Katalog

ALİ HAYDAB TANERTn Mevcudu kalmıyan BEYAZ ZAMBAKLAR MEMLEKETİNDE FİNLÂNDİYÂ Dördüncü defa basılmıştır. 75 kuruş fiatla K A NA A T Kitabevinde satılır. 10 Iİ1CI Vll . . . umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmııharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r ALTINTOP KUNDURA Yenipostane karşısmdaki ÇOK ZE 1 YENİ ÇEŞİDı GÖRÜNÜ1 Salı 5 Mayıs 1942 Esnaf Birliklerr Kahraman kara ordumuz için sür'atle kurulacak Millet Meclisi dün 30 milyon Her 1000 nüfus için de bir halk lira daha tahsisat kabul etti I Eski ve yeni dttnya u yeni dünya harbinin coğrafya bilgilerimiz üzerinde de büyük bir inkılâb yapmakta olduğuna dikkat ediyor musunuz" Garbi Afrikadaki Dakar limanının Amerika için bu kadar büjük ehemmiyeti olabileceğine kim inanırdı? Pasifik Okyanusunun eııine boyuna çok büyük bir deniz olduğunu bilirdik amma bu deniz iızerindcn Asyanın şarkile Amerikanm garbı arasındaki mesafenin şimdi bildiğimiz kadar uzun olduğunu doğrusu hiç düşunmemiştik. Hatta bunu Pasifik Okyanusunun yakın alâkalılan bile ince eleyip sık dokuyan hcsablara tâbi tutmamıslardı desek fazla bir mubalâğa yapmış olmıyacağız. Amerika ile Japonya arasında da harb patlıyarak iş sıkıya gelince yapılan hesablarda hayretle görüldü ki Amerikadan Vzakdoğu havalisine asker, silâh ve saire gdtıirecek gemi kafüelerine gidiş geliş en aşağı üç ajlık zaman lâzımdır, ve bu kadar zaman hiçbir arızaya uğramamak şartiledir. Filipinlcre Amerikanın neden yardım edeınediğini ve Avustralyaya bile oradan yardımın niçin çok zor olduğunu bu mesafe uzunluğu şiradi hepimize öğretmiş bulunuyor. Coğrafya bilgilerimizin artış seyri arasında adaların birer dağ tepesi demek olduğunu da saşarak öğrenmi? bulunuyoruz. Bilhassa büyük kuçük adalarınm çokluğile temayüz eden Pasifik Okyanusu, denizin dibinde çok anzah vadilerden ve çok yüksek dağlardan teşekkül edon koca bir âlemdir, ki oralarda tepeWtuu.«u ada olmuslardır. Pasifiğin 10,000 metreyi geçen derinlikleri bulunduğuna gdre orada Himalayayı geçen yuksek dağlar bulıınujor demektir. Himalayanın 8845 metreden ibaret olan Kavrisanka tepesi, Pasifik denizinin dibinden yüzüne jükselen ve bazı yerlerde su sathından bir kaç bin metre daha goklere uzanan dağların yanında küçük bir şey kalıyor. Birmanyadaki askerî hareketler asağıdan Çin hududlarına dajantnakla gözümüzün önünde adeta yepyeni bir âlem Bçılmış oldu, ve böylelikle hepimizin ucubucağı kolaj bulunmaz baslıbaşına bir âlem sandığımız Çin birdenbire bu efsanevî genisliğini kajbetmiş bulundu. Japonyanın Birmanyadaki askerî başarılarının bilhassa bu bakımdan ehemnıiyetli olduğunu hepimiz derhal anladık. Dünyanın bütün kıt'alarını ve denizlerini saran harb, zaten küreiarz üzerindeki eski coğrafî bblümlere de yeni mana ve mahijetler vermeğe başlamıştır. Eskiden küre üzerindeki karaları beş kıl'aya taksim ederek Avrupa, Asya, Afrika, Amerika ve Okyanusya diye başka baska âlemler tasavvur ederdik. Her bangi bir meraklı zat kıt'adan kıt'aya seyahat ederek uzak iklimlerden bize haberler ve fikirler getirdiği zaman bunları ayn bir âlemin hikâyeleri gibi dinleraeğe ve okumağa koşardık. İstanbulu bile Avrupaya bir efsaneler diyan olarak gösteren Piyer Loti'nin Uzakşarka aid eserleri güzelliklerini hiç şüphesiz biraz da meçhul diyarların esranndan almışlardır. Bugün Japon hareketlerile o uzak diyarlaruı ola> lan bütün dünya için meselâ İngiltere ile Fransa arasındaki vukuat kabilinden birsey olmuştur. Bütün dünya matbuatının üzerinde o kadar çok yazması neticesi olarak