Katalog

CUMHURÎYET 12 Mar 1949 GÜNÜN MİVZULARI Âtlantik andlaşmasının esasları nelerdir? Toplıyan: M. Kenan Kan Alakalı devletlere özü gönderilmiş olduğu bildiriler, Âtlantik Andlaşmasınm mâna, mahiyet ve şümulü nedir? Bu sütunlarda, bir kaç gün evvel belirtildiği gibi (1), herhangi bir Avrupa birliği teşebbüsüniin hakiki değer taşıyabilmesi için, Amerikanın bu teşebbüse iştirak etmesi, bu tegebbüsü tamamile benimsemesi §arttır. Amerika, Âtlantik Andlaşmasını kabul edeceğini belirtmiş olmakla beraber. bu hususta kat'î ve nihai kararın Kongreye aid olduğunu hatırdan çıkarmamak lâzımdır. 1918 de «Milletler Cemiyeti» fikrini Amerika Cumhur Başkanı Wilson'un ortaya atmış olmasına rağmen, Kongrenin bu fikri kabul etmediği tarihî bir hakikattir. Maamafih, bugünku durum, böyle bir tehlikenin mevcud olmadığını göstermektedir. Zira, bir taraftan Amerikanın iki kuvvatli partisi dış siyaset üzerinde birleşmiş olduklarım ılân etmiş bulunmaktadır; diğer taraftan ise, Âtlantik Andlaşmasının tahakkuku yolunda çalıgan Amerika hükumeti, Kongrede de ekseriyete sahib dunımdadır. Bu bakımdan, Âtlantik Andlaşmasını, bu Andlaşmaya gereken hakikî kuvveti ve maddî imkânları sağlayacak olan Amerikanın görüş zaviyesinden mütalea etmek yerinde olur: Sovyet Rusyanın muhtemel ve ani bir tecavüzü karşısında Amerikanın otomatik bir surette yerine getirmekle mükellef olacağı taahhüdler halen Amerika Âyan Meclisinin tahdidine tâbi bulunmaktadır. Fakat şimdiden Amerikanın, Âtlantik Andlaşması vasıtaSile, iki çeşid taahhüde girişeceği anlaşılmaktadır: 1 Şimal Âtlantik Emniyet Andlaşması ismi verilen bir andlaşmaya iştirak edecek devletler, içlerinden herhangi birisi tecavüze uğradığı takdirde, bu tecavüzü umuma müteveccih telâkki edeceklerdir. Bu bakımdan Âtlantik Andlaşması, halen mevcud olan Amerikalar Arası Tedafüî Andlaşmaya benzamektedir. Bu yeni Andlaşmanın da nihaî şekli üzerinde ittifak olunduktan sonra, bu şekil Amerika Âyan Meclisinin tasdikına bağlı kalacaktır. Âyan Azasının üçte ikisi Andlaşmayı tasdik ettiği takdirde, Amerika, otomatik surette taahhüd altına girmiş olacaktır. 2 Gene Kongre tasdik ettiği takdirde, Amerika Andlaşmaya iştirak eden diğer devletlere şimdiden yardım etmeyi taahhüd edecektir. Yardım taahhüdünün tasdikında üçte iki ekseriyete lüzum yoktur. Sadece, Mümessiller Meclisi ile Âyan Meclisi coğunluğunun müsbet reyi kâfidir. Batı Avrupa Devletlerinin ileri sür dükleri plânlar, Âtlantik Andlaşrnasında aynen kabul edildiği takdirde, Amerika bu devletlere, dört beş sene ıçinde 20 milyar dolar tutarmda yardımda bulunmayı taahhüd etmiş olacaktır. 1949 yıh için Kongreye 15 milyar dolarlık Millî Savunma bütçesi teklLf ve kabul ettirmiş. olan Cumhur Başkanı Truman'ın şimdiden bu paranın bir kısmını Âtlantik Andlaşmasına ayırmak müsaadesini taleb etmesi muhtemeldir. Diğer taraftan Andlaşmanın ana hatlarını tesbit etmekle uğraşan yedi devlet (İngiltere, Fransa, Belçika, Lüksemburg, Holanda, Kanada va Amerika) mümessilleri, uzun zaman danberi Washington ve Londrada gizli toplantılar yaparak, bu esaslar üzerinde mutabık kalmışlardır. Bu esaslara göre, yedi devletin topraklarından gayri, coğrafî durum itibarile Alaska, Norveç, Danimarka, Izlanda, İrlanda ve Portekiz müşterek müdafaa bölgeleri olarak kabul edilecektir. Bu memleketler Andlaşma şartlarmı kabul ettikleri takdirde, Danimarkaya aid olan Groenland, Portekize aid olan Asore adaları, Norveçe aid oîan Spitzberg'in de, bu memleketlerin esas topraklarile birlikte müdafaa sistemi içine girecektir. Buna karşılık Şimal Afrika, Andlaşma dışında kalacaktır. Şu sırada, Skandinav