Katalog

Cumhuriyet CH SULTAN Yazan: M. TURHAN ıstanbul borsası kapanış fiatları 181933 NUKUT Alı Londra New Y o ı t Paris Miteıo Brtksel Atına Cenevre Sofya Amsterdam Prag Stockholm Viyana Madrit Budapeşte Berlin Varşova Bükreş Bclprat 21 ',7$ 167,50 216 11» 23,50 813 24,50 83.50 117 36 25,50 15 30 49 21 52 44 921 32,50 938 Satiş 714 19 211 170 219 117 26 820 26 85 ?22 39 27 17 32 51 24 23 Dünya bakır istihsalâtı ve ErganTnin mevkii Bu ocaklardan yılda 20 25 bin ton bakır alınarak memlekete 5,000,000 lira kâr temin edilecektir Memleketimizin dfllere destan olan ı tabiî zenginlikleri içinde sönük geçen hayabmızı aydmlatmak ve vatanm finesinde gizli kalmış bütun servet membalanndan istif ade etmek için yoruhnak bilmiyen bir gayret ve azim ve sebatla çahfan Ismet Paşa hükumeti bu vatana yaptığı büyük hizmetlere bir yenisini daha flâve etti: Malatya'yı geçerek Fırat kenanna gelen ve bugfin içlemekte bulunan demiryolunu 1935 senesine kadar Ergani bakır madenine eriçtirerek şin> diye kadar nakliye vasıtalarmın olmaması yuzunden inkişaf edememîş bulunan bu rengin ocaklann işletilmesine karar verihnesL 80 kusnr kflometre tulünde olacak olan bu yeni hattra infası için 12 mflyon liralık dahüî bir istıkraz aktme dair olan kanunu Büyük Millet MecUsi geçen gun müttefikan kabul etmiştir. Mem • leket mehafili maliye ve iktisadiyesi hükumetin bu tefebbüsünü büyük bir memnuniyet ve takdirle karşdamış, Istan • bul'daki bütun ecnebi bankalarmın müdürleri de bu tstikrazm para sahipleri için kârh ve emin bir plâsman teskü ettiğinde müttehit bulunduklarmı matbuatta intisar eden beyanatlarîle teyit eylemislerdir. Utikrazın yansma mfllî bankalarm talip olduğuna bakdırsa, tahvilâtın vatandaşUu arasmda adeta kapn filacağına daha simdiden »mıl»«H"fc na* zarile bakabüiriz. Hiç fiiphe yoktur Id, mfllî sermayeyi; bu gidişle kiracısına kalarak ahl bir servete inkılâp etmeğe kalarak âtıl bir aervete inkılâp etmeğe mektense, Elrgani gibi vatanm sinesinde »aklı kahmf albn hazinelerinin isletihnesinde kullanmak elbette hem daha emin, hem de daha çok iktuadî ve kârh bir iş olacakbr. Malumdur ki, balor sanayide çok kuHanılan bir madendir. Harbi umumiden evvel cthan bakır Utihsalâh 1 mflyon tondan ibaret bulunuyordu. 1916 dan 1918 e kadar Utüısalât 1,400,000 tona yükselmiştir. Ticaretteki durgunluk hasebüe bu müddeti takip eden bir iki sene zar • fmda tahdit edümiş ohnasma rağmen elektrik sanayiinin inkifafüe husule gelen yeni yeni Oıtiyaçlar karfiunda 1926 senesinde istihsalâtan tekrar 1,5 mil yon tona yaklaştığını görüyoruz. Pero, Afrika'da bOhassa Belçika Kongosu'nda ve Kanada'da yeni ve mühim bakn* membalan son zamanlarda hayli te rakki ve inkîsaf göstermistir. Bilhassa, Belçika Kongusu'nda Katanga ocaklannın 1913 senesinde istihsalâb 7500 tondan ibaret iken 1925 senesinde 103,000 tona yükselmiştir ki bugün Amerika ve Şiîi'den sonra en fazla istihsalât yapan bu memlekettir. Cihan a • ohsalâtı 1926 senesinde şöyledir: Ton 