Katalog

CUMHURÎYET 25 Mart 1936 Vapur navlunları yükseltilmek isteniyor Denizyollan idaresi zam talebinde buhmdu, Tarife Komisyonu azası arasında münakaşalar oldu Duymadıklarımız ve bilmediklerimiz Kurularak işliyen Japon otomobilleri Japonların, kü çük endüstride ken dilerine mahsus tarzlarile kendile rme mahsus eser ler yarattıkları malumdur. «Japon işi» deyince gözümüzün önüne, dünyanın hiçbir tarafmda yapılmıyan, yalnız Japonlara has usullerle imal edilen acayib şeyler gelır. Hele oyuncakçılıkta, tenevvü itibarile, Japonlar kadar ileri gitmiş lillet yoktur, denilebilır. Küçük endüstrideki faaliyetlerile iktifa edemiyen Japonlar, bir müddettenberi büyük imalâtta da kendilerini gösteriyorlar. Hatta, Japon sanayiinin son inkişafı, dünyanın büyük derdlerinden en mühımmini teşkil eden petrol ve benzin ışini bile kısmen halletmiş gibidır. Japonyada, tıpkı oyuncak ve oto mobiller gıbi, kurularak işliyen büyük otomobiller yapılıyor. Ne benzine, ne suya, hatta idaresi çok kolay olduğu için ne de şoföre ihtiyac vardır. Fıatı da o nisbette ucuzdur. Her yeniliğin ilk devrelerinde oldu ğu gibi, Korgulu otomobilin ilk devre lerinde de biraz güçlük çekileceğine, benzinsiz çalışan makinenın, arabayı yürütmekten ziyade emekleteceğine şüphe yoktur. Fakat günün birinde, Korgulu otomobilin de, benzinlisi kadar terakkiye mazhar olmıyacağını kim temın edebirıl? Şimdılık, Korgulu otomobilin yayı, garajlara konulan hususî bir aletle kuruluyor. Yay hesabla yapılmıştır. Sizi göturecğeı mesafe malumdur. Muayyen bir mesafe dahılinde gidiş ve dönüş yapabiliyorsunuz. Bu mesafeyi geçmeğe cevaz yok. Kazara yarı yolda yayın bozulması da hayh berbada, fakat bütün bunlar belkı de yavaş yavaş düzelecek ve meselâ otomobilinizin anahtarını cebinize koyunca, istediğiniz zaman, istediğiniz yere kadar, boşaldıkça kura kura gidebileceksiniz. Olur mu olur, Japon işi bu! Asyamn Avusturyası: Şarkî Türkistan Çok büyük ve çok zengin olan bu memleket dünya siyasetinde nazik bir mevki kazandı Son mücadelelerle bugünkü vaziyet Şarkî Türkistan, dünya politikasınm etrafında döndüğü yerlere yakmlığı iti barile tekrar herkesin nazan dikkatini üzerine çevirmiştir. Asya hakimiyetinin anahtan bulunan Dış Moğolistan, şarkî Türkistanın yanıbaşındadır. Daha ce nubda Japon kuvvetlerinin süratle ilerlediği iç Moğolistan bulunuyor. Bunun da cenubunda asıl Çinin eczasından (Kansu) yani (Hansuyu) eyaleti vardır. Nü fusu, kırk milyonu bulan Kansu eyaletinin ahalisi kâmilen müslümandır ve bunar gayet muharib kimselerdir. Bu eya letin şarkî Türkistanla hemhudud olma sının başka bir ehemmiyeti vardır. Bir çölle şarkî Türkistandan aynlan Tibet ismen Çine tâbi ve hakikatte müstakil ve kısmen İngiliz nüfuzu altmda bulunmaktadır. Hindistanm mühim kapılanndan bir kumı şarkî Türkistanla Hin ' distan arasmdaki Himalaya dağlannm Şark't Türkistan gençleri bir toplantıda yüksek geçidlerindedir. Orta Asyanın mühim bir devleti bulunan Efganistan, General Şeng muhtelif unsurlann mü ve askeri ve iktısadî nüfuzlannın artması kol gibi şarka uzanan bir koridorla şarkî messillennden bir şura teşkil ederek yeni İngdtere ile