Katalog

CUMHURİYET 17 Mart 1936 Kara bir günün yıldönümü Kitabİararasındaj îki kıymetli eser Tedris hayatımızda henüz tamamile halline imkân bulunamıyan meseleler den biri de (lisan dersleri) işidir. Fil'hakika, şimdiye kadar takib edilen me;odlar, ecnebi lisanmı bütün gavamızı ve bütün teferrüatile noksansız öğrenmeğe kâfi gelmiyordu. Kültür Bakanlığının ehemmiyeti aikâr olan bu lisan işini halliçin burada ;ayılması uzun sürecek olan tedbirler ldığını ve mekteblere lisan derslerinin iaha semereli metodlar dahilinde okuulması için tamimler yaptığını biliyo •uz. Bu tedbirlerin ne dereceye kadar r aydalı olduğu zamanla anlaşılacaktır. Bugün içın muhakkak olan bir şey /arsa, ecnebi lisan öğrenmek için mevcud vesait ve metodlarımız kâfı değil dir. Son zamanlard^ gazete ve mecmualarda iyi lisan öğrenilemediğine ve bunun sebeblerine dair yazılarını gördü ğümüz salâhiyettar kalem sahibleri de ıu iddıada müşterektir. Fakat, son zamanlarda, kültür ha atımızm bu ıkurak sahasında bizim arzu ve ihtiyaclarımıza cevab veren iki ser gördük. Bu eserler, Kuleli Askerî lisesi fransızca öğretmeni Mehmed Ali Uluerguven tarafından neşredilmiş olan: I Fransızcada cümleler ve ibare !er. II Fransızcada sıgalar ve zamanlar Adlarını taşıyan iki kitabdır. 20 senedenberi lisan dersleri, tercüme işleri üzerinde çalıştığını ve bir o kadar müddet te tedris hayatında kıymetli hizmetlerde bulunduğunu işittiğimiz müellif, bu iki eserini sırf bahsettiği miz bu ihtiyacdan ilham alarak uzun emeklerden sonra hazırlamıştır. Genel Kurmay başkanlığınca Harb Akademisi, Harbiye mektebi ve Askerî liseler ve Kültür Bakanlığında sivil liseler için •ardımcı birer kitab olarak kabul edi İen bu eserler, ciddî surette lisan öğ renmek istiyenlerin çok istifade edecekleri yeni bir sistem ve metoda Lstinad tmektedir. Bir lisanın cümle ve ibare teşkilâtı bilinmedikçe o lisanda yazılmış, ilmî, fennî ve edebî eserlerin hakkile anla şılması kabil olamıyacağı gibi fransız cadan türkçeye doğru tercüme yapmak e mükâlemeyi umumî bir surette ter;ib etmek te mümkün olamaz. Kıymetli muallim ve müellifin bu eserlerinde bilhassa bu mühim nokta üzerinde çalışılmış mühim bahislerin anlaşılması ve tatbikata zemin olması için esere edebî parçalar ve mükâlemeyi temin maksadile de mükâlemeli talim ve temrinler ilâve edilmiştir. îrfan hayatımızda mühim bir boşluğu dolduran bu iki kitabı ciddî ve faydalı mesaiye bir örnek olarak alır ve fran sızcayı iyi öğrenmek istiyenlere hara retle tavsiye ederiz. , 16 mart şehidleri için dün biiyiik ihtifal yapıldı Istanbulun işgali günü düşman tarafından uyurken şehid edilen kahramanların hatıraları taziz olundu Atlattığımız tehlike: Karaköy köprüsü bölünüyordu Sevim vapuru köprüye çarparak orta dubayı parçaladı ve şehirde münakalât 5 saat durdu (Bastarafı 1 inci aahifede) im) vapurunun köprüye müthiş bir suette çarpmasından ileri gelmiştir. Kaza nasıl oldu? Yapbğımız tahkikata göre hâdise şu uretle vuku bulmuştur. Köprü her zaman