789 Cemahiri Müttehidei Amerika 202 Şili 100 Kongo (Katauga) 65 Japonya 58 Kanada 58 Ispanya ve Portegiz 56 Meksika 35 Peru 10 Avusturalya 93 Diğer memleketler 1466 Yekun Görülüyor ki, istihsalâb umumiye • nin yansından fazlası Amerika'dan çıkmaktadır. Fakat, Amerika ayni zamanda sanayii büyük ve çok bakır istihlâk eden bir memleket olduğu için ihra • cab pek o kadar ehemmiyetli değfldir. Ihracatta Şüi ve Kongo daha mühim rol oynamaktadır. Avrupa müstehükleri arasmda en çok bakır sarfeden memleket AJmanya ohıp senevî sarfiyab 250,000 tona baliğ oknakta; sonra 170,000 tonla Ingiltere Donci; 150,000 tonla Fransa SçüncS gehnektedir. Italya, Belçika ve Ispanya ihtiyaçlannı kendi ülkelerindeld n> tihsalâtla karşıhunaktadırlar. Japonya • m istihsalâb kendi sanaynni tatmîn ettikten maada kısmen ihraç edOmekte hatta Fransa büe her sene hariçten Hhal ettiği 150,000 ton bakına (3035 mOyon liralık bakuın) »»ıiîhîm bir kısmını Japonya'dan ahnaktadnr. Binaenaleyh, coğraft vaziyeti daha müsait olduğuna şüphe olmıyan memleketimizin vesaib* nakliye ve istihsa • lâttaki kusurlan telâfi edilmek sartüe Avropa'nm mühim bakır müstehlik leri olan Alman, Ingiliz ve Fransız pazarlanna külliyetli miktarda bu madenden ihraç ebnesi hemen yarm denebilecek kadar kısa bir zaman içinde hu • sulu mümkün olabilecek bîr istir. Bu • günku tesisat fle Ergani madeninden senevî 2025 bin ton ham Eakır alına • bileceğine göre beher tonu asgari 2 0 0 Hra uzermden memlekete senevî bes mflyon lira bir servet temin edilecek demektir. Bazı bedbin mütalealara cevap olmak fizere şunu da kaydetmek lazundu* ki: Hatbn ikmal edildiği günden itibaren yalnız bakır nakliyatından her sene Devlet DemiryoIIanna bir milyon lira varidat müemmen bulunmaktadır. Gerek madenin faaliyete geçerek inkisaftndan gerekse hatbn küşadmdan doğacak buyfik faydalan ise burada saymağa lüzum görmüyoruz. HAYRETTlN ŞÜKRÜ oktosats Bu akşamki program Tercih ediniz PRAG: 22,05 taneu senfmü (BeethovenX. FBANKFÜRT: 23.20 BrahmSln şarküari. MÜNtH: 22,35 Les Indes Galantes (Ramean). FARİS : (RadloParb). 22,35 Les Jndes Galantes (Eamean). y ANKARA: 12^0 Ankara Palas^n eagbandı a3,30 â kadar) 18 alaturka mustkl 19 viyolonrsel konsert (Edip Bey) 30 gramofoQ plâkian. Beyazîd'ın İstanbul'a yollanması ihtimali Cem'in ihtîyatlı ârlığını altüst etti! Ben susarsam baban dirilir mî? Dirilmez, çünbü o âleme ?iden bir dahi geri gelmez. Ne yazık ki Karaman'lı Vezir, size bir baber uçurmadı. Bakın, bugün ayın dokuzu. Kardeşiniz çoktan müjdeyi almış tır, îstanbul'a yoHanmıştır. Üç güne varmaz senin de katlin emri Konya kadınna gelir! Beyand'ra tstanbul'a yollanma» dıtimali Cem'in ihtiyatkârlığıru altust ettiği, sinirlerini yaktı, gözlerini, kararttı ve bağınr gibi bir sesle sordu: Mehmet Paşa onu çağırmıs ms, demek Utiyorsunuz? Evet, öyle diyorum v« hatta hükmediyorum. Zira düşümde A masya'ya doğru giden bir de keklik görmüştüm. Keklik mi? Beli, keklik, ağzında bir de mektup vardı! Cem, daha