Katalog

10 Şubat 1930 Cumhuriyet Umumî ticaretimiz ne halde? İKTİSADIYAT felâketler içinde geçmiş olduğunİki sere fiatlannı mukavese dan haricî ticaret haylî düşmüştür. Binaenaleyh son seneler vaziyeti1 £?ya fiatlan Muhtelif sebepni millî birliğin teessüsünden sonra I e r ve ezcümle para kıtlığı. havacereyan eden muamelâtın ifade et, l a r ı n b u s e n e cok iyi ve y sitmesi s rakamlarla anlıyabiliriz. Mev ihracatm azalması yüzünden bu n ut istatistiklere göre 1923 senesinjkıs eşva fiatlarında mahsus bir ve ihracat şun j tenezzül vardır. Bu seneyi geçen ^ sonraki k ithalât hl h lardır: sene ile mukayese etti&imizde bilsene ithalât miktarı ihracat hassa yerli mevadı gıdaivenin da1923 144.788,671 84,651,190 ha ehven ve phasanın durgun ol1924 193,S11,048 158,867,958 dueunu görürüz. f 1925 242,314,138 193,119,453 Vaziyet hakkında bir ikir edin1926 234,699,735 186,422,755 mek icin asağıda bazı misaller 158,420,000 zikrediyoruz: 1927 211,398,184 1928 223,531,775 173,537,489 Ekmek Hali hazırda birinci Bu rakamlara nazaran ithalât nevi ekmeğin fiatı ;5 kuruş 30 pasene bu zamanda bilhassa 1925 ve 1926 senelerinde radır. Gecen sene hayli artmıştır. tezayüt miktan 923 18 kuruş idi. Francala kilosu 22,5 ve 1925 seneleri arasında hemen geçen sene 26 kuruş. tstanbul'da 100 milyon liradır. Fakat ihracat mühim stok buğday buiunması bu ta da şayanı dikkat tezayüt vaki ol neticeyi vermistir Sfhremaneti mus, 5 sene içinde ihracat iki mis vazifesini lâyikı veçhle yapsa eklini bulmuştur. 1921 senesi istatis meğin daha ziyade ucu7İaması tikleri maalesef henüz ikmal edil mümkün olacaktır. raemis olduğundan vaziyet kat'iyet Zeytin yaeı Bu sene zeytin le ifade etmek müşküldür. Maama yağının perakende fiatları kalitefih geçen sene, mahsulâtın havaî sine eöre 70110 ve toptan fiatmüessirattan zarar görmesi ve yeni ları 6090 kuruştur. Geçen seneki gümrük kanununun tatbikı hasebi fiatlar ise 1020 kuruş kadar fazle bir hayli ithalât yapılmış oldu la idi. Zeytin tanesi Denilebilir ki diğundan ticarî muvazenenin bozuk ğer eşyadan ziyade zeytin tanesi fiolduğu tahnrin edilebilir. Bu sene ise ithalâtın hayli azalacağı düşü atmı kaybetmiştir.Geçen sene topnülürse vatin daha müsait ola tan 5080 kuruşa ve perakende olarak60120kuruşa kadar satılan zeycağı ümit edilebilir. tanesinin bu sene perakende Osmanlı imparatorluğu zaiıa tin c iatları 2570 kuruştur. Bu sene nındaki ithalât ve ihracat miktarızevtin tanesi ihracatı pek az olnın şimdfkinden fazla olduğu meydandadır. Bilhassa eski devirde muştur. Sabun fiatlan da geçen seneye kapitolâsyonlar hüküm sürdüğü i nisbetle 1015 kuruş kadar düşçin ithal&t'ilk satırlardaki rakammüştür. larda da görüldüğü üzere ihracata Tereyağlan Trabzon yağlanisbetle oek fazla ve aralanndak' : ve fark da r"^ yüz milyomlan zivade rının toptan fiatları 165175 perakende fiatı 180200 kuruş iken idi. Fakat 2.Z sene İ£İnde arazi sageçen sene bu zamanda fiatlar hasının va' sınJv... . azlas» uğ 20 kurus kadar yukarda idi. ramis olr^asına ru^men iki devir arasında1 • ' ta.il. büy.ik değildir ve o devrr; nazaran umumî iktisat hayatında ınl.