Hindistanla adeta kapı bir komşu olduk çıktık. Nahiye teşkilâtımız üzerinde müzakereler Ziya Gevher Etili bütün memuriyetlerde evlilik şartının aranması fikrini ileri sürdü Alman filosu Bir İngiliz krtıvazörile 6 şilebi batırdı Ingilizler Hamburgu, Almanlar Ekseter ve Hastings şehirlerini ağır surette bombaladılar Berlin 4 (a.a.) Alman tebligi: Kutub denizinde, denizüstü ve denizaltı harb gemileri şiddetli fırtına içinde uçaklarla birlikte günlerce yapılan ha(Arkasl sahife 3 sütun 4 te) Kuîub denizinde birliği tesis edilerek, erzak tevzii bu iki kururna gördürülecek Bölge İaşe Müdürü Mümtaz Rek, Ankaradan İstanbula dönmüştür. Bölge İaşe Müdürü, yeni teşkilâtlanma işleri üzerinde temaslar yapmıştır. Ticaret Vekâleti, bilhassa esnaf bir. liklerinin derhal ve bunu müteakıb halk birliklerinin kurulması arzusundadır. Esnafın teşkllâtlanması nahiyelere göre olacak ve işe evvelâ bakkallardan baş~ lanacaktır. Her nahiyenin bakkalları birleşerek bir birlik kuracaklardır. Bu birlik, iaşe teşkilâtlna karşı muhatab ve o nahiye dahilindeki halkın İaşesinden mes'ul olacaktır. Halk istihlâk birlikleri teşkilâtı, daha şümullü bir mesele olduğundan bilhassa halkın şuurlu bir alâka ve birleşmesine ihtiyac göstermektedir. Her 1000 nüfus bir birlik telâkki edilmektedir. Bu birliklerin teşekkül ve birlikleri temsil edeoek heyetlerin seçilmesi için C.H.P. ile müştereken hareket edilecektlr. İaşe maddeleri tevzii biraz daha sağlam esaslara bağlanıyor Bölge İaşe Müdürlüğü, yeni iaşe maddeleri tevziaü için hazırlıklarını lkmal etmek üzeredir. Bu defa gerek yağ, gerek peynir ve gerekse pirinc ve fasulyenln nüfus başına isabet edecek miktarı tesbit edilmektedir. Bu suretle her ferd ekmek karnesile ve aile reisleri allenin karnelerile hisselerine düşen I (Arkası sahife 3 sütnn 5 te) Uzakşark harbinden renimler: Birmanya ormcmlart arasında maskelenmis tngiliz motörlü birlikleri Dünkü Mecliste söz söyKyen VekiUer: Mülî Müdafaa Vekili Korgeneral Ali Rıza ArtankaHa DahHiye Vekffi Falk Özrrak Hazine tahvilieri ikramiyeleri Sekizinci ikramiye ve 4 üncü amorti keşideleri dün yapıldı İş bankasının küçük tasarruf ikramiyeleri de çekildi m* • • Ankara 4 (Telefonla) Millî müdefaa ihtiyaclan için ayrılmış olan fevkalâde tahsisata ilâveten Millî Müdafaa Vekâleti kara kısmına yeniden 30 milyon lira tih^İŞSJLSSS'İESSl hakjyndaki kanun lâyihası bugünkü Mecliste Mıllî Müdafaa VekllinU» teklifile müstaceliyetle müzakere ve kabul olundu. Çinde Japon taarruzları başladı Nahiye teskilâtı kanununun müzakeresi Emniyet umum raüdurü ve gümürk nıuhafaza teşkilâtmdaki kadrolarda çalışanlara bir er tayını verılmesi hakkındaki lâyihanm müzakere ve kabulünden sonra nahiye teşkilâtı ve idaresi hakkındaki kanun lâyihasının müzakeresine başlandı. Refik İnce (Manisa) bu lâyiha ile hükumetin esaslı bir ıhtiyacı karşılamağa çalıştığını kaydettikten sonra birinci maddede nahiyenin nasıl teşkil ediI (Arkası sahife 3 sütnn 5 te) Mindanao adasînî müdafaa eden 30 bin Amerikan askeri çevrildi Birmanyada Lashio'nun 100 kilometre şimalinde çok şiddetli muharebeler oîuyor Denizlerde geniş faaliyete girişen Alman denizalhlarmdan ana gemisi etrafında Ankara 4 (a.a.) Maliye Vekâleti ve Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından: Yuzde 5 faizli 1938 ikramiyeli tahvillerinin bugün «4 5 1942 pazartesi» Turkive Cumhuriyet Merkez Bankasında Ma iye Vekâleti ve Merkez Bankası ve di\er banka mumessillerile noter huzurun. da icra edilen 8 inci ikramiye ve dördünamorti keşidelerinde 37330 numara 10.000, 204320 numara 10.000, 239525 numara 5.000, 392166, 5.000, 77798 numara 1.000, 193562 numara 1000, 331320 numara 1000 lira, 347797 numara 1000, 365781 numara 1000, 375619 numara 1000. 