Katalog

22 Mayîs 1945 CUMHURIYET Had/sder/lrdsındd, En îyi maroken koltuk! Meclis Dün Bütçe Görüşmelerine Ba Baştarafı 1 inci sahifede bütün lktısadi hayatıınızda büyük blr derd olan israfı milll kalkınmanın en şiddetli düşmaıüarmdan blrl olarak tavslf ettl. «İsraf zaman, vasıta ve lmkâ,n lsrafı, idare teşkilâtı hattâ kontrol lsrafı bllgi, iktidar, say israfı, vücud, slhhat, zihin, irade lsrafı şeklinde iıer hangi sahada, hanğl şekilde olursa olsun bu düşınanla savaşta devletle rrilletin elele vermesl selâmetln temel şartıdır.> dedl. Bundan sonra Feridun Fikri Düşünsel söz aldıParanın umumî vaziyetine tesir eden emisyon konusu üzerinde bütçe komisyonunun raporunda esaslı izahlar olduğur.u, bir taraftan emisyon vaziyeti böyleyken ve diğer taraf:an bütçede bir açık mevcudken teşkilâta tealluk eder maksadlarla bu vaziyetin görüiüp takdir edilmemesinin, üzerinde esefle durulacak bir vaziyet olduğunu, Maliye Bakanımn. biraz önceki izahlarmda bu ciheti kâfi derece açıklamadığını, bu dunımun memleket hayatında yaptığı tesirlerin elle tutulacak bir şekil Bİdığım, harbe girmemiş bir memlekette hayat pahalıhğır.ın bu seviyeyi bulması ve dar gelirlilerin geçirrüerir.de gcrülen acı zorluk vaziyetinin, nazari olmaktan çıkarak Meclisten tedbir ve hükumeiten azimli icraat istiyen bir hal aldığını söyledi. 27 kuruşluk şekerin bir aralık 5 liraya kadar varmış o:fflasms ve bugünkü piyasamızda yaŞ fiatlannm yükselmesine temas eden Feridun Fikri Düşunsel paramızm iştira kudretini düzenlemenin mühim bir ödev olduğunu 6oyliyerek dedi ki: Maliye Bakanmdan muhali istiyecek değilim. Ordunun günde 1 miiyon liradan fazla ödeneğe ihtiyacı olduğu bir memlekette v« devam edip gideı* buhran karşısında esaslı tedbir'.sr bultnanm müşkülâtını kabul ederim. Bu vesileyle temerıni ederim ki dünyanın her tarafmda istihsal imkânı gözönüne Bİınarak genç elemanlar istihsal sahalarına iade edildikçe buna mütenazır clarak tedbirler alır.sm.» Feridun Düşünsel bütün masrafların, bu arada millî savunma masraflarının da sıkı bir murakabe altına alınmasını ve her türlü kalemlerde azamî tasarrufa riayet edilmesini temenni etti. Eütçe komisyonu raporunda Toprak Mahsulleri Ofisi işlerine dair görüşleri ele alan Feridun Fikri Düşünsel stoklarımızı harb senelerindeki fiatlar uterinden satmak hususunda ısrar etmemekliğimizi, bu fiatlarm aşağı düşeceği bilindiğine göre cesaretle karatlar elınmasmı tavsiye etti ve Ticaret OfiEİr.in elinde bu gibi stoklar varsa bunların piyasaya çıkarılmasmm kara borsayla da mücadele olacağmı kaydederek dedi ki: Ali Rana Tarhan devlet dairelerindeki kadro tasarruf.arı ve iş düzenlemeleri mevzuuna temas eitiler. Hakikaten, idare makinesi esaslı şe'<ilde ıslaha muhtaçtır. Bu makinde bir kimsenin göreceği işi iki kişiye gördürerek mes'uliyetleri dağıtmak yoluna gidilmiştir. Mes'uliyetleri dağıtmamalı, tek adama mes'uliyet vermeli ve işin çıkarılmasmı ondan beklemelidir. Viiâyetlerdeki Mahallî idarelerin merkeze karşı imkân ve salâhiyetlerini arttırarak memleket idaresini daha işlek ve daha dinamik bir hale getirme'idir. Vergileri arttırmar.m kat'iyen aleyhindeyim, Hattâ tenkis taraftarıyım. Bütçe komisyor.unu teşkil eden kıymetli maliyeciler bu imkânı da görmektedirler. «Hariçten sermaye tedarikinden zlyade benee asıl mesele dahiiî sarmayeden istifadedir. Bugün bankaiarda,' kâfi derecede işletcmediğimiz çok kudretli sermayeler mevcuddur. Sebebi gahsî teşebbüsün yokluğudur. Devletçiliğimizin mânası, asırlarca geri kalmış bir manzumeyi ileriye götürmek gayesine matuftur. Iktısadî teşekküllerde gaye devleün önderliği halinde bunları teker teker kuvvetier.dirip hueusî teşebbüs haline getirmektir. Bizim umumiyetle sermayeye ve şahsî teşebbüse ger.iş imkânlar veren bir zihııiyetle hareket etmemiz lâzımdır. Bur.un için bir taraftan maiî mevzuattaa meBelâ muamele vergisinin bu gibi t»şebbüsleri engel'iyen kayıdlarmı kaldırtnak gibi düzeltmeler yapmak, diğer taraftan sanayl işlerinde ça'nsî teşebbüs kaynaklarında geniş ölçüde faydalanmak meselesi üzerinde ehemmiyetle durmak lâzımdır. Devletçe fiat indirmek hususunda da cesaretle hamlelere muhtacız, Memur maaşlarma malum olan zammı takib eden şeker fiatlarının artırılması keyfiyeti memlekette 1S42 yılı başma kadar sakin giden fiat hareketlerini kırbaçlada. Bundan sonra büyük bir fiat jükseimosi görüldü. Devlet, şeker, inhisar maddeleri. posta ücretleri, hattâ vapur ve tren tarifeleri gibi elindeki bütün fiatları indirme yolıvnda mevcıid imkânlan kullanmalı ve bu tenziller ürkülm;den, cesaretle yapılmalıdır. Memlskeri b'r en ewe\ dünya ekonomisine ve nonnal sisterr.e doğru götürmek zaruridir. Bu tedbirleri daha fazla geciktiremsyiz.