerle bir alâkası ceğim çok §ey yoktur; evvelce olduğu zannını uyandtrmaktan bunları hep söyledim: Belediye korktuk. Vâkıa ta iptidadanberi ler demokrasinin ilk kademesidir. söylüyorduk ki hedefimiz İstankendi başını Merdivenin alt basamağına bas bul Belediyesini madan üst basamağına sıçramak kendi bağlayacak bir hale getirbaşları döndürür (bu patolojik mekten ibarettir. hâdiseye siyasî ve idarî mevkiVelhasıl komisyondan çıkan lere birdenbire yükselenlerde de proje Meclisin «gelen kâğıdlar» bazan tesadüf olunur). Diğer ta cedveline konulduğu halde ertesi raftan Ağaoğlu Ahmed Bey mer gün bu projeden sonra çıkan humun dediği gibi, belediyeler Mülkiye Mektebinin fakülte hademokrasinin mektebidir. Hal line getirilmesi müstaceliyetle buki İstanbul demokrasiyi en ruznameye girdi; îstanbul Belekolay içine sindirmiş ve sindire diyesine aid olan proje geri bıracek olan bir şehir, yani en yük kıldı. Riyaset divanı nezdinde sek demokrasi mektebi olduğu yaptığım teşebbüslerle bu fahiş halde belediyesinin hâlâ vesa hata vâkıa tashih edildi vg fakat yet sisteminde kalması normal o günkü ruznamenin en son nuolmıyan bir vaziyettir. Başkaları marasına geçirildi. Bunun bir bu hususta başka türlü düşüne hata eseri mi, yoksa eskidenberi bilirler. Herkesin kanaatine hür olağan bir muamele mi olduğumet ederiz. Ancak şunu belirt nu tahkik etmek ayrı bir iştir. mek isterim ki bu kanaatte hü Bu nokta şimdilik dursun. Seçikumetin de benimle müşterek min yenilenmesi, yani Meclisin olduğunu görmüş ve inanmıştım. kapanması artık herkesin kulaHalbuki kanunun Meclis komis ğma söylenmiş bir sır halinde yonlarmda, koridorlarında ve iken tayin edilen günden bir gün nihayet umumî heyette geçirdiği evvelki içtimada kanun projesi macera benim gibi iyiye ve doğ için müstaceliyet istemek zaruri ruya çabuk inananları bile dü idi; çünkü bu karar alınmadığı şündürecek derecede dikkate şa takdirde projeAn ikinci defa 3'andır. okunması için r*ş gün beklemek Bütün bu macera esnasmda te lâzımdı. Halbuki önümüzde beş bellür eden kanaatim şudur ki, gün olmıyacağı aşikârdı. Hükubeiediye işlerini en ileri bir şe metin böyle bir müstaceliyet kahirde bile şehir halkının eline rarı istememesine, projenin ruz nameye tarih sırasına uygun olmıyarak geçirilmesi vâkıasına bir de İstanbuldan kopup gele. rek Meclis koridorlarında dolaşan kısa dalgalı bir habere rağmen hâlâ projenin çıkacağına inanmış olduğuma karşı teessüfle karışık manidar bakışlardan neticenin ne olacağını anlamadığıma hükmedenler bile olduğu seziliyordu. Fakat ben işi takibden vazgeçmiyordum. Çünkü birinci : demokrasi Meclisi den len bu Meclisin giderayak son iki gün zarfında bir küçük çiftlik idaresi kanunu da dahil olmak üzere hükumetin işaretine mazhar olmuş elli kadar kanunu çıkaracağmı düşünerek bu arada İstanbul Belediyesine a^d bu kadar haklı ve bu ksdar yerinde bir demokrasi davasını reddetmiyeceğine inanıyordum. Hakika:?n Meclisin reddine uğramad;. Sağhk komisyonu hiç bir münasebeti olmadan projeyi komisyona istedi. Halbuki yukarıda söylediğim gibi projenin sıhhiye işlerile bir alâkası kalmamıştı. Zaten komisyona da vaktıle havale edilmiş ve fakat komisyon bir türlü toplanamıyarak lâyiha on günlük nizamî bekleme müddetini de ikmal etmişti. O halde bu tepeden inme taleb bir parlamento manevrasından başka bir