Katalog

23 Mart 1937 CUMHURİYET SON HABERLER... TELEFON TELGRAF v* TELSiZLE Hâdiseler arasında larih nerede? izde, son yıllar içinde, pek çok tarihî rotnan yazıldı; fakat encümenin dört cildi istisna edilirse, hakikî tarihe, tarihin kendisine aid neşriyattan eser görülmez. Sultan Azizin öldürülmüş mü, yoksa kendini mi vurmuş olduğunu anlamak için, altı yüz seksen dokuz gün, ayni gazetenin ayni sahifesine dadanan okuyucu, bu palavranın aslına ve hakikatine dair yazılmış elli sahifelik bir ciddî esere göz gezdirmekten kaçıyor: Ne umumî cihan tarihine, ne Türk tarihine, ne Osmanlı tarihine, ne de bunlardan birinin safhalarına aid mükemmel ve müdevven kitablar yazmış tek bir tarihçimiz yoktur. Daha ziyade mazinin efsanelerüe, sinemalaştırılmış ve yüzde seksen muhayyel hikâyelerile, tarihin çerezlerile ve aburcuburlarile kafa doyuruyoruz. Bizde gittikçe tekâmül eden tarihî romanın kendi nev'inde belki çok muvaffak olmuş ömeklerinin kıymetini asla inkâr etmek niyetinde değilim; hatta içlerinde M. Turhan gibi pek müstesna dostlanm ve meslektaşlanm da bulunan bazı tarihî tefrika muharrirlerimizi tebrik etmek fırsatmı daima aramışımdır; bu yazımın hiçbir tarafında onlan kasdetmiyorum. Sadece, vaktile de birkaç kere yazdığım gibi roman şeklinin kazandığı rağbete mukabil, hakikî tarihe karşı alâkasızlığımızın manasını araştırmak ve soruşturmak istiyorum. Tarihinden memnun olmıyan bir millet miyiz? Bunun için mi mazinin yalanlarını hakikatlerine tercih ediyoruz? Yoksa, roman nev'inin cazibesi içinde, tarihi de salçalı ve taratorlu bir ilim olarak ağız şapırtısile yutmak hevesinde miyiz? Geçen asırdanberi dünyanın her tarafında bu nevi romana karşı halkın, bilhassa avam tabakasınm gösterdiği alâkaya sebeb de bu olabilir; fakat AIexandre Dumas asrında Fransanın Michelet'leri de, Renanlan da vardı ve o büyük tarih devri, bizzat «Uç Silâhşor» müellifine bu nevi romanların bir tarih suiistimali olduğunu itiraf ettirmişti. Belçika Kralı Leopold dün Londraya vardı Bir Italyan gazdtesine göre Ingiltere Belçikayı ürküterek bitaraf lık kararını değiştirtecekmiş Londra 22 (Hususî) Belçika Kralı Leopold bugün öğleden sonra Londraya muvasalat etmiştir. Belçika sefiri bu gece Kral şerefine büyük bir ziyafet vermiştir. Ziyafette Hariciye Na zın Eden hazır bulunmuştur. Kral Leopold Belçikanm Avrupadaki vaziyeti hakkında İngiliz ricalile müzakerelerde bulunacaktır. tesi, İngiliz hükumetinin Belçikanın bitaraflığı meselesindeki yeni taktiğinden bahseden yazısında ezcümle diyor ki: «îngiltere, Belçikanın bitaraflığı me selesinde hakikaten fikrini değil, fakat yalnız taktiğini değiştirmiştir. Kral Leopold'un vereceği izahatın, büyük bir dikkat ve hüsnüniyetle dinlenmesine karar verilmiştir. Fakat hakikatte Belçikanın mutlak bitaraflığı hiç te iyi gözle görülmemekte dir. Süvari Binicilik Okulu Ayazağada kuruluyor Başvekilin emrile mektebe tahsis edilen Ayazağa köşkü ve müştemilâtı, mükemmel bir Süvari okulu haline getirilmektedir IHEM n NALINA MIHINA Cinler harbi! nsan zekâsmın, ilim, fen, teknik sahalannda her yeni keşif ve icadı, iki yüzlü bir adam gibi; hem medeniyete hizmet eder, hem de