Japonyayı harekete getirmişTürkistanla hemhududdur. Şarkî Türkis bir hükumet kurmuş ve tayyarelerile şi tir. Japonlar biran evvel şarkî Türkis tanın dığer hududlannı Sovyetler Biriiği mali şarkî Türkistanda yerleşmiş, bu su tana yetişebilmek için iç Moğolistandaa arazisi teşkil eder. Bu memleket Fran retle millî hükumet ortadan kaybolmuş süratle ilerliyorlar. îngiltere ise Urumçiye yeniden siyasî sadan daha büyüktür. Zenginliği itiba tur. bir memur gönderdiği gibi Kâşgardaki rile dünyanın en birinci memleketlerin Sovyet nüfuzu İngiliz general konsolosunu da oraya den biri sayıhr. Yarkend ve Hotin müstesna olarak göndermiştir. Zâhirde bu seyahatlerden Şarkî Türkistanın bir adı da Çin Türkistanıdır. Çinliler yirmi asırdanberi şar şarkî Türkistanın diğer taraflanna hâkim maksad Hındistanla şarkî Türkistan a kî Türkistanı benimsemeğe çahşıyorlar. olan yeni hükumet, yukanda söylediği rasında bir ticaret muahedesi aktetmektir. Fakat hiçbir zaman burada iyice yerle miz istikraz dolayjsile Sovyetlerin nüfu Hakikatte ise îngiliz memurları, merkezi şememişlerdir. Yüz elli sene evvel bir zu altına girmiştir. Bütün idarelerde birer hükumette Sovyetlerin nüfuz ve tesir milyondan fazla Türkü öldürdükleri hal Sovyet müşaviri, her alayda bir Sovyet lerini yakından öğrenmek istiyorlar. de bugün şarkî Türkistan nüfusunun yüzde sekseni Türktür. Konuştuklan dil burada (Türkî) ismi verilen Çagatay lehçesidir. Ahalinin diğer kısmı da Türk unsurunun yakını olan Kalmok ve Moğol gibi unsurlardır. Bir de Döngen de nilen müslümanlar vardır. Bunlann dil leri çince olduğu halde Çin idaresinin en büyük düşmanıdırlar. Eskidenberi Türklerle ekseriya müttehid cephede Çinhlere karşı harbetmislerdir. Denizyoilart idaresinin tarifesini tetkik eden Tarife komisyonu Denizyollannın yeni yolcu ve yük tarifelerini tesbit edecek olan komisyon dün öğleden sonra Denız Ticaret Müdürlüğünde toplanmıştır. Komisyon azalan, Denizyollan idaresinin bilânçosunu tetkik etmiş bulundukIan için, dün asıl müzakerelere başlamışUr. Toplantıda evvelâ Denizyollan idaresinin yeni tarifeler hakkındaki dilekle rini ihtiva eden esbabı mucıbeli raponı okunmuştur. İdare, bu raporunda, tütiın, fındık gibi haddizatında fıatça pabalı olan, fakat kıymetine nisbetle pek cüz'î bir navlunla taşınan maddelere birer miktar zam yapılmasını istemis ve istediği zamların, bu maddelerin ne esas maliyetine, ne de ihrac kıymetine hiçbir tesir yapmayıcağmı izaha çalışmıştır. yalar lüzumsuz taksimlere tâbi tutulma mahdır. Ikinci olarak tarifenin tesbitinde mıntakalar da iyi taksim edilmemiştir. Buradan Izmır ikinci mıntaka, Fethiye ve Antalya ücüncü mıntaka, Mersin de dördüncü mıntaka olmahdır. Karadenizde de îneboljı birinci, Samsun ikinci, Ordu üçüncü ve Trabzon da dördüncü mıntaka olarak tesbit edilmelidir. Bugün mıntaka itibarile tatbik edilen tarifeler çok yüksekrir. Buradan İzmir veya Samsuna manifatura, hırdavat, şekerleme ve buna mümasil eşyanın tonu 6,5 liraya, Samsun ve Izmirden de şehrimize yapağı ve teftıklerin tonu 7,5 liraya nakledil mektedir. Halbuki Hamburga riftik, yaKomisyonda bulunan Ticaret Odası pağı ve dığer ihracat