^ah husule geldiği gayrikabili imkândır. HALİL M1THAT Yeni Yunan madenî paralarır darbı, yapılan beynelmilel müsabaka neticesinde kararlaştırılmıştır. Yukardaki resimler veni Yunan paralarını tabiî büyüklüklerinde göstermektedir. Yirmi ve on drahmilikler gümüş halitasından ve beş drahmilikler safî nikelden mamul olacaktır. Yirmi drahmîliklerin bir tarafı kadim Yunanlı' İmparatorluk devrine nazaran Havayici zaruriye fiatları geçen seneye nazaran ihracatımız artmış, son 5 sene hayli düşkün körünmektedir içinde iki mislini bulmuştur Fakat para azlığı varken Umumî ticaretimiz hakkında ya değiştirmiştir. Harbi umumî esnapılan bir tetkik neticesinde haricî hayat ucuzdur denemez ticaretin siyasi ve iktisadî istiklâ ramıştı. Mütareke devri de malum limizden sonra ithalâta nisbetle çoğaldığını memnuniyetle pörüyoruz. Millî sanayi ve istihsalâtın nimayesi hakkında ittihaz edilen tedbirlerin atiyen daha iyi .jticeler vereceğini de ümit ediyoruz. Ticarî vaziyetimizin ne raddede olduğunu anlamak için Osmanlı imt»»ratorhı<"i 7»T«s>nind>»ki ^'cap Hayat pahalı mı, ucuz mu ? GÜNÜ ı Portakallar Bu mühim ihracat maddesi bu sene maalesef bir işe yaramamıştır ] Milyonlarca portakallarımızdan lâyik veçhlle istifade edemiyoruz. Memleke timizin servet menbalanndan biri cf narenciye fasilesine mensup mahsulât tır. Bilhassa portakal istihsalâtımız e hemmiyetle nazarı dikkate alınacak bi servettir. Bu sene yalnız Dörtyol'dı 60,000,000 milyon portakal temin edil miştir. Fennî usullere riayet edilse V istihsalât hayli artacaktır. Rlze, Ordı Antalya, Ayintap ve Cebelibereket v Budrom havalisi portakal, mandalin v llmon bahcelerile doludur. Evvellei Dörtyol'dan 80 milyon portakal çıkaru lardı. Fakat utnumî harpten sonra zv hur eden hâdisat neticesinde portakj bahçeleri iyi bakılmamış, kısmen d harap olmuştur. Dörtyol portakalı rayj hası ve lezzeti itibarile makbul ve mutc ber olup rakip memleketlerin portakalla, rına rekabet edebilir. î Portakallarımızın hariçte başlıca müç terisi Rusya'dır. Üç sene evvel Soviyet hareketi millî hükumetin teessüsünden sonraki vaziyetle mukayese etmek faideden hali değild'r. 1321 senesinde yani Osmanlı imparatorluğunun üç kıt'a üzerinde hüküm sürdüğü zamanlarda iths lât yekunu 29,909,219 ve ihracat 18,916,,391 altın lira miktarında idi. Altın Iirayı 910 kuruştan itibar edersek bu günkü kâçıt para ile o vakitki ithalâtın 272,173,892 ve ihracatm 172,139,148 raddesinde olduğu anlaşılabilir. Tarablus garbin ve Rumeli'nin zıyaile neticelenen mes'um iki harpten sonra ithalât39,876,000 ve ihracat23,686.000 altın liraya yani şimdiki para ile ithalât 362,871,600 ve ihracat 215, 542,600 lira evrakı naktiyeye baliğ olmuştur. Yani bir hayli vilâyetler elden gittiği halde dokuz sene içinde ithalât ve ihracatta tezayüt vaki olmustur. Bu hal 1321 senesinde dahilî karşılıklann hüküm sürmesine, Tarablus ile Balkan muharebeleri esnasında ticaretin sektedar olması hesebile sulhıin avdetinden sonra ithalât ve ihracata germi verilmiş olmasına, muhaceret dolayısiyle bir hayli vatandasın elde kalan yerlere iltica ederek nüfusun çoğalmasına ve zamanla da vznumî ticaretin inkişaf etmiş bulunmasına atfedilir. Şayanı dikkattir ki bundan 20sene evvel ithalât hususunda tngiltere birinci, Avusturya ikinci, Almanya üçüncü, ve Fransa dördüncü ve ihracatımızda gene tngiltere birinci, Fransa ikinci, Avusturya ve Macaristan üçüncü ve Amerika dördüncü geliyordu. 