Katalog

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî îcmal. 3 üncü sahifede: Amerika ambargoya iştirak etmezse... 5 inci sahifede: Japon hedefi, Siberya dır. 6 ncı sahifede: Japonyada kaynıyan kazan. 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi. l 1007 tSTANBUL CAĞALOĞLÜ , . nft n l Sayi; 4Z0l TelgrafTemektubadresl:Cıımhuriyet,tstanbal.Po8talra1nısa:lstanbnl, No 246 ÜUHiarîeSİ a Telefon: Saşmuharrir ve evl: 22366 rabrir heyeti: 24298. İdare re matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketl 24299 24290 umhuri p , çUDSÎ Düşmanlar gelirse, biraz bekletin, iki. üç seneye kadar hazınm! Ingiltere harbe hazırlanıyor! Tra mvay f aciası kurbanları ikileşti Osaka garnizonu da TokJapon isyanı büyüyor Ingiltere Kuvvetlenme Kararını verdikten sonra 280 milyon Ingiliz liralık fevkalâde bir masrafla sekiz on sene gibi çok kısa bir zaman içinde Ingiliz donan masını dünyanın en kuvvetli donanması haline getirmek, ondan daha az bir müddet zarfında Ingiliz havacılığını, havacı lıkta en kuvvetli milletten daha ileri gö türmek, gene bu müddetin ilk yıllarından başlıyarak Ingiliz kara ordusunda kuv vetli motörize fırkalar vücude getirmek, işte program... Buna Ingiliz milletince karar verilmiştir. Bundan sonra yeni zamanlann bu müthiş karanndan ve ez cümle onun tatbikatından en az bahsedecek bir memleket varsa o da binnefis Ingiltere olacaktır. Göz açıp kapayıncıya kadar kısa bir zaman olan kuvvetlenme müddetinin ferdasında dünya bu programın harfiyen tatbik olunmuş olduğunu görmekten hayrette kalmamağa şimdiden hazırlanmalıdır. Ve denebilir ki dünya sulhu bu karann tatbik ve icrasını beklemiyerek onun sadece alınmış olmasından dahi istifade edecektir. Çünkü acele ederek sulhu ihlâl etmekle kimsenin herhangi bir fırsattan istifade etmesine imkân yoktur. Bu takdirde İngiltereye iki vazife terettüb etmiş olur: 1 : İhlâl edilmiş olacak sulhu kurtarmağa çalışmakla beraber 2: Kuvvetlenme programını harfiyen tatbik etmek Şimdiden sulhu ihlâl etmeği düşünecek herkes bilir ki Ingiltere sulh fikrinin ga libiyetini temin etmek için acele ile ileriye sürülmüş bir harbi eğer daha evvel ber taraf edemezse herhalde kendisinin kuv vetlemne programı lamamile tahakîcuk edinciye kadar sürüklemeğe muktedirdir. Tarihte Ingiltere herhangi bir fikrin ta hakkuku için icab ettiği kadar uzun yılJar uğraşmasını bildiğini gösteren mem leket ve millet olarak mevki almıştır. Küreiarz üzerinde millî müdafaa ve haricî siyaset işlerini en selim olduğu kadar en inadcı hissile ve gürültüye hiç pabuc bırakmadığı kadar bizzat kendisi hiç gürültü etmeden ileri götüren birinci mille tin Inçiltere olduğuna bütün tarih şeha det eder, Ne hacet, şu İtalyan Habeş anlaş mazlığınm en had safhalar geçiren ılk başlangıc devirlerinde bizzat îngilterede bulunuyorduk. Bütün dünyadaki îngiliz deniz kuvvetlerile beraber Ingiliz ana vatan donanmasınm dahi Akdenizde top landigını Ingiliz halkı ecnebi ajanslanndan öğrendıler, ve bundan dolayı orada kimsenin hayret izhar ettiğini görmedik. Ingiliz hükumeti ve İngiliz kuvvetlerinin salâhiyetli ve mes'ul makamları kendi â lemlerinde alınacak tedbirlerin kâffesini alarak bunu tatbik ve icra mevkiine de koymuşlardı. Bütün dünyanın hayret ettiği bu hâdiseyi Ingiliz efkân umumiyesi hiç şaşmaksızın en tabiî işler olarak karşıladı, ve onun üzerinde fazla durmağa bile lüzum görmedi. Şimdi ayni yolda bir işin daha ehem miyetli ikinci bir şekli ayni tabiilikle tat bik yoluna konmak üzeredir. îngiliz deniz kuvvetleri Akdenizde toplandıktan sonra İngilterenin 1919 senesindenberi kendi kuvvetlenmesini çok ihmal etmiş olduğunu bizzat en salâhiyetli İngilizler açıkça söyledıler. Bu nokta üzerinde o kadar ehemmiyetle duruldu, ki bütün Ingilterece bu hususta en ileri bir karar a lınması bir zaruret haline geldi. Bu karar