emtiamızın tonu ecve nakliyat şirketleri mümessilleri Deniz nebi kumpanyalar tarafından 30 şilin yollan idaresinin zam talebine itiraz et (bızım paramızla 1 5 1 6 liraya) götü mişlerdir. Bu yüzden azalar arasında çok rülmektedır. Aradaki mesafeleri nazan itibara alırsak bızdeki fıatlann nekadar esaslı münakaşalar başlamışür. pahalı olduğunu anlamış oluruz. Komisyon gelecek içtımaında zam tekTarife komisyonuna hatırlatmak istelifi üzerindekı bu münakaşalara devam rim kı (Selânık) ten Pireye veya Dede edecek ve bu mesele üzerındeki esas karannı verdıkten sonra tarifeleri tetkike ağacdan Giride kadar olan nakhyat tarifelerını bir defa tetkık etsinler. Görecekdevam eylıyecktır. lerdır kı oradakı fiatlar bizun tarifenin üçTarifelere zammedıleceği havadisı te birinden de daha ucuzdur. Hele ihras,ehrirrrizdeki ihracat tüccarlan ve bilhassa cat maddelerımız yapağı, tıftık, pamuk naklıyatçîlar arasında menfı bir hareket gıbı başlıca maddelerımizin İstanbula nauyandırmıştır. Bunlar Ticaret Odasına killerı çok yüksek fiatlarla yapılmakta müracaat ederek tarıfelerin tezyidı değil, dır. Bu yüzden Avrupaya ihrac edüen tenzili lehinde tesebbüslerde bulunulmabu maddelerimızın mahyeti yükselmekte •nı istiyeceklerdir. ve oralarda daha ucuz mümasillerinin reBir nakliyat şirketi sahibinin kabetıne maruz kalmaktadır. mütaleaları Vapurculuk Şirketi ve Denizyollan Güzel İzmır Nakliyat Şirketi sahib Idaresı Türk sularında vapur işletmesini lerinden Tevfik, yeni tarifeler hakkmda inhısara almadan evvel birçok armatorlar vardı. O zamankı kömür ve hayat pahaSize şu sözlerı soylemıştır: « Bizde vapurculuk tarifeleri yapı lılığına rağmen bunlann hepsi de para ırken tarifelerdeki esya cinslerinin tasnifi kazanıyorlardı. Bugün Denizyollannın ^vrupadaki ihracat eşyası tarifesile şi para kazanamaması kendı idaıesızlığin •nendıfer tarifelerıne göre yapılmaktadır. den ılerı gelmektedır. Idare bugün herHalbuki, o memleketlerin dahilî ve sa hanfjı bir hatta vapur tahsis edeceği zaSilden sahile olan nakliyat tarifeleri hiç man o mıntakanın mevsim ve mahsul vanazarı itibara alınmamıstır. Dahilî nak ziyetini hiç nazan itibara almamaktadır. iyatta eşyayı bu kadar tasnif etmekte hiç Mevsimin döküm zamanında Mersin hatSir mana yoktur. Avrupadan gelen mal tına büyük vapurlar kaldırması lâzun geînn muhtelıf cinslere aynlması tanfe ürken Anafarta, Çanakkale ve batan naddelerinin fatura, konismento ve men İnebolu gıbi küçük vapurlar kaldırmaktaele tetabuk etmesi icindır. Fakat dahılde dır. Buralar\\ki mallar günlerce kayıklar • r konismentoda yüz kalem esya vazmak ıçinde kalmaktadır. > i üzumsuzdur. Bunlardan dolayı, bu defa •»rife yapıhrken bilhassa esyanın sınıflara •»ksiminde bu mühim noktanm nazarı dik•\te alınması lâzımdır. Ayni cinsten eş Dünyanın en büyük gemisi denize indirildi Dün Glasgovada yapılan merasime bir milyon kişi iştirak etti Altay Türklerinin hıyamı Londra 24 (A.A.) Queen Mary transatlantiği bu sabah Glasgovda Clydı havuzundan çıktığı zaman hava fevkalâdı güzel ve rüzgâr gayet müsaiddi. Gemi kıyıları dolduran bir milyon seyircinin al kışları arasında Greenocka doğru on