farla dayanamadı, ayağa kalkti: Şeyh'im, dedi. Beni berbat edip bıraktın, yüreğime kor doktün, zihnime bulut yığdın. Var, gtl, rahat et. Beni de kendi halime koy ki babam îçin Tannya yalvarayım. Hacı Çelebi, arbk gidilmek lâzim ıgeleceğini anladı, şehzadeyi selâmladı ve oğüdünü tekrarladı: Bizim düsümüz yalan çıkmaz, soylediklerhne înan, başının çaresine bak, biz duadan geri kalmayız, elimizden gelen yardımı da esirge meyiz. Cem, cevap vermedi, tahtın obur varisme yazacağı jurnah zihninde hazırlamakla mesgul olan Çelebi'yi oda kapısma kadar gotürdü ve ooun nzaklaşmasile beraber kendi hare nae kostu. Annesile görüsmek ondan hem f ikir, hem kuvvet almak Utiyordu. Koridorlan hızlı hızh geçerken bir odanın e$iğinde sair Lâli'yi gördü. HerifcağızA sjzmtştı. Esiği yasfak yaparak npuzun yabyordu. Şehzade, bir saniye durdo, sızgm çairi gözden geçirdi ve marddandıl Buna uğursuz diyorduk, bu geee nğur getirmise benziyor.Çelebi'mn dediği doğru çıkarsa Lâlî'yi Reisüsşuara yapanm, adını da bizim enişte gîbi Uğurlu korum! (*) Ve bir sey hatırlamış gibi elmi alnmdan geçirdi: Çelebi, dedi, büyük bir bahsış hak etmisti, alamadı. O bahşı$ı şu uğurluya vereyim! Sonra belindeki lâhuri kuşaktaa fcalın kostekli ve bir kaç kubbe camlı güzel bir saat çıkardı, sızgın şairîn koynuna soktu, gene yürümeğe koyuldu. Arbk harem dairesinde idi. Dar koridorlara kanat geren koyu karanlığı, renk renk camlar arkasına saklanan kandülerin korkak isaretlerile yarabiliyordu. Geçtiği yer Ier, halayıklarm ve harem ağalan nın koğuslan idi. Gecenin bu vak tinde oralarda yalnız karanlık, yal nız sessizlik yaşardı ve bu hayatm [•] Patihln Mustafa, Beyazrt ve Cem adlı üç oğlu, Gevher Han Sultan adlı da tek bir kızı vardı. Bu kızı., babasına küsup İstanbul'a iltica etaniş olan Uzun Hasan oğlu Ufurlu Mehmet Mirzaya nikâhlamıştı. Cem'in < enişte> dediği işte bu Türk Prensidlr! ninnisini uyuyanlarm rüyalı mırıltrlan söylerdL Cem, bir ayak evvel kendi dairesme varmak için adanlarmı açmışb, o ISSB zulmetten içme garip bir ürküntü geliyordu. Cıhz kandillerden dökü len soluk benekleri, görünmiyen gözlerden dökülem yaşlara benzetiyordu. Bu yaşl&r, gecenin ruhundan dökü lüyormuf, babasınm mezanna doğru uçuyormus gibi onun rahatsız ediyordu. Kendi dairesine vannca bol ziyaya kavusacak, ağlıyan gecenin kucağından kurtulacaktı. Nihayet oraya yaklastı, uyumak hakkını kendi ayaklarile çiğniyen nöbetçilerle ve telleri ziyadan örülü bir süpürge gibi karanlıgı mütema diyen silip dağrtan avizelerie karşılastı. Nöbetçiler, habersiz gelen e fendüerini korku ile kanşık bir hürmetle selâmlıyorlar ve gene kendi mmtakalarmda kalıyorlardı. Ona kılavuzluk eden avizeler, fenerler, kandUerdL Ve Cem, bu parlak kılavuzlann nefeslerile islenen nur halı üzerinde hızlı hızh yürüyordu. O, anasının yanına gitmek isti • tiyordu, prensesin yattığı yer, kendi yatak odasmm yanıbafinda bulunuyordu. Her iki daireye girilecek noktada, büyük dehlizin bitim yerinde başka bir