Katalog

Osmanh imparatorluğu alü buçuk asırda 94 kopru yapmışb Cumhurivet on senede 41 köprü yaptı ' On senelik köprü bilânçosu y * Cumhuriyet idaresi, vatan içinde, eski zamandan haltna nzan Smürlâ 94 köprü balda. Banla • rtn baztlart haraptı. Eski Otmaiu h tmparatorlağunan kuruluş tarihine göre vasati yedi senede bir kSprü vücade getirilmifti. Cumhtfriyet idareri ise on *«n« içinde, uzan ömürlü 41 köpru yaptt. Her seneye vasati dört büyuk kSpru düşmektedır. Der«leri, ırmaklan, nehirleri bol bir memlekette yollan birbirine bağlıyan köprülerin ehemmiyetini izaha hacet yofctur. Sağlam köprüleri olmıyan yollardan edilen istifade tnahduttur. Ecdadımızm eskiden ne güzel köprüler yaptıklannı, hâlâ baki kalanlanndan anlıyoruz. Fa kat Mimar Smanm yaptığı payidar taş köpriilere bedel, aonralan ah şap köprüler yapılmış ve bunlar da tamir edilmiyerek eskimiş, harap olmuştur. Utünden geçen ağir yüklere dayanamiyarak çöken köpriiler yüzünden az can ve mal mı zıyaa uğraımştır. Cumhuriyet idaresi yollan yap mağa başladığı gibi köprüleri d'e tecdide ve yenilerini yapmağa baş. ladı. Cumhuriyet Nafıaıı daha Cum • huriyetin doğduğu tarihten itiba • ren ahşap ve muvakkat geçitlerîn memleket ihtiyacına tekabül ede miyeceğini düşnerek esash, üelebet payidar olabilecek, halkın, nakii vasıtalannın her zaman emniyet le geçebileceği eserler meydana getirmek için yollar aramağa başla miştır. Diğer birçok memleketlerd« büyük köprülerin lnsmı mühirami de mirden yapıldıği halde Cumhuri yet Nafıası ecdadımızm tuttuğu yol lan t&kip ederek, daha sağlam ve daha az bakıma liizum gösteren ve ayni zamanda memleket malile ve memleket işçileri tarafmdan yapılabilecek köprü sekillermi yani kârgir köprüleri ve bunlann bir nev*i olan beton ve betonarme köprüler tarzmı terciTı etmiştir. Eskiden kârgir köprüler sivri kemerli veya nısıf daire şeklinde ya pılmakta idi. Bu şekil köprüler hem fazla malzeme sarfını mucip oluyor hem de açıklıklan muayyen bir miktan geçmiyorda. îlim ve fennin en »on nazariya • tma ve kaidelerine uygun olarak ça hşmayı ülkü edinmiş olan Cumhu • riyet Nafıası bu tarzı inşayı bıra karak yapılmakta olan kârgir ve beton kemerler için mukavemet heaaba/tanm verdiği fekilde basık keraer kabul etmiştir. Siirt Vilâyetin de Garzan, Bal.kesir Vilâyetinde bü yük ve küçük Agonya köprüleri bu esas dairesinde yapılmış eserlerdir. Geçen asrın sonlanna doğru in kisafa başlıyan betonarme inşaat Carzmın köprücülükte başka mem leketlerde açmış olduğu imkân sa • halanndan Türk mühendisleri mem leketimizde de istifade yolunu arannşlar ve Cumhuriyet hükumetinin ilmm ve fennin en son usullerinin tatbikı hususunda verdiği ehemmi yetten eesaret alarak daha 1924 senesinde Adagide ve Akçay köp rölerine başlamak suretile betonarttte büyük köprülerin inşasma te • vessul