Katalog

" Bugün: * 2 nci sahifemizde: Siyasî îcmal » Petrol ve Amerika ile İngiltere 3 üncü sahifemizde: Hâdiseler karşısında Ahmed Ağaoğlu 5 inci sahifemizde: Müsabakamız, fen âleminde Salih. Murad 6 nci sahifemizde: Spor haberleri, anketimiz 7 nci sahifemizde: Dünya hâdiselerine V aid resimler J I jfll S3]fl! 41Ö4 umhuri . 1 O j l İSTANBUL CAĞALOĞLU „, , , Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. tstanbul . Posta fcutusu: tstanbul, No 246 üull I IKIIlCIKdlllJn 1 3 0 0 w ji,« n ı | | | i n n p Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neşrıyat Şirketl 24299 24290 BDybk Avrupa cambazhaneslnde J Devlet işi, Millet işi ir gün, beş belki altı yıllık eskice bir tarihte, Başbakan Inönünü yolsuz yapılmış bir işten doIayı kızgın, hiddetle ve şiddetle şöyle «öyleniyor görmüştük: Sanki hususî teşebbüslerin inkişafını İstiyoruz. Halbuki bu ara kim ne yaparsa ucundan kenarından mutlaka devlet haznesinden yardım koparmak kasd ve gayretinde bulunuyor. Bu başa çıkar veya karşılanır şey midir? Bu haklı söyleniş o kadar samimî olarak kuv\etli idi ki butün teferruatile manzarası hâlâ gözümüzün önündedir ve bu manzara müfekkiremizden asla silinmiyecektir. Ressam olsaydık onu güzel bir *tabloda tesbit etmek isterdık. Herkesin ve en fenası her işin devlet haznesine dayanmak ihtiyacını duyması şüphesizdır ki milletçe büyük bir eksıkliğın ifadesidır. Elbet de\let haznesinin yardım edeceği işler vardır. Fakat unutmamalıdır ki devlet haznesi nihayet mahdud birşeydir. Onun herkese ve herşeye yardıma yetişmesi imkânı yoktur. Ve zaten mesele milletin desteksiz olarak yürüyüp yürümemesi meselesidır. Biz bu memlekette General Inönünün şikâyetinin aksi bir hareket belirmesini ve onun büyümesini isteriz: Yani milletin devlete yardımı hareketinin! Cumhuriyet idaresi altı asır müddetle bu ülkede kapıkulu usulile yürümüş hayat tarzını özgür (hür) vatandaşlann başancı hayatlarile deği§tirecek ve hakikî devrim işte burada gerçeklenecektir. Karl Marksın muhakkak doğru olan tarihi ekonomi ile anlayıcı prensipine göre Turk milleti boylelıkle kendi içinde bir burjuvazi devrinin inkisaf ettigini görebilmelidir. Yani arayerde kendi kendini yaratan ve kendi kendini yaşatan halk şekli. Cumhuriyet Halk Partisi programı bu bahiste gayet açıktır: Milletin yapabıleceği işleri millet yapacak ve o bu hususta devletten hatta tesvik ve „ 1 t J Italyanlara göre ingiltere ile Dil ve Tarih Fakültesi perşembe günü açılıyor Fransa hâlâ uyuşamamışlar Fransa Alman hududundaki askerini Italya hududuna gönderirse Almanyaya karşı îngiltereden yardım görüp görmiyeceğini sormuş ve bu mesele henüz halledilememiş Alman gazeteleri ise«Italya Akdenizde tecrid edilmektedir» diyorlar Ayni günde tedrisata başlanacak. Fakülte için Avrupadan yedi orofesör cetirildi Ankara 6 (Telefonla)Uzun aylardanberi hazırlığına devam edilen Ankara Dil, Tarih ve Edebiyat fakültesi perşembe günü öğleden