Katalog

BUGÜN 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Tarihin şehadeti Hıkmet Turhan Dağlıoğlu 5 inci sahifede: tzmir mıntakasınds satış kooperatifleri 6 ncı sahifede: Kan ağlıyan Antak yelıvı dinlevin Kandemir l J , .M . « tSTANBUL CAĞALOĞLU • 444u Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul, No 248 Telefon: Başmuharrtr ve evi: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 umhuri 1 BİlİnCİtBŞlİll 1936 Frauk Ben de senin jribiyim; kendi dfiI ş e n ağlamaz! J Yunanistanın Balkan paktındaki Vaziyeti u vaziyetin hergün daha sağlam ve daha kuvvetli olduğunu söylemekle söze başlantıak ısteriz. Balkan paktı, ona dahil devletlerin kendi hududları ve mıişterek muhitleri dahilınde kendi selâmetlerine taalluk eden bir sulh mesnedi olduğu için bunun başka türlii olmasına zaten ımkân da yoktur. Hususile Türk Yunan dostluğu tarihin acı tatlı cereyanları içinde adeta geç kalmış zarurî bir realite olarak kendıliğınden fırlayıp çıkmış bir hakikattir. Malumdur ki bu dostluğun olanca samimiyetıle bağlanması Balkan paktmın akdine takaddıim etmışti. Pakta dahil olan diğer devletlerle bilâhare ve kolaylıkla vanlan müspet ve müşterek netice ise ayni samımıyetle tahakkuk etmiş ve bu paktta harbsonu sulh tarihinin en güzel, en ideal ve en ınsanî eserini ortaya koymuştur. Bınaenaleyh âkidlerinin nazannda en şereflı işlerden biri olan Balkan paktmın olur olmaz sebeblerle kenanndan bucağından bozulabılecek eserlerden olmadığına şüphe yoktur. Hususile Yunanistan her ne pahasuıa olursa olsun elbette o pakta sadıkane sanh kalmakta devam edecektir. Bu hakikatleri durup dururken ne diye tekrar edıyoruz?.. Hayır, onları durup dururken tekrar etmiyoruz. Bugün bu bahsi bir daha ele almış bulunmaklığımız sebebsiz değildır. Yunanistanın dahilî idaresinde mıllî birlık gayesini istihdaf eden son canlı hareketten sonra şurada burada bazı matbuat Yunanistanın haricî sıyasetinde Balkan paktını ihmal edebileceğı ihtımali üzerine yazılar yazdılar. Bu yazılardan bazılarının iktibas ve tercume şeklınde de olsa Türk gazetelerınde bıle yer bulduğunu gördük. Ortada faşisthğe benzıyen bir rejim vardır. Hususile son zamanlarda Avrupada faşıst olan ve olmıyan rejimleri ayn ayrı laMlİl Ctllick İstıyen kulay Wir zikniyCl lx> Para farkından sonra Hükumetimizin ihracat vaziyetini tarsin edecek kararı bekleniyor Dün Borsa Meclisi toplanarak son hâdiseleri tetkik etti, millî tahvillerimizin kıymeti mütemadiyen yükseliyor Fransada başlıyan para değişikliğin den doğan vaziyet memleketimizde malî sahada tamamen zail olmakla beraber tr carî sahadaki tereddüdler devam etmek tedır. Hükumetimizin bu hususta bir karar vermek için haricdeki vaziyetin inkişafını, bilhassa paris borsasının açılması ve diğer memleketlerin de bu husustaki bütün kararlarının verilmiş olmasmı bekle diği anlaşılmaktadır ki bu da kat'î bir kararın verilmesi için tabiî bir zarurettir. ANTAKYA BÎZİMDİR! B ü y ü k Türk m i l l e t i n e ve Antakyalılara sükun tavsiye ederiz Iskenderunun muhtariyeti şartile metbuluğundan vazgeçtiğimiz Suriyeye bu mıntakanın hükümranlığını vermemize imkân yoktur Suriyenin istiklâl gürültülerine müvazi olarak, bundan 14 sene evvel muhtariyeti ahden kabul edilmiş olan İskenderun Antakye