eylemişlerdir. ehemmiyet verilmi» ve köprü i»leri için Yollar umum müdürlüğÜne tâbı olarak bir fube teşkil edUerek bü tün köprülerin projeleri bu şube tarafından »bzar olunmuştur. Hesabatta sıkleti mütehavvile olarak sureti umumiyede ön teker Ieği 7,5 ve arka tekerleklerden be heri 5 ton sikletinde bulunan 17,5 tonluk silindir ile etrafında metro murabbaına 400 kilogramdan iba • ret bir cemmi gafirin en gayrünü sait vaziyetleri nazari itibara alınmıştır. Yalnız bazı köprülerde 12,5 tonluk sUindirle iktifa edildiği gibi diğer birkaç köprüde de cemmi gafir sıkleti metre murabbama 350 kilo grama indirilmiştir. Köprülerin genisliği bidayette 2 otomobile göre tayin edilmiş ve «ureti umumiyede normal tabliye şekli olarak 4,80 metre arzında şose ile, iki ftarafmda 0,60 metre genişliğinde piyade kademesi kabul edil • miştir. Memleketin çok mühim olan köprü ihtiyacını azamî surette karş.lı yabilmek maksadile mümkün olan mahallerde köprü genisliği ihtiya ca göre azaltılmış, şose genisliği 3 4 metreye indirildiği gibi bazı köp • rülerde piyade kademesi de hazfedilmişth*. Köprülerin istikşafma da çok ehemmiyet verilmiştir. Köprü mahallerinde esaslı tetkikat yapılarak köprünün en uygun yerlere kurul masına dikkat edilmiştir. Bir taraftan büyük köpriiler projeleri çizilmekle beraber küçük köpriiler için 0,60 metreden 14 metreye kadar betonarme menfez ve köprü tipleri tanzim ve tabedilmiş ve vilâyet Nafıa mühendislerinin ayrı ayn bu projeleri çizmeleri lüzumu bertaraf edilmiştir. Bu sayede betonarme köprü ve menfez inşaatı vilâyet nafıalarmca da taammüm etmiş ve münakalâtı ikide bir sekteye uğratan, daimî »urefSte mühim bir masraf membaı ol* makla beraber nafıa tefkilâtını mütemadi aurette isgal eden ahşap menfez ve köprülerin miktan şayani kayît bir surette azalmağa başla • miştir. 0 Cumhuriyeİ* # # •• ^ ömerK köprüsu: Üsküda» yolundadır. köprusu: Üs* " ! ömerli 3X26 açıkl.ğ " 78 metre boyunda, 6 metre dedir. 1931de 85,327 liraya yapı ,..yir.«™«" ii ' " 3 t * 3 tır. ^ ^ 3 ^ 69,490 Türkiyede meveut köprülerin mik tar v* neviferi hakkında bir fikir vermek Üzere 1932 senesi haziranında meveut olan 10 metreden fazla uzunlukta küçük, büyük köprü lerin adet ve mecmu tulleri aşağıdaki cetvelde gösterilmişth*: Nev*i Adedi Meveut tulü Kârgir köprüler 340 16722 Ahşap > 795 23992 Demir > 85 3996 Betoarme > 188 6503 1929 senesi nihayetine kadar fnşa olunan büyük ve esaslı köprüler adedi 14 e baliğ oldugu halde şose ve köprüler kanununun neşrinden sonra bu kanunun köprü insasinda vermiş olduğu ehemmiyet neticesi oIarak faaliyet artırılarak 1930 senesinden itıbaren derdesti inşa altı köprüden başka, 930 senesinde bİr, 931 senesinde on beş, 932 senesinde dbkuz ve 933 senesinde şimdiye kada / 8 " ki ceman yirmi yedi yeni büyük köprü yapılmıştır. Bu köprüler meyanında Sakarya, Menderes, Yesilırmak ve Firat gibi en büyük nehirlerimiz üzerine in sa edilmiş büyük ve muazzam köprüler vardır. Bunlardan Yesilırmak üzerinde inşa olunan beheri 26 Filhakika köprüler için malze • metre açıkl.