Katalog

4 Nisan 1938 CUMHURIYET Siyaset âleminde Hitler, dün Graz'da intihab nutkunu söyledi Avusturyada seçim listeleri hazırlanıyor, Bulgaristandaki Alman ve Avusturyahlar ilhak hakkındaki reylerini verdiler (Bai tarafı 1 tnct sahtjede) bu gece radyoda Macar milletine hitaben beyanatta bulunmuştur. Horti, bu beyanatında, Avusturyanın Almanyaya iltihakı neticesinde efkârı umumiyede hasıl olan heyecanm yersiz olduğunu, bu heyecandan irtifade etmek istiyenlerin inkisarı havaîe uğnyacaklannı söylemiş, her türlü ihtilâl teşebbüslerinin şiddetle tenkil edileceğini ilâve etmiştir. Horti, Milletler Cemiyetinin ehemmiyetini kaybeylediğini, Avrupanın yeni baştan tensikinin Milletler Cemiyeti haricinde başladığını kaydettikten sonra Ma car milletinin hükumete itimad göstermesini istemi=tir. Vatikan Almanya ihtilâfı genişliyor Polonyanm Praga verdiği muhtıra Varşova, uygunsuz hallere nihayet verilmesini istiyor Varsova 3 Varşovanm iyî malu mat almakta olan mehafilinde, Polonyanm Prag elçisi tarafından Çekoslovak ya hükumetine verilmiş olan muhtıranm ancak Prag'da nesredildikten sonra neşrcdileceği beyan olunmaktadır. Hakikî manasil* bir protestoname olmıyan muhtıranın sadece Çekoslovakyada yerleşmiş olan ve kendilerine Prag hükumetince müsamaha gösterilen Polonya komünist fırkasının faaliyeti hakkında Polonyanm şikâyetlerini tadad etmekte olduğu beyan edilmektedir. îyi bir membadan al'nan malumata göre muhtıra, yalnız aşağıdaki üç tebyini ihtiva etmektedir: 1 1935 senesindenberi Polonya komünist fırkası, Ostrava ve Prag'da bir fesad ve bir propaganda merkezi ihdas etmiştir. Almanya Macaristanla anlaşmak istiyor Almanya, Macar ordusunu kuvvetlendirmek için uzun vadeli taksitlerle her çeşid silâh ve malzeme veriyor İHEM NALINA MIH1NA Zırhlı yarışı 1 Graz'da Graz 3 Hitler, bugün, Münih'ten Avusturyaya hareket etmiş ve akşam bu" raya gelmiştir. Bu ziyaret münasebctile emsalsiz tezahürat yapılmış, bütün şehir baştanbaşa donatılmıştır. Stirya'nın merkezi şimdiye kadar böyle büyük bir halk kütlesi görmemiştir. ihayet resmen anlaşıldı. 1922 denberi 35,000 i geçmiyen zırhlıların tonajı, büyümeğe başladı. îlk merhale 42,000 tondur. Japonya, bu işe hayret ediyormuş; fakat asıl hayret edilecek şey Japonyanın bu hayretidir. Çünkü, artık başlamış olan yeni deniz silâhlan yanşmm elebaşısı Japonyadır. 1936 Londra deniz konferansmdan mızıkçılık ederek. çekilip giden Japonya, gizli gizli 35,000 tondan daha büyük gemiler yaptırmağa başlamış ve 1922 de Vaşington konferansile durmuş olan daha çok ve daha büyük zırhlı yanşı başlamıştır. Büyük Harbden sonra, Ingiltere, Amerika, Japonya arasında yeni bir deniz silâhlan yanşı başlamıştı. Eğer o zaman Vaşington konferansı muvaffak olmasaydı, birkaç yıl içinde şu büyüklükte zırhlılar inşa edilmiş olacaktı: Amerikalılar: 43,500 tonluk, 33 mil süratinde, 8 tane 40 santimetrelik topla mücehhez muharebe kruvazörleri, 42,200 tonluk, 23 mil süratinde, 12 tane 40 santimetrelik topla teçhiz edilmiş muharebe gemileri. Japonlar: 46,000 tonluk, 35 mîl süratinde, 8 tane 44 santimetrelik topla miiçehhez muharebe kruvazörleri, ayni tonajda, daha az seri, fakat gene 44 santimetrelik 12 topla mücehhez mımarebe gemileri. îngilizler: 48,000 tonluk, 34 mil süratinde, 9 tane 40 lık topla mücehhez, ve hatta 50,000 tonluk, 35 mil süratinde, 9 tane 44 santimetrelik topla teçhiz edilmiş muharebe kruvazörleri. Vaşington konferansı, işi tatlıya bagladı. 