Devletlerinin de Andlaşmaya girmelerini sağlamak yolunda teşebbüsler yapılmaktadır. Mslum olduğu üzere, îsveç, Andla$maya taraftar görünmekle beraber, Rusyayı tedirgin etmekten çekinmektedir. Şu. halde, Isveçin tarafsız kalarak, Norveçle Danimarkanm And laşmaya iştirak edeceklerine muhakkak gözile bakılmaktadır. Son günlerde bahis mevzuu edilen Akdeniz Andlaşmasına da Amerika ile birlikte Âtlantik Andlaşması Dev letlerînin iştirak etmeleri kuvvetle muhtemeldir. Fakat şimdiki halde, evvelemirde Şimal Âtlantik bölgesinin emniyetini sağlamak ön plânda gelmektedir. Andlaşmaya iştirak eden devletlerin âzamî rr.üdafaa kabiliyetine sahib olmalarını sağlamak başhca gayelerdendir. Evvelâ, halen Fransa, İngiltere, Belçika, Holanda ve Amerikanın Batı Avrupada mevcud 1617 tümenine ilâveten yeniden 20 tümen teşkiline çalışılacaktır. Bu yeni tiimenler, hiç olmazsa kısmen zırhlı ve motörize olacak, bunlara âzarr.i hareket kabiliyeti sağlamaya gayret edilecektir. Almanya yeni bir hükumet kurabilir ve Andlaşmaya iştirak müsaadesi alabilirse, 500.000 Alman askeri de bu tümenlere ilâve edilmiş, olacaktır. * Yeni silâhlı kuvvetlerin hava kuvvetlerini İngiltere sağlayacak, Şimal Âtlantik sularmda ve civar bölgelerinde îngiliz bahriyesi karakol gezecek, Amerika uzun menzilli hava bombardımanına hazır bir halde bulunacak ve ahcak Avrupada harb patladığı takdirde kara kuvvetlerile de andlaşmayı fiilen destekliyecektir. Silâhlı kuvvetler müşterek olacak ve tek bir kumandana tâbi bulunacaktır. Müşterek Genelkurmayda, Andlaşmaya aza her devletin mümessili bulunacak ve muhtemelen ya Amerika Genelkurmay Başkanı General Omar Bradley veyahud muavini Orgeneral J. Lawton Collius bu heyete başkanlık edecektir. Bu müşterek kumandanlığa Batı Avrupa Birliği kuvvetlerinin de bağlanması ve bu Birlik kuvvetlerinin başkumandanı Mareşal Vikont Mongomery'nin, Âtlantik Andlaşması kuvvetleri başkumandanhğma seçilmesi de kuvvetle muhtemeldir. Herhangi bır tehlike halinde, derhal tatbikına geçilmesi gerekecek askeri plânın teferrüatı da şimdiden hazırlanmaktadır. Mevcud üsler de müştereken kullamlacaktır. Bugünkü halde Birleşik Amerika Groenland'da, İzlanda'da Asore Adalarında, Garbi Almanyada muvakkat üslere sahibdir. Andlaşma imzalandığı zaman bütün diğer üslerle birlikte bu üsler de geliştirilecek, daimî bir hale getirilecektir. Askerî malzeme, mümkün olan nis bette standardlaştınlacaktır; Amerikan malzemesi esas standard olacak, maamafih, bir kısım İngiliz malzemesi de kullanılacaktır. Şimdiden, Almanyadaki iki Fransız türr.eni, Amerikan malzemesile yeniden teçhi* edilmiş bulunmaktadır. Bu askeri veçhesine rağmen resmî mahfiller Âtlantik Andlaşmasına, Âtlantik Andlaşmasmda daha ziyade psikolojik ve siyasî bir mahiyet görmektedirler. Bu mahfiller, kurulması tasavvur olunan yeni 20 tümenin Rus taarruzuna karşı koymak için kâfi gelemiyeceğine işaret etmekte, Rusyanın harb halinde Batıya ellisi zırhlı olmak üzere 165 tümen sevkedebileceğini belirtmektedirler. Bununla beraber, 20 yeni tümen, Batı Avrupaya şimdilik bir emniyet hissi vermeye kâfi görülmektedir. Diğer taraftan, Rusyaya, Batı devletlerinden herhangi birine tecavüz ettiği takdirde, Âtlantik Andlaşması Devletlerinin hepsini karşısında bulacağı yolunda da bir nota verilecektir. Kısa bir müddet içinde 50 tümene çıkarılacağı tahmin olunan Batı AvTupa müdafaa kuvvetlerinin Rusyaya karşı koyabileceğine de muhakkak gözile bakılmaktadır. Bu müstakbel durum, daha şimdiden, harb ihtimallerinin azalmasına sebebiyet vermiş görülmektedir. Bu bakımdan, Âtlantik Andlaşmasına sulhu sağlayacak ve idame