lduğu gibi saat beş buçukta kapanmış e Halice girmek istiyen birkaç gemi ;eçtikten sonra açılma zamanı gelmiştir. Saat dörtte Karadeniz boğazından ieri girmiş olan (Sevim) vapuru saat Jtıyı on geçe köprü önüne gelmiş bulunuyordu. Köprünün saat altıda kapanması lâzımdır. Sevim vapuru köprü gözü kapanmadan içeri girmek için istical etmiş, bu yüzden kılavuz almadan içeri irmek istemiştir. Vapur süratini kesmierek köprüye yanaşmış, fakat henüz açık olan gözden giremiyeceğini anlayınca geri çekilmek maksadile manevra yapmışsa da suların tesirile köprünün üzerine düşmüştür. Hasara uğrıyan kısım Çarpışma anî ve şiddetli olmuş ve köprünün kilidlerinin bulunduğu (L) dubaına ve köprünün açılma ve kapanmasına yarıyan makine kısmına baş bodoslamaından bindirmiştir. Musademe neticesinde (L) dubasını köprüye bağhyan kısımar parçalanmış ve duba yerinden oynıyarak (4) metro kadar içeri girmiştir. Hasar bununla kalmamış, kilidlerin gireceği tertibai da bozulmuş olduğundan makineler çaîıştmlamamış ve o vaziyette kazazede dubanın bulunduğu kısım (20) santimetre kadar çökmüştür. Bodoslamasından hasara uğnyan (Sevim) vapuru kazadan sonra yoluna devam ederek Halicde Azabkapı önünde demirlemiştir. Münakalât S saat durdu Kazadan sonra köprü üzerinde münakalât durdurulmuş, Belediyece bütün köprü işçileri harekete getirilerek açık dubalar yerleştirilmiş ve yaya halkın geçmesi için açık kalan kısımlara geniş kalaslar uzatılmıştır. Bu suretle saat yediyi on geçe halk köprüden geçmeğe başlamıştır. Bu sırada köprü üstünde görülmemiş bir izdiham göze çarpıyor ve iki taraftan geçmek istiyen halk kalaslar üzerinden geçmek için büyük müşkülâta maruz kahyordu. Ameleler köprünün alt kısmındaki kırılan ve parçalanan potrelleri de keserek saat 10,5 ta dubalan tamamen yerleştirmişlerdir. Anzadan dolayı saat on buçuğa kadar köprüden tramvaylar ve otomobiller geçememiştir. Beyoğlu ve Beşiktaş cihetinden gelen tramvaylar Karaköydeki makaslardan manevra yaparak geri dönmüşler, İstanbul ciheti tramvaylan da Eminönüne kadar işlemişlerdir. Bu vaziyet, beş kuruşa karşıdan karşıya adam taşıyan sandalcı ve motörcülerin işine yaramıştır. Saat on buçukta köprü tramvay ve otomobillere de açılmış, münakalât beş saatlik bir aksamadan sonra temin edilebilmiştir. Belediye tazminat istiyor Şehidlerin mezarmda yaylım ateş (Baştaraft 1 inci aahifede) çalışmış, çok uğraşmış ve istiklâl tarihindirşinas Türk milletini bu büyük ölülerin de yer almış insanlarsınız. Sizin gösterazız hatıralarına daha çok bağlamıştı. miş olduğunuz bu varlık ve samimiyet Dün Eyübde Bahariye mezarhğına top bu büyük ölüleri sizin çevreniz içine gelanan on binlerce kişi bunun canh bir tirmiştir. Gemerekliler, Zileliler ve Şarkışlalı misali idi. Şehidliğin etrafını çevreliyen lar. Size buradan sizin çocuklarınızın meinsan denizi, 16 mart faciası kurbanlarınm adları anıldıkça tek vücud bir kütle zarlarmdan haykınyorum. Bu çocuklagibi onlar için hıçkınyor ve gözyaşı dö rınızın ölümlerile