35,000 tonluktan büyük zırhlılan yasak etti. Yalnız îngilizlerin 42,100 tcnluk, 8 tane 38 likle mücehhez 32 mil süratinde Hud muharebe kruvazörü müstesna tutuldu. Tezgâha konulmuş ve kısmen yapılmış bütün büyük zırhlılar tahrib edildi veya tayyare gemisi haline konul Hitlerin nutku Graz 3 Hitler bu akşam burada söylediği nutukta 75 milyonluk canlı bir milletin müthiş enerjisi ve vasıtalan sayesinde Avusturyadaki sefaletin sür'atle ortadan kalkacağmı söylemiş ve demiştir ki: « Dünyanın babsedegeldiği Avus turya istiklâhni Avusturya milleti istihza ile karşılıyordu. Çünkü bir Alman için tek bir istiklâl vardır : Büyük Alman vatanmın istiklâli.» Müteakiben Hitler Almanyanın sulh siyasetini, İtalya ile muslihane teşriki mesaisini anlatmış ve Alman milletinin hayat kuvvetlerini olduğu gibi muhafaza et mek yolundaki idealini teyıd eylemiştir. İtalya Kralı şerefine Macar ordusunun yaptığı geçid resmine iştirak eden Uniformalı Macar zabitleri Avusturyanın Almanya ile birleşme sinden sonra Avrupanın dikkat nazarlan Çekoslovakya ile Macaristana tevcih edilmiştir. Çünkü Almanya, Çekoslovakyadaki üc buçuk milyon Almanın mukadderatile çok yakından alâkadar olmakta ve artık, hııdudu Macaristana kadar dayanmış olduğundan bin senedenberi Almanlarla siyasî ve iktısadî işlerde beraberce hareket eden Macaristanla tam bir ittifak ve iş birliği yapacağı muhakkak sayılmakta dır. Bugün Macaristanın yarı halkı Al n.anya ile beraber yürümeğe taraftar olduğunu ve diğer yarısının buna muhalif bulunduğunu haricdeki müşahidler beyan ediyorlar. Macaristanda 500,000 den fazla bir Alman ekalliyeti vardır. Şüphesiz dün yanın her tarafında olduğu gibi Macaristan Almanları da millî sosyalizmin hararetli taraftandırlar. Macaristanda Almanya tarafını ilti zsm eden en mühim unsur ordudur. Çünkü Macaristan 1936 senesinde Triyonon sulh muahedesinin askerî kayıdlarına ri ayet etmekten vazgeçerek askerî mükel lefiyet esası üzere ordu teşkiline başladığındanberi bu ordunun teçhiz ve teslihi için Almanya büyük yardımlarda bulunmuştur. Bahusus Almanyanm Macaristana verdiği top, tüfek ve tayyarelerin bedel lerini tediyede uzun vadelere razı olarak malî cihetten çok büyük yardımlar yapmıştır. Şimdi Macar ordusunun hazarî mev cudu iyi mücehhez ve muallem olarak iki yüz bin kişiden fazladır. Macaristan resmen Almanyanın müttefiki olduktan sonra yeni Almanya, bu memlekete gayet mühim askerî ve iktı sadî menfaatler temin edecektir. Evvelâ Almanyanın nüfuzu Romanya hududuna kadar genişlemiş olacaktır, Macaristan Avrupanın başlıca hububat amban ve sığır mer'asıdır. Gayet iyi at da yetişir. Almanya, hububat ve et ihtiyacmı buradan temin edecektir. Ayni zamanda Macaristanın seferberlik zamanında mühim bir yekun tutacak olan ordusu, Almanya için büyük bir yardımcı kuvvet olacaktır. Macaristanın millî hayatı üç temele dayanmaktadır: Ziraat, ordu ve kilise. Başlıca serveti geniş Puşto ovasında yetişen uzun boy nuzlu ve gayet iri sığırlardır. Ordu erkânı, halkla beraber, meydanlarda yapılan