Katalog

^ MAURIGE MAETERL1CK MAVİ Fi. 50 Kr. KUŞ Türkçeye çeviren Mehmed Şükrü Erden REMZİ KiTABEVi millllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIMIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIflllMllllllinilllllllll Bütün Türkiye 19 Mayısı Kutluluyor MİLLETE MALEDİLEN GENCLİK BAYRAMI ıııııııııııııııiMiııııriııuıııııııııııııııııııııııuııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı J n r r " ı • /R7JI UnUÇUnCU yil S3]fl! 4 0 / 4 umhuri ISTANBUL Saglam, zafif Jffdei ler, güzel velçatlamaz mobilyalar..t evlerİDİ zi bunlarla |lö*s.eyiniı ve bedelini | 0 t faksitte öde CAĞALOĞLU , 1Q p Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 248 Ç3r§3IHD3 19 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Merkezi: izrrfîr Ankarada Belediye karşısı 19 mayısın derin ve mukaddes manası Başbuğun Samsuna ayak bastığı günkü kanaatinden hiçbir zerre eksilmiyerek onun düşünceleri fazlasile hakikat oldu O, İmparatorluğun mansıblarını ayak altma aldı Ve millet ferdi olmağı en büyük bahtiyarlık olarak kabul etti Millet kendisini elleri üstünde yükselterek başına tac eyledi ,n dokuz mayıs, bundan on sekiz ' once Atatürkün Samsuna ayak bastığı gun. Buna Samsır na çıkış demekten ziyade İstanbuldan Samsuna sıçrayış demek daha doğrudur. Bu, bütün tanhte geçılmek ve kırılmak şoyle dursun hatta asla yetişılemıyecek rbkordur. Bir atlama ve sıçrama rökoru Maddî tarafı manevısınden daha kuvvetlı, manevî tarafı maddısınden daha yüksek bir atlehzm rokoru. Bu buyük hamleyi Turk genclığı kendisine çoktan idea bir misal dıye almıştı. Genc ruhlu yen Türkiye bu bayramı yalnız genclığine bırakmağa kaıl olamıyarak onu bütün milletçe kendisine maletti. Bu yeni bayram oldumolasıya atlet, pehlivan ve kahraman Türk mılletine kutlu olsun. Bu atlama ve sıçramanm niçin ve nasıl olduğunu \e ondan neler çıktığını hep biliyorsunuz: Ergenekon bir efsane, bu bir hakıkattır. Nerede ise boğularak olecek kadar sıkılmıştık. Umumî Harbin Mütarekesi Türk vatanınır üstüne bir belâ kâbusu gibi çokmüş, Türk milletini kıskıvrak sararak onu çıkmaza sokulmuş av hayvanı çaresizliğine götürmüştü. Aylardan ve aylardanberi İstanbulda bu kat kat katmerli ve kesif muhasara hattını nasıl yaracağını düşünen bir Türk, Mustafa Kemal, Gazi ve ennihayet Atatürk 1919 mayısının 16 ncı günü tstanbuldan vapura atladı, ve üç gün sonra Samsunda Anadolu karasına ayak bastı. O yola çıktıktan sonra, amma bıraz geç, gene İstanbuldan hareket eden bir ecnebı torpıdosu son süratle onun takıbıne koyulmuştu. Eğer torpido Mustafa Kemalı götüren Türk vapuruna yetışebılmış olsaydı onu tevkıf edecek ve kutlu yolcuyu oradan alıp gen getirecekti. Torpido son suratle Samsuna vardığmda Mustafa Kemal birkaç saat önce karaya çıkmış bulunuyordu. Atı alan Usküdan geçmışti artık. Mustafa Kemal kendısıni Samsunda karaya çıkaran seyahate kaçarak gitmiş değıldi. O Osmanlı ordsunun şark havalisi müfettışi idı. Bu onun tarafından İstanbulun farkma varamıyacağı bir meharetle Anadoluya kolayca geçişın vasıtalığını yapan bir düzendı. Bununla beraber hareketinden sonra kuvvetlı şüphelerle heyecana düşen cin fıkirli düşmanlar bulunarak onu