Katalog

BKS ANKARA Küçük millet Olmak felâketi Bu sadece acınacak bir haldir ve alınacak ibret dersi ise şudur: Her millet evvelâ kendine güvenmeği düstur bilmeli, sonra kendisi gibi devletlerle anlaşarak daha kuvvetli bir cephe göstermenin sırrına ermelidir. Yoksa adamı bozuk para gibi harcarlar Vıyana: 2 mart vusturya împaratorluğundan bizim ötedenberi (Vıyana devletı) tabinle ifade edegeldığimiz küçücük bir vaziyete indirilmiş olan Nemçe Cumhuriyeti Avrupanın bellıbaşlı meselelerinden birini teşkil etmekte devam ediyor. Şimdiki küçücük Avusturya bir taraftan Avrupanın bir gailesi, diğer taraftan kendi kendinin bir meselesidir. Almanya ergeç esasen Alman olan Avusturyanm büyük Alman camiasına katılması azim ve kararmı muhafaza ediyor. Almanyanın büyümesinden korkan devletler bu fikre karşıdırlar. Küçük Avusturyanm büyük felâketi ise şimdiki küçük hacmile büyük devletlerin elinde oyuncak gibi kullanılmasmdadır. Buna bir zamanlar ekonomık ve finansal darlıklar da ilâve olunmuştu. Denebilir ki Umumî Harbin sonundanberi Avusturyaıun başına gelen pişmiş tavuğun başma gelmemiştir. Şimdi bu ekonomik zorluklar hayliden hayliye azalmışhr. Avusturyada turizm endüstrisi îsviçreyi gölgede bırakacak ve adeta körletecek veçhile alıp yürümeğe başlamtşur denilebilir. Avusturyada onda yedi nisbetile hareket ve faaliyetten kalmış olan endüstri müesseslerinde göze görünür bir knnıldama vardır. Kereste sanayii % 100 artan fiatile adamakılh canlanmıştır. Fakat Avusturya gene mustaribdır. Çünkıi memleket kendı siyasî vaziyetme hâkim değildır, ve hâlâ şunun bunun elinde oyuncaktır. Bıze kalırsa Avrupa Büyük Harb sonunda Avusturyayı gelışigüzel ve alabildiğine parçalamış olmanın cezasını çekiyor. Ekonomik ve siyasal bir vahdet bu kadar paramparça edilmış olunca bütün bu koca saha, boşlukların husule getirdıği kocaman dalgalara ve girdablara meydan verdi, işte hâlâ bu fırtinadır ki sürüp gidiyor. * * * Almanya Hariciye Nazırı Baron Neurath'm ahiren Vıyanayı ziyaret ederek memleketine dönmüş olduğu malumdur. Avusturya ile Almanya arasında Avusturyanm isüklâline hürmet etmek esasında bir anlaşma husule gelmiş olmasına rağmen bu memleketin büyük Alman camiasma katılması hâlâ eski mahiyetini muhafaza eden bir mesele olmakta devam edıyor. Bu da malum. Avusturyada Habsburglann tekrar saltanat tac ve tahtma getirilmeleri fikri, Avusturyanm istiklâlini korumaya yanyacak bir amil diye, son zamanlarda epeyce ileri gitmişti. Bu fikre ötedenberi Küçük Antant devletlerinin muanz olduklarım herkes biliyor. Fakat biz ötedenberi şunu söylüyoruz ki Avusturyada Habsburglar saltanabnin iadesine Küçük Antanttan daha aşırı bir ehemmiyetle Almanyanm muanz olması tabü sayılmalıdır. Baron von Neurath'm Avusturyaya iade ettiği ziyaret esnasmda bu meseleye temas olunacağmı tahmin edenler vardı. Bu tahminin tahakkuk edip etmedıgini bilmiyoruz. Fakat von Neurath'm avdetinden sonra îtalyadan çıkan ve Habsburglann iadesi işirte şiddetle itiraz eden bir sada herkesin hayretini mucib olmuştur. italya son zamanlarda bu mesele karşısmda daha ziyade mümaşatkâr bir tavır almış olduğu için onun itirazı fazlaca hayretle ve bilîhassa Avusturyada büyük ıstırabla karşılanmıştır. Acaba ne oldu da îtalyanm bu kat'î .rQQ ' İSTANBUL CAĞALOĞLU t S3]fl ! 