Roma katolik kilisesi âyinlerine sık sık iştirak eder. Ordusu tamamile yeni Alman ordusu tarzındadır. Geçenlerde îtalya Kralı Peşte'yi ziyaret ettiği zaman Macaristanın Alman tipinde çelik miğferli ve mükellefiyet esası üzere toplanmış ordusu büyük bir geçid resmi yapmıştı. Ordunun bütün topları, tankları, zırhlı otomobilleri, tayyareleri hep Almanya dan gelmiş olduğu ecnebi müşahidlerin ve ataşemiliterlerin nazarı dikkatini celbet mişti. Triyanon muahedesî eski Macarîsta nın Paris nüfus ve arazisinin üçte ikisini millî hududu haricinde bırakmıştı. Bunun için harb bittikten sonra Macaristanın ve Macar milletinin başlıca gayesi hududlannı değiştinnek ve tadil etmek düşüncesi olmuştur. Beyanatın akisleri Budapeşte 3 Horti'nin beyanatı bü2 Komintern'in ajanlan, sahte patün memlekette derin bir akıs uyandır saportlar kullanmak suretile Polonyaya mıştır. Nasyonal sosyalıstlere mühim ta gitmekteydiler. Çekoslovakya memurları vizlerde bulunulacağından korkan mute buna muhalefet etmiyorlardı. 3 Polonya aleyhindeki bütün risadil mehafilin endişeleri zail olmuştur. Viyanadaki Çekoslovak elçiliği leler Çekoslovakyada kâin Siyezin'de tebedilmekteydi. kaldırddı Muhtırada daha bir takım tâli nok Berlin 3 Almanyadaki Çekoslovak elçisi, hükumetinin bugünden itibaren taları ihtiva etmekte ve bu faaliyetten Hitler Vatikan'ı ziyaret Viyanadaki orta elçiliğini kaldırmağa mes'ul olan Prag hükumetinden bu ah etmiyecek mi? Paris 3 Maten gazetesi yazıyor: karar verdiğini bildirmiştir. Başkonsolos vale mümkün olduğu kadar süratle ve ebediyen hatime çekmesini taleb etmekle îyi haber alan Vatikan mahfillerinde, luk açık kalacaktır. nihayet bulmaktadır. Göring Berline d'öndü Vatikan radyo istasyonundan dün Al man lisanile yapılan musahabe ve Al Viyana 3 Göring, bugün Viyanamanyanın Vatikan nezdindeki mümes dan Berline hareket etmiştir. silile Berlin makamlan arasmda telefonlngilterenin ilhakt tanımast la yapılan muhavereden sonra Almanya karşısında Fransa ile akdedilen konkordatonun feshedileceLondra 3 Avusturyanın Almanyaği zannedilmektedir. ya ilhakının îngiltere tarafından tanındıMaten şu satırları ilâve ediyor: Ankara 3 Bos. olan Ankara, Ma«Dolaşan bir şayiaya göre, Kardinal ğı ve Viyanadaki orta elçiliğin başkon solosluğa tahvil edildiği hakkında Ber nisa, Sinob ve Bolu saylavlıklan için 3 înnitzer istifa ederek bir manastıra çe kilecektir. Hitler'in Romaya seyahati linde neşredilen tebliğ burada Başvekil nisan 1938 pazar günü yapılan seçimde esnasında Vatikanı ziyaret etmiyeceğine ve Hariciye Nazın Çemberlayn ve Ha Cumhuriyet Halk Partisi namzedleri İş lifaks tarafından Avam Kamarasinda Bankası Genel Direktörü Muammer Emuhakkak nazarile taakılmaktacbr. yapılan beyanatın sadece filiyat sahasın riş, îktısad Vekâleti Müsteşarı Faik İntihab listeleri hazırlanıyor da teyidî mahiyette telâkki edilmektedir. Kurdoğlu, îzmir Üzüm Kurumu DirekViyana 3 Dahiliye Nezaretinin Viyanada başkonsolosluk açılması, törü îsmail Hakkı Veral ve Kastamonu servisleri 10 nisanda yapılacak olan plelngilterenin Avusturyada mühim menfa eski komutanı emekli albay Osman Kökbisite müteallik intihab listelerinin tan türk ittifakla seçilmiştir. (a.a.) zimi için durmadan çalışmaktadırlar. atleri