alınmıştır. Bundan sonra yapılacak işler evvelâ usule, sonra da tatbikata taalluk edecektir. Fakat İngilterede bundan sonra bu mevzu üzerinde çok konuşulduğunu işitmiyeceksiniz. Yalnız parlamentodan bazı kararlar geçecek ve halka arzolunan istikrazlann iki üç gün içinde kapandığı görülecektir, o kadar... Milletler Cemiyetini tutmak prensı pinden başlıyarak derece derece büyük hamlelerle yürüyen bu Ingiliz azim ve karanndan sulhu seven ve istiyen bütün milletlerin esaslı surette haberleri olmak lâzımdır. Bütün İngiliz milletinin böyle bir ideal önünde bu kadar büyük azim ve fedakârlıkla yürümesi, önünde sonunda bu ideal fikrin hakimiyeti için emsalsiz bir fırsathr. Binaenaleyh sulhu seven ve onu istiyen milletlerden hiçbirinin bu em Dün de müfettiş Niyazi öldü yo asilerine iltihak etti, donanma Tokyo önünde.. Üç cepheden devam eden tahkikat bitmemekle beraber kazanın fren tutmamasından ileri geldiği anlaşılmıştır Üç gece evvelki müthiş tramvay kazası etrafındaki adlî ve idarî tahkikat he nüz ikmal edılmemiştir. Evvelki gece keşif yapılamadığından bu keşfin yapılmasından sonra rapor tanzim edilecektir. Adlî tahkikata dün de devam edilmtştir. Müddeiumumî muavini Hikmet tahkikata dün de muhtelif kanallardan de vam etmiştir. Başmüddeiumumî Hikmet te yapılan tahkikatla bizzat alâkadar olmaktadır. Bu kazadaki şahsî mes'ullerin bihakkin tesbiti için adlî tahkikatın ikmali zarurî bulunmaktadır. Tramvay freninin kaza esnasında bozuk olmadığı tahmin edilmektedir. Kazadan sonra frende bazı anzalar görülmüsse de bu bozukluğun kaza neticesinde olduğu tahmin edilmektedir. Fakat şurası tahakkuk etmiştir ki kaza frenin tutmamasından ileri gelmiştir. Adlî ve idarî tahkikat bu neticeye doğru ilerlemektedir. Yalnız fren sağlam gö • • rüldüğü halde hangi sebeblerle tutmamıştır? Meselenin düğümü bu noktadır. Dün bir tramvay arabası daha yoldan çıktı, fakat bir kaza olmadı General Arakinin diktatörlük kurduğu söyleniyor, bahriyeliler amirallarını öldürenler aleyhinde, sarayda müzakereler devam ediyor Tokyo körfezine gelen birinci Japon filosunun dört dretnotu saffı harb nizamında Londra 28 (Hususî) Tokyodan çıktığı için asilerin sözlerinde durmadıkgelen haberler vaziyetin yeniden çok ka lan anlasılmaktadır. Resmî binalar asilerin elinde nşık bir şekil aldığını haber vermektedir. Akşamüstü gelen telgraflara göre, Dün geceki telgraflar asilerin bu sa Tokyoda neşredilen resmî bir tebliğ resbah saat 8 de kışlalanna dönecekleri (Arkan 8 inci aahifede) ni bildiriyordu, fakat aralannda ihtilâf Fenni tetkikat Belediye mühendislerile Tramvay şirketi mühendislerinin müştereken yaptık lan tetkikat henüz ikmal edilmemiştir. Parçalanan tramvay arabasınm Şişli tramvay deposuna nakledilen parçalan üzerinde tetkikat yapılmaktadır. Nafıa Vekâleti Şirketler komiserliği kazanın oluş tarzı hakkında dün Vekâlete bir rapor vermiştir. Tahkikat yapan Şirketler komiserliği asıl raporunu bu tahbkatm ikmalinden sonra verecektir. Sirkeci makasında yoldan çtkan tramvay tür. Bu vatman muharririmize, tesbit e dilen vaziyete göre niçin kazanın önüne geçilemedığine şu sebebi göstermektedir: « Anlaşılıyor ki araba çok süratli geliyordu ve yeni apartımanların başlanğıcından itibaren bizim tabirimizle kızağa tutulmuştu. O esnada yağan yağ murla yerler kaypak bir halde olduğundan eğer frenler tutsaydı dahi kazanın önüne geçilemezdi. Çünkü bu vaziyette dokuila Rkkn üç tonluk bir arabanın süratini frenler tevkif edemez. Kaldı ki yolBir vatman tebeh götteriyor Dün bu işin tahkikatile meşgul olan larda kum olmamasından kum freninin muharririmiz bir vatmanla da görüşmüş (Arkaaı S inci aahifede) Almanyada asabiyet RusFransız paktı fena karsılandı Rosenberg neticenin vahim olacağından bahsediyor Berlin 28 (A.A.)Havas ajansı mu habirinden: Nazi mahfilleri Fransız Sovyet paktının tasdikı na