Katalog

CIIMHURİYET 21 Nisan 1936 Şarkta kopacak biiyiik harb Asya ve Okyanusta menfaati olan bütün milletleri sürükliyecektir t Japonyaya Mançuri kâfi gelmiyor > Japonya petrol için Hind Felemengini, kauçuk için Malaya adalarını, nüfus yerleştirmek için de Avustralyayı istilâ arzusundadır Faşist rejiminin medeniyette son bir hissei iştiraki olmak üzere ihyasından evvel, epey zamandanberi Avrupada siyasî amalin tervici gayesıle «katıl» bir vasıta olmaktan çıkmış bulunuyordu. Halbuki Japonyada mesele tamamıle berakistir. Orada katli elyevm meşru bir vasıta telâkki cdiyorlar. Maamafıh Japonyada aile hayatı ve ahlâk son derece sıkıdır. Malî bakımdan ıse memleket adeta mütefessıh denecek kadar bozuktur. Sanayıdeki teknık bılgı son derece ilerlemiştir. İşte modern Japonya bu üç miihım amıhn mahsulüdıir. Bu ıtibarla Japon standardlarıle dlçülünce, amatör mahıyetini elyevm muhafaza etmekte olan Avrupa «tethişçileri» nden daha zıyade ve onlardan kat kat daha kuvvetli bir şekilde cihan sulhunu tehdıd etmekte olan memleket Japonyadır. Şayed Musolmi ve Hitler son zamanlardakı hareketlerine girişmemiş olsalardı pekâlâ denebilirdi ki gerek ahlâkan gerekse siyaseten modern dünyada muazzam bir anarsiyi temsil etmekte olan memleket Japonyadır. Japonyanın dahilî siyasetini ve iktısadî davalarını iyıce tahlil etmeksizin haricî siyaseti hakkında yapılacak her türlü tahminler noksan olacağı gibi bu siyasetin dünya sulhu üzerindeki tesirleri de hakkile takdir edilemez. Bu davaların kökleri derindedir. Bunlar daha ziyade son asrın ikinci yansında Mikado tarafından memleketin an'anevî feodalizmi nazarı itibara alınmaksızın süratle tatbık edılen garblilesmek ve sanayilesmek sistemınin doğurduğu amillerin mahsulüdür. Japonyada siyasî, malî ve iktısadî kontrol birkaç kuvvetli grupun elindedir. Bu gruplar zaman zaman birbirleri aleyhıne kıyam ederlerse de müşterek tehlıke, yani halk kütlesi menafıi mevzuu bahsolur olmaz derhal tek bir cephe etrafında birleşirler. Her memlekette gitgide inhisar şeklinde birleşen gruplar tarafından idare sistemi türediği bir zamanda Japonyanın aile kombineleri, tröstleri, nev'i cinsine mün hasır olmakta hakıkaten yegânedır. Bu grupların malî alâkaları o derece vâsi ve şümullü; siyasî bünye üzerindeki nüfuzları o derece derin ve kuvvetlidir ki iktidar mevkiini bunların ellerinden almak im kânsızdır. Bu gruplar arasında birincisi ordu zabitlerini, ikincisi de bahriye zabitlerini kontrol eden Mitsui ve Mitsubişi aileleri en kuvvetlileridir. Ordunun ve bahriyenin yüksek rütbeli zabitleri hemen hemen bu iki aileye inhisar etmektedir. Her ıki ailenin de malî alâkaları çok vâsidır, dünyaca tanınmış servetleri vardır. Mitsui ailesi eslıha ve mühimmat ta dahil olmak üzere dahilî ticaretle, Mitsubişi ailesi ise haricî ticaretle uğraşmakta dır. Japonyada hükumet ve nazırlann bir çok kereler değişmiş olduğu malumdur. Fakat yeni gelen hükumetle eski hükumet arasındaki yegâne fark ya Mitsubi yahud Mitsubişi ailesini temsilden ibarettir. Herkes gibi dünya iktısadî depresyonu Japonyada da yeni bir amilin doğmasına sebeb olmustur. 