bulunmasmdandır. Diğer taraftan, bu tedbirlerin Fransız Listeler, salı ve çarşamba günü hazırlanve îngiliz hükumetleri arasmda noktai mış olacaktır. Bulgaristandaki Alman ve Avus nazar teatisine vesile teşkil ettiği kay dedilmektedir. Yeni meb'uslarımız Parti namzedleri ittifakla seçildiler turyahlar reylerini verdiler Burgaz 3 Bulgaristanda bulun makta olan bütün Alman ve Avusturyahlar, bugün toplanarak Tessalia vapuru na binmişler ve Almanya ile Avusturyanın birleşmesi için yapılmakta oan ple bisitte reylerini kullanmışlardır. 180 Avusturyalıdan 178 i (evet) ve bir tanesi (hayır) cevabım vermiştir. Diğer rey kâğıdı boştur. 379 Alman ise müttefikan Hitler ve birleşme lehinde rey vermişlerdir. Almanya ve Avusturyada hangi Yahudi avukatlar iş görebilecek? Hariciye Vekilimizle Rumen Hariciye Nazın arasında Berlin 3 Adliye Nezaretinin neşrettiği bir emirname, Almanyada Yahudi avukatlar hakkında cari usulü Avusturyaya da teşmil etmektedir. Almanyada tatbik edilen usul mucibince 1914 senesi ağustosundan evvel baroda mukayyed bulunan Almanya veya müttefikleri he sabına harbe iştirak eden ve cephede baba veya oğullarını kaybeden Yahudi a Amiral Horti'nin mühim beyanatı vukatların mesleklerine devam etmeleriBudapeşte 3 Naib Amiral Horti,' ne mümaneat edilmemektedir. .miMMmmıımıılllHllllllllllllininilılllllllllllllllllllfllllMiııiMnımmım .... Çinliler iki şehri Balkan matbuatı dün geri aldılar ve ekonomi konseyi Japon kıt'aları Hsuşov İki konsey de 7 martta Yıldızda toplanıyor üzerine yürüyorlar Hankeu 3 Çin umumî karargâ" hmdan resmen tebliğ olunduğuna göre, Tiençin Pukov demiryolu cephesinde Çin kıtaatı geceli gündüzlü 12 gün devam eden çok şiddetli bir muharebeden sonra Japon kuvvetlerini Taierşvang ve Hangşvang'dan atmağa ve çok mühim sevkülceyş noktaları olan bu iki şehri geri almağa muvaffak olmuşlardır. Çin mehafili, bu mıntakadaki son mu" vaffakiyetlerden çok cesaretlenmişlerdir. Japonların Hsuşov'u zaptermek teşebbüslerinin tamamile önüne geçilmese bile hiç deşHlse bir müddet için tehir edilebileceği kanaati kuvvetlenmistir. Balkan Antantmm iki konseyi, martın yedinci perşembe günü, Yıldız sarayı me rasim köşkünde ayrı ayrı iki içtima ak dedecektir. Bunlardan biri Matbuat konseyinin, öteki de Balkan Ekonomi kon seyinin toplantısıdır. Her iki konsey de ayni günde, merasim köşkünde, birer açılış nutkile içtimalarına başhyacaklar dır. Balkan Ekonomi konseyinde, Türk murahhas heyetine riyaset edecek olan Trabzon meb'usu Hasan Saka, dün akşamki trenle Ankaradan şehrimize gel miştir. Balkan murahhaslan, yanndan itiba ren gelecekleri cihetle, kendilerini karşılamak için Türk murahhas heyetinin diğer azası da bugün yarın şehrimizde beklenmektedirler. Hariciye Umumî Kâtibi Numan Menemencioğlu, Konsey içtimaınm açılış merasiminde, bir nutuk söyliyecektir. Matbuat konseyinde, Balkanlı mat buat arasındaki mesai birliği meseleleri görüşüleceği gibi, Ekonomi konseyinde de turistik bakımından mühim bazı mevzulara temas edilecektir. Konsey içtimalan, ayın 14 üne kadar devam edecek ve bu müddet zarfında, müteaddid gezintiler, ziyafetler, resmikabuller tertib edüecektir. Ankara 3 Yeni Rumen kabinesinîn teşekkülü münasebetile M. Kommen ile Dr. Aras