meselesinin tekrar canlanması Türk efkân umumiyesini bütün hararetile işgal et mekte devam ediyor. Bizce mesele basittir: Franklen Buyon muahedesine göre bu mınta kanın daha o günden muhtar bir idareye kavusmus bulunması lâzım ve tabiıdir. Fakat tatbikat böyle olmamıştır. Taahhüd edilen muhtariyet, Antakye Türklerine verilmediği gi bi manda namı altında devam eden ecnebi idare, bura Türklerine en ağır bir müstemleke tahakkümünün bütün cebrutunu göstermekten çekinmemistir. Surive istiklâlinin tahakkuk etmesine medar olacak son Paris anlaş ması sırasında îskendenmun dahi istiklâline kavusması ş\h\ en tabiî bir neticeyi bekliyen Türk milleti; cenub Türklerinin ekalliyet namı altında Surive tpHaal'Sina Arvrrilıtrnc^ lcararile karşılaşmış bulunuyor. Evvelce de kaydettiğimiz gibi Antakye ve havalisinin Türklüğü ve mukadderatı üzerinde Türk milletinin en hafif münakaşaya dahi taham mülü yoktur. Tarihî hakikat bu merkezde tecelli etmiş bulunurken Antakyada Türk bayrağına yapılmıs bir haka ret hâdisesile ürperen Türk milleti dün bu sütunlarda, bize akseden o havadisin asılsızlığını bildiren tel grafla teselli bulurken hâlâ Antak vanın mukadderab endişesinden kendisini kurtarmıs değildir ve bu istiklâl bilfiil tahakkuk ermedikçe endi şemizin ve asabiyetimizin devamı tabiî sayılmalıdır. Bugün bütün Türkiye, dünya meselelerini bir tarafa bırakmış; yalnız ve münhasıran Antakya davasile meşguldür, demekte hata yoktur. Bunu bize sadece Antakyalıların değil, tekmil millerin neşriyatımızda [Arkast Sa. 3 sütun 6 da] Ticaret Odannın fevkalâde toplantın Ticaret Odası meclisi fevkalâde bir toplantı yapmıs ve Ofis müdürü Mahmudun da bulunduğu bu toplantı sonunda Ankaraya bir telgraf çekılmıştir. Oğrendiğimize göre bu telgrafta, hükumetimi zin bu hususta etraflı bir karar vereceği şüphesiz görülmekle beraber bazı büyük ihracat fırmalannın vaziyeti arzedilmiş ve bunların yüz binlerce lıralık zarara girmelerinın önüne geçecek bir tedbir a lınması istenmiştir. Bu teklifin Merkez Bankasındaki bloke paraları alâkadar eder mahiyette olduğu anlaşılmaktadır. Merkez Bankasında hararetli muameleler Fransız âyanı da malî projeyi kabul etti Piyasaların merakla beklediği haber bugün liret için verilecek karardır je hakkında komisyon azalarına uzun u zadıya izahat vermiştir. Salâhiyettar mehafilden alınan ma lumata göre radikal grupile merkez, pro jeye muhaliftirler. Bunu müteakıb ek lArteatn Sa. 7 sütun T Boraa meclisinin içtimaı lirmıştir. Mademkı, dıyorlar, Yunanistan dıktatörlük yolile korporatif bir idareye doğru ilerılıyor, o halde tabiatıle îtalya ve Almanya mahreklerine doğru kaymağa da başlamış bulunuyor demektir. Parisli Le Tempsm ve Londrah Daily Telegraphm bu meseleye müteallik yazılannı işte ancak bu zıhniyete irca edebilıriz. Tembel bir düşünce ile hâdiseleri kolay tefsir etmenin misalini teşkil eden bu hükümleri kendi hesabımıza tashih etmeğe lüzum görüyoruz. Bir kere Balkan paktı ona dahil devletlere rejim şartı koşmuş değildir. Umumî kaide halinde milletlerin tamamile'kendi dahilî işleri olan Tejim, Balkanlılar arasında dahi ayrıile bu kaideye tevfikan ne evvelâ ne şimdi hatıra bile gelmiş birşey değildir. Her mıllet, iç islenne her zaman istediği şekli verebilir. İspanyanın