ettirecek bir siyaset vasıtası gözile bakılmaktadır. Toplayan: M. Kenan KAV (1) Bak: Cumhuriyet: «Avrupa Bir liği», 7 mart 1949. BUHRANLI GECELE YARATTIĞI EŞS1Z BIR SANAT ÂBIDESİ ZEVKLE OKUNACAK NEFIS BIK ROMANDIR t ARIF BOLAT KİTABEVİ \ YALOVA KAPLIGAURINDAN: Çınar Oteli kahve ve büfesi, Halk Lokantası, methal büfesi, satış dükkânı ve plâjı kiraya verüecektir. İşletme eşyası demirbaş olarak verilmektedir. Taliblerin 27 Mart 1949 Pazaı günü Kaphcalarda Termal Limhed Ortaklığında yapılacak pazarlıkta buiunmaları. •MMI^^B B ü t ü n fstanbulun coşkun alktşlrrla karşıladığı RENKL İ şaheseri SON MACERA Başlıca yaratıcıları * senenin en nefU ve CORNELL WİLDE MAUREEN ' O'HARA E L E K ' te Eşsiz bir muvaffakıyetle devam ediyor. Derler Xi dervişin fikri ne isc zikri de odur. Her hâdiseyi evirip çevirip Lstedişi bir sebebe bağBelediye, bu tünelin inşası için lamak, o hâdiseye istediği rengi vermek ve sonra karşıAmerikadan kredi almayı sına gcçip türlü mantıklar. türlü raaümid ediyor hakerr.oler yürüterek ferih, fahur koltuklannı kabartmak insanların benbenAldığımız malumata göre. Belediye, ci;ik (hodbinlik) dediğimiz ahlâki ve Beyazıd Eminönü; Karaköy Şişli ruhi haletinin bir marifetidir. Yalnız şu arasında bir tünel inşası için Amerika var ki bu işi becermek isterken ortal>ankalarından kredi alabileceğini ümid ya sürülen mütalealar, mantıklar inetmektedir. Bu ümid tahakkuk ederse sanın cihanşümul akıl karşısında kenşehrin en mühim derdi olan seyrüsefer disi kudret ve kabiliyetine ne kadar işi halledilmiş olacaktır. inanırsa inansm zayıf ve âciz olan kafasmdan arada bir çıkan ışık, eğer Devlet ve Tanm Bakanlan bir azlığı olsun aydınlatacak ku\vette şehrimizde olursa o vakit belki kendini beğenmişDevlet Bakanı Nurullah Esad Sumer ıie lik kusuru bir müddet için örtülür de Tarım Bakanı Cavld Oral. dun sabah An sözlerini objektif olarak dinliyecek kukaradan şehrimize gelmişlerdir lakl^r buluriur. İşte Sütlüce felâketi ile Dış İşleri Bakanı Ankaraya gitti demokrasiyi birleştirmeğe çahşmak baParıste toplanan Avrupa Ekonomik İş B.r na da ilk bakışta bu kabilden bir nazaliği Konseyinde memleketimizi temsil etmiş riyeciiik gibi gSzüktü. Bakalım öyle mi? olan Dıs İşleri Bakammız Necmeddin EaSütlücedeki patlayıcı maddeler, silâh, dsk, dün ak^umki Eksuresle Ankarava 'ıarek?t etmistir. Dış İşleri Bakanlığı Özel cerane fabrikasında hayatlarını kazanKa'.em Müdürü Necdet Kenf ve Bakanlık mal; için emeklcrini ekip ölümlerini biUmum Müdürlerinden Bülend Usaklıgil .le çen biçare vatandaşlarımızın cenazeleriaynı trenl Ankaraya gitmişlerdir. ni gözlerimle teşyi ederken içimde duyİç İşleri Şakanı gitti duğum acının yanında en açık tabirile Birkaç gündenberi şehrimizde bulıınar İç j d u m ki bu fcir d e u h j d Diyor Işieri Bakanı Emin Erişirgü. dün ak?amkı fabrıka evvela şehrin dışında bir yerde trenle Ankaraya gitmiştir. :kcn necien şehrin içine de kol salmış? Ticaret Odaları Kanun!Neden orada her türlü tehlikeyi önlitasarısı Mecliste yecek kâfi tedbirler olup olmadığı t°tTicaret Odalarına aid kanun tasarısı. Bu kik edilmemiş? Ve sonra Belediye ve oyük Millet Mecli»ine lunulmuştur. Ticaret nun nasıl olursa olsun halk tarafından ve Ekonomi Bakanı nın ifadesine göre. ts seçılmiş diye kabtıl etmek ist«diğimiz ları Mecliste «üratle gorüsulecektir. Bu rreclisi kecdilerine bir emanet olan ltibarla îrtanbul Ticaret Odası. yeni sartl.ira uygun olarak seçimlere hazırlanmakt.