be. millik ilk seyahatine çıkmıştır. Gemi süvariliği Clyde kılavuzlan §ef kaptan Dunean Camerona tevdi edilmişti. Clyde geçidinin bazı yerleri çok da oldugu için kılavuz gemileri epey zahme çekmişlerdir. Kuvvetli yedi romorkör kılavuz gemilerine yardım etmiştir. Queen Mary transatlantiği, arkasında Atlantig vapurunun facialı enkazını bırakmakta Meselâ dün lzmirden gelen Vatan va dır. Bu geminin yanık teknesi Glaskov li puru bugünlerin ışsiz bir mevsim olması manında parçalanacaktır. dolayısile ancak birkaç ton yük ve bir ıki yolcu ile bos olarak gelmiştir.» GÜMRÜKLERDE Halk Operetinde Şirin Teyze Avrupadan kaçak eşya getirenler Dün sabah ekspres trenile Avrupadan gelen Vagonli kondoktörü Sanıri v sporcu Mehmed ellerinde mavi bavul larla istasyondan çıkarlarken Rüsuma' muhafaza memurlan tarafından bavul lan aranmıştır. Bavullann içinde kaçak kadm eşya sil« bazı mektublar bulunduğundan güm rük muhafazâ müdürlüğü tahkıkata başlamıştır. Şarkî Türkistan ahalisi yirmi asır hiç durmadan Çin idaresine ve istilâsma karşı mücadele ettiği gibi son altı sene içinde de müstakil bir devlet kurmağa ça lışmışlardır. Çin hakanlan burasını müstakil bir vali ıle idare edıyorlardı. 1912 de hakanlık iskat edıldıkten sonra da şarkî Türkis tandaki vali sukut etmemişri. Vali yeni Çin hükumetini tanımıyarak kendi başı na bir hükumet kurmuş ve 1928 senesine kadar yaşamıştır. Fakat kimlerin tarafından tertib edıldıği anlaşılmıyan bir sui kasdla vali bir ziyafet esnasında öldürülmüştür. Bunun yerine oturan Çin Şu Jen, idaresiz, haris ve soyguncu olduğundan umumî memnuniyetsizliğe sebeb olmuş ve bu memnuniyetîizlik bir gün umumî kı yama yol açmıştır. Bu adam kıyama se • beb olduktan başka 1931 de istıklâl ilân etmiş ve Çin hükumetinin infialini celbetmişti. Bu hareketinden dolayı Nankine çağınlıp Sovyetlerden isbkraz aldığından dolayı üç buçuk sene hapse mahkum e dilmiştir. Boş kalan valiliğe Çinli General Şeng geçmistir. Şarkî Türkistanda bir yolculuk askeri müşaviri bulunmaktadır. burada yakında bir demiryolu yapı lacaktır. Zaten Türkistanı Sıberya^ rapteden Turksib hattı kebirinden şarkî Türkistana üç kol demiryolu yapılmak tadır. Sovyetlerle şarkî Türkistan ara sındaki ticaret gündengüne artmaktadır. Elyevm otuz milyon alün rubleyi bul muştur. Halbuki şarkî Türkistanın Hindistanla olan ticareti on milyon Hind rupyesınden dokuz yüz bin nıpyeye düşmüştür. Şarki Türkistamn askeri ehemmiyeti Sovyetler, Japonlara yeni taarruzlara vesile vermemek için şarkî Türkistan işlerine resmen müdahale etmemektedır ler. Fakat Japonlar daha ziyade ilerle dikleri takdirde Sovyetlerin meydana çıkacaklan muhakkaktır. Urumçide yapıl» makta olan büyük tayyare karargâhı ve şoseler ve başlamak üzere olan demiryolu şarkî Türkistanın sevkülceyş ehemmiyetıni arttıracaktır. Şarkî Türkistanda siyasî rekabet Şarkî Türkistan dünya politikasınm en Sovyetlerin şarkî Türkistanda siyasî ehemmiyetli bir noktası olmaktadır. Rakibi yerine hakemi döven boksör! Döngenlerin hareketi Yeni tarihî lefrikamız Viyana Dönüşü dalk Operetı bun guruerae şırın xej^e cnye aaap^e on opeıec oynama.udcn*. .unanlı astistlerin de