1930 da bir Mitsubişi hükumeti tarafından idare olunmakta olan Japonya altın esasına avdet ettiği esnada iktısadî depresyon ve bilcümle ticaret mallannın fiat sukutu karşısında kalarak müthiş bir buhran geçirmişti. Bu buhran bilhassa mahsulâtı arziye yetistiren sınıf üzerinde derin tesirler husule getırmiş ve bu sınıfı hemen hemen açlık derecesinde fakir düşürmüştü. Ziraî mallar üzerindeki bu buhran bittabi tesirini sanayide ve bu da işsizlikte göstermiştir. Japonyayı o zaman idare edenler; geçen sene Musoliniyi ve bu sene de Hıtleri tehdid eden vaziyetle, yani ya mevcud rejimi devirecek olan iktısadî buhran, yahud da buna mâni olmak üzere haricî bir gaile ihdası şıklarından birini intihab vaziyetinde kalmrşlardı. Japonyadaki vaziyeti bir bakımdan iki grup arasındaki rekabet daha tehlıkeli bir hale sokmuş bulunuyordu. Mitsubişi grupu haricdeki malî menafiini muhafaza için beynelmilel sahada haricî ticareti genişletmekten başka bir çare görmüyordu. Fakat buna mukabil Mitsui grupu, yenin kıymetini düşürerek zengin olmak gayesini haricî tecavüzlerle temıne uğrasıyordu. Hükumetin mütereddid davranmasın dan bilistıfade askerler, Çinliler tarafıa Hakova takımı şehrimize geliyor Fenerbahçe ve Güneş ile iki maç yapacak Hakova maçlan tertib heyetinden: 1 Viyananın birinci sınıf profes yonel futbol takımlarından Hakova 22 nisan sabahı saat onu yirmi iki geçe Sirkeci garına vâsıl olacaktır. 2 Hakova takımı ilk maçmı millî bayramımıza tesadüf eden 23 nisan günü saat 16,5 ta Taksim stadında Fenerbahçe ile yapacaktır. 3 Hakova Fenerbahçe maçmın hakemi Adil Giraydır. 4 Hakova Fenerbahçe maçından evvel tertib olunan diğer hususî bir maç ayrıca bildirilecektir. 5 Stad balkonundaki yerler numaralıdır. Zeytinyağı fiatlerini yükselten sebebler Rekoltenin azlığı ve haricden sabunluk nebatî yağ gelmemesi fiatları artırdı Memleketimizin gerek iç ve gerek dış ticaretinde mühim rol oynıyan zi raat mahsullerimizden biri de zeytin yağıdır. Son aylarda zeytinyağı fiatlerinin geçen sene bu mevsimdeki fiatlere nazaran hemen bir misli yükselmesi piyasamızda ve gazetelerimizde muhtelif birçok sebeblere atfedildi. Filhakika 935 senesi mart ve nisan aylarında kilosu 35 kuruşa kadar satılan ekstra ekstra zeytinyağlar îstanbul piyasasında bu sene mart sonlarında 6465, geçen sene ayni aylarda 3031 kuruşa muamele gören birinci yemeklik yağlar 5758 kuruşa kadar yükseldi. Sabunluk âdi yağlar da 47 kuruşa fırladı. Nisbeten az zamanda vuku bulan bu yükselişin kıs men yağ tüccarının spekülâsyon ve ihtikâr yapmasmdan ve kısmen geçenki büyük fırtınada zeyti nmmtakalarındaki birçok ağacların harab olmasından ileri geldiğine hükmedenler oldu. lerini yükselttiler. Bu suretle pamuk yağları zeytinyağına karşı nâzımhk vazifesini ifa edemiyerek onun fiatini takib etti ve 5052 kuruşa kadar çıktı. Zeytinyağı piyasasınm hararetli za manında esasen yağ tüccan olmayıp ta ellerinde fazla para bulunan bazı kim seler fiatlerin daha ziyade yükseleceğini umarak çok miktarda zeytin ve pamukyağı kapatmışlardı. Mevcud para larının mallara bağlanıp