ı şehrin içinde bu tehlikeyi istemedikledlr. Öğrenctiğimize göre. tacirlerden 40. sarini en yüksek seslerile neden bağırnayicilerden 30 kisilik meslek heyeti tesek rcamışlar ve dememişlerdir ki fabrika kül edecek ve bunlar. mütecanis hal« so üzerinde hangi vekâlet, hangi nüfuz kulacaktır. ve kudret hâkim olursa olsun onların verdikleri izin bizfrn nizamlarımıza muTüccar Derneğinin dün gayir ve rızamızın dışında olursa hügörüştüğü rapor kumsüzdür? Istanbul Tüccar Derneğinin aylık toplantısı. dün yapılmıştır. Dernejin bir komisGaliba onlann da bizler gibi bu fabyonca hazırlanan ve Odalarla Borsalar Ka rikada neler yapıldığından haberleri nun tasarısına aid raporun görüşüldüSü bu toplantıda. hatibler Meclise sunulmus olan yoktu. Belki onlar da benim gibi o fabbu kanun tasarısını birçok noktalardan ten rikada madeni eşya yapıldığım biliyorkid etmisler. klfayeUlz bulduklarını bellrt lar ve fakat bu işlerin patlayıcı kısmımislcrdir. Komlsyonun. umumi heyetçe ka nın Zeytinburnunda yapılmakta iken bul edilen raporu Ticaret ve Ekonomi Ba sonradan Halicin kenarına naklecüldika^lığına gönderilecektir. ğinden haberdar değildiler. Bir mecmua aleyhine açılan dava • Pandi^panya* mecmuasmda çıkan bir ya Haberleri olmah idiler, £en heyetleri, ^ıdan ötürü. Birinri Ağırceza Mahkeme?ine itfaiye heyetleri, sıhhlye heyetleri varverilen mezkur gazeter.in »ahibi Cemi! ile dı. Niçin araytp sormadılar? Hele son yazı »ahibi Avukat Hasibin muhakemelerine senelerde icad edilen Çalışma Vekâledün gizli olarak başlanılmıştır. Sanıklar. tinin (1) en baş vazifesi olan iş yerlerini teftiş sırasında onun bu cins sorgularını müteakıb tevkif edilmişlerdir. fibrikalar hatınna neden gelmemiş ve Mücevherat kaçakçılannm evlerinde dc kaçak neden buraların insanî ve içtimaî bakım mücevher hulundu dan teftiş hakkuu taleb etmemiştir? Milyonluk kaçakçılık hâdisesmm faillerın Ttm bu suali yazarken Çalışma Vekiden Teofanl ve Ariıtonun evlerinde mahke lınin gazetelerde beyanatı çıktı ve o Veme kararile bir arama yapılmıştır. Aramn kâletin de bu fabrikada patlayıcı cisimsonunda evlerde de mühim miktarda kaçak ler yapıldı'ğından ^"tıpkı Belediye ,Vilâmücevhprat çıkmıştır. jyet gibi resmen ve bizler gibi şahsarı Otomobi) altında kalarak haberi olmadığını, iki senedenberi seölen kız nede çok şükür bir kerecik olsun teftiş Şcför Cihadın idaresindeki bir Jeep o*o edilmişse de fabrikadaki cepane deponıobili. Karagiimrükten hızla geçmekte iken 13 yasındaki Müveddet adında bir kız ço silc V'ckâletin alâkadar bulunmadığını cuguna çarparak. ağır surette yjralanma öğrendik. sına sebebiyei vermigtir. Yara'i çocuk az Vekâletin bu son ifadesine. bittabi bir sonra ölmüş ve soför hakkında kanuni tabuçuk ay evvelki seleflerine raci olmak kibata geçilmistir. kaydile, hayret etmemek kabil değildiıBir konferans Elen tiyatro sanatkarlarından G. Pappas. Işçinin hali hazırmda ve hattâ istikba14 mart pazartesi günü saat 18,30 da Ka lindeki hayat ve sıhhati ile insanî ve içdıköy Halkevir.de 'Aktör sanatkâr rr.ıdır?) timai bakımdan yakından alâkadar olmevzulu konferansını tekrarlayacak ve bu ması lâzım gelen bir Vekâletin hayat ve konferans, Şehir Tiyatrosu artistlerinden İ. Galib Arcan tarafından türkçeye tercüme sıhhati en yakından tehdid eden bir vaziyetten haberdar olmaması bu memedilecektir. leketin talihinin garib cilvelerindendir. Galib Arcanın Jtonferansı Şehir Tiyatrosu sanatkarlarından İ. Galib Vâkıa dün gazetelerde çıkan bir tavzihArcan, yarın saat 15.30 da Üsküdar Halk te Vekâlet müfettişlerinirı 1971947 taevi salonunda • Güzel konuşmak sanatn mev rihindeki teftijlerinde fabrikanın her zuu üıerinde blr konferans verecektir. Her yerirü gezdikten sonra miiessese sahibikes geleblür. nin «mevaddı infilâkiye imal edilmediği Udî Marko Çolakoğlunun