> Mazhar Müfid, bütçedeki 65.551.800 küsur lira açığı hoş görmedigini söyliverek bütçsde bu açıŞı pekâlâ kapıyabilecek tasamıflar mümkün olduğunu Ceri siirdü: «Evvelâ tehirinde hiç bir mahzur olmıyan cesim inşaat vardır. Şişhane ve Bahçekapıda yüz binlerce liraya çıkacak kcca binalar yapıhyordu. Sordum: cTahsil şube'.eri» dodiler. Maliye bütçelerinde sarfedilemiyon paralar da mühim bir tasarruf temin edebilir. Şunu bunu yapacağız vahimrsile bütçeye milyonlar koyuyoruz, sene6İ içinde harcanamıyor; sonra, şu son günlerde yaptığımız gibi. münakale yolile başka fasıllara aktarıhyor. )3ütçenin son ayında. yer.i yıl gelince yar.r.caktır diye, mütsahhidlere, malı tesüm etrr.edik'.eri halde para öd^ndiîi vâ'.idir. Kimden kime para ksçifiyoruz? Bu gibi ahvale meydan verilmssin. «Memurlar meselesi kemiyet ve keyfiyet mc=;elesidir. Ne elîmdir ki binljrc maliye memuru varken daha geçenlerde bir verginin hesabı için almacak uzmanlara dair kanun çıkardık. Bir tarihte maliyede bir «tetkikı hesabı diye iki oda vardı. Baktım: Bir cdasmda kırk beş memur oturmuş. Bir kısmı uyuyor, bir kısmı da düşünüyordu. Bir odada 25 lira maaşlı 40 kişi topîanırsa böyle olur. Bizde bir de tenvir, teîh ve matbaa faslı var. Günlük, günsşlik, aydmlık havada gidiniz, dairelerde mütemadiyen elektrik yanar. Sonra en ncfîs kâğıdlar k"ur.amlır. Sonunda bunlar okka ile satıldığmdan kese kâğıdı yapılır. «Bir de, esasına muariz olmamakla beraber, bugiinkü şeklile memlskete hiçbir fayda vermiyen umumî müfettişlerin lâğvma taraftarım. Bu yoidaki maruzatıma karşı merhum Ba=vekil: «Ben de seninle beraberim. Fakat ahvali malume dolayısile ve yakm bir âtide..» demişti. Bu «ahvali malume> ne zaman bitecek? ve cyakın bir âü> ne zaman gelecsktir? Ben mubayaatm te\rhidine taraftarım. Ben ki on senedir bu kürsüden söylerim: Bir dairenin 20 bin liraya a'.dığır.ı dığeri 30 cin liraya, bir başkası 15 bin liraya alır. Mubayaat bir elden yapılırsa senede 20 30 miiyon kazcnacağımız gibi yolsuzJukların da önü alınır. «Ofis meselesina gelince: Yalnız eltmek karnesi için senede 10.5 miiyon iira masraf ediliyor. Muharebe zamanmda faydası var. Yalnız bu masrafla kaka iyi. Karne suiistirr.alini de bilivsiniz. Artık bu usulün kaikması zamanı gelmijtir sanırım. Ofisten bahsederken vazifesinin ağır ve jumullü olduğunu da teslim etmek lâzımdır. Meyva veren ağaç taşlanır, fakat bazı hususat var ki «insanın kâffei tahammülü şikeşt» o'.ur. <Bir takım lhracat ve ittalât birliklerl var. Erbabmın mütaleasına göre bunların bugün h!ç blr amell faydası kalmamıştır. YUzlerce memur, kadrolarından maaş alır durur ve ticarete engel olmaktan başka marifetlerl yoktur. rmı genişletlp duruyoruz. Peki, bu a llann zanıreÜeri değildir, tedbirsizliktir. damlar nereden ekmek yiyecek ve son I Harbe girmiş memleketlerde hayat palan ne olacak? Köylüye yaptığımız tek hahlığı % 2030 artmıştır. Bizde 500 İş âşârı kaldırmak oldu. Bunun yerlne dür. Bizde bu kadar olur, sözü yalanne kadar vergi varsa konmuştur. Blr drr. Hükumetin me^kiinl korumak için Orman Kanunu yaptık. aslına kötü de miileti küçük düşürmek maksadüe söymek İçin dell clmak lânm, fakat çalılık lenmiş bir sczdür. Doğrusunu söylemek olan yerlerde de tarla sürdtirülmüyor, lazımsa bizde bundan çok iyisi olur. davar otlatılmıyor. Şu maarif hamlesini fakat hükumet bunu yapamıyor demekyapmıyalım diyecek bir ıerd bulunabi tir. Beş, altı yıldır dar ve sabit gelirlilir mi? Fakat bazı yerlerde fena tatbik leri kemiren bu derd sahası büyük öledildiği görülüyor. Köy enstitülerinin çüde genişlemek tehlikesindedir. Bugüverimli olması memleketin selâmeti için ne kadar ihracat mallan bölgelerinde lâzımdır. Lâkin öyleleri vardır kl ora Avrupa kıt'asırun da rekabeti vardı. dan çıkanlar kendilerini adeta Atatürk Bu rekabet kalkmıştır. İhracat bölgelesayıyorlar: Blr salâhiyet, bir caka! Bu, rimiz şu durumdadır: terbiye meselesidir. Anasının yanında Yiyeceklerini dışarıdan alırlar, ilâckızını kucaklamak gibi şarkılar ögretllannı vesairesini dışarıdan alırlar. yorlar. Bunlar kendilerine bir kaç misli pahaDevlet idarelerinde, millet huzurunda hya satılır. Ama yetiştirdikleri malı rr.urakabe yapüması selâmet yoludur. cihan piyasası fiatma satmak zcrundaBiz böyle şeylerl ele sıkı alırsak işlerin dırlar. Değişmez, dar gelirliler nasıl yolunda gideceğine imanım varcır. Bu perişan olmuşlarsa, hükumet dlkkat devletin yapacağı işler ilân edilrr.eli, göstermediği takdirde, bu bölge ahalisi sermaye, zekâ ve serbest teşebbüs erba de bu yola girmeğe maiıkumdur. Bu bma da «senin de hayat hakkın var, bölge