kalması ve yağ fiatleri daha ziyade yükseldiği takdirde dışarıdan yağ ithaline müsaade olunacağına dair iktısad Vekâletinin beyanatta bulunması spekülâsyon yapmak istiyenleri korkuttu. Alınan yağ lar piyasaya çıkanlmağa başlandı. Bu suretle bu sene ekstra sayılan % 1,52 asitli yağlar 62, yemeklik birinoi yağ 1ar da 52, pamukyağı da 48 kuruşa düştü. Hükumet dışarıdan gelen hayvanî yağlarm ithalini serbest bıraktığı takdirde sabunluk yağların 40 kuruşa düşeceğine şüphe yoktur. Ekstra yağlar bu sene zaten az olduğu için fazla düşmesi beklenemez. % 34 asitli birinci yemeklik yağlar, pamukyağile karıştırılacağı için düştüğü bu mutedil fiati muhafaza eder, şayed stok tahminden biraz fazla çıkarsa fiat bir miktar daha düşer. Esasen îstan bulda yemeklik yağlarm çoğu yandan fazla pamukyağile karıştırılarak satılır. Yağlarımızm bugünkü fiatleri Avrupa zeytinyağı piyasasına nisbetle yüksek olduğundan yeni rökolteye kadar ihracat yapılması mümkün değildir. Stok tahminden biraz noksan çıksa bile yemeklik yağlarm daha ziyade yük selmesi umulmaz. Geçenki fırtınada zeytinyağlarınm Ayvalık, Edremid ta raflarmda % 510 ve Gemlik, Erdek, Salihli taraflarında % 30 nisbetinde yıkıldığı ve dallarının kırıldığı söyleni yorsa da bu sene için bunun piyasaya tesiri yoktur. Bir bahaneden ibarettir. <! 'j,v^.»ı Yapağı piyasastn^n"3'i' Btı sene iptidasına gelinoiye "k'adâiT yapağı o kadar rağbette değildi. Ancak dört ay evvel piyasada faaliyet başla dı. Yapağılarımızı evvelce yalnız Ruslar alıyorlardı. Sonra Almanlar da almağa başladılar. 934 senesinden kalma elde 1213 bin balya kadar stok yapağı vardı. Anadolu mallarında fiatler kilo olarak 3940 kuruş arasında açıldı. Iptida Ruslar bü> yük partiler aldılar. Almanlar da piyasada alıcı çıkmca fiatler 50 kuruşa kadar yükseldi. Ruslar da Almanlara rekabet ettiklerinden yapağının kilosunu 54 kuruşa kadar çıkardılar. Mevsim iptidasında Trakyanın kıvırcık yapağıları 6567 kuruşa kadar sa tıldıysa da Almanlar bu malı takdir ederek fiat vermediklerinden kıvırcık yapağıları şimdi yerli fabrikalar tara fından 6263 kuruş arasında satın ahnmaktadır. Yıkanmış yapağılara gelince, fabrikada yıkanmış malların kilosu 100, elde yıkanmışlar 87 kuruş kadar etmekte dir. Almanlar tarafından bu fiatle talibler vardır. Güz yünü (ikinci kırkım)' besili mallann kısa yünleri 70 kuruşa, bunlann kirlileri de 6263 kuruşa sa tılmaktadır. Koyun kırkımı mayıs sonlannda ve haziran aylarında olacağmdan piyasamn henüz bu fiatleri muhafaza edeceği umulmaktadır. Dünya yün ve yapağı rökoltesine nisbetle pek az olan ve ancak on milyon kiloya varan mahsulümüzün mühim bir kısmı yerli fabrikalar tarafından sarfolunmakta ve yansından daha azı dışarıya satılmaktadır. Galatasaray Pera atletizm müsabakası Yeni Japon Başvekili Hirota balkondan halkı selâmlıyor dan vurulan bir Japon yüzbaşısınm katlini bir hâdise şekline sokarak vaziyeti ellerine aldılar ve Mançurinin işgaline giriştiler. Bu esnada da Mitsubişi hükumeti iş başından çekilerek yerine Mitsui grupu gelmiş bulunuyordu. muvazenesizlık arzetmekte bulunmuştur. Mançurinin