gibi bu namda hiç bir madde dahi mevhayır cemiyetlerine yardınu cud olmadığı» hakkındaki sözleri aynen Tanınmış sanatkâr Udl Marko Çolakoğlu, kaydedilmek suretile mazbatanın imza eşinin ölüm yıldönümü dolayısile Şişli camiine 100 lira, Çocuk Esirgeme Kurumuna, edildiğini raporla ifade ettiklerini okuKızılaya, Darüjsafakaya.. Türk Hava Kuru duk. Demek ki o vakittenberi geçen on muna elllşer lira teberru etmiş. ayrıca Bü dokuz ay içinde ne olmuşea olmus, fayükada Rum Yetimevine 100. Balıklı Rtırn kat Vekâletin haberi olmamıstır. Hastanesine, Beyoğlu Çocuk Yuvasma, Ar Her ne ise iste bu sualleri sorup dururnavudköy Fukarasever Asevine elliser llraı teberrud» bulunmus. Şisli Rum meıarlığı ken işittik ki bu cins fabrikalar 1940 nın elektrikle aydınlatılmasmı tej\'ik için de senesinde çıkarılmış bir kanuna arka50 lira hediye etmistir. smı dayar ve şehrin Halicinde, sürları içinJe ve dışında, hattâ isterse Beyazıd Basın Balosıı hazırlıkian Önümüzdeki cumartesi günü aksamı Taksim veya Taksim meydanında da tezgâhmı Belediye Gazinoıu «alonlarmda verilecek kurar ve işletir. Ne Vilâyet ne Belediolan Basın Balonma, sehrimlzin Unınmıj bütün »ahne, ses ve «az «anatkârları İştirak ye hiç bir şey diyemez. VSiıa 1940 seedeceklerdir. SanatkÂrlar. eğlence (alonu nesinde Millî Müdafaa Vekâletinin kudhaline getirilen küçük salonda davetlllere retlerine bir kudret daha ilâve eden bir birçok surprizler hazırlamıslardır. Bedla kanunla patlayıcı maddeler, silâhlar, ceŞtatzer. Rasid Fıza. Muammer Kırtca, Ve paneler yapan fabrikalara aid bütün dad Karaokçu tarafından hazırlanan «Koltuk Meyhanesli nin, balonun en eğlenceli bir rmjameleler o Vekâlete verilmistir. 1940 kftsesinl teskil edecegine süphe yoktur. Ay ta hükumet böyle bir kanunu teklife rıca büyük salonda yapılacak »Kamaval» neden lüzum görmüş, neden o vakitki ve «Çlngene Dügünü» revülerlne. birçok mülki idare, belediyeler buna itiraz etsanatkarlar katılıeaklar vt bu revuler* da memis; i«te böyle sualleri sormağı o vavetlilerin de Istlraki sıglanacaktır. Mahdud kalan davetiyeterin tavziina Gazeteciler Ce kit hlkim olan tek parti rejiminin ne miyetinde ve Neemi Rıza mağazasında olduğunu bilenler haürdan bile geçirdevam edllmektedir. Telefon: 21222, 25408, mezler. Kanunlar Meclise gelir, Meclisten çıkar, tatbik olunur veya olunmaz, 40633. fakat elde bulunurdu. KÜÇÜK HABERLER > Milletin hayaü, memleketin selâmetile asla alâkası olmıyan bir hususa dair • ÇORUH silepi, Amerikadan getirdiğl çıkan bir kanunun iyi işlememesi ü ı e yardım malzemesinin bir kıtmını İskende rine bir musahabet esnasında «bunun işruna bofaltmıjtır. Hamulesinin mütebakisini limanımıza boşaltacak olan şilep, bu lemesi için iki satırlık bir kanunu bir günde Meclisten çıkarmak kâfidir» degün gelecektir. •k İÇEL Yardımlaşma Derneğinin tertib nilğini salâhiyettar bir ağızdan işittiğim ettiği balo, bu tksam Kon*k salonlarında ânda tek partili hükumetlerde kanun başlayacak ve sabaha kadar devam ede mefhumunun ne demek olduğunu ilk cektir. • DEMOKRAT Parti Şehid Muhtur ve Bül defa olarak sarahîtle anlamıştun. Şimdi düşünüyorum ki acaba bu fabrikalara biil Bostan Ocaklert Bifkanhklarından: Partili arkadaşları blrbirlerile tanıştırma istediği yerde izin vermek, istediği zave hasoihal maksadile 13 mart 1949 pazar man teftiş. etmek veya etgıemek hakgünü saat 14 te Taksim. Bekâr sokak Doğan kıru veren kanun da böyle bir gün içinSaz salonunda bir toplantı ttrtib edilmlstir. Üyelerimizle Partili arkada|larımızın ve de çıkanlmış tiki satırlık bir kanun» olmaıın. Nasıl olduğunu bilmiyorum, milletvekillerimizın tesrifleri rica olunur. • * • PERTEVNİYAL Litesinden Yetiftnler Sütlücede ve Halicin diğer yerlerinde Derneği Bafkanhğından: Ekseriyet olma patlayıcı maddeler, gülleler, fişekler, tadığı için 631949 günü yapılamıyan yıllık kongremizi. 