ğmda Gerber kirişi ,i,temmde muazzam Çarşamba köpmenin nev'ine göre tatbik edilmekfce olan muhtelif inşaat tarzlanndan rusunün uzunluğu 274 m. dir. Bu kopru Anadolunun en uzun beton kârgir köprülerin malzemesinin yerarme şose köprüsüdür. H olmasi faydasma karfi uışaatın uzun sürmesi, oahalı olması, büyük Dfğer taraftan Malatya Elâziz arasmda Kömürhan boğazı mev acrkhklarda sdcletin ağırhğı dola kiinde inşa olunan orta gözü 109,60 yısile çok fazla eb'ada ve ayni zametre açıklığında tsmet Paşa köpmanda kemerler için sağlam ze • rüsü, dünyada emsaline nadiren temine ihtiyaç göstermesi gibi mah»adüf olunan büyük bir fen abidezurlan varrfır. sidir. Demir köprülerde ise malzeme • 60 metre açıklıgında olan ve or • nîn hariçten gelmesi lâzundır. Ayni ta gözü mevki icabı olarak demir • zamanda bu nevi köprüler munta • den inşa olunan Antalya Vilâye • sam bir bakıma muhtaçtır. Ara . tindeki Manavgat köprüsü de en nra boyanmak ister. Halbuki ne • büyük köprülerimizden birisi ol bir ve ırmaklanmızm hemen kâf duğu gibi gene mezkur vilâyetteki fetinde betonarme için iktiza eden Aksu köprüsü de en muazzam ve kum ve çckıl mebzulen mevcuttur. güzel fennî eserleVimizden birisicFîr. Yerli fabrikalarımız en mükemmel Yeni inşa edilen Balya . Çanak cînttben çimento imal edebiimek kale yolu da yeni yapılmış yedi bütedir. tfçilik Türkiyede sair mem yük köprü ile süslenmiştir. Bunlar leketlere nUbetle çok ucuzdur. Dışandan getirilmesi lâzım gelen arasmda Gönan çayı üzerinde kurulan kemerlerî beton, sair aksamı armatür demirlerinin bedeli şayanı kârgir 3X26 metre açıklıgında büebemmryet bir yekun te&kil etmemekyük Agonya köprüsü; Cumhuri tedir. Bu aebepie betonarm* inşa yetimizin kudret ve kuvvetini tems.'I at tarzımn memleketimizde köprü edecek cesbn umran abidelerinden inşaatı hu*u*unda temin edecegi faydalar ilk bakifta görülebilir. Bu sayılabilir. tmrir Vilâyetindeki 2X26.5 metnun için aon zamanlarda yapılan re açıklıgında Bakırçayı, S;nop Viköprülerin hemen kâffesinde belâyetindeki Fevzi Paşa ve tstanbul tonarme isaalt tarzı seçilmis, ancak Vilâyetindeki Silâhtarağa ve Sünnet müstesna ahvalde koprü insaatmda diğer malzeme küllanılnnftır. köprüleri betonarme inşaat tarzı2 haziran 929 tarihli sose ve köp nm yerlerine çok vygun ayn ayrı güzel birer nümunelerdir. rüler kanununun neşrinden sonra Cumhuriyetin ilk on senesi bîl büyük köprüler insaatına husnsî bir gözlüdür. Yanındak.ler 12 »«, ortadakiler 12,80 aç Yani 37 metreye yal"» Eni 6 metredir. 1931 de 24, yapılmıştır. 7a Bafc.rçny. köprüsü: tzm.r Bergama yolundad.r. 2 tane 2«.5O şer metre açıklığmda gözü vardır. En. 6 metredir. 