20 sene içinde cereyan eden mühim hadiseler vaziyeti büsbütün Solda: Hayat pahalılığt vardır, pcra da ayni teviyede meocuttur , sağda: Hayat ucuzlamıstır, fakat para yoktur, binaenaleyh umomî hayot ucuz^amış değildir Hububat Fiatlarda bu sene 10 "leselâ toz seker 56 kuruş iken bu ile 20 kuruş miktarında bir tenez se»"* 5052 kuruştur. zül vardır. Nohut, Fasulye gibi Meyva Fiatlarda hemen 10mevadı celbeden memleketlerin 20 kuruş kadar bir tenezzül vardır. ve ezcümle Yunanistan'ın ithalât Sebzeler Bu sene geçen seneyapmamaları ve havaların da mü ye nisbetle cok ucuzdur. Meselâ sait gitmesi hububat fiatlarının ge geçen sene 25 kuruşa olan ispanak çen seneden dun olmasmı intaç et bu sene 10 kuruştur. Lahananın miştir. Pirinç fiatları da bu sene fiatı 5 kuruştur. Geçen sene karlı 35 kuruş kadar daha ucuzdur. havalar yüzünden sebzeler hayli Makarna Fiatlarda hemen müteessir olmuştu. Turfanda seb'ak yok gibidir. zeler, Adana, lzmir ve Mesina'dan Peynir Fiatlarda hemen ayni ge baslamıstır. Ada'na mahvaziyet vardır. Şu kadar ki Paris' sulü olan baklanın okkası 120 ku^en gelen graviyer, Rokfor gibi ruştur. 'üks peynirlerin fiatı gümrük resPetrol Fiatta dahi bu sene TÎİ dolavısile yüksektir ve geçen teneke başına 3050 kuruş kadar seneki fiatlardan 5080 kuruş kabir tenezzül farkı vardır. Geçen ^ar farklıdır. sene Batum gazi tenekesi 420 kuruKonserve Bu sene az ihracat sa kadar satılmış iken bu »ene yalvapıldığından geçen seneden ucuz•v» 370 kurustur. dur. Geçen sene beher kutunun 1 Şunu da kaydetmek lâzım •opt* " fîatı 425 kuruş iken bu sedır ki Paris'ten gelerek a ne 40 tır. eır gümrük resmine tabi oMükeyyifat Kahve hariçten gelmekle beraber fiatlar düşük lan eşyanın fiatları biraz yükseltür. Geçen sene toptan 165 olan miştir. Maamafih umumiyet itibakahve bu sene 140 tır. Çay fiatla rile hayat bu sene daha ucuzdur. ı yüksek olup geçen seneden biraz Buna mukabil para nedreti ve işlerdeki kesatlık daha ziyade mahvüksektir. Şeker Fiatlarda geçen se sustur. Binaenalevh hakikî ucuzneden 56 kuruş bir fark vardır. luk vardır demek biraz müşküldür. Bu sene pek ziyan edile portakallarımızdan bir kiime lerle aktedilmiş olan muahede üzerti yalnız Dörtyol'dan Rusya'ya 3,000,0i kilo portakal ihraç edilmiş ve fakat v < sika yolsuzlukları baş gostermesi yüztt] den müstahsıl ve hakikî tüccar lâyİ veçhile istifade edememişti. i NAKLIYAT 'arın deniz mabudu olan Posidon' un başını ve diğer tarafı eski Yunan gemisinin resmini, on drahmilik, ziraat mabudesi olan Dimitra' nın başını ve diçer tarafı bufday ve bes drahmilikler de Fen'ks denilen hayalî kuşu ve mukabil tarafı defne dalını ihtiva etmektedir. Yazı «Yunan CumhuriyetH kelimesinden ibarettir. Vapurculuğumuz Buğünkü rekabet şekli vapurculuğumuzun inkişafına manidir Tlcaretl bahriyemizln şu son aeklz, dokuz sene krtade m a ı b s n inklçaf oldnğa gayrlkabili lnk&rdır. Fakat kabota|m Tflrk sancafına haarmdan 9onra da Seyrlsefaln idaresi fle sayln mtm vapnr knmpanyalan arasmda çıkan manasıs rekabetin de vaptırcahı&raıanın lâytkı Teçhfie terakkislne mâni o M u f r a ı da sakhyamayız. Bn mfihim mes'eie h»kkmda alâkadarlar nesdindc tctUkat ve tahldkat lerasnu faydalı bolduk. Umnmtyetle sahfbi salâhtyet vapnrcalanmın n lstek ve şfk&yetleri «nı noktalardtı temerkdz ediyor: ŞHepçnik iyidlr. Hali hanrda raklpsta kalan şflepciHğinıiz rnkfsaf edtvor denliebîlir. Çünkü bn nevi ticarete alışntış olanlar tucear MmseleTtllr. Tftccar toe muamelâtmda kâr ve zararhtrmı he8»p ederek ona gOre hareket ederler. Bairiar beynebnflel rekabeti d« nazan dikkate alarak şflepçfllğl tefeyyfls etttrmefe gayTet edtytjrtar. ESyerm Tttrk Mmanlarfle ecnebi rhnanlar arasmda 30 kadar şflep işlemektedlr. Ekserlya Rusya fle TOrklye ve Tımantsta» arssında bfttyor. Oeeen sene Sadıküadelerrn btr fflebi Londra*ya dlger blri de Marsflva'va yttmlştir. Bh sene lclnde dört şflep alınmt^tır. Seyri sefarn idarestnin hatz oldufn 3 şllep sırf kendl lhtivacatı ve kömürfinfln nakHyatı içfadlr. Tdcn vapnrlanna geMnce; maalesef yotou vapnrlarmm variyetl yük vapnrfermm varfjetlne