1331949 pazar günü saat 10 da (1) Şu Çalısma Vekâletinin isminde, Eminönü Halkevi küçük salonunda yapacai» kelimesi de öz türkçe olduğu halde, ğız. * DEMOKRAT Parti Tatih tlçesl Sosy.l çalışma kelimesinin tercihi sebebini aYardım Kolu yararına bu akjam iaat 20,30 raştırırdım. Şimdi bu sebebi bultır gibi da Muammer Karaca tarafından Makıim oldum: iHirkçedeki iş kelimesi, ticarette tiyatrosunda «Plâtin Palas* opereti temsil edilecekti. Bazı sebebler dolayısile temsil. iş yapmak, iş becermek tabirlerinde olduğu gibi (Affaire = Busiaees =a 26 mart cumartesi gecesine bırakılmıştır. Geschaeft) bir manaya ve bir de çalısma ve çalısma mevzuu olan seyler Cemaziyel'evvel 12 Cumartesi Labour = gibi ikinci bir (Travail Arbeit) manaya gelen tek keli medir. İs Bankası atik davranarak «İş, in birinci manasını evvelden yakaVasati | 6 17] 12.24 15,43 18.12 19.42 4,38 ladığı için Vekâlete, her türlü ibham ve ihamı bertar«f etmek üzere ikinci Ezarü ]1Z.O«] «.11; »30 12,00 1,30 mananın tefsiri olan kelime kalmıştır. Beyazıd Şişli arasııtda tüneS MENLEKET DAVALAKI Setıir haberleri Demokrasi, Sütlüce ve Istanbul a zan \LINA I IHINA 1 Alom bombasından sonra ölüm şııaları! ondradan §öyle bir haber veriliyor: «ingiliz bahriyesinin, denizalülara karşı gizli bir silâhm hazırhklarını bitirmek üzere olduğu söyleniyor. Bu yeni silâhm, önümüzdeki haftalarda eski Arethusa kruvazörü atom şualanna hedef olduğu sırada tecrübe edileceği sanılıyor. Bu kruvazör üzerinde yapılacak tecrübeler, bir atom bombasınm infilâkından sonra, öldürücü tebahhuratın bir harb gemisine ne dereceye kadar nüfuz ettiğini gösterecektir. Bazı çevrelerde, yapılacak tecrübenin, atom bombasına karşı müdafaadan daha ileri gideceği ve isıikbalin bir üstün silâhı olmak üzere «ölüm şuaları» vücude getirmeğe matuf olacağı tahmin edilmektedir. A. ADNAN ADIVAR palar yapan fabrikalara müsaade edebilen ve bu müsaadeyi tenkid için şehrin mümessillerine, valisine, belediyesine hiç bir hak tanırruyan bir kanun olduğu muhakkak olmak lâzım gelir. Çünkü aksi takdirde böyle görünmez değil, gözleri kamaştıracak kadar bir sarahat ziyası altında gözüken kazayı vilâyeün de, belediyenin de göriip söyleyecek ve önlemeğe çalışacak vicdanh memurlan olmadığını kabul etmek lâzım gelir ki gönül böyle bir ihtimali, yani bu kadar feci bir ibmali hatıra bile getirmek istemiyor. O halde iş sarihtir Geçen hafta gene bu sütunlarda söylediğim gibi işin esası. ayak üzerinde yapılan ve sonradan ya yürümiyen veyahud yürürken, son defa olduğu gibi, önüne geçen her şeyi yıkan kanunlardadır. Eğer 1940 senesinde böyle bir kanun koymaya lüzum gören hükumete karşı Meclis, bu kanunu yaparken belediyelerin teftiş ve müdahale hakkını ve memleketin emniyet ve selâmeti için valinin umumi velâyet hakkını müdafaa etseydi şehri ikiye bölen limanın iki sahilinde böyle tehlikeli işîerle uğraşan fabrikalann kuruimasma mâni olmak ihtimali hiç olmazsa bir dereceye kadar temin edilebilirdi; tamami'e temin edilebilirdi diyemiyorum. çünkü o vakit mülkî, mahalli. beledî idarelerin başka idarelerden çok yüksek ve kusursuz işlediğini kabul etmek lâzım gelir ki böyle bir iddiayı fabrikanın tâbi olduğu idare ile diğer idareler arasında bir mukayese ve tercih yapmak salâhiyeüni kendinde görenlere bırakıyorum. Işte Sütlüce felâketinin demokrasiye dokunan bir yüzü budur. Şehirlerin sahibi devlet değil, o şehrin