işgali gerek iktısadî ba kımdan, gerekse nüfus yerleştirmek ba kımından Japonya için beklenilen büyük faydaları temin edememiştir. Bu vaziyet karşısında Japonlar gözlerini şimalî Çine O zamandan bugüne kadar Japon hü dikmiş bulunuyorlar. Sannehir vadisinkumetini bu iki grup sıra ile idare etmiş den pamuk sanayii için ham madde te bulunuyorlar. Fakat arada geçen zaman darik edeceklerini uman Mitsubişi malî zarfında Mitsui grupunun askerlerle tak grupu bununla da iktifa etmiyecektir. viye edilmiş olmasına mukabil bu grup Bunlar petrol ve kauçuk için Hind faşist ruhlu zabitleri kontrol altında bu Felemengi, gene kauçuk ve teneke için lundurmak gibi müşkül bir vaziyetle de de Malaya ve nüfus yerleştirmek için de Avustralyanm şimal kısımlarını istilâ arkarşılaşmış bulunmaktadır. Şurası bir hakıkat olarak kabul oluna zusundadırlar. Böyle olunca, büyük mikbilır ki Japonyaya hâkim sınıflar harbi yasta bir harbin zuhuru gayrikabili içti bir ihtiyac telâkki etmektedirler. Çünkü nab bir hal almaktadır denilebilir. Esa harb olmadığı takdirde Japonyada içti sen Japonlarm buna hazır oldukları da Japonyanın istilâ etmek iıtediği şimalî Avuıtralyada yerliler maî bir ihtilâl kopacaktır. Harb lehine olan cereyanları kuvvetlendirmek yolun daki mesailerine Japon sosyetesinin arzettiği feodal bünyeden istifade etmektedirler. Ayni zamanda askerî partinin imparatora olan kurbiyeti, halkm siyasî amal için dahilde katli ve haricde harbi tervic eder mahiyetteki zihniyeti, zürra ve amele sınıflarınm tamamile teşkilâtsız bir halde bulunması da, bunlara harb propagandasmda faydalı olmaktadır. Maamafih Japonlann haricî tecavüz politikalan çok pahalıya mal olmaktadır. Millî müdafaa masraflan bütçenin yüzde kırk yedisini süpürmektedir. Parasını mahirane idare sayesinde haricî ticaretini artıran Japonya, ham madde ithalâtım da çoğaltmak mecburiyetinde kalmış ve bu yüzden şimdi Japon ticarî vaziyeti bir teeyyüd etmektedir. Evvelâ Sovyet Rusya ile harb ve bunda muvaffak olunduğu takdirde İngiltere, ve daha sonralan da Amerikayi şarkiyi, tahliyeye davet etmek, Japon amalinin bellibaşh tezahürleri meyanındadır. Ekonomik yayılmasını muslihane ve meşru şekillerle yapması için Japonyayı, müstakbel dünya iktısad konferansında ikna kabil olmadığı takdirde şarkta büyük bir harbin önüne geçilmek imkânsız olacaktır. Mevcud beynelmilel menafi nazan dikkate alınarak denebilir ki şarkta çıkacak bir harb yalnız İngiltereyi değil, bütün dünyayı içerisine alacak ve büyük devletlerden hiçbiri bundan haric kalmağa muvaffak olamıyacaklardır. Francis William» Halk Opereti Ankaraya gittî Galatasaray Pera atletleri arasında şild atletizm müsabakalan 2 mayıs cu martesi günü yapılacaktır. Bu müsabakalarda 100, 200, 400, 800, 1000, 3000 koşular, yüksek, uzun, sırıkla atlama, disk, gülle, cirid atma ile 4X400 bayrak koşusu yapılacaktır. Piyasamızda ve civar zeytin mmta Galatasaray Kolej arasındaki müsa kalarında yaptığımız tahkikata göre fiat yükselmesinin sebebi yazılan haberbakalar 9 mayısa bırakılmıştır. ler gibi o kadar basit ve anzî değildir. İngilterede