4 0 " " Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, tstanbu] Posta fcutusu: tstanbul, No 248 Telefon: Başmulıarrir ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. tdare ve matbaa kısmı 24299 24290 umhuri MUSTAFJTNİHAD TÜRKÇEDPRÜMAN F. Cuma 5 Mart 1937 i KiTABEVi Hataya giden müşahid heyet Sehrimize geldi Suriye hey eti efkâri umumiyeden gizli bir proje hazırlamış Müşahidler, «Hatay halkının saadetini temin edecek esaslar hazırlanabileceğine kani bulunuyoruz • diyorlar Milletler Cemiyeti tarafından Hataya gönderilen müşahidlerden lsviçreli mira lay Wattwill ile Holandalı Karon dün akşamki Toros ekspresile şehrimize muvasalat etmişlerdir. Üçüncü müşahid Danimarkalı Holstadt birdenbire rahatsız landığından Antakyada kalmış ve arkadaşlanna refakat edememiştir. Şehrimize gelen müşahidler Haydar paşa gannda Kadıköy kaymakamı İhsan tarafından karşılanmışlardır. Müşahidler Haydarpaşadan vapurla Istanbula geçerek Perapalas oteline gitmişlerdir. Miralay Wattwil ile Karon Haydar paşa gannda kendilerile görüşen bir arkadaşımıza şunlan söylemişlerdir: « Milletler Cemryetinden aldığımız bir telgraf üzerine Cenevreye dönüyoruz. Evvelce hazırladığımız program mucibince Hataydan martın on beşine doğru aynlacakük, fakat Cenevreden bizi acele çağırdıklarmdan derhal hareket etmek tnecburiyetinde kaldık. Vazifemizin mahiyetini biliyorsunuz. Bu itibarla şimdilik fazla birşey söylemekte mazur bulun" duğumuzu da bittabi takdir edersiniz. Ancak şu kadannı söyliyebiliriz ki, H a tay halkmı tatmin eden bir şekil bulunabileceğmi ümid ediyoruz. Hatayın her tarafmı gezdik ve her smıf halkla temasta bulunduk. Henüz raporumuzu hazırlamadık, fakat mütalealanrmz kafamızda öü Tayyare motörü sanayii kurulacak Ilk motör fabrikası Kırıkkalede inşa edilecek Ankara 4 (Telefonla) Kısa za" manda memlekete bin tayyare ve 15 bin tayyareci kazandırmak gayesile yeni bir çalışma merhalesinin açılmış ol" duğunu büyük bir sevinc ve iftiharla müjdelemiştik. Bu yoldaki çalışmalara alâkalı her sahada alınacak tedbirler le hız verilecektir. Memleketteki havacılık hareketlerinin göğüs kabartıcı istikamet aldığı her yerde müşahede edilmekte ve millî ka" biliyetin yurdu havacılıkta da en ileri mertebeye yükselteceği açıkça gÖrül mektedir. Bu münasebetle Türkiyede tayyare motörü sanayiinin kurulmasma karar verildiğini bir müjde olarak bildirebi ~ lecek vaziyetteyim. Karabük demir ve çelik fabrikasmın inşasmı müteakıb tayyare motörü imalâtı da millî sanayiimiz arasma girmiş ( olacaktır. Öğrendığimize göre ilk olarak Kmkkalede bir f abrika inşa edile \ cektiî. Teslihat yanşmın azameti Dun Hataydan şeftrımıze gelen muşahıdler ıstasyonda Ingiltere 148 harb gemisi birden yaptırıyor Harbiye bütçesi ise 63 milyon sterlini buldu. Faşist Büyük Meclisinin verdiği kararlar Londrada Dün şehrimizden geçerek Cenevreye giden Hasan büyük heyecan uyandırdı Londra 4 (A.A.) 1937 senesi Cebbare komisyona teknik izahat verecekmiş bildiklerine canlı bir delil teşkil eden Hasan Cebbare, dün akşam Haydarpaşa istasyonunda kendisile görüşen bir arkadaşnnıza demiştir ki: « Milletler Cemiyeti tarafından vakt olan davet