Katalog

Cumhurîyet CH SULTAN Yazan: M. TURHAN Dilisi Dilimizde müteradif kelimeler Günlük düfiinceler Bir kere şuırası unutulmamalıdır ki halk dilinde «müteradif» denilen kelime yoktur. Halk, her hangi bir sebeple başka dilden bir kelime almışsa mutlaka onun müteradifi olan öz türkçe kelimeyi kullanmaktan vaz geçmistir. Bunu, artık klişe halini alan misallerle kolayca anlıyabiliriz. Meselâ: Dilimize hasta kelimesi girdikten sonra «sayru» kullanılmaz olmuştur, hekim kelimesi kullanılmağa başlandığı gündenbe ri <emci> unutulmuştur. «Gözgü» yü «ayna>, «baskıç» ı da «merdiven» unutturmuştur. c Zeytincilik 31 Mart 1933 80 Türk adı, Isa'nın ismini de bastıran bir hâkimiyetle, her Avrupa'lının yüreğinde yer tutuyordu! sifresile yalvararak o serefi tnutlaka ıYedi yılhk kaynamıs «âfi şarabi kendme hasrederdi. la'lmab: Sakii »imin elinde her taraf rm Kadının zaten yakıcı ve yıkıcı odân'dır. lan muhtesem güzelliğine bu yürekBunlar ile ey civan şehzade sul ten gelir görünen alâkalar da mzi tan Cem sana mam edince Cem'in iradesi gevşedi, Bir gece zevk eylemek her şeylere samhnî bir muhabbete aç olan kal~ rüchân'dır. bindeki iştiha büsbiHün costu ve o, Husreva! Gönlüaü hos tut, îşe meş Nis perisi için coşkun bir aşk beslegul ol müdam meğe başladi. Cem, alevlerine gönÇünkü bu dünya evinin ihtri vi liinü seve seve açtığı bu ateşi, sev rân'dır. gilisinden evvel kendi yoldaşlarına Hükmedenler bu cihan mülküne anlattı: şarkü garp'ten Evvel garip idik, simdi âsık ta Ger Süleyman, ger Sikender, cümolduk. Gönlümüze dert üstüne dert lesi mihmân'dır giydhrdik. Tanrı dermamnı vire! Padisah oldur ki asla zatına er mez zeval Dedi, acı acı inledi. Vakıatı Cem sahibinin, hâdiseyi eserine geçirmesi Sahhe baki, kadrrü hallftki insü cân'dır. bundandır, Cem'in aşkmı kendi ağ zından duyup îşitmemesindendir. Âlemi bir etnrile var eylemek hükmündedir Nis güzeli de Cem'i hakikaten seYine bir emrile yoğ etmek ana aviyor mıydı? Bu, hayli düsünülecek sân'dır. ve üzerinde durulacak bir noktadır. Ver salâti Mustafa'y* taki hak Kadm, ekseriya, hesaplı sever. Bu âzat ede: hesap, sevilen erkekle uzun bir ö Şol yiğitler kim f rrenk'te mend ile mür geçirmek arzusuna istinat eder. zindân'dır Güzelliğini geçim vasıtası yapan kaYürü, var, ey Beyazıt, »en süre «ör dınlarla cinsî zevki hayat umdesi sadevramnı: yan hastalar müstesna olmak üzere Saltanat baki kalır derlerse ol yahemen her kadm aşk yolunda o esası lân'dir göz önünde tutar. Şöhretm diz çök Bu siir, bri i*ret medUkıi »aki türdüğü kadmlar bile o şöhretten ulerinin kıyafetlerile, içilen sarabın zun müddet müstefit veya mütelezceyf iyetile, yapılan rakıslann »ek ziz olmak kaygusile teslkniyeti ka .'ile, mezelerin nev'ile mükemmel bul ederler. Sade bir güzellik kadm ve canlandıncı surette tasvir etmek ruhundaki bu ince hesabiliği sarsa • itibarile Osmanh edebiyahnda he maz. men hemen eşsizdir. Gene Cem, bu