gol rökoru kırıldı Aşağıda izah edeceğimiz gibi bu yük İngiltere lik maçlannda gol atma röko seliş bir takım iktısadî hâdiselerden ru kırılmıştır. Üçüncü lik takımlanndan doğmuştur. olan Luton Tovvn ile Bristol Rovers araMemleketimizin zeytinyağı istihsalâsında yapılan maçta Bristol takımı 120 tı bereketli senelerde 30 bin tona kagibi büyük bir sayı farkile mağlub olmuş dar çıkar, bereketsiz senelerde de 6 bin tur. Gollerin on tanesini Lutan Town ta tona kadar iner ki iki senenin vasatisikımının sol içi yapmıştır. ni 1820 milyon kılo tahmin edebiliriz. Eski rökor Arsenalın merkez muhacimi Bu miktarın 910 kilosu sabunluk ve 3 milyon kilosu da yemeklik olmak üzeDrakın yaptıgı 7 golle tesbit edılmişti. re 1213 milyon kilosunu dahilî sarfiyat Somada pehlivan güreşleri farzedersek rökoltemizden harice 78 Soma (Hususî) Partinin tertib et milyon kilo zeytinyağı çıkarabiliyoruz tiği pehlivan güreşleri çok iyi bir hava demektir. Esasen normal senelerdeki içınde köylerden ve şehirden gelen bin yağ ihracatımız ancak 90100 bin hek lerce halkm ö'nünde ıdman sahasında ya tolıtre tutmaktadır. Bütün dünyanın pıldı. Günenli Hamdinin yağlı kisbetini zeytinyağı istihsalâtı senede 810 mil 19 yaşında kendi kendıne yetışmış Şerıf yon hektolitreden ibaret olup bunun sepehlivanın bir kavrayışla koparması ve kizde yedisi çıktığı memleketler için de kullanılmakta, ancak sekizde biri Hamdinin kızarak bir yumruk vurması diğer memleketlere ihrac olunmakta üzerine güres, bıraktırılmış ve Şerif galib dır. » ılân edılmıştır. Memleketimizin geçen seneki rökol 3erifi istikbal için rakib sayan bütün tesinden halihazırda yalnız 8 milyon kiprofesyonel pehlivanlar Şerifi ezmek kas lo stok bulunduğu ve bunun 45 mil dıle hakem heyetine itiraz etmişlerdir. yon kilosunun Ayvalık ve Edremid taHamdinin yumruk vurmasını haklı gös raflarında olduğu tahkikattan anlaşıltermek için bilhassa Mülâyim pehlivan maktadır. Daha önümüzde istihsal a yı olan teşrinisaniye kadar yedi ay buçok çabalamıştır. Halk Şerifin güreşini sevmiş ve pro lunduğuna göre bu tahmin doğru çık fesyonel pehlivanlara çok kızmıştır. Şeri tığı ve dışarıya zeytinyağı satılmadığı fin birkaç yıl sonra başpehlivanlarla çar takdirde elde kalan mal dahilî ihtiya catı ancak karşılıyabilir. pışacağını söylemekte herkes müttefiktir. Sabunluk yağların fazla yükselmesiRomanyalı Haşim pehlivanla güreş ne dışarıdan gelen hayvanî ve nebatî mekte olan Mandırah Ahmed, Haşimle yağlar, yemeklik yağlarm yükselmesiuyuşarak Şerif pehlivana meydan oku ne de içine karıştırılan yerli pamukyağmuştur. Şeriften çok ağır olan Ahmed ları mâni oluyordu. Çoktanberi dışa pehlivanla ısrarla güreştirilen Şerif kendi rıdan nebatî yağlar gelmiyorsa da yaheyecanile yenilmiştir. Fakat halk yıllar kın zamanlara kadar Holandadan memdanberi uyuşan ve kendilerini aldatan leketimize balina yağları ve diğer haypehlivanlann içinde ancak bu yıl Şerif vanî yağlar geliyordu ve bunlarm kilosayesinde iyi ve canlı bir güreş görmüş su İstanbulda 27 kuruşa maloluyordu. Bu yağlar yüzde 2530 nisbetinde zey tür. Bundan sonra başa