şey değildi. Muhalefet saflarından bir iki arkadaşla beraber ettiğimiz itirazlann beyhude olduğunu gördük. Ekseriyet partisi hükumetin zımnî arzusunu yerine getirdi ve proje Meclisin mahzeni evrakına intikal etti. Vâkıa kâh Meclisin ne zaman kapanacağı resmen bilinemiyeceğini ve kâh Meclis komisyonlarının Lşlerini tatil ettiğini söyleyen divanı riyaset nezdinde ettiğim ısrar üzerine gazete ile değil kara tahta uzerinde tebeşirle tekrar davet olunan Sağlık Komisyonu bittabi toplanamadı. İşte bu hikâyeye bir kelime bile ilâvesine lüzum yoktur (doğrudan doğruya ve dolayısile alâkadar binlerce kişiyi eli böğründe bırakan Af Kanunu da böyle bir komsyon çıkmazına uğradı, fakat onun geçtiği yollar daha başka yollardır). Hükumet İstanbul Belediyesini vesayet sisteminden kur tarmak gibi demokratik bir hareketi bir an için tasavvur etmiş olabilir; fakat sonradan bu attığı adımı geri almak üzere kısa yoldan gidecek yerde, dolambiç yollardan bir gezinti tertibini daha doğru bulmuş ve bu yoüardan dolana dolana en yanlış bir neticeye varmıştır. Demek ki neticelerin, o neticelere vâsıl olmak üzere kullanılan iğri, doğru her türlü vasıtaları mubah kılacağma ve siyasetin, demokrasinin bu demek olduğuna inananlar hâlâ vardır. Eskişehirli Felâketzede • " \ Vatandaşlarımız Menfaatine I İSTANBUL GAZETECİLER CEMİYETİ I Eskisehir Yüksek Tahsil Talebeleri t a r a f ı n d a n ve ATLAS SİNEMASINDA Heyeti 7 N^san Cuma akşamı muazzam Türk Musikisi Konseri tertib edilmiştir. Konservatuar Türk Musikisi lcra tekmil kadrosu ve solistleri A Y R I C A SAFIYE AYLA vel NECMI RIZA Biletler, İstanbul Gazeteciler Cemlyetinde ve Atlas Sinema» gişesinde ve Bahçekapıda Borsa kıraethanesinde satılır. / PITIGRILLİ KALORİFERLÎ KOCA Bu şaheseri « K A H K A H A » nın bugün Nisan sayısmda okuyunuz. K A H K A H A çıkan Nihayet tek parti rejimi sona ererek Mecliste demokrasi hamBasın Teknisyenleri Sendikasmın ı leleri başlayınca Hasan Saka toplantısı hükumeti, 1947 senesinde yukaŞehrimizde yeni kurulmuş olan (Hür rıda bahsettiğim kanunun 94 ünİşçi Sendikaları Birliği) müteşebbis heyeti. Birliğin muvakkat merkezi olan cü maddesinin A fıkrasını, yani Basm Teknisyenleri Sendikasında top Ankara Beiediye Reisliğinin Valanarak idar e heyetini seçmiştir. Gizli liye bırakılması hükmünü kalOyla yapılan seçimde Birlik Başkan dıran b:r kanun teklifile gellığına Şeref Hivel. ikinci Başkanlıklara Mehmed Güler, Süleyman Zeybek, vez miş ve bu teklif 1948 senesi şunedarlığa Mehmed Dizman, sayman bat ayında Mecliste kabul olunhga Hayri Aydost ve sekreterlige de duğu sırada İstanbulun vaziyeti Sabri Tığlı seçilmişlerdir. sorulması üzerine vaktin DahiliHür İşçi Sendikaları Birljği, yakm ye Vekili İstanbulda beledîye ve da Türk Işçisine hitaben gazetelerle bir idareler hesablarınm beyanname yayınlamağa karar ver mahallî ayrılması için muamelenin bir mîştir. kaç ay kadar daha süreceğini Burhan Feleğin konferansı Arkadaşın.