şirinde, eski »airlerin hepsinden saBu noktadan bakıhrsa Nis perisimimidir. Bu samimyet omm yüre nin Cem'e klâsik mana ile gönül ğine dolan asktan ileri geliyor. Gerçi şair sehzade, askını açıkça söyleme verdigmi kabul etmek güçtür. Çünkü Cem, bir esir idi. Henüz zîncire mis, feryadını «dfinyanın faniliği» vurulmamışsa bu, kendisini yese düüzerinde tesbit etmis gibi görünmüşsürmemek ve hastalandırmamak tür. Lâkin, etrafındaki güzeller arakaygusundan ileri geliyordu. Gene o, smda yasamayi, Karaman'm da, ANis'te veya Fransa'da bırakılacak cem'in de, Çin'in de, Yemen'in de değildi, müzayedeye çıkanlmıştı, hükümdarhğına tercih ettiğini aöyletnesi, aşk günesi önünde baska bir adı etrafmda pazarlıklar dönüyor ~ ısık görmemeğe başladığını sarahadu. Yann belki Macaristan'a, belki ten gö»teriyor/o 3 V , Napoli'ye, belki Roma'ya götürüle eekti. Zeki bir kadın, bu vaziyette bîr Cem'i bu sef er de yüreğinden esir erkeğe gönül veremezdi. Çünkü kaeden giizel, omm <Banlar> dediği admlar, rüyalarmın tam ohnasmı issilzadelerden bir1nin kızı idi. Ismi, terler. Eksik bir rüya, yarım bir lokmeçhul kalan bu Nis perisi, ne yaraa, krrık bir yüzük giM onlan inci pıp yapmıs, tiyaset cereyanlanmn esir menzilesine düsürdüğü Türk tir. prensini kendme bağlamıstı. On seBuna rağmen Nis perisinm, hatta kiz altın külâhh, çıplak kollu, »ır • o sehirdeki bütün asil madamların, mah kostütnlü, ay yüzlü «akilere amatmazellerin Cem'e karşı ateşK bir man ve zaman vermiyerek Cem'm meftuniyet, tutkunlukla tabir olunakadehini doldurur, kendi elile ağzma bilecek coşkun bir alâka gosterdikgötürür, mezesini de Cem'in sofralerine şüphe yoktur. Bunun sebebi da daima bulunduğunu sirinde söyacaba nedir?.. Cem'le evlenmek mi lediği taze hurmadan da tath . paristiyorlardı ? Madamlar için böyle bir maklarile sunardi. Hele rakıtta hiç bir kadının Cem'e dam olmasuıa imhulya tasavvur olunamaz. kân brrakmazdı. Ya işaretle, ya jröz (Mnbadi var) için ciddî tedbirler almak lâzım yasalara sevkolunmaktadır. Ege mıntakası haricinde Gemlik, Orhangazi, Mudanya, Mersin, Gaziantep ve Kilis havalisindeki zeytinliklerden de yemeklik zeytin, zeytinyağ istihsal ediliyor. Bu mıntakalarda elde edüen mahsul miktan hakkındaki malumat asağıda gösterilmistir: 1941 1932 Bu akşamki program Tercih edlniz: BRESLAV : 22,05 1 inci snefonl (Brahms) 23,20 Kontes Marica (Kalman) VARŞOVA : 22,20 Senfonik erkestra VİTANA : 22,5i Tannhauser (Wagner), Zeytinliklerimiz İspanya zeytinliklerinin yarısına yakın, fakat istihsalât hiç mesabesinde ! AŞK ÖLÜNCE CHARLES BOYERCLAUDE7TE COLBERTCLiVE BROOK Fransızca sözlOdür. ilâveten: Dönya havadisleri Bugün saat 11 de tenzilâtlı matine MELEK Cok gfizel bir filim istiyenler HMHİHİHHH^HHHHİ Bu hafta O P E R A sinemasında CHARLES FARREL ve JOAN BENNETT tarafından bir sureti fevkalâdede temsil edilmiş Kaliforniya ormaniarında cereyan eden büyük aşk ve sergüzeşt fiimi