bihakkm iftihar ede küyordu. Yedisinden yetmişine kadar bilirsiniz. binlerce insan onlann hatırasını anmak Kahraman ölüler, size söylüyorum. için burada saatlerce ayak üzeri bekle topraklannızda rahat rahat uyuyabilirdi ve akşam üzeri sessizce dağıldı. siniz. Sizi sinesinde saklıyan bu topraklar Dünkü ihtifalde Merkez Kumandanı bir daha yabancı çizmeler tarafından çiğGeneral Fehmi, Polis Müdürü Salih Kı nenmiyecektir.» lıç, Vali namma Fatih kaymakamı HaNuri Atasayanın sık sık alkışla kesiluk Nihad ve Şehir Meclisi azalaft da len nutkunu Talebe Birliği namma Hubulunuyordu. Bir bölük asker, Üniver kuk Fakültesi talebesinden Hüseynin sitenin yüzlerce talebesi, Eyüb Ortamek söylediği nutuk takib etti. Hüseyin (Katebi ve ilkokul talebelerile kolordu ban ra günün bahtsız yiğitleri) diye başladığı dosu da ihtifale iştirak etmekte idi. nutkunu şöyle bitirdi: Saat 15,20 de ihtifale başlandı. (Me« Bugün o facia üzerinden 16 yıl rasim başlıyor) sesi hoparlörlerden etrafa geçti. Şimdi 16 yıldan yüzlerce yıl uzakvayıldığı zaman ortalığı derin bir sessiztayız. Yattığınız o mutlu yurd topraklalik kapladı. Ilk olarak şehir namına rına sorunuz? Neler oldu? Yapılan büSehir Meclisi ve Encümeni Daimî azayük işleri tarih anlatamaz. Sorunuz tarisından Cemaleddin Fazıl bir nutuk söyhe neler oldu? 'edi ve ezcümle dedi ki: 18 milyon Türk evlâdına sorunuz, « Önünde saygı ile esildisimiz 16 onlar size anlatsın. Ne oldu? mart şehidlerinin hatırasını bugün gene Onu size atalann atası, devrin babası tazeliyoruz. 1920 mütareke senesi 16 mart sabahınm soğuk ve alacakaranlı Atatürk anlatsın. Neler oldu?» Bundan sonra iki genc daha birer nuğında karakollarında, yataklarmda sakin tuk söylediler. Nutuklardan sonra koloruyuyan bu kahraman Mehmedcikleri düsman kahbece bir baskınla süngüle du bandosu tarafından matem havası çamişti. Gözlerini acmağa bile vakit bula Iındı ve bir manga asker havaya üç el ateş ederek aziz şehidlerin hatırasını tamadan hayata veda ettiler. ettiler. Bundan sonra asker ve mekBirkaç kelime ile hulâsa edilen bu zız vak'a birkac mazlum Türk neferinin sa tebliler bir geçid resmi yaptılar ve halk, dece öldürülmesi değıldi. Bu süngülerin jaşta onuncu Kafkas fırkası Kumandahedefi, Türk mî'rinin yılmaz ve yıkıl nı General Kemaleddin Sami bulunduğu maz imanını sarsmak gıbi bir hulya, düş halde 16 mart işgal faciasının 32 şehidiman için hicbir zaman erişilemiyecek böy ni temsil eden Zileli Abdullah, Zileli İbiş ve Şarkışla Gemerekli Kadir oğlu le bir rüya idi. Osmanın kabirlerini göz yaşlan içinde Düsmanlar zannediyorlardı ki, îstanbul halkını silâh tehdidi altında bulun terketti. Halkevlerinde merasim durmak; birkaç zavallının kanına girmek Türk milletinin dünyaya ün salan azim ve iradesini gevşetecek, sindirecek ve söndürecekti. Fakat bu tahmin çok yanlıştı. Ey mutlu ölüler; Basımız üstünde ucuşan temiz ruhlannıza havkırıyorum. Türk milleti senin tahakkukuna uğraştığın istikbali aldı. Hayat ve hürriyetine kavustu. Döktüğün