1931 de 45,000 l.raya yapılm.ştır. Kamçay köprüsü: Manisa Vilfiyetinde Sanhanlı Ahmetli yolund. Kumçay üstündedir. Boyu 72.80 letredir. 53 345 liraya yapılmıs, kıs men 1928 de yapılmış, kısmen 1931 de ikmal edilmiştir. Koyanağıh köprüsü: Ankara Beypazan Sarıköy yolunda Sa • karya nehri tizerindedr. 81,70 boyunda, 6 metre enindedir. 1932 de 68,210 liraya yapılm.ştır. Manavgat köprüsü: Arotalya. Alâiye yolunda, Manavgat kaza mer kezi içinde ve Manavgat çayı üzerindedir. Suyun içindeki derinliği 5 metreye varmaktadır. 3 gözlü oulp, orta gözü 60 metre genisliğinde dir. Yan gözlerinden biri 8,5 öteki 11 metredir. Orta göz demirdir. 1932 de 102,013 liraya yapılmışttr. tsmet pasa köprüsü: Fırat üzerindeki bu köprü, cenubu şarkî vilâye» lerini, garp vilâyetlerine bağla maktaâSr. Bu cıvarda tzoli mevkiie de Hftrbi Umumide 543 metre sent| liğinde ahşap bir köprü inşa olun • muştu. 1929 da Feyezan bu ahşap köprüyfl alıp götürmüş ve Kömürhan mevkiinde bir betonarme köprü insası tekarrür etmiş ve 322,400 lira bedelle tsveç gurpuna ihale edilmiştir. Bu muazzam köprünün kenar ayaklan arasmdaki açıklık 164 metredir. Ortada 109,60 metre Cumhuriyet devrinde mühim şoseleri birbirine bağlamak için nehirler üzerinde karulan açıklıgında bir kemeri vardır. Yan41 büyük köprüden baıdart lannda 12 şer metrelik 4 gözü var192*6 da 54,913 liraya yapılmıştır. hmdadır. 2X24 açıklığmda, beton» hassa ^ose ve köprüler kanununun dır. Genişlik 6,40 metredir. Köp . Avanot köpriim: Kırşehîr Aarraedir. 1927 haziranmda ihale. tarihi neşrinden sonra geçen son dört rünim döşemesi «u «eviyesinden vanos yolunda. Kızılırmak üzerinde, 1928 teşrinievvelinde ikmal edil 1 sene zarfmda vücue getnilen bo 33,35 metre yüksekliğindedir. Ne. 160 metre uzunluğundadır. 1926 da muazzam eserler gerek miktar ve miştir. 33,655 liraya yapilmıshr. hirin ortasına kazık çak.lmak im • 52,280 liraya yapılmıştır. gerekse ehemmiyetleri itibarile Türk Ankara köprüsü: Zonguldak . kânı olmadığmdan köprü iskelesin) mühendis ve işçilerinin yol ve köprü Etlik ve Ziraat mektebi köprüleri: Dew*k yolundadır. 8,30 metre arkurulması çok müşkül olmustur. inşaatını Avrupadaki emsalinden Ankarada Etlik ve Keçiören bağla zındadır. Mesnet açıklığı 26 raet Bu şaheser 1932 nisanında bit • hiçbir farksız olarak yapmaga kanna giden yolda Çubukçayı üzerine redir. 1929 da yapılmıştır. 