Katalog

r Hayat Ansiklopedisi uncu cüzü çıktı 79 umhuriyet vıl Jll M U I QÛOÖ tSTANBUL . CAĞALOCLU Pnnortoei A Mouıo IÛQK Sojl. 0 3 0 0 Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbuj . Posta IcutiMu: Istanbul No. 246 OUinonebl H ItlayiS I tJOO Teıefon: Başmuüarrlr ve evl: 22368, rahrir neyetl: 24298 Idare ve matbaa tıroüle Matbaacılık ve Ne&rıyat şırfce" 24299 • 24290 Gazetermz bugün sahifedir 1CC Türk şimendiferciüği Az zamanda uzun Yol aldı urtuluş Savaşmda Sakarya üzerınde aülan koprüleri Türk işçıleri ve Türk ışçiliğile onararak üzerlerinden trenleri geçirmiş olduğumuzu, şimendıfercihği ele ai maklığımızın başlangıcı olarak bile anmak istemjyoruz. O Türk kabiliye tmin özge bir örneği idi. General İs met Inönünün bır sözünü hatırlıyoruz, bılmiyoruz o bile şimendıfercıliğımize bir baslangıc dıye alınabilır mi? Hı kâye şudur: Biz Sakaryaya geldiğımizde şi mendifer olarak elimızde Polatlı Ankaradan ibaret bir kanşçık yer kalmıştı, bir de Ankarayı Yahşihana bağhyan 8090 kilometroluk dar bır hat, demek büyükçe bır dekovil vardı. Ancak bu iki parçacık demiryolunun o sıkışık zamanda akıllara durgunluk verir yararlığı görülmüştü. Samsun dan kalkan savaş malzemesi gece gündüz arasız yol alarak 2224 satte Yahşihana geldıkten sonra en geç 3640 ıncı saatte cepheye varmış ve kullanılmağa girmiş oluyordu. Ankara istasyo nundan günde belki on beş yirmi tren gidiyor, yakın cepheye insan, atacak ve yiyecek götürüyordu. Şimendiferin sırasında ne hayat verici bir değeri olduğunu bız o zaman bu kısacık demir j>arçalan üzerinde gbrmüstük, ve bunu Sakaryadan çok sonra bir gün o zamanki cephe kumandanı şimdiki Basbakana da anlatmıştık. O işin içinde olarak bütün kıymetleri pek iyi bili yordu. Hıkâyemizi zeki gözlerile din ledikten sonra tereddüdsüz şu cevabı vermişti: Sakaryada aldıfyımız neticenin önemli bir âmili de işte o elde kalati TARİHSEL BİR GÜN: TÜRK StVİL HAVACILIĞI KURULDU Karstalci zelzele Türk kuşu kurumunun açılışını Sarsıntılar fasılafarla kıymetli bir söylevle Atatürk yaptı hâlâ devam edîyor Başbakan İsmet İnönü de güzel bir söylev söylediler Açılış resmi çok parlak oldu, uçak alanında bütün Bakanlar, Sovyet elrisi, ve on binlerce halk bulunuyordu. Muvaffakiyetli tecrübeler Digor nahiyesine 15 kilometro mesafedeki bütün köylerde yıkılmıyan bir tek ev kalmadı Kars 3 (Hususî muhabirimiz den) Zelzele hakkmda ilk gelen malumatı dün bildirmiştim. Vılâyet makamatına gelen resmî malumatı da bugün bildinyorum: Mayısın birinde ba?lıyan zelzele fasılalarla devam etmektedır. sarsıntının yer alhndakı çökün tüden husule geldiği ve berkânî bır hâdise olmadığı anlaşılmaktadır. Sarsıntının merkezi Dıgor nahıye sıdır. Sarsıntılar takriben ellı altmış kilometro nısıf kutrunda bir muhıt i çınde tesirini göstermiştir. Bu dairenın merkezınden ıtıbaren on beş kilometro muhıtindeki köyler tamamıle ha rab olmuştur. Telefat dahı bu muhıt ıçindedir. Bunun hancındeki kısımda evler kısmen yıkılmış, kısmı küllısi de çatlamak suretile hasara uğramıştır. Bu