sonra 10,30 da büyük merasimle açılacaktır. Açılış töreni Halkevinde olacak, bu münasebetle Maarif Vekili mühim bir söylev verecektir. Merasimde Vekiller, Ankaradaki bütün profesörler bulunacaktır. Fakültede ayni günde tedrisata başlanacaktır. Amelt tedrisata da bilhassa ehemmiyet verilecektir. îstanbul Üniversitesindeki fakülteden fazla olarak bu fakültede Sümer, Asur, Akad, Eti dillerile Fin edebiyatı okutulacaktır. Fakülte için 7 ecnebi profesör gelmiştir. Burası evvelce açılan Hukuk fakültesile beraber müstakbel Ankara Cniversitesinin şubelerinden birini teşkil etmektedir. Bu itıbarla tesis ve küşadın TSrende mühim bir nutuk söyliyecett olan Maarif Vekili Saffet Arıkan da ayrı bir ehemmiyet vardır. Akdenizdeki teşriki mesai meselesi Ankara Üniversitesinin şubeleri Italyanın Amerika ilede Italyan gazeteleri Cumhur Reisi Ruzvelte hücum eden yazılar neşrine başladılar Roma 6 (Özel) Ruzveltin son nutku münasebetile Italyan gazeteleri Amerika aleyhinde şiddetli yazılar yazmağa başlamışlardrır. Giornale D'îtalianın başmuharriri Gayda Ruzveltin bilhassa diktatörlük hakkında söylediği sözlere cevab vererek diyor ki: «Her millet istediği şekilde bir idare sistemi kabul etmekte serbesttir. Bitaraflık meselesine gelince, Amerikanın hattı hareketi doğrudan doğruya bitaraflığa ve Uluslar Kurumu paktına müdahaledır. Bitaraf kalmak istiyen Amerika bilâkis bitaraflığı ihlâl ederek petrol ambargosunu istıyenlere cesaret vcrmUtir.» «Tecavüze maruz kalanla tecavüzü yapana ayni muamele tatbik olunacak, Milletler Cemiyeti mukavelenaınesine riayet ettirmek için harb yapacak olan milletler, bu mukavelenameyi ihlâl etmek suretile harb yapan devletere kıyas edılecekIerdir. Bu mukavelenameyi müdafaa etmek için silâha müracaat etmekten istinkâf edecek olan milletler, normal bir rejimden müstefid olmakta devam edecekler, bu garib neticelerden fikirler çıkarmak Cenevre müessesesine düser.» Echu de Paris gazetesinden: «Avrupa harbi meselesinde Amerilcan siyasası, kendini büyük bir meçlıul gibi arzetmektedir. Halıhazırda Amerika CumhurreİM «iddetle dıktatörlük rejimleri aleyhinde bulunduğunu ilân etmiştir. (Arkası 9 uncu nahifede) arası açılıyor • Alman gazetelerinin tngiltere ile Türkiye ve Yunanistan arasındaki konuşmalarda vaziyetinin mevzuu bahsedildiğini iddia eyledikleri Rodos adast Roma 3 (Temps) Laval Hoare plânı terkedüdıği tarihtenberi, îtalya, yeni îngilız Dış İşleri Bakanımn, siyasasını izah etmesmi beklemektedir. Bu sebeble, îngilız dıplomasismin bütün hareketleri büyük bir dıkkatle takıb edıliyor. Bu meyanda, zecrî tedbırierm ı<jtTjiB.t «ctı^^.nHo ıcaıya hukumeti Efgan Dış işleri Bakanı dün Ankaraya geldi Muhterem misafirimiz büyük törenle karşılandı, Cumhur Başkanı tarafından kabul edildi, şerefine verilen süvarede önemli nutuklar söylendi Fransız gazetelerinin neşriyatı " Kıl«. E > ıı jaıümt K\îi mesini sadece kolavlık karşılığı olarak a harbe kalkışacak