Katalog

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî icmal 5 inci sahifede: Ras Seyyuma milyon liret teklif edilmiş bir 6 ncı sahifede: Hikâye, dört günlük radyo programı, spor haberleri 7 nci sahifede: Frensiz şehir V. Birson J • ÂI)Â^ S3yi ! 4Z41 umhuri İSTANBUL • C A G A L O G L U Telgral ve mektub aâresi: Cumhuriyet, tstanbal . Postafcutusu:Istanbul, No 248 .. 1 f t c y3rŞâlTll]3 4 In3n 1936 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrlı heyetl: 24298. tdare ve matba» kısmile Matbaacılıfc ve Neşrlyat Şlrketd 24299 24290 Uzak Şarkın Dalilası Italya ve Habeşistanasulh teklif edildi Atinada yeni kaynaşmalar Menfi cevab alımrsa derhal ambargo tatbikine hazırlanıldı Cumhuriyet Bütün Türk mUletinin Kurban Gazetemiz, dlğer arkadaşları gibl persembe, cuma, cumartesi günlerl Intlsar etmiyecektlr. Yunan ordusu askerî diktatörlük istiyor! Harbiye Nazırı mevcud rejimin değiştirilmesi endişesile ordunun harekete geçirileceğini söyledi, Atinada heyecan var Atina 3 (A.A.) Liberal partisi şefi M. Sofulis, dün Kral tarafından kabul edilmiştir. M. Sofulis, eski Başbakan Çaldarisle olan mülâkallan ve bu mülâ katlarda çıkan fikir ihtilâflannın sebeb leri hakkında Krala malumat vermiştir. Sü Bakanı, ordunun, komünistlerin iştirak etmediği bir hükumetin kurulmasına taraftar olduğunu teyid etmiştir. Habeş ahndığına göre, Yunan zabitleri, askerî bir diktatörlüğün kurulmasını istemektedirler. İttifakı Müselles ihya ediliyor t bayramtnı kutlular Italya Almanya Avusturya arasmda bir anlaşmadan bahsedilmektedir. Berlinde mühim toplantılar yapılıyor îran transit Yolunda Mevkiimîz umhuriyet gazetesinde şöyle bir yazı okudum. (tran Hariciye Nazınnm Iran transit yolu hakkında vaki olan beyanatının Anadolu Ajansı tarafından neşredilen kısımlanndan anlaşıldığma göre, îran hükumeti üç proje üzerinde tetkikat yapmaktadır. Bu projelerden birincisi Hayfa limanına, ikincisi Haleb yolile tskenderun limanma, üçüncüsü de Trabzon lima nına mütealliktir. Bununla beraber Türkiye hükumetinin gösterdıği kolayhk ve alâka son projenin daha ehemmiyetle tetkikine yol vermiş bulunmaktadır.) îki, üç satınn içine sıkıştınlan bu haberın Türkiye ve Îran memleketleri ticaret ve iktısadı için çok mühim bir intıkal devresini istihdaf ettiğini gös teriyoruz. Ben, bu yazıyı, bilhassa şimalî îran transitinin iki, üç bin yıllık yolu başına asılmış tarihî bir kitabe gibi okudum ve Koca Halâskârm on beş yıl önce İzmir îktısad kongresinde ufuklar aydmlatan büyük sözlerini bir daha andım. Devlet Demiryollanmızın biran ev veî bitmesi ve îran topraklanna yak laşması, bağlanması için inşaata Erzurum tarafından da başlamlması yolunda Başbakanımızın yerinde yaptığı teşebbüsün hedefe isabetinde nekadar yüksek manalar olduğunu şimdi daha güzel anlıyoruz ve daha açık görüyoruz. Milâddan önce ve sonra İranın Roma împaratorluğile yaptığı ticaret işlerinde takib ettiği transit yolu bütün Anado luyu katederek İstanbuldan geçiyordu. Sonra sonra münakalâtm mühim bir kısmı cenub deniz yollarma geçmişse de şimalî İran transiti eski, tarihî ve tabiî istıkametini hiçbir vakit, hiçbir suret le bırakmamış, Umumî Kavganın çıkışma kadar Erzurum Trabzon yolun dan asla şaşmamıştı. Umumî Harbe