Bu ikî koTT)i£în en çülönçlü ve sizi ağiatırcasına güldürecelc komedisi. Müstesna bir program MEÇHUL ilâveten: Fransızca muazzam ADAM filmi İzmir mart (Hususî) Bereketli senelerde Ege mmtakaaı limanalnndan ecnebi memleketlerine gönderilen zeytmyağlan yüzünden memlekete giren para yuvarlak hesapla altı mflyon lirayı bulur. Bu suretle zeytin ve zeytinyağ mahsullerimiz Türkiye'mizin, bil • hassa Ege mıntakasının mühim servet kaynaklanndan birini teşkil eder. Ege mınt^alfa^ının zeytuuik sahası, Fakat dilde müteradif sanılacak yekdiğerinden farkh olmak üzere üç kelimeler de yok değildir. Meselâ kisma aynlır. Bunlardan en ehemmi • Türk, akla karayı her milletten iyi yetlisi Edremit, Ayvahk ve Bürhaniye seçerken diline acemden siyahı, a havaKsidir. Burlarda zeytincilik zürraraptan da beyazı almış ve onlarla m baslıca maiset vasıtası olduğu için birlikte gene akı, karayı kullanmakağaçlara oldukça iyi bakılmaktadır. tnta devam etmistir. Bu, yukanda getizam, topluluk, bilgi ve randman itibaçen davaya uygun düşmüs gibi gö rile bu havali zeytinciliği diger taraflara rünür. Lâkin dikkat edilirse anlası nümune olabilir. Iır ki halk, acemceden aldiğı siyahı, Zeytinyağcılık noktai nazarmdan ikara ve arapçadan aldığı beyazı da kinci dereceyi ihraz eden İzmir, Manisa, ak mevkiinde kullanmıyor. Belki Aydra ve Kırkağaç havalisindeki zeysiyahla beyazı elle tutulup gözle tin ağaçlan oldukça dağınıkhr. Bu hagörünen, yani maddi dediğimiz seyvalide zeytinden maada diger mahsulIerde, akla karayı da yalnız manevî ler de mebzulen yetistigi için zürra şeylerde kullanıyor. Siyah bez, ak münhasıran zeytin istüısalile temini mayüz, kara yürekli, beyaz boya diiset etmekten âzadedir. Mmtaka dahiyor. «Ak akçe kara gün içindir» meEnde fazla zeytin ağaçlartna malik üseli, beyaz kelimesinm henüz dilde çüncü bir saha vardır ki o da Milis'ra yerleşmediği günlerden kalmadır cenubundan baslıyarak Mersm'e kadar ve buradaki akçe, servet demekdevam eder. Bu sahadaki zeytin müstir. tahsilleri istenilen randmam elde edememektedirler. Vâsi araziyi işgal eden O halde türkçede karsılığı var deliceler aşısır durmaktadır. sanılan ve halk dilinde yerlesen yaEge mıntakasının son seneler zarfmbancı kelimeler i ayıklarken bu nokdaki zeytinyağı istihsalâb tu soretle testayı da göz önünde tutmak, hiç te bit edihnistir: fena olmiyacaktır. Sene İstihsalât lhracat Araytflar azerînde duruş: 1926 16,500,000 700,000 1927 5,000.000 13,700,000 «Namzet» kelimesine bulunan 1928 33,000,000 2,400,000 karsılıklar hemen hemen «yavuklu> 1929 15,000,000 7,200,000 dan ibaret kalıyor. Nisan, acemce 1930 25,000,000 6,700,000 olduğu için dilimizde kuvvetli bir 1931 11,500,000 17,000,000 yer tutmuş olan «nisanli», namzede 1932 35,000,000 1,500,000 karsıhk gösterilemiyor. Gerçi yakınZeytinyağlan sene nihayetlerine doğlık ifade eden «yak» tan gelme ve ru, daha doğrusu teşrinisani ve kânuaslı «yaguk» bulunan yavuk kelimenuevvel aylarmda piyasaya arzedüdigi si, evlenme islerinde, namzedin tam için istihsal senesinde değil, ertesi sene türkçesidir. Fakat «şu efendî, çok zarfmda ecnebi memleketlerine ihraç ehliyetlidir, yükselmeğe namzettir» olunur. demek istedigimiz zaman oradaki 1926 senesinde İzmir piya***ın<la tanamzet yerinde <tyavuklu> kullanatılan sıra yağlamun beher okkası vabilir miyiz?