39,892 miş ve 322,400 liraya mal olmuş , dir olduklarmı isbalt ettikleri gibi kurulmuştur. Her ikisi de birbirinin liraya mal olmustur. tur. Köprüye Gazi Hz. nin emirlerl memleketimizin de bilhassa köpaynıdır. Yalnız genîşlikleri başkadır. Güngörmez köprusu: Bahkesir . üzerine tsmet Paşa ismi vtrilmiş, rücülükte ileri giden memleketlerle 1925 te ihale ve 1926 dan sonra ;kEdrenut yolunda, Foçaçay üzernBasvekil Paşa 5 teşrinievvel 1932 boy ölçebilecek vaziyeite olduğunu mal edilmişlerdlr. Etlik köprüsü 8 dedır Beheri 23,80 metre açıkl, . tarihinde bizzat parlak merasimla d beheH 7 göstermektedir. metre genisliğinde, 26 metre uzunköprüyü açmıştır. luğunda, Ziraat mektebi köprüsü T Bum mürekkeptir. Çctkıt köprüsü: Adana Karaisa Yapılmıs köprüler 12,20 metre genisliğinde ve 26 metYani 96 metreye yakın boyu va^d'ır. yolu ve Seyhan nehrinin ayakla • 6 mete genişliğindedir. 1930 da ya» Burada bazı mühim köprüler hak. re uzunluğundadır. Etlik köpfüsü nndan biri üzerindedir. Umumi pılmıstır. 95,772 liraya mal ol 56,607, Ziraat mektebi köprüsü kında inşa tarihleri sırasım takiben Harpte başlanarak yanrn bırakıl • muştur. malumaıt vermeğî faydalı buluyoruz. 82,556 liraya mal olmustur. miş, 1932 de ikmal edilmiştir. 8 taGüzelhisar köprusu: tzmh VilâGarzan köprusu: Siirt Vilâyetinde Sanoğlan köprusu: Kayseri • Sı ne 10 metre açıklıgında gözü vardn yetinde, tzmir • Bergama yolunda Diyarbekir Brtlis ve D'yarbekir vas yolunda Sanoğlan deresi Uze • 6 metre enindedir. 39,000 liraya yı yapılmıatır. tktısad! bir köprü nü • rinde kurulmuştur. 1931 de yapıl • Siirt yollan üzerinde 36 metro a pılmıstır. munesidir. Köprü 11X11 metre amiştir. 3X10 uzunluğunda ve 6 metçıklifhndadır. Cumhuriyet devrin Silâhtarağa ve Sünnet köprü^eriı re genişliğindedir. 28,533 liraya mal de vücude çetirilen ilk büyük müh'm çıklığmdadır. 926 harizanında ihaBirincisi tstanbul Vilâyetinde, Ga olmustur. le ve 927 şubatında ikmal edilmiş • köprüdür. Horasan harcı ile basık lata Silâhtarağa yolunda, ikincUi tir. 57,450 liraya yapılmıştır. kemer şeklinde kârgir olarak ya Çarşamba köprüsü: Betonarme Kâğıtanede Alibey köyündedir. pılmıstır. 78,101 liraya mal olmuşSarayköy köprusu: Denizli Vi • köprülerin en uzunudur. Çarşamba Her iki köprü 108 852 liraya yapıltur. 1923 te insasma başlanmtş 1927 lâyetinde Sarayköy Boldan yo kasabası içinde ve Yesilırmak üzemışfar. Halbuki daha ewelc« de ikmal edilmiştir. lunda, Menderes nehri üzerinde kâindir. rindedir. 10 tane 26 metre ve 2 ta237,344 liraya ihaJe edilmiş, faka* Dökme ejelikten ve kursundan mamulne 7 metre açıklıgında gözü var • Irva köprusu: tstanbul Vilâyetinihale Vekâletçe tasdik edilmemiftiı dir, 7,10 genişliğindedir. 1931 de ya Boylan 34 metre, enleri 6,50 metdür. 1927 tarihinde başlanmış ve de, trva deresi üzerindedir. 1925 pılmıştır. 252,963 liraya mal ol 1928 kânunusanisinde ikmal edil teşrinievvelinde baslanmış 1926 haredir. 1932 de ikmal edilmiştir. muştur. miştir. Arzı 6 metredir. 3 gözünden ziranmda ikmal edilmiştir. Uzun Vezhhan köprüsü: Bilecik Vilâkenardakiler 25 er metre, ortadaki Iuîru 50 metre, arzı 4,75 metredir. Porsuk köprüsü: Kütahya Af yeti dahilinde ve Sakarya üzerin 30 metre açıklığındadır. 