takaddüm eden yıllarda Trabzon yolu ve iskelesile yapılan transit faaliyeti kırk bin tona erişmiş bulunuyordu. Büyük Kavganın zarurî icabatından olarak şimalî İran transiti Basra, Muhammere iskelelerine aktığı gibi Bakü Batum yolu da bu maksada göre hazır bulunuyordu. İşte harbin açtığı bu iki güzergâh Erzurum Trabzon yolunu ve iskelesini körletmişti. Anadolu A]ansının verdiği şu küçük habere göre, İran transiti için ortaya atılan üç yolu mukayeseye lüzum dahi görmüyorum. Esasen cenubî îran mevzuumuz haricinde kalır. O kısma aid nakliyatı varsm Hayfa ile İskenderun limanlarma hâkim olanlar paylaşsın. Ona karşı bir diyeceğimiz yoktur. Fa kat Trabzon limanma iki, üç bin yıllık iktısadî bir bağlantısı bulunan yukan îran için Türk ve îran memleketleri nin, halkmın, tüccarının karşıhkh faydalan, kârları, zararlan öneminden, sözümüz, davamız vardır. İstediğimiz, düşündüğümüz iki memlekete taalluk eden menfaatlerin teminidir. Uzun tetkike ne hacet. Haritaya bir bakış Tebriz Gürcübulak Erzu 13 lerin dünkü kararı Göbels Romaya gidiyor Venezüellâdan gayri devletler petrol Musolini «Tehdid altında hiçbir anlaşmaya imza koyamayız» dedi ambargosunu tatbika hazırdır Cenevre 3 (Husüsî) 13 ler komitesi bu sabah toplanarak Cemiyeti Akvam namına îtalya ile Habeşistana yapılacak sulh teşebbüsünün seklini tasvib etmiştir. Bunun üzerine Fransız murahhas heyeti komite vasıtasile derhal Roma ve Adis ababa hükumetlerine müracaat ederek muhasamatm kesilmesini ve sulh müzakeraüna başlamlmasını istemiş. tir. Ordu harekete geçecekmis Paris 3 (A.A.) Övr gazetesinin diplomatik mu habirinin haber aldığına göre, Italya ile Almanya, A vusturya statükosunun birkaç sene devam ettirilmesi esasına müstenid ve Almanya Po lonya uzlaşmasına benzer bit uzlaçmıya varmışlardır. Diğer taraftan, ayni gaze te, bu uzlaşmada, halihazırdaki îngiliz Fransız Sovyet siyasası için gayrimüsaid hü kümler bulunduğunu da ha ber almaktadır. X Habeş tmparatoru jyr% Göbels Mütehassıslar komitesi müzakereleri Haberin tekzibi Viyana 3 (A.A.) Salâhiyettar mehafil Avusruryanm istiklâlini müemmen bulundurmak maksadile Italya ile Almanya arasında guya bir uzlagma akdedildigine dair o Ian haberleri kat'iyyen tekzib etmektedir. (Arkası 8 inci sahifede) Atina 3 (A.A.) Siyasî vaziyette çok şiddetli bir buhran baş göstermiştir. Ordunun behemehal bir müdahalede bulunarak Kraldan yeni kabineyi doğrudan doğruya kendisinin tayin etmesini istiye ceği askerî ve siyasî mahfillerde teyid edilmektedir. Cuma günü parlamento reisinin seçi minde Sofulis komünistlerin yardımile ekseriyet kazanırsa zabitanın hemen harekete geçmesinin aralannda kararlaştınldıgı anlaşılmaktadır. Harbiye Nazınnm ordunun muhafızı bulunduğu devlet ve memleket usullerinin değiştirilmtsi endi»esile harekete geçirileceğini söylemesi bütün mahfillerde hayret ve heyecan uyandırmışhr. Yunan Harbiye Naztrı General Papakos partileri liderlerinden Teodokisle Rallis Çaldarise müracaat ederek Ahali partisinin Hürriyetperverlerle birleşmemesi şartile kendilerinin de parlamento riyasetine namzedleri bulunan Vojikise rey vereceklerini temin ebnişlerdir. 