ız Burhan Felek 3 nisan söylem:ş ve bu suretle İstanbul pazartes! günü saat 18.30 da Kadıköy Belediyesi demokrasiye kavuşHalkevır.de Kadıköylülerin alâka ile maktan geri bırakılmıştı. îşte bu bekledikleri ikinci konferansını vereandan itibaren gerek İstanbulcektir. da, gerek Ankaradaki hususî temaslarda hep bu hesab karışıkCemaziyelâhır 13 Cumartesi lığı hikâyesini dinledik; nihayet (•) Benim bildiğime göre Türklyede İmparatorluk zamanında ilk demokras Meclis ikinci rreşratiyetin birnc Mebusan Meclisidlr. Türkiye Cumhu^ riyetinde ilk demokrasi Meclis ise Birinci Büyük Millet Meclisidir. de yapıldıgı zikredi'.miş ve bu parçalardan mürekkeb bir sergi de ziyaretçilere gezdirümiştir. Birliğin bu gayelerinden bir kısmı gerçekleşmiş bulunuyor. Bunlardan biri de İstanbul tTamvaylarında ve otobüslerinde ön sıralanıı malul gazilere tahsis edümiş olmasıdır. Vaktile kaç defa yazdığım ve bizde de tatbikını istcdiğim bu hürmetin kabul edilmiş olmasını memnunluk ve teşekkürle karşılarım. Fransada, yalnız nakil vasıtalannda değil, tiyatrolarda da harb malullerine yerler aynlmıştu ki bunu da kabul etmeliyiz. Cumhuriyet hükumeti bir kadirsinaslık göstcrerek yeni Emeklilik Kanununda şehid dul ve yetünlerile malul gazilere verilen aylıkları arttırmış ve bu sene bütçesine de Birlik için 15.000 liralık yardım tahsisatı koymuştur. Dünkü tören münasebctile yayınlanan broşüre göre. Cumhuriyet Bayramı kabul resminde Malul Gaziler Birliğine kurumların başında yer verilmesi, geçid resimlerinde Birlik Genel Başkanının Devlet Başkanı yanmda mevki alması ve bütün malul gazilerle şehid dul ve yetimlerine şeref tribününde yer ayrılması hükumetçe kabul edilmiştir ki çok yerindedir. Gene bu broşüıe göre harb malulii subaylarla erlerin. şchid dul ve yetimlerinin 1938 ve 1948 yülarında mevcudu şöyledir: 1938 de: 1114 subay, 10850 er, 27191 şehid dul ve yeümi; 1948 de: 811 subay, 8482 er, 16179 şehid dul ve yetimi. Malhul gazilerimize ve azız şeC Ü M H U R İ Y E T » in B Ü Y Ü K R Ö P O R T A J I : hidlerinıizin millete emanet etıikleri dul ve yetimlere karşı gösterdiğimiz ve göstereceğimiz hürmet ve sefkat, bir.insanlık ve hamiyet borcu olduğu gibi, yann harbetmek zorunda kalırsak, kahraman subay ve erlerimızin daha büyük fedakârIıklarla dövüşerck biümü lıiçe saymalaıını ve raillete zafeıler sağla Baştarafı 1 inci sahifede bir çehresi ve şahsiyeti olan güzsl malaııuı temin edeeektir. Ceyhanda, bilhassa sayın Hilmi Ubir kasaba. Yazık ki bu yıl o da ranın yakın ilgisi olan Osmaniyede bir felâkete uğramış. Çukurovanm bu gösteriler pek parlak bir seviyenarendyelerini kaviiran soğuk dalye yükseldi. Halkın coşkunluğuna gası Antebin zeytinliklerini de haKolejliler Derııeğinin balosu dayanamıyarak arabadan inen Barab etmiş. Tahribat bilhassa Kilis İstanbul Amerikan Kolejliler Derneyar, Demokrat Parti binasınm balcivarında korkunç denecek kadar ğınin yıllık balosu bu gece Konak konuna çıkarak rir nutuk söyledi. büyük. iki milyon aŞacdan bir mil Oteli solanlarında yapılacaktır. Baloımn mükemmel geçmesi için bütün yonu donmuş vaziyette. Bunlardan hazırlıklar tamamlanmıştır. Gece İçin ne kadarı ileride yeniden yeşerebi bir çok surprizler hazırlanmıştır. Yurcida muhalelete gösterüen sev lecek bilinmiyor. Her halde rakama ginin kaynağı bflki bugünkü ikti Bursa İpek gecesi Bu adam pek öyle jandarma vurlduğu zaman zararın ifadesi bir dara karşı duyulan hoşnudsuzluk, Bursa Lısesinden Yetişerüer Cemiyedan rlayak yiyeceğe benzemiyor. kaç on milyon Türk lirasını geçe tinin tertib ettiği 3 üncü «Bursa İpek belki bir değişiklik ihtiyacı gibi Dedi. Demokrat Parti Başkanmm cektir. gecesi» 5 nisan akşamı Taksim Beiepsikolojik sebeblerdir. Fakat halk diye Gazinosu