hâdiseden Digor nahiyesi da (Arjkan 12 nci $ahifede) Korstaıt bir man Ankara 3 (Telefonla) Türk Kuşu Kurumu bugün saat on beşte Tayyare meydanmda açüdı. Bütün Ankara daha sabahtan meydana akın et mişti. Misli ender görülen bir halk yığını, yalnız sahayı değıl, sahayı çev reliyen yerleri de kaplamıştu Baha nn en güzel günune başka bir sıcak lık veren bu manzara yapılan mera simin heyecanını artırdı. Bu meyda nı dolduranlar da Buyük Atatürkün ulusa gokleri gösteren buyük ışaretmı lemek ve görmek saadetüe coş •^^^ Rumen partileri kanunu Atatürkün söylevi esasinin tadilini istiyor ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^r ^ ^ ^ ^^^^w ^ ^ ^ ^ ^ ^m^r ~^^^~ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ~ ^ ^ ^ ^ ^ «Hayatı, hele, ulusal hayatı seven, onu korumaki Talebe arasında Yahudi aleyhdarbğı artmaktadır isteyen, yurdunun havasına da ilginliğini, hergün] Yahudilere verilen hakkın kaldınlmaaı isteniyor biraz daha çoğaltmalıdır.» Ankara 3 (A.A.) Reisicumrnunun bugunyapılân âçılı^ merası minde şu söylevi söylemıştir: Bayanlar, baylar « Bizim dünyamız bıhrsiniz topraktan, sudan ve havadan unul muştur. Hayatın da, esas unsurları, bunlar değıl midir? Bu unsurlardan birinin eksikliği, yalnız eksikliği değıl, sadece, bozukluğu, hayatı imkânsız kılar. Hayab, hele, ulusal hayatı seven, onu korumak istiyen yurdunun top raklarına, denizlenne olduğu gıbi, havasına da ilginliğini, hergün biraz daha, çoğaltmahdır. Bu ilginlık, saydığım hayat örgenlerıne egemenlıkle olur. Natür însanlan tügettî, onîan, kendine taptudı da. Ancak. u u w İdrın dünyada, yaşayabilmeleri »çin, onların tabiate egemenliğini de şart kıldı. Tabiate egemen olmasını bile miyen yarahklar, varlıklarını koru yamamışlardır. Tabiat, onları, kendı unsurları i çinde, ezmekten, boğmaktan. yok etmekten ve etnrmekten, cuda, çekinmemiştır. Türk, bu büyük hakıkati, üzelden tanımak kapasitesini göstererek kap sal bir dölenle, toprağı ve onun türlü ürünlerini, insanlığa verimli kılmış; okan denizlerde göğüslemedik dalgalar bırakmıyarak, insanlığa genlik veren kültür yollan açmıştır. (Arkası iiçüncü sahifede) KENDI KENDİMİZİ TENKİD [Bükreş muhabirimizden] Atatürk »ahada Atatürk Türkîyesrni şhnendiferlerle Atatürk merasimın baslangıc saa kuşatarak ondan ortaya bu yöntemle tınden birkaç dakika önce geldıler. yekparehği bütünleştirilmiş bir yurd Bulundukları çadırda Başbakan İsmet çıkarmak siyasasında belki ateş içinde İnönile diğer Bakanlar vardı. Ataturk, kavranmış bu çelık anlayışm hatın sayılır bir yeri vardır. Fakat ilk gün Sovyet sefiri Karahan Yoldaşa iltı fatta bulundular, yer gösterdiler. lerdeki tereddüdleri düsünüyoruz da Diğer bır çadırda Ankaradakı bu şimdi bütün şimendıfercihği elınde toptün saylavlar ve bırçok aileler var lıyan ulusal idarede ırkça kabiliyeti dı. Saatı gelince ayakta dinlenen İs mizin derinlığine ve yüksekliğine gertıklâl marşıle merasim açıldı. Baş çekten şaşıyoruz. bakan îsmet İnönü sahada hazırlan mış olan kürsüye geldı. Her zamanki