sakinleri yani onların serbestçe seçtikleri mümessilleri olduğunun henüz anlaşılamadığmı bu Sütlüce vak'ası bize bir kere daha gösterdi. Zaten bizde demokrasinin tarü ettiği şehir ve belediyecilik anîaşılmış olsaydı hâlâ belediyelere aid olan tesisatın üzerine, tıpkı bütün millete ve dolayısile Cumhuriyete aid olan binalar üzerinde olduğu gibi, meselâ «Türkiye Cumhuriyeti Istanbul Belediyesi» diye levha konulmazdı ve o vakit silâh fabrikalannın veyahud sıhhate muzır eşya yapan fabrikalannj da şehrin her istenilen ye» rinde kurulmasını ve teftişinin bir vekâlete bırakılmasını sağlayan bir kanun çıkarılamazdı. Şehrin sokaklarında seyrüsefer kaidelerini dinlemiyen kamyon : ve otomobiller etrafa ölüm saçan sür atle dolaşamazdı. Hep biliriz ki demokrasi köy kanunlarından, mahallî idare ve belediye kanunlanndan kuvveüni almazsa sağlam bir rejim şeklinde yoşıypmaz. Belediyesine hâkim olmıyan bir şehir halkımn, kendi idaresine hâkim olmıyan köylü vatandaşın seçeceği Millet Meclisi de hükumet üzerinde tam bir murakabe otoritesine sahib olamaz. Oyle zannediyorum ki Istanbulda vilâyetten ve dolayısile hükumetten ayn ve müstakil ve Istanbul halkına karşı vazife ve salâhiyetini tamamen müdrik bir belediye olsaydı, memurlarını gönderir, Sütlüce fabrikasmın hiç kimseye sormadan kapısını mühürler. içindeki güllelerini, bombalannı mütemadi bir nezaret altında muayyen ve kısa bir zaman içinde şehir haricine nakletmiyecek olursa birer birer denize atardı, bu harekete karşı ne Meclisin, ne hükumetin bir şey söylemeğe hakkı olmazdı. Fakat şimdi bir Istanbul Belediye Meclisi ve Belediye Reisi böyle bir harekette bulunamaz; bulunursa ne olur? Belediye Meclisin e ne olacağını kestiremem, fakat mansub belediye reisine ne olacağını pekâlâ hep biliriz. Bütün ihtimalleri göze alıp yapılacak hareket de yok değildir. Protesto vardır, ve nihayet istifa vardır; fakat şimdiye kadar bunu kim kimden isteyebildi ve bekleyebildi? 3 L A. Amerikada yapılan tecrübelerde «gamma şuaları» denilen ölüm şuaları* nın bir kilometre mesafeye kadar tesirli oldukları ve ekseriya ölümle neticelenen bir atom hastalığı husule getirmek suretile insan vücudüne tesir ettikleri söy lenmektedir.» Ilim ve fen, harbin emrine girdikten sonra. bühassa şu İkinci Diinya Harbinde ve sonunda, artık milletlerarasındaki mücadeleler, askerlerden ziyade âlimler ve harb okullarından ziyade laboratuvarlar arasında >ukua gelmeğe beşlamıştır. Insanın en büyük kuvveti zekâsıdır. O. bu zekâsı sayesinde yaptığı silâhlarla korkunc bir kudrcte sahib olmuştur. Filvaki silâhsız insan, et ve ot yiyen hayvanların büyük bir kısmmdan çok daha zayıftır. Insanda ne boğaıun kuvveti, ne gergedanın zırha benzeyen derisi ve kargıyı andıran sivri bo>nuzu, ne de kaplanın yırtırı tırrtaklan ve keskin dişleri vardır; fakat insan. işleycn kafasi ve yaratan zekâsile yaptığı silâhlar sayesinde en kuvvetli, en vahşî hayvanları bile yenmiştir. Şimdi de, insan. zekâsının inkişal ettirdiği ilim ve fen ve bu ilim ve fenne dayanarak icad ettiği silâhlarla harbediyor. Bu yüzden harb, insanlığı imha edecek korkunc bir yola girmiştir. On bir gene Amerikan havacısının buADNANADIVAR runları bile kanamadan attıklan fld atom bombası, iki büyük tfapon şehrini hâk ile yeksan etmiş ve 300,000 kişiyi öldürmüş veya yaralarruştır. Atom bombası yetişmiyormuş gibi, şimdi de ölüm şuaları icad ediliyor; . buRiın bir kilometre dahilinde tesir gösteren bu şualar, yarın tesir sahası 100 kilometreyc çıkarılarak bir bombanm içine dolduracak, bu bomba Almanr lann V2 silâhı gibi. yüzlcrce, hattâ binlerce kilometre uzaktan atılarak