oda vardı. Genç prens, kapısı Türkmen kilimlerile perdelenen bu odanın onünde birdenbire dur du, şair Lâli'nin sızgın govdeci önünde yaptığı gibi elini alnından geçirdi, düfünmeğe daldı. İki adırn Ueride bir harem ağan, daha ötede diğer bir köle göze çarpıyordu. Onlar, kendi renklerinin tarihini gecenin ağ zından dinler gibi siyah bir sükut içinde dimdik duruyorlardi, kuçük bir canlılık göstermiyorlardı. Cem, iki üç dakikalık bir düşünoe geçirdikten »onra başım salladı: Müjdeyi, dedi, ilkin <lren> e vereyim. Anam ikinciye kalsın! Ve mahzuz bir hamle ile perdeyi kaldırdı, odaya girdu Burası bütün e&ki evlerde, konaklarda, saraylarda olduğu gibi çirvanlı, sabit yataklıklı, çepeçevre dolaph, ocaklı bir yerdi. Tek bir pence resi vardı ve bu pencere aydınlık yolu oltnaktan ziyade sus olsun diye yapılmifa benziyordu, açıklara ve göke değil dehlize bakıyordu. Do laplarla, raflarla yer yer zedelenen duvarlann yaralanna çini merhemler sürülmüçtü. Bu mernemlerin parlak renkleri o hendesî yaralan biraz ortüyor gibiydi. Kapının tam karşısına gelen ya taklıkta genç bir kız yabyordu. Yorgana değil, kendi saçlanna sannmış görünen bu kız, ilk bakı^ta beğenilen, gözlerde imrenti uyandıran mahluklardandı. O uyku hâlile ve o yan karanlık içinde bilhassa güzel gorünüyordu. Başj ucunda yanan iki iri mumun yüzüne aksettirdiği göl geler, kemalini bulmıtş bir ay üze rinde kehkefanlar dolaçıyor zannını uyandınyordu. Omuzlarından göğ süne ve daha afağılara doğru uza nan saçlar o güzel çehreye, altm telden örülme saçakh bir ağ içine giren mehtap manzaran veriyordu. (Mdbadi var) 54 48 923 33 940 Moskoya Yokohama Altı Mecidiye Banknot ÇEKLER AçiliS Londra New York Pans Müano Briıksel Atina CenevTe Sofya Amsterdam Prag Stockholm Viyana Madrit Berlin Varjova Bad peşte Bülcreş Belgrat Yokohama Moskova 709, so 0,47(075 12,06 9,1<J6I 3,40 80,03 2,4445 65,285 1,1722 15,90 2,5825 4,0^32 5,755 1,98 4,2025 3,58 79,955 34,96 2,265 1090,25 ISTANBUL t 18 saz: (NebUoflu Ismafl HaHn BeyT * 16,45 orkestra konserl 19,35 Iranaızca ders (Uerilemiş oLanlara) 20 sas: (Senlya H.) 20,30 saz: (Tamburl Reflk Bey va arkada^lan) 21,30 gramofon plaklan, müteasıben: AJans Te Borsa naberlerl, saat ayan 22,30 aaz: CDarüttaüm heyeU^ BERLlNı 17,35 konser 18,35 doktor dlyor YL 19,45 konser 20,50 tiyatro 23,05 hava. dlsler ve dans musikisi 1,05 VT^ff^r, BRESLAV : 17,15 konser 18,45 «alon musflda! « 1 19,05 musahabe 20,05 konierans 20,39 (geceyarua tangoau) uç perdelik operek ' VtYANA t 16,55 gramofonla RaveVtn «serterl 18 konferana 20,35 havadisler 20,48 dans musikisi • 21,55 konser 22,46 hfrvadlsler 23,15 konsez. BUDAPEŞTE ı 18,35 bir külseden naklen dbı! mnaöd V 20^0 tiyatro 21,50 halk konserl • 22,35 tsigan havaları 24,05 A»n» mminri VARSOVA : 18,05 gramofon plftklarOe aalon moaf kisl 19,05 haflf konser 20,35 bir çeyrek edebiyat 20,50 havadisler 21,05 ak~ şam musUdsi 24,05 A^mdng. BÜKREŞ i 19,30 radyo orkestraâ 20,05 konferana20,45 bir opera perde