^ satî 70 75 kurus, 1927 senesinde 80 • 85, 1928 senesinde 6 0 65, 1929 senesinde 5 0 • 55, 1930 da 4 4 46, 1931 de 41 • 45, 1932 senesinde 32 Okurlanmızdan aldığımız yeni 33 kuruştur. Son günlerdeki fiatlar ise karşılıklan snalanmıs olarak bası27,5 2 9 kurus arasmdadır. Umumî yoruz: harpten evvel mıntakamızda zeytinyağListe: 13 lann beher okkası altın para üzerinden NABIZ: Damar atması, NAMZET: Dü vasatî bes kuruşa satılmakta idi. Son şunülen, tasajlanan, NAMUB: Yüz aklığı, seneler zarfında zeytinyağ fiatlannm NAZIM: Düzengeç, NEŞİR: Dağıtma, yay sukotu, ecnebi piyasalarmdaki istira ma, NESİL: Döl, NEŞ'E Sevinç, NEŞRT5TAT kuvvetmin azalmasından ve zeytinyağDağıtılanlar, NETICE: Son çıkan, NEZA lara karsı diğer nebatî ve içyağlannuı KET: İncelik, NEZAHET: Temlzllk. kuvvetli rekabetlerinden ileri gehniştir. Kırşehir Ziya ZeytinyağlarBnızm en mühim müş*** terileri basta ttalya olmak üzere Fransa ve fngiltere'dir. Bunlardan maada ANABIZ NABZ: Atardamar, NAMZET: merika, Belçika, Suriye, Bulgaristan ve Yavuklu, NAMUS: Aklık, yüz aklığı, NAZ: Mısır da müsterilerimiz meyanındadır. Çekim, eda, NÂZIM: Düzelten, düzgüncü, ttalya, Fransa ve tngütere'ye ihraç NESİR: Saçmak, uluorta yazı, NEDAMET: olunan zeytmyağlanmız su merkez Pişmanlık, NESİL: Döl, NEŞTE: İç açıkdedir: lığı, NEŞIR NEŞR: Serpme, yayma, ltalya NEŞRİYAT: Yayımlar, NETİCE: Sonu, Fransa İngiltere sene Ton NEZAHET: İç aklığı, NEZAKET: İncelik, Ton Ton 1926 564 91 Çelebilik. 21 1927 11.416 1.033 862 Manisa: Hekim Hakkı Şükrü 1928 1,966 43 *** 255 1929 5,814 325 777 NABIZ: Atan damar, NAMZET: Nlşan1930 6.332 152 159 lanma, istekli, NAMUS: İnsanlık, yürek 1931 15,181 1,298 297 temlzliğl, NAZ: Cilve, ağır satma, NAZIM: ltalya ve Fransa'ya gönderilen zeyDüzenci, sıra koyucu, beyit yazan, NEŞİR: tinyağlanmız bu memlekeflerde istibYaymak, NEDAMET: Pişmanlık, NESİL: Iâk edumemektedir. Yağlar buralarda Döl, soy, sop, NEŞ'E: Şen gönül, zevklentasfiye edildikten sonra simalî ve cenume, NEŞRİYAT: Dağıtılan söz, yazı, NEbî Amerika'ya ve diğer müstehlik piTİCE: Son, bitgisi, NEZAHET: Paklık, lekesiz, NEZAKET: Yufaklık, İncelik. Fevzi Altuğ Sahmura Zeytin Salamura Zeytin zeytin yagı zeytin yagı Ton Ton Ton Ton Gemlik 190 900 400 1900 Orhangazi 230 1110 500 2700 Mudanya 200 950 410 2000 Mersin 350 30 Gaziantep 3500 50 Kilis 150 50 Mersin, Gaziantep ve Kilis havalisinde 1932 senesi zeyfinyağı istihsalih pek az olduğu için bu havalinin zeytinyağı ihtiyacı Ege mıntakasmdan temin