13 ler komitesi ttalya ve Habeşistandan gelecek cevab ları tetkik etmek üzere martın onuncu günü tekrar topianacaktır. îngiliz Hariciye Nazın M. Edenin teklifi üzerine, muhasımlann cevabı gelinciye kadar petrol ambargosu da (Arkası 8 inci sahifede) Atina 3 (Hususî) General Me taksas gazetecilere diger Anti Venize list partileri iştirak etmedikleri takdirde kendi partisinin münferiden Hürriyetperverlerle teşriki mesai yapamıyacağını soylemiştir. Kondilis partisi mümessili de Meclis riyaseti mücadelesi Atina 3 (Hususî) Anti Venizelist ayni şekilde beyanatta bulunmuştur. Faciadan Şirketin mes'ul Türk gencliğinin yüksek hassasiyeti Fransa; İtalya girmese bile İngiltere ve Amerika ile olduğu tahakkuk etti Lavalin bir sözü gencli bir deniz anlaşmasını imzabyacağını bildirdi Şişhane yokuşundaki tramvay kazasına aid tahkikat dün ikmal edilmiş ve bu feci kazanın bütün sebebleri mey dana çıkarılmıştır. Tahkikatın neticesi bu kazada Tramvay şirketinin mes'u liyeti olduğunu ortaya koymuştur. Bir îngiliz Rus Alman deniz itilâfı muhtemel Evvelki gece yapılan keşifte, kazaya uğrıyan ara ğimizi infiale sevketti banın frenleri bozuk oldugu, fazla yolcu aldığı ve Eski Fransız Başvekili Lavalin son gelen Vu gazetesinde bir mülâkah intişar sokaklara kum dökülmediği anlaşıldı etti. Bu mülâkahnda eski Başvekil, Fran Keşfin verdiği neticeler Evvelki gece Müddeiumumî Hikmet Öner ve ehlivukufla şirket erkânının bulunduğu halde yapılan keşif, şimdiye kadar zan ve şüpheyi geçmiyen müp hem noktaları birer hakikat olarak mey dana koymuştur. Fen heyeti, keşif için düz yolla yokuş arasında bir fark ol mıyacağım tesbit ettikten sonra her hangi yeni bir kazanın önünden geçmek için, fren muayenelerinin Şişli tram vay durak yerile Etfal hastanesi ara smdaki hat üzerinde yapılmasına karar vermiştir. Bu son keşifte tesbit edilmek istenen nokta şu idi: Fazla yolcu ile normal yolcu adedi frenlerin işlemesi üzerine ne tesir ya pabilir? Bir tramvay arabasma evvelâ normal yolcu adedi olan 30 yolcunun vasatî sıkleti kadar kum torbalan konulmuştur. Bu ağırlıktaki yükle hareket eden tramvayın vatmanı frenlere hâkim olmakta güçlük çekmemiş ve tramvay istenilen yerde durdurulabümiştir. Bundan sonra tramvaya 40 yolcunun vasatî sıkleti. kadar kum çuvalı konulmuş ve araba bunlarla tahrik edümiştir. Bu vaziyette evvelâ el, sonra hava ve elektrik frenleri kullanılmıştır. Ehli vukuf, 40 yolculuk sıkletle normal şe rait içinde ve düz yolda giden tek bir T.U. tramvayın bütün frenlerinin kullanıl CArkası 2 nci sahifede) masına rağmen dört, beş metro sürük lendiğini görmüştür. Bunun tabiî ola rak yokuş aşağı daha fazla tesir edeceği hesab edilmiştir. Kazaya uğnyan 122 numaralı araba Güzide edib tsmail Habibin güzel da Tepebaşı durağına kadar kesilen bibir yazıst 3 üncü sahifemizde letler ve kontrol kâğıdüe arabada kaç kişi bulunduğunu kat'î olarak kestir mek imkânı yoksa da 38 kişiden aşağı yolcu olmadığı anlaşıhnıştır. Evvelki gece yapılan kesiften bir görünüs dilmiş bulunmaktadır: 1 122 numaralı arabanın Tramvay şirketinin birçok arabalan gibi fren leri bozuktu. 2 Bu arabya haddi istiabiden fazla yolcu alınmıştı. 