harbe... Bunun en son ve en parlak misali tayyaredir. Geçen senelerde, evvelâ, Almanlarm, sonra da İtalyanların gene Marconi'nin himmetile esrarengiz bir ölüm şuaı keşfettikleri ve bu ışık sayesinde, uzaklardan otomobillerin, tayyarelerin motörlerini durdurdukları şayiası ortaya atılmıştı. Marconi'nin yeni keşfi de, harb vasıtası olarak, kimbilir, ne korkunc, ne işirilmemiş tatbik sahalan bulacaktır. Bereket versin ki insanlar, yeni tecavüzî bir harb silâhı keşfettiler mi, arkasından hemen ona karşı tedafüî bir vasıta da bulmuşlardır. Kılıca karşı kalkan, topuza karşı tulga, topa karşı zırh, makinelitüfeğe karşı tank, zehirli gaze karşı maske... ilâ.. gibi. Insanlann, çok geçmeden tayyareyi de alaşağı edecek bir marifet bulacaklan muhakkaktır. Fakat tayyareyi düşüren esrarlı ışığı da, başka bir ışıkla imha etmek kabil olacağını iddia etmek, büyük bir kehanet olmaz. Bu gidişle günün birinde, harb, göze görünür, kanlı bir mücadele olmaktan çıkacak toplar ve bombalar, tanklar ve tayyareler yerine görünmez ışıklar, esrarlı enerjiler, tılsımlı cereyanlar birbirlerile çarpışacaktır. İnsanlar, muharebe meydanlarında, göğüs göğüse süngü hücumlarile kat'î neticeyi istihsale çalışacakları yerde, ecinniler, periler, iyisaatte olsunlar gibi, göze görünmeden birbirlerini haklıyacaklardır. Ö Ziyafette bulunanlar Londra 22 (A.A.) Bu akşam, Belçika büyük elçiliğinde, Belçika Kralı şerefine verilecek ziyafet davetlileri arasmda Baldvvin, Eden, Halifax, John Simon, Cranboorne, Attlee, Winston Churchille, Amiral Keyes, Leithross ve Ormsbzere vardır. Zannediyoruz ki, Londrada, İngil terenin Belçika bitaraflığını garanti et mekte hiç te büyük bir menfaati olmadı ğı bildirilecek ve bu suretle Brükselde endişeler uyandırılacak. Belçikanın as tngiltere Belçikayı tehdid kerî bir işbirliği fikrine yanaşması mümedecekmiş Roma 22 (A.A.) Tribune gaze kün kılınmağa çalışılacaktır.» mHMMmımınnNninilinilllUllllillllllllllllllllllllllllinillHiınııııı yjtcı.en yaz Viyanada yapılan Prinz Eugen mükâfatı müsabakasında yüzbaşt Cevad Gürkamn Güdukle çok güzel bir atlayışı Her sabah, Harbiyeden Taksime doğru gidip gelenler, Harbiye mek tebıle Sıpahî Ocağı arasındaki sahada bir toz bulutunun yükseldığını ve bu bulutun içinde Türk süvari zabitlerinin durmadan çalıştık larını, eski bir tabirle at oynattıklannı görürler. B u r a s ı, Süvari Binicilik Okulunun talim meydanıdır. O meydanda manej talimleri yapan, her türlü maniaları aşan süvarıler de, bu o Yüzbaşı Gürkamn Güdukle Almanyada fevkalâde bir atlayışı kulun çalışkan zabitleridir. Bu zabitlerin mümessilleri olarak koşarlar ve atlarlar bir kısmı, çok gencleri ve apuletlerinde ken görüyorum. Sürekli alkış seslenni duyalnız birer madenî çizgi bulunanları, yar gibi oluyorum. Harbiye mektebini bitererek süvari sınıfa Yüzbaşı Cevad Kula Çapkınla birin ayrılmış yarsubaylardır ki burada süva cıden bir sanıye farkla ve dünyanın en rilıkte ıhtısas sahibi olmaktadırlar. iyi 130 süvarisi önünde ikinciliği kazan Dığer bir kısmı, altlarındaki atlar çok dığı gün, tek bir maniayı devirmek şöyle güzel olanlar ise, Süvari Binicilik Oku dursun hatta mânilere