îlk günlerdeki tereddüdler ta Anadolu hattının satın ahnması düsünül • gıbı tatlı ve sevımli fakat tesırlı ifa delerle ayrı yerımizde okuyacağmız, düğu zamanlardan başlar. Türk şi söylevını verdi. mendifer işletebilir mi diye söylenir Atatürk kürsüde söylenmez şekillerde ortada dolaşan Atatürk bu, çok alkışlanan söylevin tereddüd. Halbukı bu tereddüdlere (Arhan 3 üncii Mahifede) gelinciye kadar biz, hem o satın ahnması üzerinde konuşulan şimendifer leri, pekâlâ işletmekte idik. Amma, denilmek istenıliyordu, amma bunlar müstesna zamanlar ve zoraki işler. Hele sıra şimendiferleri bütün tekniğile normal olarak metodik ve rasyonel işletmeğe gelsin, o zaman elbette Avru palıya göre çok geride kalınz. Hatta bundan azıtarak müteveffa Hügnen şimendiferi müşterek bir idare ile beraber işletelım demeğe kadar gitmışti. Hayır, Türkiye Büyük Millet [Atina hususî Meclisi ekseriyeti buna da muvafakat etmedi, ve Türk şimendiferciliği na mına ilk cesaretli adım Anadolu hattının satın alınmasmda ayak diren mekle atılmış oldu. YUNUS NADI Habenniz var mı, Bursa şeftalisi nın kompostosu yapılmıştır; hem de pek nefis olarak. Asıl nefıslikse sef talınin kendtsindedir. Yarma Rivsa şeftalısinin oldum olasıya nekadar eşsız nefislıkte bır yemış olduğunu bıhrsiniz. Bu nefislik bu şeftalının tatlı konservası demek olan kom muhabirimizden] postosunda da aynen saklanmış duruyor. Birkaç ay evvel Anadolu içinde yabancı bır aile ile yediğimiz yeme ğin sonunda sofraya şeftalı getiril mişti. Harikulâde nefisliği dimacja batmamak kabil değil. Tesadu<en o rada öğrendik ki Bursa seftalıvymıs, (Aarkan 2 nci sahifede) komposto olarak kutu ile satılıyor muş. İstanbulda bakkallardan araştırdık ve bulduk. İrısi ve orta boyu olarak 2 ncide: Nelere sinirlenirsiniz?: Suiki sınıf üzerine yapilmış. Hep ayni ad Dervış nefislik. Taze meyvası meyvaların ol3 iincüde: Bugun de bu: Ercumend duğu gibi kompostosu da tatlilann Ekrem Talu şahı sayilmağa lâyik. 4 Uncüde: Çanakkale tefnkası, dık Fakat ne yazik ki bizim bile te*akatler, Konya bayram ya düfen öğrendiğimiz bu enfes mata pıyor. hımızdan kimsenin haberi yok. Te 5 incide: Yugoslavya, yalnız Kral sadüfen yemis olacaksınız da ö'ğrene ! Aleksandrın eseridır: Memcek ve alacaksınız, ve sonra bildıkduh Talât, görüşler ve gölere sö'yliyeceksiniz. Atina 3 (Teiefonla) Bahrî kuv runüşler, siz de bu fıkırde Bu güzel işi bu kadar muva*faki ' vetlere mensub asileri muhakeme et Divanıharb misinız? yetle başarmdk zahmetini üzerlerine h«y*ti ve mekte bulunan divanıharbde bugün 6 ncıda: Hıkâye: Suad Derviş, Vealanlar acaba niçin pek haklı ve pek hükumet komiseri iddıanamesini o idamı istonsn nizelosun yaptıklan, mu • yerinde bol bir reklâmla ondan herkumuştur. amiral Russsn siki makalesi. kesi haberdar etmiyorlar? Komiser 22 maznunun idamını, dığer7 ncide: Almanya mektubu: Abidin Yo}aa yaptıklan miktar, her ta lerinin de muhtelif ağır cezalara mah, Daver, bir Sovyet tayyareKomıserın ıdcrianamesinden sonra raftan gelen isteğtn çokluğuna yetıskum edilmelerini istemiştir. İdamlan cisının zaferi. mez diye mi korktular7 HaMkaten suçlulann avukatlan müdafaalarma isteılen 22 suçludan on sekizi îtal eğer caiae bundan korksalar yç 8 incide: Tarihte meşhur insanlar, başlamışlardır. yaya kaçanlardandır. 