halkı ne yapsmlar? Yetişmesi sen de şundan karnmı doyuracaksın» yıllara bakan bağ ve bahçeîerini sökdenmelidir. Bunu yapmazsak anayasa sünler mi? Bunu yapmak isteseler hümızı da, memleket menfaatine de uygun kumet müsaade etmez. Muamelesi uhareket etmiş olmayız ve hiç bir kaba zundur. Sonra, hükumet bir bağdan dayı bunun mes'uliyetinl üzerine ala yanmdaki tarlanın 5 misli vergi alır, maz. Klralar artünlmıyor. Fakat blr buntın için de sökülmesine izin vermez. dul kadınm evini 30 llraya tutup 200 li Bundan ba?ka, Ege merkezinin bir çok raya kiraya verer.ler görülüyor. Bunun sahalannda hububat da yetişmez. Eğer nereal kltaba uyar? Aâalet Bakanınin bu işler başka türlü ele alınmaz ve izah etmesinl rica ederim. Umuml Mü düzenlenmzse üzüm, incir, tütün gibi fettişlik bir hatadır. İç İşlerl Bakanın mahsul yetiştirenler de erimeğe mahdan err.lr almadan bir şey mi yapıyor? kumdurlar. İngilizlerle ticaret mukaveBu hatada ısraruı manası nedir?> lesi galiba bugün yürürlüğe girdi. FaKmin sazak, Berc Türkerin haricl is kat, daha resmî bir ilân yoktur. Bu atikrazlardan bahsetmesîne karşı: «Bu, cayib bir şeydir. İnşiliz lirasının fiatı OsmanU hükumetine mahsustu> dedi değişecelaniş diyorlar. Ama bu, Londrada malumdur, İngiliz gazetelerl yave sözlerirJ şöyle bitirdl: «Biz büyüğürrrtizü sevmesinl de. hü zarlar, bize henüz büdirilmiş değildir. kumetimlzi tutmasım 4a büiriz. Fakat Bir nokta üzerinde durmak istiyoçalışmaz ve milletln verdigi vekâleti rum. Gerek bütçe komisyonu raporunkullanmasınj bileme2sek hiç blr şey ya dan. gerek gazetelerden anlaşıldığma pamayız.> göre, hükumetin elinde dışarıya satmak istediği önemli bir hububat stoku varHikmet Bayurun tenkidleri Hikmet Bayur (Manisa) bütçedeki a mış. Bunu yapmadan önce anlamak geçıktan bahsederek Imar ve yenl işler rekir: Bu yıl mahsulümüz nonnal miiçin ne kadar para konmuşsa o kadar dir? Kuraklık tehlikesüe karşılaşabida borclanUdığını kaydetti, faydaa ge leceğimizl düşünerek bu stoku elden çılecek nesillere aid işlerin gelecek nesil karmamak lâzımdır. Sonra, bu stoklar lc tarafmdan ödeneceğinl söyledi ve: için dahilde daha mühim bir sarf yerl yiyecek «Tenkidlerim övülecek şeylerden fazla bulunamaz mı? Bu suretle L: belki tenkid edilecek İşler övülecek muhtekirlerinin saltanatına ağır bir lerden çok olduğundandır, belki benirn darb« vıırarr.az mıyız? Ekmek vesikasıj temayülümden, be'.kl de tenkidin övmek nı kaliıralım demek istemiyorum. Buten daha faydalı olduğundandır.» dedi nu yaparsa": bugün yag, et, pirinc üzerinde oynanan oyunîar derhal hubuve sözlerine şöyle devam ettl: «Bü:çede masraflann hesablanışı on bat üzerinde cynar.ır. Vesikayla verdiIkide yedisl almarak yapılmıştır kl bu SİTniz ekmeği bir kiloya çıkaralım. Bazan halka, bazan değişmez gelirlilere blr kırtasî manevra şeklindedir.» yaptısımız bir iM dağıtmayı o kadar Bu harb badiresine, bu kasırgaya kaulmamış olmamızdan halkm hü genişletelim ki muhtekirlerin artık r u kumete müteşekkir olduğunu ve böy racak kimse bulmak ihtimali çok azallece önemli bir rrsrhalenin atlatıldığını sm. Vasat ve fakir halkı aç bırakmağa söyliyen Hikmet Bayur bu işi bu şekilde devam ederek dışarıya ucuz hububat savmada kısmen olayların gidişinln, mı satacağız? thtlkârı bırafealım da hükumet dairekısmen de hükumetin dümen kullanışımn tesiri olduğunu lleri sürdükten son lerile alâkalı hırsızhklara gelelim: Kötülükler, hırsızlıklar, rüşvet vesaire. ra dedl kl: «Ekonomik İşlerde göze çarpan yegâ Halkın ağzında pek çok, ve pek çok ne durum ihtikâr, vurgun ve hırsızlık şeyler dolaşıyor. Pek çok kimseler kirtır. «Hükumete müteşekkir olanlar da leniyor. Bunların hepsine inanmak şüpdemektedir ki lktısadi işlerde tam bir he yok ki hatadır. Fakat bunlan duybaşarısızl'k göstermişizdir. Varlık içinde mamazlıktan gelmek ve tabii görmek yokluk. Bu da kabiliyetsizliğin malısu daha büyük hatadır. Bu halin devamı lüdilr. BütOn lâflara rağrnen menıle büyük çoŞunluğu namuslu olan zavalkette korunan hlç bir unsur yoktur: lı memurları bir kaç soysuzun ve hırMuhtekirden başka. Korunan unsur sızın işinden dolayı manen tö'nmet almuhtekirdir, hırsızdır. Köylüyü, memu tında bulunduruyor. Bunların maddî, ru koruyoruz deriz, ciddî surette yaptı manevî tahribatını görmemek hatadır. •nız bir şey yoktur. Korunan muhte Hükumetin, devletin, kamutaym preskirdir. Köye giden bir mal, meselâ ku tiji hepimizin prestiji bununla alâkalımaş, köyüne göre ve muhtekirln insafı dır. Bu haksızlıklann önemlilerinde mana göre, ^70150 kuraş fazlasile satı alesef ciddi tahkikat yapılmıyor. Blr kaç lır. Ayni İktısad Bakanhğı fabrikaîarı örnek: nm köylü için