sürünmedftn enfes lunun zabitleri veya mektebde yüksek atlayışlar yaptığı zaman, etrafımdan: Schön (Şon) güzel! binicilik öğrenenlerdir ki memleketimiz de ve Avrupada yapılan atlı mâni mü dıye yükselen takdır seslenni duyar gibi sabakalarında Türk süvariliğini muvaffa oluyorum.. Teğmen Saim Polatkan, kalm ağackiyetle ve şerefle temsil edenler işte bu lardan yapılmış bir tarafı sulu hendek kıymetli genclerdir. olan, süvari için de, hayvan için de çok Nısandan itibaren Roma, Paris, Lontehlikeli maniin içine dahp ta» odunları dra, Brüksel şehirlerinde yapılacak olan darmadağın eden hayvanını, eğere yapışbüyük atlı mâni müsabakalarına iştirak mış gibi kımıldamadan, bir mahmuzda etmeleri takarrür etmiş olan süvarilerimiz, ayağa kaldınp tekrar yanşa devam ettiği bütün kış kapalı manejde, yağmursuz ve vakit, karsız günlerde ise açık havada devam Ah, Türk zabiti, ne güzel biniyor! edegelen çalışmalannı son günlerde büsdiye yürekten kopup gelen hayranlıklan bütün artırmıslardır. On beş gün sonra, İtalyaya giderek, Romada, Avrupanın duyar gibi oluyorum. en kıymetli süvari zabitlerile, bu arada Sonra hayal kayboluyor, hakikat avfevkalâde bir gayretle çalışan İtalyan det ediyor: O zümrüd gibi yemyeşil çayır süvarilerile boy ölçüşeceklerdir. saha gitmiş; yenne toz toprak dolu Sipahi Sıpahî Ocağının önündeki meydanda Ocağı meydanı kalmıştır. Fakat biraz tozların yükseldığini görünce, bazı gün daha sabrediniz. Bizim süvarilerimiz de, ler tramvaydan atlıyarak hayır atlıyacennet gibi bir yere, Ayazağa kasnna tarak değil; Sipahî Ocağı istasyonunda şınacaklardır. ınerek meydana gırıyor ve onların çalışMemlekette biniciliği, atçılığı ihyaya, malannı seyrediyorum. bu kibar ve asil sporu tam millî bir Türk Gittikçe artan toz bulutu içinde yavaş sporu yapmağa azmetmış olan ve bugünyavaş etraftaki manzara gözlerimden sikü Türk süvari zabitlerinin, Varşovaya liniyor ve onun yerine yarısı hakikat, yakadar gidip gelen eski sipahi cedlerinin rısı hayal bir manzara kaim oluyor. Haoğulları olduğunu bütün düyaya gösteren kikat, koşup atlıyan süvarilerle hayvanBaşbakan ve baş at âşıkı İsmet Inönü, larıdır. İşte yüzbaşı Cevad Kula ile Ayazağa kasrile bütün arazisini Süvari Çapkın, yüzbaşı Cevad Gürkanla Gü Binicilik Okuluna vermiştir. Güzel kodük, teğmen Saim Polatkanla Yalçın, ruları, köşkleri, havuzları, sularile cennet teğmen Eyüb Öncü ile Şahin, teğmen gibi bir yer olan bu kasır, Şişli BüyükSadettin Erokayla Ceylân, teğmen Fahdere yolunun sol tarafında ve Şişliden reddin İlhanla Gönül... ilâ.. ve işte Franotomobille sekiz on dakika mesafededir. sız muallimleri M. Taton... Şimdi, iki üç evde oturan bir kiracı Hayal ise, Sipahi Ocağile Harbiye aile gibi Sipahi Ocağile Harbiye mektebi arasındaki çorak saha yerine Viyananın arasındaki muhtelif binalara dağılmış oyemyeşil Poloplatz müsabaka çayırıdır. lan Süvari Binicilik mektebi, tamirat ve Hakikatle hayal karışıyor: Zabitleri yeni tesisat biter bitmez, Ayazağaya göç mizi Poloplatz'da binlerce kişinin huzu edecektir. runda kahraman Türk ordusunun sanlı Başvekil îsmet Inönü, geçen yıl, Şahinşahm doğum Demiryol memurları için konan cezalar yıldönümü