edilmistir. Son sene zarfında Bursa piyasasradan zeytinyağlan vasatî 37 kuruşa, salamurah zeytin 1520 kuruşa, salamurasız zeytin 712 kuruşa sahlmıshr. Mersin piyasasında son zamanlarda satüan zeytinyağlarm beher okkası 3840 kurus, yemeklik zeytin tanesi 2 5 30 kurustan, Gaziantep'te yemeklik zeytinyağlarnun kilosu 3641, sabunluk yağlar 3032,5 kurustan, Kilis'te zeytinyağlann beher kilosu vasatî 36 kurus* tan muamele görmüştür. Beynelmilel zeytincOik kongresi raporlanna nazaran memleketimizin zey« tinlik sahası 750 bin hektar, yani takrîben 7 milyon donümdür. Diğer memleketlerdeki zeytmlik sahalan da şudor: İspanya 1,817,799 hektar, Italye'da mahsul alman saha 577 bin, mahsul aIınmıyan saha 1,714,000 hektardır. Istihsalâta gelince: 1932 3 3 senesi tahminleri: İspanya 385 bin ton, Italya 242 bin ton, Yunanistan 110 bin ton, Portekiz 22 bin, Fransa 10 bin, Fas 10 bin, Cezayir 18 bin, Tunus 50 bin, Trablus 3 bin, Yugoslâvya 5 bin, Suriye Lübnan 6 bin, Filistin 600 tondur. Memleketimizdekî zeytinlîk sahası duğu halde zeytinyağı istihsalâbmtz tspanya'ya nazaran hemen hiç mejabesindedir. Mahsullerimizin ecnebi piyasalanna daha fazla ihracı ve binnetice ticarî vaziyetimizin nksafı için yabancı ve uzak memleketlerde yeni yeni raahreçler bulmak yollannı taharri ederken büyük servet membalarmdan olan yemeklik zeytin tanesi ve zeytinyağ rekoltemizin yükselmesini temin maksadüe seri ve pratik vasıtalara bas vurmak, üzerinde durulacak en mühim iktuadî islerden biridir. İSTANBUL : . 18 Saz: (Kemal Niyazi Bey ve aT » kadaşlan) 19 orkestra konseri • 20 saz: (Belkis Hanım) 20,30 saz: (hanımlar saz heyeti) 21,30 tekrar or kestra ve ajans haberi ve saat ayarı. ANKARA : 12,30 Ankarapalas orkestrası 15 Rt yaseticumhur Filârmonik orkestrasının senfontk konseri 18 Alaturka saz • 18,40 viyolon konseri (Eirem Zeki B. tarafından) 19,10 alaturka saz 19,40 fransızca ders 20,10 ajans haberleri. BERLİN : 17,40 şarkılar 18,35 Lâypzig'den * 19,35 kıraat 19,45 gençlik saati m 20,1 5 yeni kitaplar 21,15 gramofon plâklan 21,50 Vaşington'dan nakil 22,10 tiyatro 23,40 Brahms'ın ro manslan 24,20 havadisler ve cazbant. LAYPZİG: 18,35 konser 19,35 kitap bahsi * 19,55 havadisler 20,05 musahabe 20,30 ingilizce bir musahabe 20,55 akşam matbuatından hulâsalar 21,05 dinî musahabe 21,35 konser 22,35 Vaşington'dan 23,50 şarkılar 24,20 havadisler ve gramofon plâklan. VİYANA : 18,45 hafif musiki20,15 iktisadî mes'eleler 20,50 spor bahsi 21,15 musahabe 21,40 tarihin büyük adamlan (konferans) 22,05 konser 23,25 muhtelif program 23,55 havadisler « 24,15 dansing. BUDAPEŞTE ı 18,05 siirler 19,35 orkestra kon • seri 21,35 opera binasındaki temsilin nakli sonra: Tsigan musikisi 1,20 caz. bant. VARŞOVA : 19.05 keman konseri 20,30 Kafif musiki. 