çikardıgı kumaşın akalli Toprak Mahsulleri Ofisinin 1943 mukalill köye gider, klmseye yetişmez ve ameleleri: Bu ofis bir çok hububat büyük ekseriyet karaborsaya intikal eder. mübadelesi yapmış. Şu veya bu bahane Bu sebeble köylü mahsıjlünü üç, dört mis ile, meselâ mısırı fasulye ile, princle line satsa bile ihtiyacını sekiz, on mis vesairei'le değlîtirmiş. Bu değiştirmeli pahahya aldiğmdan muhtekirin men lerde resmî fiatı esas tutmuş ve dolayıfaatine ezilmek:edir. Köy mahsulleri de si".e bu işi yapan firmalara kilo başmda şehirlerde muhtekirin kârile satılmak meselâ elli kuruş kâr temin edilmiş. tadır. Bizim E?e bölgesinde 4 0 4 5 Bu yolda sağlanan kazanclar 1943 yıkuruş arasmda köylüye bugday satılı lmda 2,5 miiyon liraya y»kmdı. Bu da yor. İstanbulda vesika harlci ekmek 40 bir pahalıhk âmili olmamiş mıdır? Yal45 kurjşadır. Ankarada unu 70 kliruşa nız bu maddedeki 2,5 miljron liralık bulursanız şükrediniz. kârda kazanc nisbeti yüzde 60.8 dir. Dolayısile muhtekir köyden köye. Gene bu Toprak Ofis 1943 te 25 milyon köyden şehre, şehirden köye, % 100 liralık inşaat yaptırmıştır. Müteahhidkâr almakta, köylü ve şehirli de soyal lere bıraktığı kâr yüzde 20.33 tür ki makta ve hükumet harbin bu allmcı nasıl şiş'rildiği de ayrıca malumunuzyuında da hiç bir şey yapamamaktadır. dur. Aynı vaziyette inçaat yapan SüEge mıntakasının dağ köylerinde 3.5 !a merbankrn müteahhidlere sağladığı 4 liraya alınan en halis tereyağı ma§ kâr Ise yüzde 9 31 dir. Arada yüzde 11 şuş maddeîer katıldıktan sonra bize fark vardır ki 2: milyon 750 bin liradan 810 liraya satılıyor. Bu da âlenen safazla eder. Bunu <Ja halk hububat fiattılmaktadır. Herkes pahalıhğı hissetlarından ödemeğe meobur tutulmuştur. mektedir. Meselâ bir ay önce kasabO yıl Toprak Ofiste 41 dosya zsyi ollarda et kalkmıstı. Halbuki tanıdık kasab narktan 100 150 kuruş fazlasına muştur ve hepsi de takibat dosj'asıdır, haftalarca et sattı. Bu, tabiî, endekîlere fezlekedir. Sonra heyet değiş'ririlmiş, girmez. Amma haftalarca yemek yemek gelen heyet dosyaları btılınuştur. Ama ihtiyacında olan adam bunu almış, vu giden heyete ns olmuştıır? Hükumet ran vurmuş, vurulan vurulmuştur. Res piyasayı tutmaV icin bazı mubayaalarda mî rakamlarda bunlar gözükmez. Gsnei bulunmuştur. Halk bundan memnunolarak bu işlerde hükumet başanlı hiç dur. Fakat mubayaa yapan şirketlerden bir tedbir almamaktedır. Bütün tedbir biri, Tütün Limited, hükumetin verdileri nakıstır, yanhştır. Bunu tekrar ği avansla aldığı malı, cihan piyasasmtekrar hükumçtin yüzüne vurrr.ak vazi da yükselen fiat vaziyetini nazari dikfemizdir. Zira halk bizim yüzümüze vu kate almadan ve hükumete danısmadan ruyor. Halktan aldığımızı yapmalıyız. yüzde 30 hattâ daha fazla noksanına Hükumeti böylelikle kızdırıyorsak da satmıştır. Bunun üzerine, piyasadaki hakikatte ona iyilik ediyoruz. ihtikâr tüccarların büyük bir kısmı da o fiatla üzerine müessir olan hükumetin gere satmağa mecbur olmuştur. Bu yüzden ken tedbirleri alamamasıdır. Bugii'.ıkü memleketin zararı döviz olarak 12 milpahalılıkta hırsızlığm, vurgunculuğun yon liradır. İş bu kadarla da kalmamışhiç payı yok mudur ki komisyon rapo tır. Sonradan öğrendik ki bu paraya runda kaydedilmemiştir? Bunu glivcn kapılmıyan tüccar 50 kuruş fazlasma le söyliyebiliriz ki eğer hükumetin ik satmıştır. Şimdi: «1015 milyon lira tısadî tedbirleri mskul, başanlı, iyi ayarında kâr sağladıkları bir şirketten tedbirler olsa, muhtekirlerin kazançla kendilerinin bir menfaat temin ettiklen kırılsa hayat yan yarıya, yahud ona rine dair deliliniz var mı?> deniliyor yakın ucuzlar. Zeytinyağı fiatlannm ve bunları yapanlar ekserîyetle değişfırlamasmda, karaborsaya intikaiinde tiriliyor. Ama iş o kadar büyümüştür himaye politikasının tesiri yüzde kaç ki çekilmek onlar için ne mutlu! Bu tır? Hükumetin yanlış tedbirlerinin, ih dövizin yanması o değerde bir mahn tikârın vurgunun tesiri yüzde kaçtu? ülkemize girmemesi demektir.» Gene bu yıl da değişmez gelirliler ezilHikmet Bayur Istanbuldaki mensumekte berdevamdır. Bir çok şey dağıc?.t fabrikatorları bahsine temasla detılmaktadır. Fakat dağıttık demsk için di ki: dağıtılıyor. % 500 artrnış bir hayatta « Yargıcın eline düşmüş, işe ka15 lira neyi ifade eder? Hususî idarsierrışmak doğru değildir. Ancak, bir çoden maaş alanlar ise daha kötü dur'imdadır. Bunlara ya hiç yardım yapurna ğumuzun bildiği bir olayı hatırlatacamış veya geç yapılmıştır. Memurlar a ğım. Kötülüklerle uğraçmak için kururasında varmı, joğunu satmak mecba lan encümende çalıştığımız sırada bu riyeti, sefalet, hastalık, memnuniystsiz gibi işler dolayısile İktısad Bakanına lik, verem artmaktadır. Bunlar olay şikâyet edilmişti. Ne bekler.