Büyük Şefimizle, dost Gazetecilere izahat verhükümdar arasında tel mek te suçlar arasında zikrediliyor! graflar teati edildi Ankara 22 (A.A.) İran Şahı Rıza Şah Pehlevinin doğumunun yıldönü mü münasebetile Reisicumhur Atatürk tarafından çekilen tebrik telgrafile buna gelen cevab aşağıdadır: Alâhazreti hümayun Rıza Şah Pehlevi Şahinşahı İran TAHRAN Zatı şahanelerinin doğum günlerinin yıldönümünü en samimî kardeşlik duygularile kutlular ve şahsî saadetlerile, kudretli idareleri altmda hergün daha ziyade inkişaf etmekte olan dost tra nın refahı hakkında halisane temennilerımi arzederim. Atatürk Türkiye Reisicumhuru Kamâl Atatürk Doğum günümün yıldönümü müna sebetile zatı devletleri tarafından izhar buyurulan muhabbetli tebrikler ziya desile meserret ve teşekkürlerimi mucib olmuştur. Ben de kendi tarafımdan zatı devletlerinin selâmetlerini ve yüksek idareleri ve önderlikleri altmda dost ve komşu Türkivenin saadet ve payidarlığını samimî halbimle dilerim. Rıza Şah Pehlevi Ankara 22 (fekfönla) Devlet Antonesco Dr. Riiştü Aras arasında Ankara 22 (A.A.) Romanya Hariciye Nazırı ekselans Antonesco Türk topraklarından ayrılırken Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Arasa gönderdiği telgrafla Tevfik Rüştü Aras tarafından verılen cevab aşağıdadır. Ekselans Rüştü Aras ANKARA Misafirperver Türkiye sahillerinden ayrılırken, güzel memleketinizde geçen çok kısa ve fakat çok güzel saatleri düşünüyor ve orada bana gösterdiğiniz pek hararetli ve pek dostane kabulden dolayı minnettarlığımı tekrar etmeği bilhassa arzu ediyorum. Büyük milletiniz için tam hayran lıkla ve bizi bağhyan ittıfakın istikbali için tam itimadla dönüyorum. Aziz Bakan dostum, en dostane merbutiyet ve minnettarhk hissiyatımm kabulünü rica ederim. Victor Antonesco Ekselans Antonesco Romanya Dış Bakanı BÜKREŞ Ekselansınız tarafından irsal buyurulan telgrafı aldım. Memleketim hakkında izhar buyurulan çok dostane hissi yattan dolayı pek minnettarım. Ekse lanslarınm Türkıyede gördükleri sa mimî kabulün. onun yüksek şahsiyetine medyun olduğumuz tazim eseri oldu ğunu ve memleketimi memleketinize bağhyan derin dostluk hissiyatını ak Italya Avusturya maçı settirmekte bulunduğunu kandilerine Londra 22 (Hususî) Dün Viyana temin edebilirim. Bu dostluğun en be liğ remzi iki memleketi bağhyan itti da bir İtalyan ve bir Avusturya takımı arasında yapılan futbol maçı esnasın faktır. Aziz Bakan dostum, en dostane da İtalyanlardan beş kişi yaralanmış, omerbutiyet hissiyatımm kabulünü rica yun yarıda bırakılmıştır. Halk İtalyanederim. lar aleyhinde nümayişlerde bulunmuşR. Aras tur. Içine biraz eski devirlerin hakikatleri kanştırılan bu romanesk maceraların hikâyelerile gönlümüzü eğlendire duralım; bunların içinde müessir kıymetler de bulunabilir ve elbette vardır; fakat tarih, tarihin kendisi nerede? Muhayyilemizin duvarına vuran bu yalancı gölgelerle mazimiz üstünde bir hüküm sahibi olamayız. Hafızasmı kaybederek hayale dolmış bir avarenin sayıklamalaGazetecilere beyanatta bulunmak ta, nndan kurtulmak için, bize tarih lâücret kesilmesi cezasını icab ettiren se zım. Bu sahada resmî neşriyat kâfi bebler