dahilî boğuşmaları karşısında Avrupa devletlerinden bazılarının asileri, diğer bazılarının hükumetçileri iltizam etmeleri bu bahiste delil diye ortaya sürülemez. Yahud sürülecekse bizim davamız lehine delil diye alınabilir: Yunanistanda General Metaksas kendi memleketini İspanya vaziyetine düşmekten korumak için hâkim ve kuvvetli fevkalâde bir idare tesis etmek mecburiyeL. tinde kalmıştır. Yunanistandaki yeni idaBilbao üzerine yürüyen ihtilâlci kuvvetler re tarzının ilk ilânında bu esbabı mucibe Seville 30 (A.A.) Madride taBiskaya cephesinde General Molanın açık ifade edıldiği gibi General Metaksas arruza hazırlanan Kastehon kolu Tuley kuvvetleri Motriko ile Elbari zaptetmişonu her vesile ile tekrar etmekten hâli kalmamaktadır. Söylemege hacet bile telenin yedi kilometro yakınlarında olup lerdir. yoktur ki İspanya vaziyetine düşmemek süratle ilerliyecek vaziyettedir. [Arkası Sa. 7 sutun 3 te] demek, anarşiye uğramamak ve ezcümle haricî siyasette istiklâline malik olmak CENEVRE MEKTUBUs demektir. Diğer taraftan Borsa meclisi de geç vakit bir toplantı yaparak vaziyeti uzun boylu mütalea etmiştir. Bu içtimada Paris 30 (Hususî) Para projesi merkezden gelen direktifler hakkında nın meb'usan meclisi tarafından kabulüBorsa komiser vekili Hasanın izahat vernü müteakıb, Maliye Nazırı M. V. O r diği anlaşılmaktadır. yel projeyi âyan meclisine tevdi etmiştir. Moratoryomun tesiri ne olabilir? Meclis projeyi derhal Maliye encüme • Malî ve ıktısadî mehafılde Fransanın nir.e havale etmiştir Ma1iyeNazm~pfCrliiıiu» sa. 7 sutun a (icl Meşhud cürümler kanunu bugün tatbika başlanıyor Adliyede bütün tedbirler alınmış, yeni Asliye TG Sulh Ceza mahkemeleri kurulmuç, sorgu hâkimlerinden ikisi kaldırılmıştır Bugün adlî hayatımız için mühim bir gündür. Zira, bugün üç yeni kanun merıyet mevkiine gir miş bulunuyor. Bunlardan birincisi ve en mühimmi meş hud cürümler kanu nudur. Bu kanunun muvaffakiyetle tat Dorduncu ceza asliye reisı Fazıl Soruşbay tle hâkimlerden Sadreddin ve Yusuf Cemal bikı için Adliyede aylardanberi faaliyetle çalışmakta at 7 den itibaren derhal bakılması ıçın idı. Birçok işleri sürüncemede bırakmak lâzım gelen teşkilâtı hazırlamıştır. tan kurtaracak olan bu kanunun tatbikatı Yeni teşkilât ve talimatnamesile bizzat Adliye Vekili Meşhud suçları görmek üzere mev Şükrü Saracoğlu çok yakından alâkadar cud üç asliye ceza mahkemesine bugün • olmuş ve İstanbul Müddeiumumisi Hık den itibaren bir tane daha ilâve edil • met Onat ta geceli gündüzlü bir faaliyet miştir. sarfetmek suretile dün geceyarısından son4 üncü asliye ceza mahkemesi adını ra meriyet mevkiine girmiş olan kanuna almış olan merkezdeki bu yeni mahke göre işlenecek olan suçlara bu sabah sa[Arkası Sa. 5 sütun 1 dei nııııııııııııııııııınııtııııttıtıııııııııııııııııııiMiıııııııiMiıııııııııııııııııııııııııııınııınıııııiHiHiHıııııııiMnııııııiııı ItMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIII Ihtilâlciler Madrid yolunda ilerliyorlar Acı bir netice Kiyef teki son maçta 9 1 mağlub olduk Bu suretle Sovyet Rusyada yapılan 4 maçıda kaybetmiş oluyoruz Kiyef 30 (Hususî) Sovyet Rusyada bulunan Halkevleri futbol takımı bugün burada son maçını yapmış ve penaltıdan attığı bir gole mukabil dokuz gol yiyerek