3 Tramvay şirketinin yağışlı ha vada yokuşlara kum dökmesi icab ederken bu yapılmamıştı. sada ugradığı tenkid ve hücumlardan bahsederken: «Beni bir Türk kafast yapmak istiyorlar. Milliıjet hususunia yamlmışlar. Ben, Türk değilim; Overniya (Auoergniat)lıyım.f> Demiş. Fransada panayır yerlerinde, bir kuvvet ölçüsü vardır ki buna yumrukla vurulur ve bir ibre vurulan yumruğun kuvvetini gösterir. Buna, bilmeyiz ne münase betle daha doğrusu ne münasebetsizlikle Tete de Turc vani «Türk kafası» denilmiş. «Tete de Turc» tabirinin fransızcadaki mecazî manasını bizim «Vurabalıya» tabirile tercüme edebiliriz: tenkid ve hücuma usnyan adam demektir. (Arhast 7 nei »ahifede) Yeni Rus kruvazörlerinden biri Londra 3 (A.A.) Deniz konfe ransında Fransa delegesi M. Cariin, Ingiltere Birleşik Amerika Fransa araLondra 3 (A.A.) Bütün mühim sındaki üç taraflı muahedeyi, Italya ha gazeteler, Almanyanın îngiliz Alman ric olmak üzere imzalamağa hazır oldu deniz paktına zeylolacak bir muahede (Arkast 8 inci sahifede) ğunu soylemiştir. Bir tngiliz Ras Alman anlasması da muhtemel Cephelerde yeni bir şey yok! Bir hakikat Yapılan adlî tahkikat neticesinde de Tramvay şirketinin kullandığı araba lardan bir kısmının bozuk ve kâfi teknik şeraiti haiz olmadığı, bunun da umumun sağlığı üzerindeki tehlikesi aşikâr bulunduğu tahakkuk etmiştir. keyfiyet âmme hukukuna temas ettiği için Müddeiumumilik bir tezkere ile bunu Vilâyet makamına bildirmiştir. Bu tezkerede tramvay arabalarmın sağlam olmadığı, frenlerinin tutmadığı, bu kazadan sonra da bu nevi arabaların el'an işlemekte olduğu anlaşıldığı bil dirilerek bütün arabaların her gün sefere çıkarken mes'ul bir fen heyeti tarafından muayenesi ve seferde bulunan arabaların şirketin daimî mes'uliyetınt T de bulunmasımn + '' ~" niştir. Vilâyet makamı, Cumhuriyet Müddeiumumiliğinin bu tezkeresini tetkik eNetice Edib H. Nazımın anketimize verderek yerinde görmüş ve dün tezkereTahkikat hakkında muhtelif kimse nin ihtiva ettiği istek Nafıa Vekâleti digi cevab 6 ncı sahifemizde lerle yaptığımız temaslardan öğrendiği Şirketler komiserliğine bildirılmiştir. mize göre netice olarak şunlar tesbit e(Arkası 7 nci sahitede) Habeşlerin binlerce yiatma karşı Italyan zayiatı 590 kişi imiş Sovyet Röportajlar za Rusyadan Yazan: NADİR NADİ 'enc arkadaşımız Nadir Nadiyi ince an'atli yazılarile tanıyacaksınız. Gazeemizde N. imzasile yazdığı gündelik ikralart en nazik cemiyet meselelerinF e; çok nafiz göriişü ve kıvrak üslubile imayüz etmişti. Bir aydvr büyük dostumuz Sovyet *usyada tetkikler yapmakla meşgul •Ian arkadaşımız röpörtajlannın ilk Nizib Harbi Edebiyatımız ne halde? Son îtalyan resmî harb tebliği, tayyarelerin Habeşleri takib ettiklerini bildiriyor. Demek ki, Habeş ordusu, öyle infisah etmiş ve dağılmış değildir. Aksi takdirde îtalyanlar, yüzlerce tayyarenin, münferid Habeş askerlerini ve küçük gruplannı takibe gönderildiklerini iddia etmiş olurlar ki bu da, pek çocukça birşey olur. Her Habeş askerinin peşinden bir tayyare göndermeği, hiçbir Italyan ku mandanının kafası almıyacağma göre, takib edilecek toplu bir kuvvet var, de mektir. tşte gene ttalyanlann kendi sözleri gösteriyor ki Ras Kassanm kuvvetleri imha edilmediği gibi perişan da edilememiştir. îtalyan zay[at listesi de, geçenlerde Amba Aradam muharebesinde de söy tmım hazırlamıştır. Pazartesi başlıvoruz (Arkan 7 nei sahifede)