üirdi? «Aman arkadaş! Daha bildiğin varsa Berc Türkerin tenkidleri Berc Türker de görüşlerinl söyledi, Maliye Bakanına başanlar dlledl ve Nurullaiı Sümer"ln lktısadi ve mall işlerdekl derin Cıtlsasından överek bahsederken Maliye Bakanınin <ayağını yorganına göre uzat> düsturunu takib edeceğinden emln olduğunu Uâve ettl: «Saym Baianrn elinde slhirbaz çubugn yoktur. Heplmlz kendisine yardım etmellyiz kl harb sonunda vazlyetlmlzd« inkişaflar olsun. Kalkır.ma, imar siyasetl: Bütün bunlar lâila olmaz; para ile olur. Bütün bakanlıklar Mallyeden tahsisat lstlyorlar. Devlet borcları muazzam bir yekuna varrmaktadır. Bu yekun bugün 1 milyar 5€7 miiyon llıadır. tnkâr edilemez kl harb senelerinde millî savunma İçin blr çok fedakârlıilara lüzum görülmuştür. Harbln Bonu gelmlş gibi görünüyorsa da blz gene çok dikkatle ve tltiz davranmalıyız. Avrupa memleketlerl harab, aç, blilâcdır. Blz elimlzdekl hububat stoklarımızı bol bol lsraf edersek atide auhur edecek sürprizler karşısmda ne yaparız? İyillk edeceksen önoe kendine et derler, bunu unutmamalıyız. Baymdırhk ve ulaştirma işlerl, yollar, llmanlar, sulama, sej'lâba karşı kanalizasyon, sıtma afetine karşı bataklık ktırutulması, elektrik İşlerl, dış ve I5 tlcaretimizl geliş+irmek üzers vapurlar mübayaası, demln'olu tesislerl, muharrik ve müteharrik vasıtalar temlnl bu aradadır. Yalnız bajındırlığa ald Işlerln başanlması için milyonlara değil, mllyarlara Ihtiyac vardır. Bu. emlsyonu artttrmak Buretlle dahiiî lstikrazlarla halledillr İş değilcilr. İngiltere İle lttifakımız, Amerika İle dostlugumuz vardır ve bunlar Türklyenln Iktısadl ve mali kalkınmasını arzu eden dost memleketlerdir. Biz« kredller verebllirler. Bu krediler tedrlcen ödenlr. Ben memlekete ecnebl sermayesinln hüsnü nlyetle 7e makul şartlarla olduğu takdlrde girmeslne taraftarım. Emln sazak bütçe müzakerelerlnln hükumetin bir yıllık. çalışmalarlnın senelik bilânçosu mahiyetinde olduğunu kaydederek söze başladı. Memur kadrosunun fazlalığından bahsederek millet ve devletin blr adamı bir lşe aldığı zaman onu yaşatması da lâzıni olduğunu, fakıt memur kadrosunun iıakikaten bir lsraf nümunesl oîacak kadar dolgun bulunduğunu söyledi. Emln Sazak ezcümle dedl M: <A.sıl hepimizin içini yakan budur. Harb sonrası ne olacak? Yenl hayata lntibak lçin lâakal beş sene ister. Bu beş seneyi nasü geçireceğiz? Hükumet bunun üzer'nde durmarr.ışsa bugün de yarın da maddeteTi ve manen bundan mes'ul olmak mevkiindedir. Bütün dünyayı görüyoruz: Harb yaparken bile suliı clye çağırıyor. Müsbet blr yolda kendl kafamız nereye yeterse o kadar olsun çalışmamışızdır. Ortaya bir rakam dah! koymuş değiliz. Beynelmllel müzakerelerde talebimiz nedir? Hangi mahsulü blrakip hanğisine ehemmiyet vcrdiniz? Bu da belli değildir. Buradan hükumetin bütün milleti lkna ve tatmin edecek rakamlarla teşebbüsü Izah etmesl lâzımdır. İktısaai vaziyette memnunluk verici bir gidiş yoktur. Tâ başlangıcda lhmal gösterildi. Harb olursa hükumetler ne yapmalı ciye evvelcen düşünülmemiştîr. Türk milleti intizama girmez mi? Neye girmesin? Milleti o tarafa sevketmek lâzım. Bu Ofis işleri için millet neler konuşuyor? Hükumette rardum duymazlık var. Halkın gözünden hlç blr şcy kaçmıyor. İktısadi işler öyle fclr düzendir kl blr tarafa aksaklık girerse her tarafı sarsılır. Bünyemizln sağlam olduguna ve hiç bir şeyden sarsılmıyacağına inanarak hükumetin bu İşi düzelteceğinl umuyorüz. Sanayide ferdî teşebbüsün yolunu arık 5.':'?rmemekligim:z;n daima zararraı çekrriişizdir. Ileride de çok acı duyacağız. Geçenlerde mahkemeye verilen bir muhtekir: «Eğer benim ihtikârım hükumetinkinden yüzde 60 noksan değilse benl ldam edln» diyerek kendinl müdafaa etmiş. Vaziyetl olduğu gibi görrnel:yiz. Her şey pahalılaşmış, lâkin hükumet de elindekileri pahaland'rmıstır. İçlerinde hainleri olsa da kül haür.ie memlekete lâzırn olan tüccar unsurunu düşünmek ve yaşamalarını temin etmek mecburlyetindeyiz. Yerll I.îallar paza Elrnin Sazakm tenkidleri eğerli Maliye VekUimizin Büyük Meclise yeni bütçeyi takdim ettiği şu sıralarsöyle.» Yahud: «Yarm gel, bunları yazı | Komisyonda yapılan eklemeye gelin da bir küçük »üsahedeyi umumî efile bildir.» Halbuki nasıl bir muamele ce, bütçenin komisyonda incelenmesi kâra arzetmeyi faydalı bııldum. ile karşılaştık? 2025, kişiydik, hadlerini 1 sırasında varidat tahminlerinde yapıBiliyonız ki fevkalâde haller dolayıtecavüz etmiş kimseler vaziyetine düş lan değişiklikler dolayısile elde edilecetük. «Çizmeden yukarı çıkmaymızt' ği tasa^vnr olunan fazla varidatla kar sile bütçemizde blrkaç senedir açık denmedi ama, birbirimize: «Göreceği şılanmıştır. Bu varidatı bütçe fazlası vardı ve bu açık yeni yedi aylık bütmiz muamele bu muydu?