güreşen Tekirdağlı tinyağlarına karıştırılarak sabun yapılıyordu. Holandanın memelketimizden Hüseyin pehlivanla Afyonlu Süleyman alacağı tükenerek döviz kalmayınca oberabere kalmışlardır. Mülâyim, Mani radan hayvanî yağ gelmez oldu. Bu susalı Rifat, Kırkağaclı Hasan pehlivanlar retle sabun fabrikalarının zeytinyağı birbirinden cekinerek güresmemişlerdir. sarfiyatı dörtte bir derecesinde fazla laştı. aZten Holandadan hayvanî yağ Dağcılık kulübünün tenis gelmiyeceği haberi piyasada duyulunca kordları zeytinyağı kilo başına ilk defa beş kuDağcılık kulübü, kulüb binası arka ruş birden koydu. Geçen kânunuevvelsındaki tenis kordunu, bu sene genişlet de sabunluk zeytinyağlarınm kilosu 32 meğe karar vermiştir. Birkaç gündenberi kuruş olduğu sırada pamukyağları da devam etmekte olan genişletme ameliyesi 2728 kuruştu. yakında bitecektir. Yeni kord, mevcud, Geçen sene pamuk mahsulü ve pa bütün tenis sahalarına faik olacak bir şe muk çekirdeği fazla olmamakla bera kilde yapılmaktadır. Kord nisanın yirmi ber memleketimizde birkaç dokuma altısında açılacaktır. fabrikasmın yapılması ve pamuk piyasasının da azçok kımıldaması pamuk zürraını POLÎSTE ların iyi teşvik ederek bu sene pamukfiatlerle satılacağına dair köyİKİ OTOMOBİL KAZASI Şoför luye fazla ümid verdiğinden pamuk çeJirarm idaresindeki 1333 numaralı oto kırdeklerinin çoğu piyasada satılmıya mobil İstiklâl caddesinden geçerken bır rak tohumluğa saklanıldı ve şu mev denbire önüne çıkan 14 yaşlarında Alı simde tarlalara ekilmeğe başlamldı. isminde bir çocuğa çarprmş ve yarala Bilhassa bu sebebin tesirile İzmirde ve mıştır. Mersinde bulunan iki pamukyağı fabŞoför Cezminin idaresindeki 4895 nu rikası miktarı az olan pamukyağı fiatmaralı otomobil de Beşiktaştan geçer ken Hayri isminde bir adama çarparak ağır surette yaralamıştır. Şoför yaka lanmış, yaralı Gümüşsuyu hastanesine kaldırılmıştır. S. Z. EK1MC! Tütün ihracah Son hafta zarfında tütün ihracatında bir faaliyet göriilmektedir. Tütün alan memleketler Çekoslovakya, Finlândiya, Almanya, Mısır ve Lehistandır. Bilhassa Almanyaya mühim ihracat yapılmıştır. Hafta zarfında Maltaya 60,000 ton nohud ihrac edilmiştir. * Kınalı ilkmektebinde yardım Halk opereti artistleri dün öğle trenile ve büyük bir kafıle halinde Anka raya gitmişler, istasjonda teşyi edılmişlerdir. San'atkârlar Ankarada muhtelif temsiller verdıkten sonra tzmire gideceklerdir. ÇAMUR ŞEVKETİN MARİFETİ Sabıkalılardan Çamur Şevket evvelki gece Cibalide Nizameddinin kahvesine gitmiş ve kahvede bulunan arkadaşla rma gazoz ikram etmiştir. Fakat kahveci gazozların parasını isteyince Ça mur Şevket kızmış ve: € Benden kim para istiyebilirmiş» diyerek masaları devirmeğe, camları kırmağa başlamıştır. Kahvede kırılmadık Kmalıadada bu sene Halk Partisinin ve Adalıların da yardımile bir ilk eşya kalmayınca sabıkalı sokağa çık mekteb açılmıştır. İyi bir programla çalışmağa başlıyan bu mektebde muh mış, fakat polisler tarafından yakalan tac yavrulara da ayrıca yardım edilme ktedir. Resmımiz Kınalıada mektebinmıştır. de küçük talebelerin yemek yediğini göstermektedir.