kan heder olmadı, boşa gitmedi. Ondan bir hayat, bir inkılâb, koskoca bir tarih doğdu. Halk, aralığa konulan tahtalar üzerinden geçmeğe çalışıyor Bozuk dubadan athyarak geçenler l.A. 600 amele grev yaptı (Bastarafı 1 inci aahifede) gün geçtıği halde gündeliklerinin verilmediğini gören amele grev yapmağa karar vermiştir. Amele grevden dolayı hükumete karşı suçlu vaziyetine düşmemek için Istanbul Vılâyetine, Emniyet Müdürlüğüne ve fabrika müdıriyetine müracaat ederek 48 saat zarfında hakları verilmediği takdirde grev ilân edeceklerini bildirmişler dir. Bu müddet hitam buldugu halde yevmiyelerinin verilmediğini gören amele işini bırakmıştır. Grevci ameleden fabrikada çalışan kadınlar bir kenara çekilmiş ve erkekler de makineleri durdurarak fabrikaya bir zarar gelmemesi ve herhangi bir amelenin patırtı çıkararak bir meseleye sebebiyet vermemesi için tedbir almışlardır. Sabahleyin diğer ameleler de gelmiş ve onlar da greve iştirak ve fabrıkanın sokak tarafındaki kapısında toplanmışlardır. Fabrika müdürlerinden biri işçilere yaptıkları hareketin doğru olmadığmı söylemiştir. Amelelerin «açız!» diye bağırmalan üzerine münakaşalar olmuştur. Fabrika müdürünün «Bir haftaya kadar her arzunuz yerine getirilecektir» diye teminat vermesi üzerine 600 kişilik amele kafilesi sessizce işe başlamıştır. Fabrika müdürü ne diyor? Dün kendisile görüşen muharririmize fabrika müdürü şunları söylemiştir: « Fabrikamız amelelerinden bi kısmı para tediyahnın geç kalması yüzün den bize müracaat ederek paralarının da ha çabuk tediyesini istediler. İstekleri ka bul olunduğundan tekrar işe başladılar.» Köprünün harab olan dubast ve sandalla karşıya geçenler 16 mart şehidleri için dün saat 18 de Eminönü Halkevinde bir ihtifal yapıl mıştır. Bu ihtifalde Halkevi eski başkanı ve Yüksek Muallim mektebi direktörü 16 martm heyecanını yaşatan bir söylev vermiştir. Üsküdar Halkevinin de tertib ettiği 16 mart ihtifali çok heyecanlı olmuş ve bütün Üsküdar, ilkmekteb talebelerile öğretmenleri ve halk iştirak etmiştir. Üsküdar Parti kurağı önünde başlıyan merasim Halkevinde devam etmiş ve SeMilletin azim ve iradesine hız veren bu masum hatıran bütün Türk milletinin hir Meclisi azalanndan İsmail Şevket bir sinesinde hergün zinde ve daima yaşıya söylev vermiştir. Merasimden sonra talebenin caktır. yaptığı tezahürat Kahraman ölüler; Sizlere şehrin sonsuz saygılannı sunar • Eyübde binlerce yüksek tahsil genc ken yüksek ruhlannızın önünde bir kere resmigeçide iştirak ettikten sonra, ellerin daha eğilirim.» de şehidlerin siyah tüllere sarılmış büyük Cemaleddin Fazılm çok alkışlanan bu resimleri ve Birlik bayraklan olarak E nutkundan sonra Halkevleri namma Fa dirnekapıya ve oradan da Şehzadebaşı tih Hava Kurumu başkanı Nuri Atasa na yürüyerek gelmişler ve 16 martta şe yan bir söylev verdi. Nuri Atasayan ir hid edjlenlerin yattıklan karakol binası ticalen söylediği bu nutukta dedi ki: nın yerinde ölülere son saygılannı gös « Bugünü iyi tanımak için