herhangi bir şehrin tepesinde patlatılacaklır. Din kitablarında, dünyanın sonu olarak gösterilen kıyamet. semavî bir âfet halinde değil dc, insan zekâsmuı keşif ve icadlarile kopacaktır. Bu gidişle kıyametin pek uzak olmadiğına" htikmetmek yaıılış olmasa gerek. İlk Sayısı Bugün Çıktı. Hemen Alınız. EVLENME Kıbns Evksf murahhaslanndan merhum Bay Mehmed Fahri kızı eczacı 3 a yan Milhan ile Lübnan tacirlerinden Salâhaddin Haşvinin nikâh törenlerl Kadıköy evlenme salonunda yapılmıştır. Tarafeyne saadetler dileriz. İdeali uğmnda ve vazifesi bajmda şehld olan k:ie;imiz Nuri Killigilin elim zıyal mur.asebetile şahsan. telefon. telgraf ve mektubla büyuk acımıza katılan çok jaym zatlara ve dostlarımııa yürekten tesekkürlerimizin sunulmasına delâletinizi rica ederiz. Baycn ve Orgeneral Kâztm Orbay Bır kaza neticesi bir sene evvel tenasül âletim tamamile kesilmiçti. Memleketimlzln iftihar ettiği Şişli Cerrahi Kliniği Operatörü Dr. Cafer Tayyar Kankat. bir senedenberi bana yaptığı estetik ameliyatlarla yeniden bende tenasül âleti yapmaya muvaffak olmu;:ur. Bu amaiiyatla benl yeniden hayata ka\TJ5turan sayın Operatore. ve bana büyük bir ihtimamla bakan hastane hemşirelerine gazeteniz vasıtasile candan va açık tesekkürlerimı sunmayı bir vazife borcu bilirim. Polatlı kazası Gazl mahallesl Egri No. 2 de Stileyman Dinjreç *** Askeri Tıbbiye son sınıf talebesinden kıymetli oâlumuz Muzaffer Orhonun hastaneden istirahatgahı ebedisine kadar götürülmesinde büyük bir şefkat gösteren Okul Müdürü sayın Generale ve subaylarile okul arkadaslanna, cenaze merasimine iştirak eden, mektub ve telgrafla tazlyette bulunan bütün dostlarımıza minnet ve şükran borc» larımızın iblâğmı rica ederiz. Babası: Emekli Levazım Albayl A Hümi Orhon Vaüdesi: Saime Orhoft Hemşirelers: Seher Orhon, Müzehher Orhon *** Edirne eşrafmdan Dağde\*iren Salim Beyla oğlu emekli Yarbay Halid Dağdevirenin cenazesine gelerek ve taziyelerde bulunarak, acılarımızı paylaşan akraba ve arködaşlarına ayrı ayrı teşekküre büyük acımız mânl olduğundan gazetenizln tavassutunu rica ede» riz. Dağdeviren ailesi îjC y 5jC TEŞEKKÜR Uzun zamandan berı güzel bir romana susamı; olan okuyuculanmıza «Harrovv Kumarbazı» müellifi Frank Yerby'nin en son es«rı ve senenin ilk büyük romanı ALT1N ÇAYLAK cscrioi takdun ederiz! Ifl N E B t O C L U Y A Y I N E V İ IPEK SlNEMASINDA EN BÜYÜK maceralar.. En yüksek heyecanlar ve EN muazzam sahnelerle dolu TÜRKÇE SÖZLÜ filmlerin f*beserl. Meçhnl vadiler... Vahşi filkeler kahramanı KARA GÜNES Baslıea Rollerde: Spencer Tracy Richard Greene Nancy Kelly Âyini ruhanî Maruf sanatkâr udî Marko Çolakoğlu'nun eşi KATLNA M. ÇOLAKOĞLU nur. vefatının yıldönümüne rastlayan 13 mart pazar günü saat yanmda (12,30> Şişli Rum mezarlığındaki Metamorfosis kilisesinde, rahmetlinin istirahati ruhu için âyia yapılacağmdan, bütün seven dostların ve tanıdıkların tesrifleri rica olunur. Salonlan sarsan, gözlere yaş dolduran bir kahkaha kalblere en büyük zevki veren bir heyecan BUGÜN L Â L E de BEN ESMERİ SEVERİM BOB HOPE DOROTHY LAMOUR'un Her derdi unutturan en güzel neşe kaynağı. Türkçesini bütün İstanbulluların aylarca .MY FAVORTTE BRTJNinTE. CUMHURÎYET Nüshası 10 kuruştuı zevkle okuduğu büyük bir romamn filmi ıgün A R Sinemasmda TEKRAR EDİLEN SAHNE (REPEAT PERFORMANCE) A b o n e şeraıb Bu *y)m Üç aylıfc AltJ aylık SeneHk 1Ç1B ^ 600 1600 2900 İ400 KC 800 800 1500 2S0C Ki. . • • • t • 3UİS HAYWOD JOHN LESLÎE'nin Kaderin elinde esir olanların isyuu, askla kinin, kıskançhkla ••^••••••••i ıztarabm mücadelesi, ^^^^^^^^H^K D I K K A T üazeımtlZM gönderüen evrak n yazılaı •dünıesin lado