yakalamağa koşmuşlardı. Bu plânlı mücadelede Türk atletinın marifeti galıb geldi. O daha İstanbulda ıken bazı Bamımî arkadaşlarımn kulağına: Gidıyorum. Dıkkatle bekleyin, selâmet Samsuna çıktığımı haber aldığınız dakıkadan itıbaren kurtulduğumuza hükmedebilirsiniz. Demişti. îşte bugün bütün millete malederek düğününü bayramını yaptığımız gün, Mustafa Kemalin kurtuluş beşaretile Samsunda Anadolu karasına, daha doğrusu Anadolu kalesine çıktığı gündür. Bütün galib ve muzaffer Türk cidali işte bu atletik hareketten doğdu. Demişti]^ ki şark ordulan müfettişliği Kurtarıcmın elınde sadece bir aletti. O Anadoluya bütün Türklüğün başbuğlulArkası Sa. 5 sutun 4 tej < Ismet Inönü Londrada görüşmeler yapıyor Başvekilimiz Londrada Sovyet Rusya Hariciye Komiserile de uzun bir mülâkatta bulundu Avrupada mühim temaslar Pariste mühim konuşmalar oluyor Atatürk ruhundaki sönmez mücadele kudretini Anadoluya aksetmiş görüyordu 19 mayısın, Atatürkün Samsuna ayak bastığı gunün derın manasmı ve bu yük kıymetını anlamak ıçm, o kara ve umıdsız gunlenn fecaatını bılmek lâzımdır. 1918 eylulunde Bulga ristan Itılâf devletlerıne zehlâne boyun eğdıği zaman, İttıfak devletlerı manzumesının cephesınde genış biı gedık açılmıştı. İtılâf ordulan bu gedıkten gırerek kuvvetmı beyhude ısraf etmış olan Turkıyeyı, zaten sallanmakta olan Avusturya Macaristan İmpara • torluğunu ve harbi kazan maktan ümıdını keserek rıcate başlamış bulunan Alman ordularını arkadan vurmak üzere harekete geçtıler. Enver Paşa Türk ordusunu, dört harb senesmdc, Kafkasya, İran, Azerbaycan, Irak, Kanal, Fılıstın, Hıcaz, Yemen, Asır, Bıngazı, Çanakkale, Galıçya, Makedonya, Romanya cephelerınde harcamış, Türk kamnı su gıbı akıtmıştı. Kendı topraklanmızı mü dafaa edecek kuvvetımiz kalmamışken Somme cep hesinde Almanlara yardım etmeği bıle düşünen Baş kumandan vekılı, Bulgarlann teslim olması üzerine Rumeli tarafmda hasıl olan tehlıkeyi önliyecek kuvvet bulamıyordu. Dığer taraftan Mustafa Kemal Paşa gıbi, askerî dehasını gbstermiş bir Türk ku mandanı dururken kendı kanaatlerıne körü körüne saplanıp kalmak, tehlikeh anlarda son derece asabi leşmek gıbı büyük kusur lan olan Liman von San ders'e emanet ettiği zayıf Fılistin cephesi de çökünce, Enver Paşa kararı fırara tahvil etmişti. Mondros mütarekesi 30 binncıteşrin 1918 de imzalandığı zaman, ortada, iki milyon kişilik kahraman Türk ordusundan yalnız bir iskelet kalmıştı. Müta rekenin bazı lâstikli mad delerini de çekiştırerek memleketi işgal' eden İtılâf kuvvetleri, Türk ordusumı büsbütün dağıttılar. 49,000 Fransız, 41,500 İngılız ve 17,400 Italyandan mürekkeb olan bu işgal kuvvet leri her tarafta, sılâhlarımıza, cepanelerimize el koydular. Bunu yaparken de azamî ccbbarlık gösterdı ler. 1918 sonbaharında Is tanbula girdıkleri zaman, yaptıklan azgmlıklan, ba yağılıkları bir ıbret dersi olarak ebedıyyen unutmıyacağız. O zaman Harbıye mektebi, hastane ittihaz edılmişti. Burasmı itılâf ordulan Başkumadanlık karargâhı yapacağız; ıki saate kalmadan tahliye edeceksiniz; dedıler ve içindeki hastaları , yarahlan yağmurlu ve soğuk bir günde sokaklara attılar. Ayni gayrıınsanî muamele, hastane ittihaz