iştırak ettıklerı bu operet çok guluncdur. Kadın kıyafetine giren artist Mehmed de, arkadaşları da çok alkışlanmaktadır. İtalyan kulübünde toplantı Faşizmin 1 7 nci yıldönümü münasebetile İstanbuldaki faşist İtalyanlar evvelki Bağdaddan verüen malumata göre gün Beyoğlundaki Kaza Dkalya kulü Hicaz hukumetile Yemen hükumeti abünde bir toplantı yapmışlardır. rasındaki hudud ihtilâfı ıki tarafın bazı İtalyan lisesi müdürü Ferraris bir nu fedakârlıklarda bulunmaları sayesinde tuk irad etmiş ve şimalî Afrikaya giden tamamen halledılmiş, Tehame ve dağ lık kısımlardaki hudud tesbit olunmuş Istanbullu Italyanlan yadetmiştir. ve bu suretle otedenberi birçok ıhtilâfFransız seyyahlan lara ve hatta muharebelere kadar yol Dün Patriya vapurile 80 Fransız sey açan hudud ihtılâfına son verılmiş, muyahı şehrimize gelmiş ve akşamüstü Yu rahhaslar memleketlerıne dönmüşler dir. nanistana hareket etmiştir. Hicaz • Yemen hudud ihtilâfı halledildi M. Turhan Tanın Cem Sultanlardan, Akından Akınalardan çok üstün olarak yazdığı bu yeni roman, tarihi edebi yat ve edebiyatı tarih yapan nefis bir eserdir. tki yüz elli üç yıl önce Viyanaya giden Türk ordusunun oradan çeki lişini düşünmek ve bu hâdiseyi, bütün inceliklerile, M. Turhanın tasvir ettiğini düşünmek tefrikamızın kıymetini, anla mıya kâfi gelir. Okuyucularımızın biraz beklemelerini tavsiye edeceğiz. Bu esnada Altay Türklerinin imdadı na giden Döngenler jarkî Türkistanın şi malini istilâ etmişler ve yeni vali Gene ral Şengi merkezi hükumet olan Urumçide muhasara etmişlerdi. Ayni zamanda Kâşgar Türkleri de Çin idaresine karşı kıyam ederek şarkî Türkistan Türk cumhuriyetini kurmuşlardı. Şarkî Türkistanda artık Çin idaresin den ve nüfuzundan eser kalmamıştı. Zaten merkezi hükumet Urumçryi de Çarlığın sukutundan sonra şarkî Türkistana iltica eden beyaz Rus askerlerinden 2000 kişi müdafaa ediyordu. Sovyetlerin yardtmt General Şeng fena halde sıkifmiştı. Kalkodaki Çinli müslümanlann başku mandanı General Mabufingin gönderdiği övey biraderi General Maçuyin kumandasındaki Türk ve Döngen kuvvetleri Unımçi şehrini muhasara alhna almış lardı. Çinli vali son çare olarak Sovyellere müracaat edip geniş iktısadî müsa adeler mukabilinde 500,000 albn rub lelik bir istikraz almış ve silâh, tayyare ve pilot tedarik etmiştir. Tayyarelerden atılan gaz bombalan merkezi abluka eden kuvvetlerin kuvvei maneviyesini kırdığından Döngenler muhasarayı bırakıp cenuba çekilmişlerdir. Meşhur boks şampiyonlarından Danno o'Mahone, Bostonda Yvon Robertle 20 dakikalık bir maç yapmıştır. Maç esnasmda birdenbire hakeme kızan Ro bert, hasmmı bırakarak hakeme hücum etmiş ve onu adamakıllı dövmüştür. Resmimiz binlerce seyircinin gözü önünde hakemin nasıl yere yuvarlandığmı göstermeketdir. Mısır Kralınm doğum günü Mısır Kralı Birinci Fuadin doğum günü münasebetile yann saat 11 den 13 e kadar Mısır konsoloshanesinde bir resmi kabul yapılacak, konsolos Mısır koloni • sini kabul edecektdr. Brezilyada örfî idare Rio de Janeiro 24 (A.A.) Hükumet aleyhinde hareketlerin tekrar belir mesi üzerine, hükumet, bütün Brezilya dahılinde 90 günlük örfî idare ilân et * mijtiı.