salonlarmda verileceksoğduyusuna zaman zaman hayran şuurunda uyanan ve gittikçe kuvDostumuz Cemil Barlasm mem tir. İpek gecesi, saat 21 den sabaha olmamak elden gelmiyor. vetlenen hâkimiyet isteği de her Jandarmalar da oracıkta dolaşı leketinda Halk Paıüsinin durumu kadar devam edeeektir. Çeşidli surprizhalde bu sovgiyi destekliyen unsurler, eğlenceler plyangolarla nu iyice öğrenemedim. Söylendiği bu gecenin çok ve lengin geçeceğt taheğlenceli lardan biri olmalıdır. Kısa ve veciz yorlardı. Bayar onlarla da konuşne göre seçimleri burada kazanma m:n edilmekıedlr. sözlerile en büyük hakikatleri ifa tu. Tabiî aksi tezi savundular. Bir ağanm tarlasını izinsiz işgal etmiş şansı, daha ziyade bir teşkilât işide etmesini bilen Türk köylüsünün dir. Bu bakımdan Demokratlara şu dedikleri bu bak:mdan ne kadar ler. 2311 sayılı kanun gereğince çıkarılmaları lâzım. Jsndarmaya ba oldukça gayret harcamak gerekiyor rr.anah: galiba. Partilerin iç bünyesinde Demokrat Partinin iktidara karsanız, tersine, asıl eziyet görsn geldiği zaman ne edeceğini ke^ti kendisi. Bana kalırsa, bu bir bas patlak verebilecek çatışmalar her remiyeıum. Balki iyi yapar, belM kıdan ziyade Anadolunun ezelî an bir sürpriz ihtimali doğurabilirse de, asıl mühim olan, şüphesiz de şimdiki idare>i bile arattırır. îş derdi, toprak davasıdır. halkın ruhî temayüllerini kavramak orada değil. Bir defa yurdumuzda ve onu ifade edebilmektir. halk reyi ile hükumet kurmak geGazianteb şirin, kendine mahsus leneği yerleşsin. beğenmediğimizu 15 günlük sanat ve edebiyat değiştirmek bizim hakkımız olsun, 1 BEZ ÇAY TAKIMI ^ • • • • ^ • • • • • • ^ • İ H gazetesi üst tarafı '.lolay. 2 PROVASIZ DİKEBlLECEĞIMZ ŞIK BİR TAYYÖB Bu şuurlu iradenin yanıbaşında •PATRONU. taklidin, modanm paymı ayırmak 3 ORİelNAL BIR IŞ VE NAKIŞ PAFTASI. Posta Kutusu No. 18 ^ ^ da bir h?kseverlik borcu olacak. ilâvelerini havi. Sabırsızlıkla beklenilen İ S T A N B Ü L " Osmaniyede, Demokrat Partiye ka Türk köylüsünün manalı dedikleri • Nadir Nadi Yazıyor. • YEDITEPE P İ K T İ yıdlı bulunduğunu söj'liyen bir garsona neden bu partiyi seçtiğini sorduğum zaman bana şu cevabı verdi l Ne bi'Qvim rıpn! Hekes yazılıyor, ben de ya Anteb köylerinden birine vardi' ğımız zaman yol boyunca sıralanmış beş on kişi Bayarın otomobilini durdurâuıar. Jandarmadan şikâyetleri varmış. Demokrat Partiye geçtiler diye bunları evîcrinden bsf];?aur.dan çıkarrr.ışlar, üstelik bir de dayak atmışlar. İsterseniz gelin görün, k a n larımızı bile dövdüler! Diyorlardı. Acaba baskı rejimi yeniden mi hortluyordu? Köye doğru vürürlük. Bir gürültü. bir kıyamet, Her kafadan bir ses çıkıyor. En çok şamata yap^nlar da dayakt^n piHvet edcnler. Bayar; bv.ların en cerbezelisini göstererek: MODERN TÜRK Mfcmuasmın 2 nci sayısı zengin yeniliklerle KADINI • Ç I K T I Büyük bir hâdise olan • ADRES: îctiklâl Cad. Ayhan No. 354. kat: 3, daire No. 20 Sabırsızlıkla beklediğiniz dünyaca büyük şöhret kazanmış "• (Tesis tarihi: 1862) Şapkalan gehniştir. Büyük Şapka Mağazasından ısrarla arayınız. «BARBİSİO» . isimli siyast mizah ve hiciv gazetesi bugün çıkh. Sabahm erken saatlerinde 10 Kuruş verip bir tane almazsanız öğle üzeri müvezzilerde bulacağınız çüphelidir. V. ] 5.43 12.18] 15 53 18 34 20.07' 4 01 E. |11.10| 5.45] 9.19i 12.0O[ 1.33; 9.29 [TURAL] I öksürüğü keser. ^ J