edılmiş İtalya Krah Macar Kral Naıbı Amıral Horty'yi, iki ay evvel Romada karsuarken İtalyan Krah diin sabah Peşteye hareket etti Londra 18 (A.A.) Türkiye Başvekili Ismet înönü ile tngiltere devlet adamları arasında sık sık temaslar devaın eUnektedir. Ayın 14 ündc Haricîye Nazırı Eden ve Maliye Nazırı Çemberlayn'la yapılan konuşmalar müteakıb günlerde Baldwin, Çemberlayn ve Eden'le tekerrür etmiştir. Bazı defalar uzun süren bu temaslar esnasında Türkiye ve îngiltereyi alâka dar eden meselelere temas edıldıği ve konuşmalann iki tarafı memnun edici bir hava içinde yspılreakta olduğu anlaşıl maktadır. lArkası Sa. 6 sütun 1 dc] Arnavudluk ihtilâli tamamen bastırıldı Isyanın vehamet kesbetmesi takdirinde bir ecnebi müdahalesinden korkuluyormuş Tiran 18 (A.A ) Arnavudluk Tel graf ajansımn bıl dirdığme göre, Etem Toto'nun fe sad çıkarmak hususundakı teşebbusü, birkaç saat asılerin elınde kalan kasabalardaki saf dıl halkı gafıl avlamıştır. Etem Totonun avenesi, isyanın başlangıcmda şitılen sılâh seslerinin Delvina'dan cnebi memleket lerine giden TotoArnavudluk Krah Zogo ile İtalya Hariciye Nazırı Kont Ciano nun şerefıne atılan Tiranda yaptıklan son mulâkat esnasında tüiekler olduğunu söylemışlerdır. sından sıtayişle bahsetmektedır. Matbuat, »hukumetin şiddetle hare Tiran 18 (A.A.) Hükumet kuvvet[Arkası Sa. 3 sütun 1 dei kete geçerek isyanı süratle bastırma ,„„ „ ıııııııııııııııııııııı ıııııııııı ıııı ıııı ıııııııııııııııiMllıı ııııı ııııımıı ııııııııııııııııııııınııııiıııı ABIDIN DAVER lArkası Sa. 5 sutun 1 de] Taksim ve Fener stadlarında merasim saat 9,50 de başlıyacak Ankara muazzam tezahürata hazırlandı 1 1 Hâdiseler arasında Üç mukaddes ustafa Kemal, on sekiz yd evvel bugün, Samsuna çıkh. Bu on sekiz yılın tarihini hepimiz biliyoruz. Fakat 19 mayısın her yıldönümünde kendi kendimize mutlaka sormağa mecbur olduğumuz birşey var: Mustafa Kemal, on sekiz yıl evvel bugün, Samsuna çıkmasaydı ne olurdu? Cevab kolay görünür ve ilk akla gelen de şudur: «Sevr muahedesi tatbik edilirdi.» Hayır! Sevr muahedesi, Mustafa Kemal Samsuna çıktıktan 15 ay sonra ve Anadolunun mukavemeti hesaba katılarak yapılmıştı. İstiklâlimizi parçalıyan bu meş'um akdin Türklere biraz gülümser gibi görünen tektük müsamahaları varsa, mutlaka o mukavemetin uyandırdığı korkudan doğmuştur. Hayır! Mustafa Kemal, on sekiz yıl evvel bugün, Samsuna çıkmasaydı, meş'um Sevr'in şeametini gölgede bırakan bir şeamet olacaktı: Türki* yenin kayıdsız şartsız taksimi. Yani, vatan eczası, doğrannuş bir av hayvanmın parçalan gibi, kapanın elinde kalacaktı. Yani, Türk bayrağınm herhangi bir kırmızı paçavradan farkı olmıyacaktı. Yani, emperyalizmin kırbacı, Türk milletinin tepesinde, başını her kımıldattığı an şaklıyacakü. On sekiz yıl evvel bugün Samsuna çıkan Mustafa Kemal, hasta adamın ecelini geriye iten harikulâde adamdır. Harikulâde sözünün en büyük manasile harikulâde ve adam sosfinün en büyük manasile adam. Yalnız bunun için, Samsun, bir mukaddes şehir ilân edilmeğe lâyıkbr: Vatan ve Mustafa Kemal kadar YUNUS NAD1 19 mayısa hazvrlanan genclerı mız tdman harekâtı esnasında [Yazısı 7 nci sahifemizdedir] mukaddes. PEYAMt SAFA