üzerine Cenevreye gidiyo um. Mesnur olduğum için siyasî beyajnarlı Uu!ii'ianLv?c'üfin. Bundan evveî Suriye Maliye Nazırı S u r i y e Maliye Nazın Hasan Cebbare dün akşam ki Toros ekspresile şehrimize gelerek Semplor ekspresile doğruca Cenevreve harek*t etnıiftir. Çıpv;' *!ifV« r 3* Bir gün îstanbulda kaldıktan sonra Hatayh hökumet yann akşamki ekspresle doğru Cenevre memurlarmın bile Sa. 4 sütun 4 te\ mükemmel türkçe Cebbare Henüz esrarı çözülmiyen bir vak'a Kadıköyünde bir ev yakıldı ve bir kadın öldü Evde bomba bulunduğu iddiası lekzib ediliyor Zabıta, bir arama emrinin inf azı için girmek istediği bir Ermeni evinde yangm ve Ölümle karşılaştı Evvelki akşam Kadıköyünde Yelde ğirmeninde bir yangm olmuş ve yangma bir de ölüm hâdisesi kanşmıştır. Dun şehrimizde binbir dedıkoduya yol açan bu hâdise hakkında bir mılharririmizin yaptığı tahkikata göre vak'a şöyle cereyan etmiştir: Kadıköyünde Yeldeğirmeninde Paris mahallesinde Aynlıkçeşme sokağmda 94 numarah ahşab iki katlı evde Diruhi is minde bir kadm, Meryem ve Hayganuş ismindeki kızlarile birlikte oturmaktadır. Meryem 40 yaşmda olmasna rağmen bekârdır, Hayganuş ise bundan on sene evvel bir doktorla evlenmiş, fakat kocası öldüğünden dul kalmıştır. Bu sene içinde Ankarada imza edilecek Şüpheli bir ev Bu Ermeni ailesinin oturduğu ev Kuşdilinde çukurdan geçmekte olan trenyolunun tam üst tarafmdadır. Yolla ev arasında bahçede bulunan ağaclardan başka bir mania yoktur. Bu aile, her nedense mahallede iyi bir tesir bırakmamış ve komşularile yaptıklan mütead'did kavgalardan sonra aleyhlerinde binbîr söz söylenmeğe başlanmışhr. [Arkası Sa. 5 sütun 1 de] Harbiye büfçesi tahminleri, 63,120,000 îngiliz lirasına baliğ olmaktadır. Şu hal" de 1936 senesi bütçesine nazaran, mun " zam krediler de dahil olduğu halde 7,239,000 îngiliz lirası miktannda bir fazlalık vardır. Bu tahminlerdeki masarif faziahği, a$kerî hazırlıklar programının tevsi ve tacil edilmesi ncticesinde meydana gelmiştir. . Hindistan harir olmak üzere, ordu nevrede bulunmuştum. Herhalde benden mensublannın yekunu 168,900 kişiye babazı teknik malumat istiyeceklerdir. liğ olmaktadır. 1936 senesinde 156,400 [Arkası Sa. 4 sutun 4 te\ kişi idi. Ordu mensublan miktannın artması, tanklar ekiplerile hava taarruzla İngıltere Müdafaa Komıtesi reisi Sir Juskip nna karşı vücude getirilen cüzütamlar meclisinin tebliği, büyük bir heyecan u haric olmak üzere, iki piyade taburu vü yandırmıştır. Evening News gazetesi, Icude getirilmesi, sahillerin ve bazı li " talyanın Avrupadaki vaziyetinin şimdiki manlann müdafaasma aid tertibatın ve kararsızhğı karşısmda icab eden ihtiyat seferberlik esnasında orduya aid bazı ihtedbirlerini almakta olduğunu yazmaktatiyaclann tatmin edilmesi için ittihaz o " P a r i s 4 (A. dır. Morning Post, büyük faşist mecli ~ lunan tedbirlerin neticesidir. A.) Övr gaze sinin karannın îngilterenin tayakkuz ve J] tesi pek yakında 148 harb gemisi tezgâhta intibahı üzerine îtalyada hasıl olmuş bir Türkiye, Irak, tran Londra 4 (A.A.) Deyli Telgrat aksülâmel diye tarif ve tavsif etmekte" ve Efganistan ara gazetesi, deniz bütçesindeki rakamlar dir. Bu gazete, yeni emirnamelerin hü smda bir Asya pakhakkında tefsiratta bulunarak, halen 