80 metre yon yolundadır. Porsuk çayı üze • 59,236 liraya mal olmustur. dedİr. Beheri 45 metre açıklıgında uzunluğundadır. Temelleri beton • rindedir. 1931 de bitmiştir. Boyu Adagide köprusu: 1924 senesiniki kemeri vardır. Ayaklan kârgir, arme kaziklarla tahkhn ed'lmiftir. 82,30, eni 6 metredir. 28,808 liraya de tzmir Vilâyetinde ödemiş Adöşemesi ahşap, üst yapısı demir • 87,629 liraya mal olmustur. mal olmustur. dagide yolunda küçük Menderes dir. 1931 de bitmiş ve 68,513 lira • Akçay köprusu: Menderes nehlDalmaçayt köprüsü: Aydın • nehiri üzerinde betonarme olarak ya mal olmustur. n'nin başlıca kollan Akçay üzerin* Muğla yolunda 2 tane 27,80 açıklı • insasma baslanmış ve 1925 te bitNisankaya köprüsu: Çanakkale, ğmda gözü, 1 tane de 28,40 açıklıdedir. 5X35 metre yani 175 uzun mist'r. Balya yolunda Sancali deresi üzeluğunda, 5 metre arzındadrr. Ha • gında gözü vardır. 6,70 enindedir. Memleketimizde yapılan ilk be rindedir. 2 tane 18 metre açıklıgınUmumî Harpte baslanmış, 1931 de ziran 1923 te ihale, 1928 nisanında tonarme büyük köprüdür. 3 X 26 da ayağı vardır. Eni 6 metredir. 193] ikmal edilmiştir. 98,147 liraya mal ikmal edilmiştir. 211.020 liraya mal metre açıklığındadır. Projesi Mü de 23,924 liraya yapılmıştar. olmuşur. hendis mektebi sabık betonarme mu olmustur. Keloğlu köprüsü: Mersin Vilâyel Kalabaka köprusu: Aydm Muğ Tarsus Adana yolunda Keloğlu Kirazltk köprusu: Türk mühen • allimi Galip Bey taraftndan ya disi ve müteahhHleri tarafmdan ya • la yolundadır. Uç gözünden kenarpılmıstır. 64073 liraya mal ol • deresi üzerindedir. 25 metre boyundakHer 20 şer metre, ortadaki 18 pılan büyük ve mühim köprülerden mustur. da, 6 metre enindedir. 1932 de bkidir. Zonguldak Vilâyetinde Bar metredir. Eni 6 metre, boyu 68 met26,179 liraya yapılmıştır. Gazi Orman ÇiftKği köprusu t redir. 1931 de 76,368 liraya yapıl • tm • Safranbolu yolunda kurul * Ankara tstanbul şosesile Gazi isFevztpasa köprüsü: Sinop Vilâmuştur. Projesi Irva köprüsünün ay mıytar. tasyonu arasmdaki iltisak yolunda yetinde Boyabat • Kastamonu yo • Naztlli Menderes köprüsu: Nanıdır. 50 metre boyundadır. 1926 Ankara çayı üzerind'e kurulmuştur. lunda. Kızılırraağm ayaklanndan zîlli Bozdoğan yolu üzerinde ve 25 metre açıklıgmdadır. 1925 ağus kânunuevvelinde ihale, 1928 eyluGökırmak üzerindedir. Beheri 26,71 3 gözlüdür. Yan gözler 22 şer, orta tosunda baslanmış 926 n'sanında bit lünde ikmal edumistir. 75,539 li şar metre açıklıgında iki gözü var mi«.tir. 33 848 liraya mal olmustur. raya mal olmustur. göz 28 metredir. 6,80 metre eninde, dir. 4,20 santim genişliğindedir. 72 metre boyundadır. 1931 de Etimes'ut köprüsü: Ankara çayı Aslan köprüsü: Zonguldak Vilâ1933 te 25,718 liraya yapılmıştır. üzerinde, 40 metre uzunluğundadır. yet i dahilinde Ereğli . Devrek yo • 90,144 liraya yapılm.ştır Mabadi 11 inci sahifedu î^ *