401747 numara 1000, 25768 numara 303, 76457 numara 303, 183954 umara 303, 187366 numara 303, 206837 numara 303, 207060 numara 303, 265297 Ve garibi orada, ki büyük devletlerin numara 303. 2?8051 numara 303, 291954 bütün varlıklarını ileriye sürmek suretinumara 1000, 342157 numara 303, 366967 le ortaya attıklan kudretler biribirlerinnumara 303, 390194 numara 303, 405456 den böyle hayal yoracak kadar uzak l (Arkası sahife 3 sütnn 5 te) memleketleri yaklaştınnış ve kıt'alann küre üzerinde işgal ettikleri mevkilere daha yeni manalar ve mahiyetler vermiştir. Şarkta hava faaliyeti gittikçe artıyor Kerç yarım adasında hava meydanları ağır Millî Korunma sermayesinden beş yüz bin liralık tahsisat verilecek hücumlara uğradı Berlin 4 (a.a.) Resmî tebliğ: Şark cephesinin orta kesimlerinde düşmana karşı yapılan mevziî bir hücum muvaffakıyetle başarılmışhr. Laponyada ve Murmansk cephesinde, düşmamn yeni hücumları püskürtülmüştür. Ankara 4 (Telefonla) Bir kaç gündenberi şehrimizde bulunan İstanbul Vali ve Belediye reisi doktor Lutfı Kırdar yarm akşam İstanbula dönecektir. Lutfi Kırdar, valiler toplantısına lştirak etmiş ve bu arada İstanbulu alâkadar eden muhtelif işler hakkında da tmeaslarda bulunmuştur. Öğrendiğime göre Istanbulun mahrukat ihtiyacını temin içni vaktinde tedbirler alacak olan MEhrukat Ofısine millî karunma sermayesinden beş yüz bin lira tahsis edilecektir. istanbul unmahrukat Japonların ihtiyacı için bir iddiası Başvekilimiz Umumî Müfettiş ve Valilere ziyafet verdi Şehritnize davet edilmiş olan üç umumi müfettişle on beş vali Dahıliye Vekilinin reisliğindeki toplantılarma devam etmektedirler. Başvekil doktor Refik Saydam, umumi müfettiş ve valiler şerefine bu akşam saat 20 de Anadolu kulübünde bir 7/ya.fet verdi. Tokyo 4 (a.a.) Domei ajansının bildirdiğine göre, Şantung eyaletimn batı bölgesinde ve Hopey eyaleünin cenub baü kesimlerinde çarşamba gunü başlıyan geniş harekât neticesinda 60 bin kişllik Çungking ve komünist kuvveti çember altına almmıştır. Japonlar, Hopey eyaletinin cenubundaki düsman kuvvetlerinin umumî karargâhınl şimdiden işgal etmişlerdir. Japon hücumlarının şiddeti karşısmda gittikçe artan sayıda Çin askeri teslim olmaktadır. Birmanyadaki İngiliz ve Çin kıtaları zehirli gaz kullanmışlar Tokyo 4 (a.a.) D.N.B.: Japon ordusu sözcusu aşağıdaki demecde bulunmuştur: Cepheden alınan raporlara göre, birleşik ingiliz Çin kuvvetleri, Japon İlerleyişini durdurmak için sarfettikleri ümidsizce gayretler sırasında zehirli gaz kullanmışlar ve su depolarlnı, kuyulan ve nehirleri çekilirken zehirlemişlerdir. Yeni teşkil olunan 122 nci Çin tümeni 12 nisanda Mandalayın 200 kilometre cenubunda Tagayo yakınlarmda Japon taarruzunu durdurmak için hukuku düvel kaidelerine aykırı olarak zehirli gazle dolu obüs kullanmıştır. ,Dİğer taraftan birleşik İngiliz Çin kıt'aları da Mandalayln 200 kilometre kadar cenub batısmda Mageve muharebesinde çok miktarda zehirli gaz kullanmışlardır. Fakat rüzgânn tersine es(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Mindanao'da Amerikan kuvvetleri çevrildi Tokyo 4 (a.a.) Japon kuvvetleri, Macajalar ve İligan körfezlerine yapılan yeni çıkartma hareketleri sonunda Mindanao adasındaki düşman kuvvetleririin çemberlenmesini tamamlamışlardtr. Sarılan kuvvetlerin miktan 50.000 kişi kadar tahmin