arasındadır. gelemez. Yalnız Osmanlı değil, metodunu inkılâbımızın koyduğu bütün Türk tarihi üstüne yeni aydınlıklar getirecek müverrihler bekliyoruz. Naimanın, Cevdet Paşanın halefleri! Neredesiniz? Kundakta mıAnkara 22 (Telefonla) Maden sınız? Yoksa hâlâ doğmadınız mı? kömürü müstahsılleri tarafından çıkarı PEYAMI SAFA lan kömürlerden alınan nisbî resimlerin H. Çankırıda bekârlarm Halkevi müsaemanet hesabına kaydolunan kısımları merelerme alınmadığı hakkmdaki iddiaya nın iadesine dair kararnamede, Bakanlar karşı beklediğim tekzib gelnJştir. HalkeHeyeti yeni değişiklikler yapmıştır. Bu vi Reisi. bize mektub yazanın sinema lodeğişikliklere göre 1936 takvim yılında caları angaje edildikten sonra yer bulnıak böyle bir suitefehhüme ihtiyarî olarak dış piyasaya kömür imrar istediği için ihtimalinden bahsederek kapılmış olması İ3dietmemiş olanların 1936 yılına devrolu anın aslı olmadığını bildiriyor. P. S. nan stokları, 1936 senesi için dış piya salara sevke mecbur oldukları kömürler îplik buhranı zail oldu hesabına katılmıyacak ve bu kısımdan Son zamanlarda muhtelif sanayi alınan nisbî resimler irad kaydoluna caktır. 1937 takvim yılı sonunda görü zümrelerini çok sıkışık bir vaziyette lecek hesab neticesinde maden kömürü bırakan pamuk ipliği buhranı muvakmüstahsillerine, bundan evvelki yıllara katen de olsa zail olmuştur. Uyuştu aid stoklarile beraber 1937 de yapacak rucu Maddeler İnhisarı ikinci parti ipları imrar miktarının tesbit olunan mik liğini getirtmiştir. Çukurova fabrika tarlardan az olması şartile her bir ton ları da yeniden iplik göndermişlerdir. lâve ve kriple için 125 kuruş, her bir ton Bunlara ilâveten İktısad Vekâletinin tüvenan için 96, kuruş olmak üzere kayemri üzerine Sümer Bank Kayseri fabdolunan miktarlardan reddiyat yapıla rikası da bez yapılacak iplikleri ima caktır. lâtta kullanmıyarak İstanbul sanayicileri için şehrimiz piyasasına arzetmiş Ankara 22 (Telefonla) Meclis bu tir. Bu suretle buhramn önüne geçil gün saat 15 te toplandı. Ruznamedeki miştir. maddeleri çıkardı ve çarşamba günü toplanmak üzere dağıldı. Demiryolları memur ve müstahdemleri talimatnamesinin bazı maddeleri değiş tirildi. Bu değişikliklere göre idare mensublarının inzibatı muhil halleri karşısında tatbik olunacak cezalar ve bunların nevileri şunlardır: Memur ve müstahdemi vazifesine dikkate davet etmek (ihtar), idarî yahud inzibatî noksanları dolayısile muayyen bir işten dolayı verilen cezaya (tevbih), memur ve müstahdemin ücret veya yevmiyesinden 15 günlüğe kadar para ke silmesine (ücret kesilmesi), kanunen müstehak olduğu kıdem zamlarının ge riye bırakılmasına (kıdem zamları te hiri), kıdemin üç aydan bir seneye kadar tenziline (kıdem tenzili), memur ve müstahdemin bir derece aşağı indirilmesine (derece tenzili), bulunduğu vazifeden aşağı bir işe naklolunmasına (vazife tenzili), bir daha idarede kullanılmamak üzere çıkarılmasına (hizmetten ihrac) denilmekte ve bu cezalan icab ettiren hareketler ayrı ayrı sayılmaktadır. Yannın harbinde, bir tarafın büyülü kuvvetleri düşmanm efsunlu silâhlannı işlemez bir hale getirecek, meselâ muharib memleketlerden birinin bütün motöreri