22,20 senfonik konser istitshatlerde: Tefrika BÜKREŞ : 19.05 radyo orkestrâsi 21,05 kon * ferans 22,05 senfonik m'osiki 23,20 senfonik konser devam Hattnnizda tutulacak 3 isnn J *• '" * Yeni karsılıklar ASRÎ SİNEMADA T A RZ A N filmi ve bronz adamlar Şayanı hayret T ESE 0 Ticarethanelerin açılış şekli Ticarethanelerin, Ticaret Odasından müsaade alarak açılması usu lünün kabulü lehtnde bir cereyan vardır. Ticaret Odasi, bu seklin ticarethanelerin piyasadaki emniyeti cihetinden de faydalı olacaği mütaleasındadır. ARTiSTlK TANİA FEDOR ve LEON MATHOT PASAPORT i tarafından temsil ediimiş SİNEMASI, Fransanın en güzel kadınlarından biri olan Almanya'nın bize ihracatı Berlin 30 (A.A.) Almanya 1932 senesinde de Türkiye'ye «n çok mal veren memleket olmuştur. Alman ya'nin Türkiye'ye yaptığı ihracat yekunu dört milyon marka düsmüş ise de Türkiye'nin umum ithalâtma nisbetle Almanya'nın hissesi yüzde 21 den 22 ye çıkmıshr. Bugün MİLLI SiNEMADA PAT ve PATAŞON AVCI aşk ve cinayet ELHAMRA Sineması Halâ meçhul kalmıç H O G G A R havalisine şayanı hayret bir seyahat, sah ranın nihayetsiz sükutu içerisinde iki kalbin çarpışması. !• Bugün: M A J i K ' t e «I Mümessilleri: SUZY VERNON JEANNE HELBILElNG Amerika'da içki kaçakçılannın gizli teşkilâtını ve cinavetlerini mu savver dehşetli ve heyecanh aşk ve macera filmi. İlâveten: Radyo dünya havadisi. Rugün saat 11 de tenzüâtlı matine Dün akşam 6UZEL İNTİKAM Dü 6 ü N 6ECE S i komedisi Yeni mükâlemeler, hokkabaz, şarkı ve saire sahnelerinin ilâvesile ORLOF ÇARIN ELMASI tVAN PETROVITCH ve LİAN HAİD tarafından iki bOyOk filim Fransızca sozlfi v6 gOîel filmini kemali muvaffakiyetle göştermektedir. FOX JURNAL'de Yunanistan'da Ceneral PLASTRAS'ın diktatorluğü, ilkbahar son modalan ve saire... Yedigön Bu namda çıkan haftalık mecmua • nın iiçüncS sayısı intişar etti. Her sahifesi gençliği pek yakmdan alâkadar eden canlı mevzularla doludur. Tab'ını daki nefaset te aynca calibi dikkattir. ; Bu güzel mecmuayı okuyuculanmıza hararetle tavsiye ederiz. K A Bİ RY A Lâyemut tarihî muazz am filim Ayrıca: Türkçe sözlü, sazlı, şarkılı büyük halk Ayrıca yeni büyük bir filim Milyonlar filmi i G L O R Y A S i N E MA S I N D A A L K A P O N E (Yüzu damgalı adam) filmi emsali görülmemiş bir mavaffakiyet kazandı. Meşhur kaçakçılar kralı inanılmaz, fakat hakikt sergüzeştlerini, ateşli ve ihtiraslı aşklannı yaşatan bu harikulâde şaheser bu sene sinema âieminde görülen en kuvvetli ve cazibeÜ fılımdir Herkes bu MÜscesna eseri görmelidir. MUKADDES YALAN Oynıyan: RUTH CHATERTON Mümessili : MASiST ı Heyecan ve harp filmi Matineler: 12 2,30 4,30 6,30 Suvare 9,30 ZEPLiNiN ÖLÜMÜ İLÂN Osmanlı Bankasının Galata, Yenıcam? ve Beyoğlu devairi, kurban bayramı mü nasebetile nisanın 5 inci çarşamba gü • nunden 8 inci cumartesi gününe kadar (dahfl) kapalı bulunacaktır. Osmanlı Bankası A L K A P O N E ' n i n Hakikî hayattan alınma filim, büyük Bugün saat 10.45 te tenzilâtlı matine ©L KURŞUM4 S Sinema âleminin bir harikasi: Pek yakinda DiZiLEN KRALİÇE M A J i K'te