4 ü de vicahen ridir. Halka bir kere iyi tanıtüsa bu Türk kadmı. Muhalif liderlerin mııhakemesi muhakeme edilenler arasındadır. şeftalinin kompostosu kaç yüz bin ku9unetıda: Sinema sahifesi. Atina 3 Sıyasî fırka liderlerini Bunlardan birisi tersane baskınınmuhakeme eden divanıharbde on suç tu yapılırsa yapüsın az zamanda elde 10 uncuda: Ekonomi haberleri, îstanda Tersane umum kumandaru bulu teki kalmıyacağı ve daha var mı diyt lu müdafaalarını yapmışlardır. , bulun guzelleşmesi: V. Birnan Amiraİ Ruosen, diğeri kaptan Bulgaçıstana kaçan asi binbaşı Bur aranılacağı şuphesizdir. son. kumandan Pinocisle kaymakam rüt * * (Arkan 11 inci aahifede) besinde iki bahriye zabitidir. Atinada 22 asinin daha idamı istendi Bukreş, / mayıs Bir müddettir Roronny» kanatnıeıası.nde tadılât yapüması için bazı siyasî partiler arasında cereyanlar başlamıştır. Kanunu esasinin değıştı nlmesini isteyen başlıca partiler Natıonal Agraire (millî çiftçi), National Paysan (millî köylü) ve Union Agraire (çiftçi birliği) partileridir. Bunların liderleri M. Octavian Goga, M. Don Mihalache ve M. C. Aygetoi anudur. Fakat bunlar başka başka sebeblerden dolayı ve birbirlerinden uzak ga yeleri istihdaf ederek ayn ayrı şekılde tadilât istiyorlar. Parlamentonun köhnemış ve artık işe yaramaz bir müessese olduğunu ıddıa eden M. Goganın arzusu anarşiyi doğuran demokrasi sisteminın ılgası ve parlamentonun feshidir. Son zamanlarda Romanyada ote Kanunu Esasıde tadilât istiyen # porti başkanlanndan H. Haniu va M. Argvtoionu denberi mevcud olan Yahudi aleyh tarhğı şiddetlenmektedır; ve bu ce reyanın başında bulunanlardan bırı de M. Cogadır. Bu zat kanunu esasinin yedinci maddesile Yahudilere veril (Arkan 13 uncü aahifede) Bursa şeftalisi mımınıtııuMHiıııiuiMiıınnıııııınııuıııııınıııııııııtınııınııııııııııııımııııınımnıııinnıniHnıııııııııınıııııımıııııtııııııııııııııınııııiMi Fenerbahçe galib! Dün Fener stadında oynanan müsabaka güzel oldu, Yunan takımı 3 1 yenildi :ı Bunlar arasında Tersane kumandanı Am?ral Russen ile diğer birçok büyük rütbeli zabitler var Bugün Evvelki gün' şehrimize ge len Olimpiyakofj takımı dün ilk(' maçını Fener bahçe ile yap mışt'r. Fener bahçe, bu maça Güneş kulübünden Faruku da alarak kuvvetlı bir tah.ımi'» çık mıştır. Yunanhlar kırmızı gömlek. beyaz panta lon giymişler ellerinde Türk bayrakları olduğu halde sahay? çıkarak halkı se lâmlamışlardır. Fenerbahçe ta kımı: Bedii; Fa ruk, Yaşar; Mehmed Reşad Ali Rıza, Esad Naci, Şaban Na mık, Şeref, Fik retten mürek kebdi > *ıon nalcsin» yapılan güz*! bir gol dakikalarda Yunan müdafaasmıu pek »ağlam olmadığı anlaşılıyordu. Yunan(Arkast 8 inci *ahif*de) Rüzgâr altında oyuna başlıyan Fenerbahçe daha ilk dakikalarda Yunan kalesini sıkıştırmağa başladı. Daha ilk