olursa bazı askerî ihlabılirsiniz, Ismet Inönünün haklı olarak tiyat tedbirleri almağa hazır olup ol (Arkası 9 uncu sahifede) şikâyet ettiği çıkmaza düşmemek için. Nereye baksak, hangi saha üzerinde dursak kafamızda bu düşüncelerin halkalanarak uzadığını görüyoruz. Meselâ dün Bağdadda bir yurddaşımızdan bir mektub aldık. Yurddas radyo makinesinde vatandan bir ses dinlemek ihtıyacıle Türkiyeyi açtıkça birşey duyamadığının bütün acılannı üç bes satırda bize öyle yanık ve yakıcı sözlerle anlatmış ki. Türkiye Radyo merkezi zayıfmış. Bağdadda bizi adamakıllı duyamıyorlarmış. Vatandaş bu merkezi kuvvetlendirelim diye yalvarıyor. Bağdadda oturan zavallı vatandaşımız bilmiyor ki radyomuzun her cihetle bu zayıflığından dolayı biz burada, vatanın her yerinde kendi kendimizi dinlemekten âciz ve mahrum bir halde bulunuyoruz. Adına radyo asn demek caiz olan bilhassa bundan dolayı harıkalı bu yirminci asırda zayıf radyomuzun büyük, amma pek büyük bir eksiklik olduğuna şüphe yoktur. İşte size bir iş. Bir iş ki esasen devletin yaptığı ve yapacağı islerdendir. Ancak yalnız kuvvetli bir radyo santrali işi bir buçuk milyon lira istiyen bir iştir. Eğer işler tabiî cereyanlarına bırakılırsa buna ne vakit sıra geleceğini şimdiden tayin etmek kolay olmaz. Şimdiye kadar mümkün olmamış oldugu gibi. Herseyi eksik ve herşeyi hemen hemen yeni baştan yapılan bir memlekette iki vüz milyona varmıyan bir bütçe ile devletin omuzunda çok yük bulunduğu meydanda bir hakikattir. Ancak bircok işlerde olduğu gıbi bunda dahi milletin devlete yardım etmesi lâzım ve mümkündür. Biz kaziyeyi tersine çeviriyoruz. H e f zaman devlet millete vardım etmez, bazan millet te devlete pekâlâ yardım edebilir. Mutlaka para ile değil, göstereceği akıllı, şuurlu büyük a. lâka ile. Kuvvetli bir radyo merkezinin biran önce yapılmasını millet devletten istiyebilir. Kuvvetli •bir radyo merkezi kurulur ve bu merkezin memlekete ve dışarıya bilhassa çok iyi neşriyat yapması temin olunursa bundan giderek en ücra köye vanncıya kadar her yerin istifade etmek istiyeceği şüphesizdir. Kaç yerimiz radyo makineleri alır ve bundan dolayı nekadar abonman kaydolunur? Kuvvetli ve çok mükemmel programlı bir radyo santralinin yalnız Türkiyedeki abonman miktarı herhalde 100 bini geçmelidir, ve şüphesiz geçecektir de. llkağızda bunu Paris 6 ( A A.) Matin gazetesi, Ruzveltin müdafaa etmiş olduğu şekildeki bitaraflık siyasasım tenkid etmektedir: Italya, devletleri petrol Münhal saylavlıklar ambargosunu vaz'a Namzedler çarşammecbur etmek istiyormuş baya belli olacak Habeşistandaki hastanelerin bombardıman edilmesi, tayyarelerin zehirli gaz bombaları kullanmaları hep bu yüzdenmiş Hüseyin Raufun da namzed gösterileceği şayiası var Muhterem misafirimiz Ankarapalasta Ankara 6 (Telefonla) Efgan Dış işleri Bakanı Ekselâns Serdar Feyiz Mu ıkametine tahsis edilmiş olan dairede bir hammed Han bu sabah şehrimize gelmiş müddet