kat'iyyen şaş mış değıllerdir. Nazi partisi haricî siyaset bürosu şefi Alfred Rosenberg, Almanyanm Fransız Sovyet paktının tasdıkını, vahim akıbetler do M. Rosenberg ğurabilecek mahiyette telâkki ettiğini sövlemiştir. Diğer taraftan, pakt lehindeki kuv vetli ekseriyet, Berlinde, büyük bir tesir bırakmıştır. Italyanlar Amba Alagi dağını aldılar • Aksum mıntakasmda da, Habeş kuvvetleri, bir İtalyan kolunu hemen kâmilen imha ettiler Iki cenaze birden kalktı Kırtasiyeci Zühtü ve Müfettiş Niyazinin cenazeleri dün gözyaşları içinde gömüldü. Kontrol İsmailin vaziyeti de fenalaştıgından bir ayağı kesildi ttalyan kıtaatı top mevzileri yapıyor Gazetelerin • neşriyatt Berlin 28 (A.A.) Berlin matbuatı, Amba Alagiye doğru! Fransız meclisinin, Fransız Sovyet Roma 28 (A.A.) Askerî mahfil paktını tasdik ettiğini gayet iri harf li başlıklarla ilân etmektedir. Matbu ler, İtalyan kıtaatının, dünkü perşembe AmbaAlagi mıntakasını bombardıman "• "' ' (Arkan 8 inci aahifede) günü, yeniden ileri hareketine geçtiklerini etmişlerdir. îtalyan filotillâlan AmbaAsöylemektedir. Tayyareler, bütün h f hafta, (Arkan 8 inci aahifede) Roma 28 (A.A.) Resmen bildi rildiğine göre, italyan kıt'alan Amba Alagiyi işgal etmişlerdir. Askerî muharririmizin miitalealar 5 inci sahifemizdedir Ingiltere bir harbe girmek istemiyorsa Hemen Milletler Cemiyetinden çekilmelidir! Korkunc bir istatistik 9 sene içinde 51 kişi tramvay altında öldü, 2,469 kişi sakat kaldı, 25 sene zarfında ıse... niiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı ııııiHiımııııiH IIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIİIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIKIIIlllin [Deyli Ekspresten] • Yukartda Zühtünün, aşağtda Niyazinin cenaze merasiminden iki manzara ve köaede merhum Müfettif Niyazi Salı akşamı Şiş hane yokuşunda vuku bulan emiali görülmemiş tramvay kazasmın kurban lan evvelki gün bir iken evvelki gece sabaha karşı saat üçte müfettiş muavini Niyazinin de ölü mile iki kişi olmuştur. Daha ağır yarahlar bulun D ü n duğundan kurban siien kontrolör Iarın çoğalmasından îsmail korkulmaktadır. ğurda iki ayağmı birden kaybetmiş olan Niyazinin ağır bir vaziyette olduğunu dün yazmıştık. Niyazi evvelki geceyan sından itibaren daha çok ağırlaşmış ve nihayet sabah saat üçte çocuklarını bu vatana bırakarak hayata gözlerini yummuştur. Bir gazetenin, Niyazinin tetanozdan öldüğü hakkındaki haberi doğru değildir. Çünkü Beyoğlu hastanesinde kat'iyyen tetanoz yoktur. Müfettiş, Niyazinin a yaklan tramvay altında ve çamurlar içinde kesildiğinden yaraiar kaogren gazöz olmuş ve ameliyat ta kendisini kurtara mamışhr. Deyli Ekspres gazetesi, İngiliz Hariciye Nazın M. Eden tarafından Avrupa sulhıinu muhafaza ve idame için ileri sürülen müşterek emniyet projesınin umumî tatbik sahasında hiçbir kıymet ifade etmiyen bir teklif olduğunu yazarak diyor ki: « Müşterek emniyet prensipinin tatbik edilemiyeceğini bildikleri içindir ki bazı devletler açıktan açığa Milletler Cemiyeti kararlarına meydan okumaktadırlar. Japonya, Almanya ve Amerikanın VE UALANLAR (Arkan 8 inci aahifede) Edebiyatımız ne halde? Arkadaşımız Suad Devrişin, günün en canlı edebiyat davaları üzerinde, yaptığt bu şayani dikkat ankete yarın başlıyoruz. Resmî devlet istatistiklerinden öğrendığimize göre 1924 senesinden 1932 sene«ine kadar Istanbulda vukua gelen tramvay kazalan ve neticeleri şudur: 1924 te 9 ölü 280 yaralı ve sakat Zühtünün cenazesi YUNUS NADİ (Arkan 3 üncü aahifede) Tramvay kazasında vazifeseverliğini Tramvay kazasmın ilk kurbanı olan fazlasile göstermiş, tramvay içindeki 35 kırtasiyeci Zühtünün cenazesi evvelki vatandaşm hayatlannı kurtarmak içm gün kaldırılamamıştı. Kırtasiyeci Züh her fedakârlığı yapmış ve nihayet bu u(Arkan 6 ncı aahifede) 1925 te 6 » 245 » 1926 da 10 » 229 » (Arkan 8 inci tahifedefl