edilmektedir. Lashio'nun 100 kilometre şimalinde muharebeler Hava kuvvetlerinin faaliyeti Berlin 4 (a.a.) Alman başkomutanllğının bildirdiğine göre, 2 mayısta av uçaklan himayesinde seyreden Stukalar, bolşeviklerin Kerç yarıma(Arkası sahife 3 sütun 2 de) Cripps «Düşmana darbe vurmak zamanı yaklaşmıştır» diyor Londra 4 (a.a.) Mührühâs Lordu Sir Stafford Cripps dün radyoda söylediği nutukta Polonyalıların millî bayranu münasebetile Müttefiklerin muzaffer olacaklarmı, kuvvetli 've sağlam bir Polonyamn kurulacağlnı söyliyerek darbe vurmak zamanının yaklaştığını anlatmış ve daha sonra Hindistan meselesinden bahsetmiştir. Sir Cripps Hindistan rüesasile yapılan müzakerelerin niçin akamete uğradığını bir kere daha izah etmistir. Londra 4 (a.a.) Son günlerde yapılan kısmî seçimlerde Rugby'den kazanan müstakil namzed Brown yazdığı bir makalede diyor ki: «ingiltere halkl artık kırtasiyeci namzedler değil, ikinci cephe açılmasına taraftar insanlar istiyor.» Daüy Mail gazetesi bu noktai nazan teyid ederek halkın Parlamentoda liyakatli adamlar gdrmek istediğini anlatıyor. Eski coğrafya bilgimize göre Avrupa başlıbasına bir kıt'a ve Asya da ayn bir kıt'a idi. Şimdi garbdan şarka ve şarktan garba dalgalanan askerî hareketler önünde filî olarak görüyoruz ki meğer Avrupa müstakil bir bt'a değil de, büyük Asya kıt'asnun garbda Atlantik denizine uzanmış küçük bir yanmadası imiş. Afrikaya gelince Süveyş kanalı bu kıt'a ile (Avrupayı da eteğinde taşıyan) büyük Asya arasında bir fasıla bile teskil etmiyor. Denilebilir ki küre üzerinde Asya, Avrupa ve Afrika yekpare büyük bir kara kıt'ası vücude getiriyorlar. Pasifik, Hind, Atlantik, Büyük Okyamıslarile çevreli olan bu yekpare muazzam kara kıt'asının Kızıl, Ak. Kara, Şimal ve Btfltık iç denizleri vardır. Beserin ve kıt'alarm mukadderatl üzerinde oynıyan yeni dünya harbi, belki onu yapanların da farkında olmadıklan bir taksimi kendiliğinden vücude getirmektedir. Harb, bizim bildiğimiz klasik üç kıt'adan ibaret eski dünya âlemile yeni dünyayı karşı karşıya koyan bir cereyan üzerinde yürüyor gibidir. Bu mücadelede Mihverin belki baslangıcda bu kadar genişlikle düsünmediği Londra 4 (a.a.) Çungking radyosu bildiriyor: Japonlar, Lashio'nun 100 kilometre şimalinde bir noktada Çin mevzilerine karşı şiddetli bir taarruza geçmişlerdir. Çinliler inadla mukavemet etmişlerdir. Her iki taraf ağır kayıblara uğramıştır. Muharebe, ayni kesimde, cumartesi gecesi durmadan devam etmistir. Ayni zamanda, Japon hatlarının gerisinde hareket yapan Çin kuvvetleri düşman mevzilerine yaptıkları taarruzlara devam etmişler ve kayda değer kazanclar elde etmişlerdir. Londra 4 (a.a.) Çin kuvvetleri İrravadi, ingiliz kuvvetleri de Şindvin üstünde ağır ağır çekilmektedirler. Japonlara karşı hakimiyet tesis edilen Moni(Arkası sahife 3, sütnn 3 te) Londraya göre YUNUS NADİ fArkası sahife 3 siitun 4 te) Şiddetli kışın şark cephesinde harekâfı durdurmasına rağmen Almanların Todt teşkilâtı denilen geri hizmet ordusu, işgal edilmiş Rus arazisindeki her nevi yollarla beraber nehirler üzerindeki köpriüeri de tamire devam etmistir. Bu faaliyet bilhassa havalann düzeldiği son haftalarda daha genişlemiş ve bilhassa sür'atlenmiştir. Resimlerde Dinyeper nehrinde yeniden yapılan iki köprü görülmektedir. Amerikada şeker vesikaya bağlandı Nevyork 4 (a.a.) Bu günden itibaren Birleşik Amerikada şeker vesikaya tâbi tutulmuştur. Adam başına verilecek şeker miktan çocuklar da dahil olmak üzere 15 günde bir libredir. iki libre şekerden fazla bulundurmak yaEaktır,