> dedik. Ten olarak saklamak yoluna gidilseydi ta çede 65 milyon lira kadardır. Geliri gikid eden tenkid edüenin velinimetidlr. sarruf zihniyetir.e daha uygun hareket derine yetmiyen herkes gibi bir de bu Atatürk derdi ki' «Bir adam ki bilir edilmiş olurdu. Fakat kabil obnaması açığı görüp ona göre turumlu olmak söylemez, kötülüğii görür ikaz etmez, bazı makul sebeblere dayanmaktadır. zorundayız. Bütçe açıklarımn belki de bekler ki kötülük onu yapanı çukura Bu, gene kabul ettiğiniz olağanüstü sa başlıca «fazileti terbiyetkârı» sı budıır. I düşürsün, ne yapayım bu adamı ?> O vaş kanununun tatbikı için 3 milyon vakit başka ikazlar, başka türlü karşı 300 bin lira ödenek koymak gibi kanuBu böyle oladururken Adanatı bir lansaydı yıl'.arca süren şu işler daha ev nî bir zaruretten doğmuştur.» okuyucumdan bir mektub aldım. Bu vel önlenirdi. Nazmi Keşmir toprak mahsulleri adamcağız diyor ki: Şimdi ucuzluğa gelelim: Bu da aca stoku dolayısile komisyonca bir tetkik «Bir gazete ilânı gönderiyorum. Bu yib bir meseledir! İki nevi ucuzlarr.a mezuu olarak ortaya atılan fikirleri de üân birkaç gün evvel «Yeni Adana» da vardır: Biri muhtekir kazancının kı anlattı ve raporun bu kısmı üzerinde çıkmıştır. Bunu okuyunca ben nasıl , nlmasile birl de müstahsllin maliye izahatta bulundu. Eütçe eçığı için de düşunmüşsem ve ne duydumsa sir j tinin aşağısmda mal satm almakla hu şu izahatı verdi: «Filhakika bütçede de öyle düşüneceğinize ve onu dui sule gelen ucuzlama. Bu ülkenin bun açık vardır, fakat bu, bu sene, tekev cağmıza şüphem yoktur. Meğar ne dan sonra gerçekten bağımsız ve mü vün etmiş değildir. Geçen yıl bütçesin dar zengin bir millet imişiz. Sevg > reffeh olması için sanayün gelişmesi de de açık gene meydana konmuş buMektuba ilişik olan gazete paıçasınşarttır. Bütün yapacağımız işler ancak lunuyordu. Bu açığm bir kısrru mem daki ilân da şu: sanayii gelişmiyerek kolaylaşmış olur. leket için faydalı ve verimli olacak Ben harb sene'.erindeki olaylara baka yerlere harcanacaktır. <Adana Ziraat Mektebi Mürak bu hükurretin sanayiin gelişmesi Bundan sonra Başbakan Şükrü Sa dürlüğünden: işini de iyi idare edememesinden kor tacoğlu söz alarak kürsüye geldi. Fiatı kuyorum. Zeytinyağ, sade yağ işlerinBaşbakanm şiddetli alkışlarla ve tas Lira deki yanlış tedbirler, irtikâb edilen ha • i sadalarile karşılanan sözlerlnder. vb 750 1 yazı masası, üzeri kristal cam talar hep yazılmıştır. Tenkidler ara sonra müzakerenin yeterliîine dair veve sandalyesi. ' sında çok doğru olanlar da vardır. Bu rilen takrir kabul olundu ve maddelerln 1500 4 aded koltuk, en iyi Fomya yaz hep cuyduk: Hükumet zertinyağı göriişülmesine geçlldl. maroken. işini ele alacakv düzenlivecektlr. HüBütçe Kanunu tasansımn bîrlnci kumet işi ele almağa kalktı, fiat belli maddesi okundu. Buna göre. dev'.et 1100 2 aded en iyi Pomya maroken olmaz oldu, karaborsaya lntikal ettl. sa bütç?sine giren dalrelerin 7 aylık giderkanape deyağ da göriilmemiş dereceye fırladı ve leri için, 418,935,486 lirası âdî, 184.4S8.338 bulunrcaz oldu. Hükumet elinl sürdü. lirası olağanüstü giderler olmak üzjre, 500 6 aded sandalye en iyi Pomya ikisi birden yok oldu. Maksadım daha 603404.824 lira ödenek veriliyordu. Bu, maroken. , mesullerl müternadiyen tazib etmektir A işarîtli cedveldeki sıra ile Büyük Milkl ya çekilsinler, ya İş görsünler. let Meclisi. Cumhur Başkanlığı ve Sa 3850 Yekun Ziraat mektebi için alinacak olan yu« Milletvekili olarak bundan biz de yıştay Başkanhğı büçeleri fasıl ve karıda yazılı eşya on heş gün ınüddetmes ulüz. Zeytinyağmın piyasadan maddeleri okunarak kabul edildl. Vakit ie açık eksiltmeye » kaybolmasmın, fiatların fırlamasmın çok geclktiğinden yarın (bugün) saat ilân edilen bu alışveriş ve bn sart \ bir çok amili vardır, bir tanesi de şu 14 te görüşmelere devarn edllmek üaere muamelesi şuphcsiz tamamon yolmı 1 dur: Hükumet bir çok kişiye vesika oturuma son verlldl. da, kanunlara ve tüzüklerc uygun ola I verdi: «Git istihsal mmtakasından şu rak yapılacaktır. Bundan dolayı kims» 1 kadar al» diye. Bu zeytinyağlar ortadan kimseyi muahaze edemez. Çünkü anla % kaybolmuş, karaborsaya intikal etmişşdıyor ve emsalile görülüyor ki İJIÇÜ * tir. Müstehlike makul fiatla yediremilerimiz ekseri şahsîdir. Mektebin lah İ yoruz, irabda mahalli olmıyan sürücüsisaü vardır. Sone sonu gelmiştir. Pa« I ler vesikayla şu kadar teneke alıyor ve Londra 21 (a.a.) llaresal Tito'nun ranın sarfı lâzımdır. Müdür beyin odaortadan kayboluyor, türediler