dünü ha termişlerdir. Gür bir sesle İstiklâl marşı tırlamak faydahdır. İstiklâl tarihimizin söylenmiş ve ölülerin ruhu için bir dakika iyi geçen, kötü geçen günleri vardır. Bu sükut edildikten sonra buraya bir abide günleri hatırlamak, anmak millî hisleri dikilmesi için gencligin samimî dilekleri mizi, millî heyecanlarımızı tazeler. ifade edilmiştir. Bunu müteakıb üç gen Bugün burada ıstırabmı millî bir sızı kısa ve heyecanlı birer hitabe söyledik halinde vicdanlanmızda yaşattığımız gün ten sonra Millî Türk Talebe Birliği bi leri hatırlamak ve anmak için toplanmış nasınm önüne gidilmiş ve orada merasim bulunuyoruz. 16 mart 1920 sabahmda nihayet verilmiştir. burada yatan ölüler, uyandıkları zaman asil milletinin heyecanmı taşıyan kalbleri üzerinde düşman süngülerini buldular. Selânik limanmda tenzilâtlı tarife Teslim olmadılar. Bazularınm bütün Yunanistan, Selânik yolile Avmpay< kuvvetile dövüştüler ve nihayet öldüler. Teslim olmadılar. Türk milletinin tarihin yapılacak ihracat ıçın, emtıanın Selâ de dövüşmek, ölmek vardır. Fakat tej nikteki liman masraflan ve bılhassa an trepo ücretleri üzerinde mühim miktar lim olmak yoktur.» Nuri Atasayan bundan sonra nutku da tenzilât yaptığını Istanbul Ticaret O dasına bildirmiştir. Oda da keyfiyeti ih na şöyle devam etti: « Eyüblüler, sre ntiklâl içm çok racat raefrlerimize bildirmiştir. Binlerce kişi köprü üzerinde tamiratı bekliyor Köprünün tamiri birkaç gün sürecek tir. Bu müddet zarfında açılamıyacağından ne Halicden vapur çıkacak, ne de iç limana gemi girebilecektir. Kazadan sonra köprüde bir keşif yapılmış, bozulan aksamın 5 6 binliraya tamiri kabil olabileceği anlaşılmıştır. Bugün, kazaya sebeb olan Sevim vapurunun sahibi Bozkurd hanında Abdi Vehbiye Belediye tarafından bir protesto çekilerek zarar ve ziyan isteneceklir. Bir İngiliz muhrib filosu Cebelüttarıkta Cebelitank 16 (A.A.) Anavatan Kaptan ne diyor? filosuna mensub beşinci muhrib filotillâ sı, Akdenizin sarkından gelerek, İngil Hâdise üzerine Liman Reisliği tara tereye gitmek üzere bu sabah Cebelita fından da tahkikata başlanmıştır. Vapunka rnuvasalat etmiştir. run süvarisi Hikmet içeri girmek için kıViyanada muhakeme edilen lavuz çağıfdığını, fakat gelmediğini gösosyalistler rünce köprü kapanmadan evvel Halice Viyana 16 (A.A.) İhtilâlci sosyalist girmek istediğini, fakat giremiyeceğini 27 kişinin muhakemesine dün başlan Hâdiseye sebeb olan Sevim vapuru kazadan sonra anlayınca geri dönmek için manevra yamıştır. Başlıca suçlular geçen yıl, sos yalistlerle komünistlerin elbirliğile re parken suların cereyanile köprü üzerine muayenede geminin dümen ve pervane kında îktısad Vekâletine telgrafla malujime karşı bir darbe indirmek teşebbüdüştüğünü söylemiştir. mat vermiştir. Tahkikat neticesi de rasinde bir ârıza olmadığı görülmüştür. sü ile müttehim gazeteci Sailer ile şimendifer memurlanndan Emharddır. Deniz Ticaret Müdürlüğü hâdise hak porla ayrıca bildirilecektir. Liman fen heyeti tarafından yapılan »