duracak, makineleri işlemiyecek, :lektrikleri sönecek, radyoları susacaktır. O zaman bu taraf ta büsbütün yeni bir sihirli icadla hasım milletin kulaklannı sağır, gözlerini kör edecek, dimağlannı düşünemez bir hale getirecektir. Dünyanın o devrinde, ya harb ortadan kalkacak, yahud da mücadele bir kıyamet şeklini alarak insanlık yok olacakhr. Aziz kariler, bu yazımı, siz, bugün, belki deli saçması telâkki edeceksımz amma, bilmem kaç yüz yıl sonra okuyanlar, beni de Jules Verne (]ül Vern) gibi ileriyi gören bir muharrir diye alkışlıyacak [ardır!... Açık muhabere «Halid Akgüre Dervişoğlu» imzalı mektub sahibine: Ispanya dahilî harbinde bahsettiğiniz gibi bir köpek hücumu yapılmıştır. Fakat öyle arkadasınızm iddia ettiği gibi beş bin köpekle değil. Rakamda çok mubalâğa vardır. Hücum, köpeklerin çoğunun tepelenmesile neticelenmiştlr. Zamanımızın ateşli silâhlanna köpekler değil: eski zaman ordularmm kullandıkları liller bile dayanamaz. Maden kömürü miistahsillerine iade edilecek rüsum Bulgarlar Edirneyi aldıkları günü tes'id ettiler Sofya 22 (Hususi) Balkan Harbinde Edirnenin Bulgarlar tarafından a lınmasını tes'id için dün Sofyada Sveti Nikola kilisesinin bahçesindeki Edirne heykelinin önünde büyük merasim ve bir ayin yapıldı. Merasime Sofya Metropolidi riyaset etti ve bir nutuk söy ledi. Merasime Kral. Nazırlar ve Sof yadaki Yugoslav sefiri de davet edil mişlerse de gelmediler. Merasimden sonra Edirne harblerine iştirak eden eski muhariblere Harbiye Nezareti tarafından Batemberg lokantasında bü vük bir zivafet verildi. Ayazağa kasrının bütün müştemilâtı ve arazisile Süvari Binicilik Okuluna verilmesini emretmekle hem bu kasn harab olmaktan kurtarmış, hem de Binicilik Okuluna çok güzel, çok rahat, çok sakin, hatta ideal bir yer temin etmiştir. O vakittenberi, Ayazağa kasn ve müştemilâtı, mükemmelen tamir edildiği gibi, orada gayet modern bir de kapalı manej yapılmıştır. Burada, o güzel korulann arasında, temiz havalı ve şehrin gürültüsünden uzak muhitte mekteb kumandanı ve zabitleri için evler yapılacak, burası, tam manasile bir süvari garnizonu halini alacaktır. Böyle yeşil bir yuvada çalışmanın zevki de, verimi de elbette büyük olur. Süvariliğin ve atçılığm büyük hamisi İsmet İnönü, Süvari Binicilik Okulu için memleketin en güzel bir yerini intihab etmekle orduda biniciliğe nekadar ehemmiyet verdiğini bir daha göstermiştir. Süvarilerimiz ve yüksek binicilik öğrenmek için oraya gönderilecek diğer sınıflara mensub zabitlerimiz, bu güzel okulda, elbette, İsmet înönünün kendilerin den istediğinin çok daha fazlasmı vermeğe çalışacaklardır. Dünkü Meclis obD o Eski Irak Harbiye Nazırının kardeşi de katledildi Bağdad 22 (A.A.) Teşrnievvel ihtilâli esnasında öldürüjen Millî Müdafaa Nazırı Cafer Paşanın kardeşi Ali Elâskerî, bu sabah evinde tabanca ile öldürülmüş olarak bulunmuştur. PARİS BORSASI Paris 22 (Hususî) Paris Borsasının bugünkü kapanış fiatlan şunlardır: Londra 106.36, Nevyork 21,77 1/2, Berlin 877, Brüksel 366.62 1/2, Amsterdam 1191.50, Roma 114.60, Lizbon 96,75, Cenevre 495,75, bakır 75 77, kalay 282.05. altın 142,4 1/2, gümüş 20 3/4, kurşun 30,17,6. ABtDlN DAVER