kazanl notasma verümesi muhtemel cevab yor. Hiç olmazsa müstahsilin eline geç hakkında Birleşik Amerika ve Büyük sının veya toplantı salomınun da cıoseydi... Bu mesele dışarıdan getirilen Britanya hükumetleri arasında i&tişa fciljası fenadır. Ahverelim demişlcr vo (en iyi Pomya maroken) istemislerdir. \ bir çok mallar için de doğrudur. Bir relere âevam olunmaktadır. Daha aşağısı olamaz. ; Ne diycbiiiru? ^ yurddaş binbir çareye başvurarak dıMoskova, Amerika Dış İşlerl Bakan şarıdan birer miktar mal getirtiyor. muavini Mr. Grew tarafmdan bir kere Bu vak'a acaba münferid i'iidir? Zan î Ticaret birlikleri buna el koyuyor, şu daha izah edilrnis olan İnşriliz Ame netmiyorum. Resmî ve varı resmî, he ü na buna dağıtıyor, alanlar yüzde 10 unu rikan görüşünden muntazaman haber le ticarî mahiyette resmî müessesele J müstehlike, namuskârar.e satıyorlarsa dar edilmektedir. Londraya gelen ha rimizin erkân ve müdür odaları başka | yüzde doksanı karaborsaya geçiyor. berlere göre Trieste limamnda iki tara hususî miicsseselerde değil benzerine, Dolayısile yabancı ideolcjilerle müca Iın durumu o kadar kesincir ki, ilıtilâ yakinine güç tesadüf edilecek kadar dele sırasmda bu pahahlık ve başarı fm bir uzlaşma ile halli müşkül görün güzel ve büyük bir zevkle döşenmiştir. Imrenmemek kabil dcğil. Lâsızlık işi büyük öîçüde ele alınmalıdır. mektedir. kin gene düşünmcmek kabil değil ki^ Bir an aklımdan geçirmedim ki hükuAmerikan kıt'aları Triesteden bütçemizdeki milyonla açık varken mette olanlar veya en yakın arkadaşlan kuzeye çekildiler hattâ bu açık yokken de Adana Ziçalıyorlar. şahsi ser\'et yapıyorlar. BuLondra 21 IB.B.C.) «O.W.I.> A raat mektebinin mudürü olan zat daha nu asla aklımdan geçirmedim. Hulusla söylüyorum: Inansmlar. Fakat çaldı merikan basın ser\'isinin bir habeıin mütevazi bir döşemede ohırabilir ve nyorlar, hırsızhğı menedemiyorlar. Ya de bildirildiğine göre, Amerikan kıt'a oturmalıdır. Hcle ziraat işi gibi oda« bunu menedecek bir kabiliyet göster ları Triesteden çekilmişlerdir. Şeâirde rian ziyade ova ile alâkadar bir müessinler. yahud çekilsinler. Ya iş görrr.ek, bulunmakta olan Amerikan kıt'alarına sesenin şiarı biraz daha «tevazua doğya çekilmek. Bunu söjlemek daima mensub tek bir piyade taburu, Trieste ru> olmalıdır. Olmalıdır amma.. Dr 'inin takriben 45 kilometre kuzeyinde ğim gibi bu bir ölçü ve insaf meselesivazifemizdir.» Görizia bölgesinde bulunan 91 inci A dir ki kontrolsuz kaldıkça ifrat ve tefHikmet Bayur tenkidlerine devam e rr.erikan tümeninin kısmı küllisine İJ rite doğru oynıyacaktır. derek heyelân tehlikesine maruz Gör tihak etmiştir. Yeni Zelandalı kıt'alar, şehirde kaldesin başka bir yere nakli için yıllarBen bilhassa mahkemelerin adalet vo danberi bir karar verilmediğini, Soma miflardır. hak mehabetile, milleti temsil eden ; madeninde mecburî m ike".lefiyete tâAmejrikan malzemesile teslih meclislerin bu jüksek vasfı ile ve hübi tutulan vatandaşların zor şartlar kumeti temsil eden vekil. vali, sefir giedilmiş Yugoslav kıt'aları altmda çalıştırıldıklarını anlattı \ t bi makamların devletin şerefile müteTriestede geçid resmi yaptyor sözlerinin sonunda: «Şimdi müsaadeNewYork 21 fa.a.) Triestedeki cu nasib ciddî şekilde döşenmesi fıkrindenizle hükumeti öğmek için de bir rumia da hiç bir değişiklik yoktur. Ge yim. Lâkin üst tarafının müdür, mua ; kaç kelime söyliyeyim» dedi ve ilk celeyin alman haberler durumda bir | vin, yardirektor. baskâtih. kâtib nıasa vo" öğretim dlavasının kudretle ele alıntyilik görüldügti hakkında her hanği İ3ir sandalyeleri ve mütcmmim colablarınmj ması ve dilin sadeleşmesi yolunda yapıkaydı ihtiva etmemektedir. Yugoslav mutlaka standardizc edilerek tipleşıılan hamlelerden sitayişle bahsetti. Bu İJit'aİErı dün Mareşal Tito'nun yıldönü [ rilmesini teklif etîerim. Böyle yapmazlnkılâb hamlslerinden dolaji şükranını mü münasebetils, Amerikan malı hafif j sak mÜLÜr müdürü, görerek; büiça bildirmekle beraber sozlerini şöyle bitank ve toplar'.a geçid resmi yapmış sonu tahsisat sarfı arrusu şahlanarak tirdi: lardır. işte bn bir vilâyet mektebinin odasma < Hükumete tekrar ediyorum ki bu Tepoden tırnağa kadar silâhh olarak daha yükseği mcvcud olmıyan lüks çalışma yılımız başanlı bir yıl okna dolaşan Yugoslavlı subayların aksine, mobilya almağa kalkarlar. Buna da hiç mıştır.