arasında aşağıdaki telgraflar teati olunmuştur : Ekselâns Rüştü Aras Hariciye Vekili Ankara Yenî vazifeme başlarken, biribirine samimî bir dostlukla bağlı bulunan iki memleketimizin müşterek menfaatlerine en uygun bir tarzda ekselânsmızla teşriki mesai edebileceğimden dolayı duyduğum derin memnuniyeti arzetmek isterim. Balkan Antantmm tahakkuk ettirmek istediği sulh ve enternasyonal teşriki mesai idealine hizmet ederek vazifemi başarabilmek hususunda ekselânsınızm kıyrnetli müzaheretine ve dostluğuna güvenebi leceğime kaniim. Komnen Ekselâns M. Komnen Hariciye Nazın Bükreş îfasına davet olunduklan yüksek vazifeden dolay; ekselânsmıza en hararetli tebriklerimi arzederken, iki memleketimizin müşterek menfaatlerine ve Balkan Antantmm azimle bağlı bulunduğu sulh ve enternasyonal teşriki mesai idealinde en iyi bir tarzda çalışabilmekle duyaca ğım büyük memnuniyeti ekselânsmıza temin eylemek isterim. Dr. Aras Macaristanın Yugoslavya, Romanya ve Çekoslovakyaya geçen arazisi, eski şeklini kaybetmiştir. Eskiden bu arazi büyük çiftlikler halinde idare edilmekte idi. Üç hükumet bu çiftlikleri küçük kü çük parçalara ayınp köylülere taksim etmişlerdir. Tabiî bu köylüler eski halin iadesine taraftar değildirler. 1930 senesine kadar Macaristanda Fransanm nüfuzu diğer devletlerinkin den üstündü. Çünkü Fransa Macarista nın mahsulünü satın alıyordu. İktısadî du. buhran şiddetlendikten sonra Fransa, Şimdi, tekrar 1922 ye dönmüş oluyoMacarlan iktısadî cihetten memnun ede ruz. Ingiltere ile Amerika karar verdiler, mez olmuştur. Bundan sonra Fransızla42,000 tonluk muharebe gemileri yaparın yerini ttalyanlar işgal etmişlerdir. caklar. îngilizler, bu gemilere 40 santi îtalya, Macaristanın buğday ve arpa metrelik, Amerikalılar ise 44 santimetremahsulünü cihan piyasasınm iki misli fi lik top koyacaklar. Esasen, îngilizler, 40 atla satın alıyordu. 1934 ile 1937 sene santimetrelik topun menzil ve tahrib kudleri arasında Macaristanın Italyaya ih reti itibarile kâfi olduğu kanaatindedirler. racatı evvelki senelere nazaran üç misli Şu halde 42,000 tonluk îngiliz gemileriartar. ne, ya daha fazla sayıda ağırtop konulaLâkin italya dahi, Habeşistan harbi cak, yahud da gemilerin sürati ve zırhlan ve General Franko'ya yardımı münase artırılacaktır. betile Macaristandan eskisi kadar mah Fakat, zırhhlann tonajı 42,000 de kasul alamaz olmuştur. Italyanın yerini lacağını zannetmeyiniz. Devletlerden biri şimdi Almanya tutmaktadır. ötekileri bastırmak için, 1922 de olduğu Geçen sene Macaristanın bütün ihra gibi, tonajı artıracak, bu tezayüdü ya catının beşte ikisi Almanyanın hissesine resmen il&n edecek, yahud da gizli tutaisabet etmiştir. Avusturya birleştikten caktır. Istihbarat dairelerinin casusları, sonra Macaristanın ihracatında Alman gene 16 sene evvel olduğu gibi, mütekabilen bu esran öğrenecekler ve yanş, tolann hissesi bir kat daha artacaktır. Macaristan ahalisinin yüzde elli beşi najlar, sürat, toplann çapı ve sayısı git münhasıran ziraaatle iştigal eder. Başlıca tikçe artmak suretile devam edecektir. Şimdilik Frrnsa, Almanya, îtalya ve mahsulü ve ihracat eşyası buğday, çav dar, arpa, yulaf, mısır, pancar ve pata Sovyet Rusyanm zırhlılann tonajını artırmak yanşına girip