mağlub olmuştur. Dinamo stadında Kiyef Dinamo takımile yapılan bu hazin maçın tafsilâtı şöyledir: Hava yağmurlu olmasına rağmen stadda 30,000 seyirci bulunuyordu. Sa[Aıkası Sa. 6 sütun 2 dc] Madride taarruz etmek için Afrikadan yeni askerî kıt'alar getirildi I Karabük demir sanayii tesisatı Dün Londrada yeni bir mukavele imzalandı Türk Dili üzerinde TETKİKLER Sonra Yunanistan için Balkan paktından kayarak Almanya ve îtalya tarafına gidiyor demekte şundan dolayı da isabet yoktur ki Balkan paktı Almanya ile Îtalya aleyhine tevcih edilmiş bir blok değildir. Balkan paktına dahil devletlerden her biri gerek Almanya ve gerek Îtalya ile dostane münasebetler idame ediyorlar. Balkan paktı kendi aralarında o dahil devletlerin tamamiyet ve emniyetlerini müşterek ve mütekabil bir taahhüd altına almış olan bir akiddir. Hatta bu zihniyetten dolayıdır ki paktın ilk akdi sıralarında Yunanistanda bu memleketin coğrafî vaziyeti itibarile serdolunan bazı ihtirazî kayıdlar bile hoş görülmüştü. Sadece tedafüî bir mahiyeti haiz olan pakt, haricde bir husumet âlemi yaratmağı değil, onun düşüncesini bile hatınndan ge Niçin ve Çünkü Londra 30 (A. ^ A.) Anadolu Ajansının hususî mu habiri bildiriyor: Karabükte ku rulacak demır çeYazan: Ismail MUştak Mayakon lik fabrıkaları için 23 haziran 1936 da 3 Ankarada imzalanArak derpiş lâzım bezmi meyde nufi sahhaye mış malî aranjman Ki zira fuyedir revnak veren yoktu hamraya mucıbince, talib şir ketle esaslarının tes lugatlerinin işaret ettikleri manayı V Mey biti meşrut kontu İktısad Müsteşan Lugatlerde farsça diye gösterilen tamamen taşıdığı görülen bu söz som var mukavelesi bu mız Faik Kurdoğlu bu kelimeye Fars lugat kitabları şu türkçe bir kelimedir. \ gün Franite House binasmda M. A. Güneş Dil metodile elde ettiğimiz Brassert And Coltd ve Türkîye İktısad manaları vermektedir: (Şarabi enghur, gülsuyu, kadeh bu neticeyi başka yollardan kontrol Müsteşan Kurdoğlu tarafından imza etmiş olmak için kelimenin Türk lehve peyale) lanmıştır. Şimdi kelimeyi bir de Güneş Dil çelerinde yaşıyan diğer şekillerini de [Arkast Sa. 1 sütun 5 tel Bir beytin GüneşDil metoduna göre tahlili Tunçelinin içyüzü Bir gezintiden notlar Iranda 3 ay MiUetler Cemiyetinin yeni sarayt gece ışıklar içinde... Cenevre, 28 eylul mamile cahiliyim. Harbi Umuminin son Affedersiniz, dedi, bana Milletler tebliğlerindenberi tek bir satır gazete oCemiysti hakkında biraz izahat verme kumadım ve yapılan işlerin en basitin [Arkası Sa. 7 sutun 3 tel nizi rica edeceğim. Siyasî meselelerin ta YUNUS NADÎ Yazıları yarınki sayımızda [Arkası Sa. 3 sütun 3 tel metodile tahlil edip manasını bütün kaydedelim. Mez = keyif, neşe, sefa, zevk (Rad. sadeliğile ortaya çıkaralım: III). Mey içildiği insanda bu haller Eğ + em + ey hasıl olur. Diğer taraftan biliriz ki Eğ : anakök. Su anlamınadır. Em : Bu anlam kendinde temsil ve bütün Türkler mey içerken meze denilen şeyleri kullamrlar. tecessüm ettiren prensipal köktür. May = Yağ «ki bu da bir nevi maEy : Manayı tamamlandırıp isim yidir» (Alt.) lendiren ektir. Mayı = ikram etmek, ziyafet çek(Eğemey) ki son fonetik şeklile mek, mey vermek, içki vermek,. (mey) dir; sadece su olan, mayi o[Lutfen sahifeyi çevtrinUıl lan şey, içilen birgey demektir. Fars