> Müttefik subayları hiç bir silâh taşıma Krimirin gönlümüz ran olmadığı halmalitaiır. de kanuna urgun olduğıından bir şey Emin Aslanın sözleri diyemeyiz: Gprçi biz bu (3S50) lira ile Karentiya'nın tahliyesi Emin Aslan (Tokat) tasarruf konusu Londra 21 (B.B.C.) Yugoslav kav ne batarız. ne çıkaru: amma mesele üzerinde durdu ve bu arada harb sonrası işlerinin başmda bir de memur vetlerinin Karentiyadan geri çekilnele rakamda değil. tasarruf zihniyetinin kadrosunun tasfiyesi geldiğini, me ri bugün inkıtasız clarak devam eitmiş kıtlığındadır. Bir taraftan hususî şahısların düğünlerinde, derneklerinde murlar kanununun biran evvel çıkarı tir. kencıi paralarını bile israf etmelerine larak meleketin ihtiyac durumuna gömeydan vermezken ötede raillet ha?ire kadroların tesbitinin ve harb yılnesinden böyle mubaynalar yapmaya larmda fena not alanların temizlenme Boştara/ı I inci s<ıh:/etie ' kslkmak bariz bir prensip tezadı teşsinin icab ettiğini söyledi ve Meclis bankısı kil ediyor. Onlemeliyiz. kürsüjünden yapılan tenkidler dolayı cisco'da bulunan Yunanistan sile demokratik telâkkiieri en geniş başkanı ve koordinasyon bakanı VarB. FELEK bir anlayışla karşılıyan Saracoğlu hü varesos'u Atinaya dönmeğe davet etkumetine ve şahsan Saracoğluna te miştir. Yunan Makedonyasındaki şekkür etti. Triesfe meselesi çıkmaza girdi ^snlstaiidâ grevlar Mazhar Müfidin tenkidleri Adnan Menderes sözlerine bütçe açığından bahisle başladı. Bir buçuk milyar a varan corclarımızm faiz ve amortismanlarmın normal bütçenin mühim bir kısmım yıkacak vaziyete geldiğini, emisyomın gittikçe artmakta olduğ'.ınu kaydetti; vergi verimlerinin azalması karşısında hakikî bir tasarruf yoluna gidüdiğinin görülmediğini vergilerımizin teklif, tevzi ve cibayet nsullerinin gerek ve gerçeklere uygun olmadığını, kadroların hergün genişlemekte ohnası ve bu yüzden önüne geçilmeJ bir temayülün bizi bir çıkmaza götürdüğünü anlatarak sözlerini şöyle bitirdi: « Dünyada yen; açılmakta olan safnanm icab ve gerçeklerine uyarak yep57eni bir zihniyetle hareket etmenir! bu durumu düzalteceği kanaatindeyim.» Bundan sonra Halid Nazmi Keşmir hatiblerin komisyon raporunu ügilendiren mütalealaruıa komisyon adına cevablar verdi ve eicümle şunları söyledi: « Bütçenin hazırlanması, komisyonda müzakeresi, hattâ yüksek meclisçe kabulünden sonra tatbikı sırasmda tasarruf zihaiyetinin hâkim olması en esaslı bir kaidedir. Bu yedi aylık bütçe hükumetçe hazırlanırken tasarruf fikri üzerinde hükumetçe ehemmiyetle durulmuş ve bu sahada ehemmiyetli bir tasarruf temin edilmiştir ki yekur.u 129 milyona varmaktadır. Bundan sonra yekunun 12 de yedisi alınarak, umumî ihtiyac! ar ve şartlar da gözönünde tutulmuş, icab eden ödenekler yapılmıştır. Adnan Menderesin sözleri durum Atina 21 (a.a.) Anadolu Ajansınıa özel muhabiri bildiriyor: Selânikten buraya gelen Makedonya genel valisi General Merentitis, gazatecilere yaptısı demecde, iaşe zorluklarile işsizliğin kuzey Yunanistanın başlıca iki mohim derdini teşkil etmekte olduğunu söylemiş, nizam ve emniyetin hayli düze'.miş plmasma rağmen, henüz arzu edüen raddeye varmamış buluniırunu söylemiştir. Millî muhafız kıtalarmm ileri hareketlerinden bahseden Merentitis, bu kuvverlerin, Yunanist3n hududlarınm her bölgesine vardıklan ve bütün geçid yollarmı kapadık'aını hüdirmiştir. Bir buhran Rus ifgalinflekî fg a«îası afı l inci sah'.fcd"? müzakereler yapılacaktı. Şimdi bu müzakereler Kopenhag ile Moskova arasında doğrudan doğruya yapılacak tenıaslara talik edilmiştir. Buradaki müşahidler Baltıktaki adanm nihayet Danimarkaya iade edi^cceği hususunda gittikçe ümidvar görünmekte iseler de, Rus kuvvetlerinm çekilmesi tarihinin henüz tesbit edilmernesinden dolayı sukutu hayale uğramışlardır. Alle büyütümüz sevgill annemlzln vefatı sebeblle u|radığımız büyük acıp paylaşan. cenazesine gelec ve muhtel'.f suretlerle tazlyet ve teseliide tmlunan bütün akraba ve dostlarımıza ve büyük sevgilerlnl gösteren lıastans arkaiaşlanma eşlmle beraber en derln mlnnet ve şükranlarımızı arzederlz. Dr Nurl Aruntan Başmakaleden devam muhtac olduğu sırada Fransanın ken' disini istemiyen ve kazanmış olduğu hürriyet ve istiklâli müdafaaya atılmak hızile hareket eden millctlerle yeni; mücadelelere girişmesi karşısında Or taşarkın fükunile alâkalı olan İngiltere ve Amerikanın sükut etmiyecekleri an i laşılıyor. | Nitekim bütün Arab devletlerinin Fra^saya karşı vaziyet almak üzere Taaliyete geçtikleri günün haberlerinden belirmektedir. Bu yeni buhramn kolay kolay hallolımacağmı sanmak beyliudedir. Bilâkis bu da müzminleşmek istidadında olan bir buhrandır. * * * i Komisyon adına cevab LAMİA DIŞ i\ GÜNtL TABİBI ZİHNı USLU EVLE\'DILER 17 5 945 SCİRALIK K ÖŞK Teşekkür Feneryolu Konak durağmda altı oda, üç balkon, banyo, havagazi, elektrik, ekilmiş sebze bahçesi, möbleli bir ev yaz ayları için kiralıktu. Taliblerin şu adrese müracaatleri: Bağdad caddesi No. 147, Feneryolu.