istirahat ettikten sonra yanında ve istasvonda Dış İşleri Bakanı Dr. Tev Efgan Büyük Elçisi Sultan Ahmed Han fık Rüştü Arasla Ankara İlbayı ve Şar olduğu halde bırıbırini müteakıb Dış işbayı Nevzad Tandoan, Dış îsleri Bakan leri Bakanı Dr. Tevfık Rüştü Arasla lığı Genel Sekreteri Numan Menemenci Başbakan Ismet Inönünü, Kamutay Başoğlu, Ankara Mevki Kumandanı Gene kanı Abdülhalik Rendayı ziyaret etmiş ral Kemal Gbkçe, Merkez Kumandanı, ve Bakanlar hevetinin dığer üyelerile, C. Dış îsleri Bakanlığı Protokol Şefi, Hu H. P . Genel Sekreteri Receb Pekere de susî Kalem Direktörü, Emniyet Direktö kart bırakmıştır. rü ve Efgan büyük elçiliği ileri gelenleri Ayni suretle kendisine iadei ziyarette farafından karsılanmıştır. bulunulmuş olan Serdar Feyiz MuhamEfgan Türk bayraklarile süslenmiş med Han öğle yemeğini Dış işleri Ba olan durakta bir ihtiram kıt'ası dost ve kanı Tevfık Rüştü Arasla hususî surette kardeş memleketin Dış îsleri Bakanına vemişlerdir. selâm resmini ifa etmiş ve muzıka Ef Aziz misafirimiz şerefine bu akşam Dış îsleri Bakanı Dr. Tevfik Rüştü Aras 'an, Türk millî marşlannı çalmışhr. c lar Feyiz Muhammed Han ika tarafından Ankarar. alasta bir akşam zilerine tahsis edilen Ankara Plas ote yafeti verilmistir. lıne inmiştir. Vekillerle Kamutay Başkanı ve RiyaMuhterem misafirimizin maiyetlerinde set Divanı üyelerile Kamutay Dış îsleri Efgan Dıs işleri Bakanlığı Hususî Ka Encümeni üvelerinin, Cumhur Ba=kanlığı Ankara 6 (Telefonla) Sıvas meb lem Direktörü Sultan Ahmed Han, Mu Başyaveri, Özel Büro Direktörü, Muhausu Husrev Geredenin istifasile bir say sahıb Hafızullah Han, Abdülkayyum fız Alayı komutanı, Dış îsleri Bakanlığilavlık daha inhilâl etmiş oluyor. Husrev Hanla doktor Ahsen Reşad bulunmak le Efgan Büvük Elçiliği ileri gelenlerinin Geredenin istifasına dair takriri bugünkü tadır. (Arkası 9 uncu sahifede) Mecliste okunmuş, kabul edılmiştir. IIIMtlllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIKIIIIin Oğrendiğıme göre münhal saylavlık lar içın Fırka namzedleri çarşamba günü ilân edilecektir. Namzed olarak göste rilecekler arasında General Pertev, îlyas Sami «eski Muş meb'usu», Raif «eski Erzurum meb'usu» Ibrahim Tali, Bayan Hatice Hüseyin Rahmi de bu lunmaktadır. Bu biraz hayale benziyor! Son bombardtmanlarda îtalyan tayyarelerinin bombalarile yaralanan bir Belçika sübayı tedavi edilirken İtalyanlar Somalide mevziî bir harekete giriştiler Resmî bir Italyan harb tebliğile bir Roma haberi, İtalyanların Somalide mevziî bir hareketlerınden bahsetmektedır. Bu hareket, Dolo civannda, Gonale Doria nehrinin sağ sahilinde yapılmıştır. Gonale Doria, Cuba nehrinin ayaklanndan bıridır. Bu hareketin hedefi, üç koldan Dolo üzerine yürüyen Ras Destanın taarruzunu bertaraf etmekmıs. İtalyanlar, bu cephede her zaman yaptıklan gibi zırhlı otomobiller ve Dubat dedikleri Somalili yerli askerlerle Habeslere bir baskm yapmıslardır, vahud öyle