aralannda: EUva, disler. PRAG 18,55 plâklar • 22,05 konser (Beefhö • < ven'fn 9 tmcu senionlal) 23,05 havadlaler 23,30 bir otelden naklen ESHAM lş Bankası A. Şimendiferi Tramvay BomontiNektâr Terkos Balya Açılış 10 35,25 35,75 ISTtKRAZLAR Istikrazi Dahiti Şark şimendiîeri Dnynnn Mnr. Gümrük Saydı Mahl Bağdat Askeriye Açılış 94 5,60 J9.75 9,25 9,23 i R T iH A L Merhum baytar miralayî maaluni Neset Beyin halHesi, mutekait kayma • kam Talât Beyle Zonguldak tş Bankası müdürü Kemal ve baytar Kadri Bey lerin valdesi salihab nisvandan Zehra Hanım vefat etmiş Te don Maçka'da aile mezarlıgma defnedumişbV. Allah ralk met eylesin. TAHVİLÂT Açıtış Elektrft Şirketi Tramvay » Tnnel . Rıhüra » Aoadoln ( 1 ) Anadoln ( 2 ) Anadolu ( 3 ) A. Mumessil Kapantç 43,40 43,40 43,35 43^5 48,7! Atina mOzakeratı ilerliyor Atina'da takas esası üzerine bir tn caret mukavelesi akti için memleke • timizle Yunanistan murahhaslan ara • smdaki muzakerelerin bir müddet daha uzaması ihthnalinden bahsetmistik. Son posta ile gelen Yunan gazete • leri de ayni surette tahminlerde bulunmakta ve mukavelelerin müzakerlerin bir aydan evvel bitmesi muhtemel olmadığmı yazmaktadırlar. Yunan gazeteler! murahhaslarunızın bu ifi intaç için fevkalâde husnâ niyet gösterdiklerini de üâve etmektedirler; fakat mukavele takas esasına müstenrt olacağı için, Yunan emteasından hangisinin Turkiye'de sahlabilecegi key • fîyeti tetk3c edilmektedir. Bu akşam saat 2130 istanbul Beledi eıl 5BhİI> ^ y a t r 0 8 ü Darülbedayi tetnsillerl Sanayi Kredi Bankası U. MödürlöğO Sanayi Kredi Bankası Umum mS • dürlüğüne Sanayi ve Maadin Bankası Umumî müdürü Sadettin Bey tayin e dflmişlir. Sadettin Bey Sanayi Ofisi mSdürlüğünü de vekâleten ifa edecektir. Suriye, Filistin ve Irak'la ticaretimiz KGkOrt madenleri iştetilecek Sarayköy'Onde Buladanlı zadelere ait kükürt madenlerinde memleket ih tiyacına kâfî istihsalâtta bulunmak uzere fennî tesisat yapılmasma hükumetçe müzaheret edflmesi ve mahalline mü tehassıslar gonderilmesi kararlaşmısbr. italya Ahali Bankasının vaziyeti İtalya'da Ahali ttibar Bankasmm aciz halinde olduğu haber ahnmıs ve Tri • yeste 0e muameleleri olan tacirlerimizin nazan «lîlclr»fi celbedilmistir. Haşhaş ziraati komisyonu Vîlâyette, Vali Beym ve yahot tevkil edecegi diğer bir zatın riyasetinde bir haşhas ziraatini tanzkn komisyonu teşekkül edecektir. Komisyona Ticaret Odasmdan da bir zat iştirak edeceğinden, mtihap edüip gonderilmesi için dün Odaya br tezkere yazılmıştır. Ihracat Ofisi, Türkiye Suriye, FiCs tin ve Irak arasmdaki ticarî munase • betlerimizi tesbit etmistir. Bu hususbı ıı llll hazırlanan îstatistiğe gore 9 3 2 senesi 11 ayı zarfında Suriye'ye Sıracabnuz 3.220.242 lira, Suriye'den Hhalâbmız 1.213.136 lira kıymetindedir. Ktdıköy (HaJc) sinemasınd* Füistin'e ayni müddet zarfında 917.19 24 ki. sani (salı) akşamı Türk Yanan liralık ihracat yapmış, buna mukabfl artistlerinin ilk müşterek gala temsilleri 16.685 liralık ithalâtta bulunmuşuzdur. O T HELL O Irak'a Bıracabmız ise 97.006 lira, itGAVRİLIDİS: OTELLO halâbmız 9812 liralıkhr. ERTUĞRUL SADETBu istatistikten anîasıldığma gore, bu üç memlekete geçen senenin 11 ayın TİN: YAGO da ihracahmız 4 mHyon 2 3 4 bin 767 (Othello) Beyogln'nda ve Istanbnrdı lirayı buhnuştur. Ithalâbmız 1 milyon tekrarlanacakor. 