girmiyecekleri bellı testir. değildir. Onlar da başlarsa, AvTupa, AsMacaristan ahalisinin mühim bir kısmı ya, Amerika devletleri arasındaki delice da koyun, sığır ve bahusus at yetiştir müsabaka, milletlerin esasen çok agır omekle maişetini temin eder. Atların mikIan vergi yüklerini bir kat daha artıra tarı bir milyondan, sığırlar iki milyon caktır. O yüzbinlerce toniuk demir ve çedan, koyunlar ise bir buçuk milyondan lik yığınlan, zavallı ferdlerin zavallı ofazladır. En modern hayvan yetiştirme muzlarına yüklenerek, düşmandan evvel, usulleri Macaristandadır. onlan ezecektir. Macaristanın iktısadî hayatında sey yahların da mühim bir rolü vardır. Macaristan Almanyanın müttefiki olduktan sonra Almanlar Romanyanm petrol mernbalarından kolayca istifade edeceklerdir. Romanyadaki yeni rejim de Almanlara müsaiddir. Macaristanda Moskova 3 Yüksek Sovyet mec şimdiden millî sosyalist esas ve âdetleri cari bulunmaktadır. Kitabcı dükkânlan lisi divanı Trentief'i Sovyetler Birliği nın camekânlarında teşhir edilen başlıca nin Ankara Büyük Elçiliğine resmen taeserler, Nazi propagandasına, Yahudi yin eylemiştir. aleyhtarlığına ve demokrasi düşmanlığına aıddır. p a r ; s 3 Yeni grev hareketinin Lil Hulâsa Macaristanın, kendi hududla ve diğer vilâyet şehirlerine sirayet edecenna dayanan Almanya ile nasıl münase ği anlasılıyor. bat tesis edeceği Avrupa politıkasmın Lil'de marangozlar grev ilân edecekatisi için en mühim bir meseledir. lerini bildirmislerdir. Sovyetlerin yeni Ankara elçisi Fransada grev genişliyor İstanbul gazetecileri Bursada Bursa 3 (Telefonla) Bufsa kaplr caları idaresi tarafından davet edilen îstanbul matbuat mensublarile ecnebi ajans mümessilleri bugün Mudanya vapurile geldiler. Evvelâ Çelikpalasa giden gazeteciler, Yeşil cami, Yeşil türbe, Halkevi ve Cumhurreisliği köşkünü ziyaret ettiler. Müteakiben Çelikpalasta yapılan toplantıda Kaplıcalar îdaresi namına bir nutuk söylendi. Buna İstanbul matbuatı namr na edib Peyami Safa birkaç sözle mukabele etti ve ezcümle: «Bursanm halkı kadar yüksek, havası kadar tatlı, mabedi kadar yüksek ve sıcak davetini» teşekkürle karşıladı. Muharrem Feyzi TOGAY Japonlar tekzib ediyor Pekin 3 Japon umumî karargâhı, Çinlilerin Santungun cenub kjsmında muzafferiyet kazandıkları hakkındaki Çin tebliğlerini kat'î olarak yalanlamaktadır. Angulem'de, grev halinde bulunan bir fabrikadan kamvonla kâğıd çıkarmaga teşebbüs eden bir şoför grevciler tarafından ağır surette yaralanmıstır. Belgrad civarında bir tren f aciası Cenubî Tunusta hava manevraları Paris 3 Tunustan bildirildiğine göre, Fransız 52 nci hava fırkasına mensub 21 bombardıman tayyaresi cenubî Tunusda yapılacak olan manevralara iştirak etmek üzere mezkur şehre gelmiş tir. Belgrad 3 Bu gece Belgrad Saray Bosna treni bir inhidam neticesinde raylar üzerine dökülen taş yığınma çarpmış ve lokomotifle 3 vagon yoldan çıkmıştır. 3imdiye kadar enkaz altından 6 ölü •e 18 ağır yaralı çıkanlmıstır. Arjantinde ihtilâl Macaristanın başlıca servetlerinden biri olan meşhur öktiz sürüleri Lapaz 3 Şako'da (cenubî Amerikada, Arjantinde) bir ihtilâl hareketi vuku bulmussa da derhal bastırılmıştır. Asilerin reisi albay Toro harice kaçmış" tir. Birçok tevkifat yapılmıştır.