148 kumetin emrine amade kıldığı ihtiyat tınm akdedileceği harb gemisinin îngiliz tezgâhlannda inşa kuvvetlerinin 8 milyona baliğ olduğunu ni bildiriyor. Tür ~ edilmekte olduğunu bildiriyor: 5 zırhlı, hesab etmekte ve îtalyada îngilterenin kiye Dış Bakanı 21 kruvazör, 5 tayyare gemisi, 49 torpidoktor Tevhk Rüşto muhribi, 19 denizaltı gemisi, 9 depo programına mümasil bir program tatbikı tü Aras birkaç gün gemisi, 24 şalupa, 2 sahil muhafaza ge mevzuu bahsolmadığmı, çünkü îtalyanm; millî müdafaasma aid tertibatı ikmal et" içinde Bağdada ve DT. Tevfik Ruştü misi, 3 topçeker ve 17 avizo. Tahrana giderek o~ Aaras Bütçe ile derpiş edilen 7 devriye de " miş bulunduğunu yazmaktadır. rada Efganistan Dı Bakanına mülâki nizaltı gemisi 1100 tonluk olacak ve bun" Meclisin yeni kararları olacaktır. Paktın bir seyahat esnasında larla birlikte îngilterenin hizmette 70 deRoma 4 (A.A.) Büyük faşist parafe ve Ankarada imza edileceği bil nizaltı gemisi bulunacaktır. meclisi, evvelki gece toplanmıştır. Meclis,, dirilmektedir. Faşist Meclisinin kararı memleketin demografik vaziyeti hakkında • Anadolu A]'ansının notu: heyecan uyandırdı tetkikata bulunmuştur. Ajansın Ankara mahfülerinde yap Londra 4 (A.A.) Büyük faşist [Arkası Sa. 7 sütun 3 tel tığı tahkikata göre, böyle bir paktın bu ııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııuıııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııınn sene içinde imzalanacağı tahmin edil mekteyse de Hariciye Vekili doktor T e v fık Rüştü Arasm bu telgrafta mevzuu bahsolan seyahatinin kat'î tarihi hakkın" da henüz bir malumat mevcud değildir. Asya Paktı Türk Dili Üzerinde TETKİKLER 3 Yazan: Dr. M. Ali Ağakay Kosmos etüdünün sonu Harmonia Bundan once yaptığımız etüdde, klâsik ekolün hiçbir yere iliştireme diği (Kosmos) kelimesinin, «tertib, tanzim» manasına (koşmak) ve (yusmak) gibi mümessilleri bulunan çok zengin bir Türk temine bağlı bulunduğu sonucuna varmıştık. • Bizi bu kanaaite götüren ve GüneşDil metodunca yapılan semantik çözüm mana itibarile şümulden bususiliğe, ve kelime şekli bakımmdan, basitten katışığa gitmek üzere §u şekiide inkişaf etmi§ti: Oğ: Güneşin büyüklük, kuvvet ve parlaklıkla muttasıf varlığı. Oğf ok: Bu varlığı temsil eden objeler. Öğek (=yıldız kömeai), Sağda yangm çıkan evde, yangından sonra tahkıkat yapıhyor, solda ustte hâdise çıkan N X ışareth» evm tren jjoluna bakan Gök y^s. gibi. orka. cephesi, yaralunan. polis memuru Fethi, altta ev sahıbi GırvM ve kızı Hayganoş O ğ + o k + o s : Bu objelerin vasıf larile münasebeti olan, yani bunla nn sahası içine giren obje veya süje ler. Kos (=gösterişli, zel), Koç (=kahraman) s v. s. gibi. YUNUS NAD1 [Arkası Sa. 5 sütun 3 te\ Oğ}ok+os+ om ve oğ+ ok + os + om + oğ: Bu obje veya süje lerin daha hususî manada ve isimlenmiş şekilleri. Kuşam (^tuvalet), koşum (=takım), kasma (=şekil), koşma (=ne§ide), yosma (dilber). Bu suretle (Kosmos) un «kâinat» gibi yüksek ve şamil bir mefhumdan başlıyarak bükümranhk, idare, intizam, güzellik ve süs kabilihden daha hususî anlamlann ifadesine yarar [Arkası Sai^ sütun 1 de] İÇ SAHİFELERDE 3 iincüde: Vatandaş yor. türkçe konuşmuKandemir & üncüde: Hikâye 6 ncıda : Spor. Şişman Bertamn esrarı