239 bin 8 1 3 lira olduğuna göre, ihracabmızda 3 mflyona yakın bir fazlahk gorühnüstür. Sesli, Sözlü, Şarkıh S^| ZEYBEK Umuma ıııııı ıııı ıııut Itlllül Üskndar Hâle sinemasında Viktorya ve Hüsari Haftanm Sesi •Türkiye'nin En Gozel En Zen< gfn Haftalık Mecmnası Bu temiz mecnraanm 4 uncS sayın da çıkmıştır. Bu sayıda tiyatroya ait «San'ab ve Raşit Rıza'yı anyoruz!» başlıklı yazı ile, edebî hnzalar ve kıdlanıhşlan, bir inkılâp hîkâyesi, ca suslar, tarîhî bir resim vak'ası, sinema,' spor, kadın, bilmeceler, müsabakalar ve saire vardır. Nefis bir kapak içmde 2 0 dolgun sayfa fle çıkan bu güzel meemuayı karîlerimîze hararetle tavsiye ederiz. Fiab 7,5 kuruştur. LiLiAN SARIŞIN RUYA misjlsiz bir muvaffakiyetle ELHAMRA SiNEMASINDA gösferilmektedir. H EN R i 6AR A T tarafından temsil ediien ve HARVEY Mijmessfli: tvan Petroviç. tlâvelettl Halihazn Dünya havadisleri. KARlLERMtZE KOLAYL1K: Bir sinemaya hücum!« Halk haksız değildir. Çünkı'Alemdar'da Karagöz'le, Öld rdüğüm Adam oynuyor. Şimdi; sen de o akınanasıl karışmağa gidiyorsan herkes te öyle gidiyor. A L E M D A R'da B U G Ü N B A Ş L I Y O R Malineler: 2,305 gece 8,1510 •• Sevimli ve neş'eli komedisinin Imin yeni yıldızı: bir şöhreti haız ko YALOVA Ismi altında türkçeye adapte SOLVEG l VVALL Havadisleri sözlü ve şarkılı Aylık abone Hususıie vuâyederdekİ bir çok karflerimiz gazetelermi nranta • zaman kendi adreslerine alabn • mek için bizden bazı kolaylıklar is temektedirler. Bu aziz karflerin arzularmı yerine gebVmek ozere Cumhuriyet için ayhk abone usulü fttihas etmeğe karar verdik. Ay • lık abone bedeli yamn TÜRKÜSÜB ediien fransızca E T U A L sinemasmda Şen şuh yaramaz artist • Bu akşamdan itibaren • ANNY O N O R A'nın ASRî SİHEM1D1 Opereti buakşam G L O R Y A'da Artistler: ROGHR TREVİLLE, JACQUELİNE FRANCELL ve Ramazanm son haftası münasebetıle büyük varyete numarası ~A G I R i E N1 150 kuruş.M tan ibarettir ve tabiî peşin olarak gonderömek lâzımdır. Bu usul idarece fazla mesaiyi icap eden külfetli bir mesgale olduğu için abonelerinm mkıtaa uğramamasnu istiyen karilerimizin paralarmı idareye vakb'nde yeti • secek veçhfle dondermekte devam , ebneferî iktîza edecekKr. R 0 L F H A N S E N En güzel ve yeni filinilerinden CENNETTE BiR GECE Şarkılı ve fevkalâde eglenceli komedisi pek büyük B i muvaffakiyetler kazanjyor. m RejisSn E. A DUPONTun eseri Bu meşhur sihirbaz ve hokkabaz sahneraizde icrayı san'at edecektir. Fiatlara hiç bir zam yoktur. A T L A N T iK Fransızca sözlü muazzam film. İlâveten: YtNÎ ve ZENGlN • VARYE1E PROoRAMI MA jik EVLENECEK K1ZLAR F 0X JU R N A L Mevsımın zevk ve neş'e filmi. Ilâveten R. K. O. dfinhaberl«ri