yaptıklannı iddia etmektedirler. Burada Dolo civannda birbirile birleşmekte olan Gonale Doria ile Veb Gestro (Arkası 9 uncu sahifede) Mısır İtalyayı protesto edecek Londra 6 (Özel) Adısababada bulunan Mısır maslahatgüzarı Dagaburdakı Mısır kızılay hastanesinin bombardımanı hâdısesi hakkında bizzat tahkıkatta bulunmak üzere bugün oraya gitmistir. Mısır hukumeti Italya nezdinde resmen protestoda bulunmak için Adisababadaki maslahagüzarının raporunu beklemektedir. (Arhan 9 un<»ı Son bombardımanlarm Maznunların muhakemesi perşembeye başlıyor Avrupadaki akisleri Eski Icra Vekilleri Heyeti reisi ve esTurizm işlerine dair hazırlanmış bu| ki Istanbul meb'uslanndan Hüseyin Ralunan kanun lâyihasını gözden geçire ufun namzed gösterileceği hakkında bir cek komisyon dün tekrar Ankarada içşayia çıkmış olmakla beraber bu şayiayı timalanna baslamıştır. Komisyona iştirak tevsik etmek bugün için mümkün olama etmek üzere Turing Kulüb namına Şükmıştır. rü Ali ile saylav doktor Osman Şevki de Bazılan bu şayianın, Hüseyin Raufun Ankaraya gitmişlerdir. Belediye, henüz bu sıralarda Ankarada bulunmasından bu lâyiha hakkındaki noktai nazannı tesbit etmediği için murahhas olarak kimçıktığını ileri sürmektedirler. seyi sönderememistir. Belediyenin bu maksadla muavın Ekrem, umuru huku kıye müdürü Muhlis, iktısad müdürü Asım Süreyva, turizm şubesi müdürü Kemal Ragıbdan mürekkeb olmak üzere teşkil ettiği komisyon ancak dünden iti baren içtimalanna baslamıştır. Turizm için hazırlanan projede mevcud kanunlara taaruz eden noktalarla âli komisyonlar ve müdiriyeti umumiyeler gibi büyük teşebbüsler var! Suikasd davası YUNUS NADl (Arkası 3 üncü sahifede) Turizm komisyonunda Belediyemizin Aldıeımız malumata göre altmış mad mümessillerinden İktısad müdürü deden ibaret olan yeni proje, yalnız tu • Süreyya Asım, Turizm müdürü Ankara 6 Telefonla) Cumhur rizm ıslerine temas etmekle kalmavıp Kemal Ragıb Reisi Atatürke karşı yapılmak istenen Vekâletlerden bir kısmının da doğrudan sesenin göndereceği birer ikişer murah suikasd teşebbüsünden suçlu olanların doğruya kendi temelli vazifelerini alâ hastan teşekkül etmek üzere (bir yüksek muhakemelerine perşembe günü saat 14 kadar etmekte ve hatta muhtelif kanun turizm komitesi) kurulması. Bu komisyonte Ankara Ağırceza mahkemesinde baş larla Vekâletlere verilmiş olan vazıfe da Türkofıs reisinın hükumet namına ve hakların bir kısmını tadıl ve tebdıl et komiser olarak bulunması. Bu komıte lanacaktır. meği icab ettirecek bircok maddeleri den başka ayrıca bir de turizm müdiri Maznunlardan bir kısmı avukat tut ihtiva etmektedir. Kanun lâyihasının esas yeti umumiyesi teşkil olunması. muşlardır. Bu meyanda Urfa saylavı Alı maddeleri şunlardır: Ankarada son defa toplanan turizm Saib de vekâletini Hâmid Inceye ver Her Vekâletin, turizm işlerile uzak komisyonu, bilhassa bu müdiriyeti umu tan, yakından alâkadar olan her mües (Arkası 8 inci sahifede) miştir.