benreme». Çtinkfl bu fşte mflthhf ve mnnr Mr rekabet vardrr. Seyrisefain kabotaji üzerine almakla eidden mttH bir varife dernhte etmisti. Fakat nedense Seyrisefaln sonradan vapwLUİn|m tnkfşafma hafl olan sırf ticaret fikrin* düşmüştür. Türk vapurcuortajs eıkınea Seyrisefain mu Yundnistaj tla yeni ınadenî paralar Alman Devletdemir vollarının nakliyat şekli Almanya'da devlet demir yollar daresi bir taraftan nakliyatı teshil etmek ve diğer taraftan da lakliyat otomobillerile bazı cihetlerde tayyarelerin açtıçı rekabete karsı pelmek üzere 1927 senesi kânunusanisindenberi yeni bir sistem kabul etmiştir. Eski sistemde esyavi ticariye trenleri saatte 4555 kilometre katediyor, ekseriva eşya fabrikalardan veya istihlâk merakizinden büyük miktarda sevkediliyor ve seyriseri sefer'erinde vaçonlar mahalli maksut için yalnız bir istasvondan vük alıyordu. Yeni sistem va<»onların ise lâakal 50 metro murabbaında bir tahmil sahası ve 120 metro mik'abı da kuvvei istiab'vesi mevcuttur. 25.30 tonluk eşya birden yi'klenebilir. Yekoare oîan bu vagonlann tahmil sahası yolda eşvanın istif edilmesine ve vagon müst8^>deminini almasma müsaittir. Dahilî aksamı elektrikle tenvir edilmektedir. Saatte katedilen mesafe 75 kilometrodur. : Portakal fiatları düşmüşu Geçen senelere nisbetle bu sene Rn ya'ya porta&al sevkiyatı noksandır. Hı valann da iyi gitmesi ve malm berekei olması neticesi olarak portakal fiatla düşmüştür. Netekim geçen sene bu n manda her biri 64 portakal ihtiva eyl yen iki sandığın fiatı 16 lira iken 1 sene yüzlük denilen portakallann fla 440, 450 kuruştur. Maamafih geçen ha talara nisbeten fiatlarda biraz teret vardır. Bundan bir hafta evvel iki saı dık 300 kuruş idi. 80 lik denilen iri portakallann şimdi Dİyasası 550 kuruştur. Rusya'ya yapıfc ihracat Arkos Soviyet teşkilâtına bir kılmış *blup bu da ekseriya portakalcı e mıvan tüccar vasıtasile mal tedarik e mektedir. Almanya'mn haricî ticareti Almanya'nm 1929 senesi umumî ticaretine ait istatistik neşrolunmuştur. Bu istatistiğe göre ithalât cüz"î azalmış bflmukabele ihracat çoğalmıştır. Almanya'nın 5 sene lcindeki ithalât ve ihracatını atideki rakamlar gosteri Nehir ve kanallardan ıstıîaae Cemahiri müttehidei Amerika'da, ticaret ve harblye nezaretleri, memleket dahilinde mevcut nehir ve kanallardan ikitsaden azamî istifadeyi temin etmek üzere müşterek bir plân tanzim etmlşlerdir. Bu plân mucibince nehir ve kanal nakliyatı tanzim cdileeek, vapılması muktezi tertibat ve ameliyat icin her iki nezaret tahsisat vazevlivecektir. Amerika ticaret nezareti dahildeki su yollarmın iktisadi hususatı hakkında bir bülten hazırlamaktadır. Şimdiki nehirlerin ıslahı halinde nakllvatı Nakliye ücretleri fahisth Bizde mahiyeti fiata fazla tesir ed< ve beynelmilel rekabet sahasında ntt vaffakivetsizliçimize sebebivet ven haşhca âmillerden biri nakliye tieretleı nin yiiksekliğidir. Düsünülsün ki 5 ki tarasile birlikte 19 kilo tutan portakal tabirile bir paket portakalın Dörtyft dan Havdarnasa'va kadar nakliye ücıt 62 kurustur. Bir tüccar 760 paket iç tam 462 lira naklive ücreti vermekted Bu hesapla bh" kilo portakalın Hayda paşa'ya nakli 3 kuraşta* fazladır. He de sür*at istilzam eden çortakalın İstaı bul'a gelmesi icin 47 gfin lâzımd. Seyri seri ile gelen mallar lçin de dal fazla ücret tediye etmelîdir. Halbuki vı purlarla olan nakliyat daha ucuzdü Netekim 15 tonluk bir vagon için 4 lira veriliyorsa ayni sıkletteki eşyaa' vapurla ücreti nakliyesi yalnız 200 Bri dır. Fakat vapurla nakliyatm tskenden yolu ile ve binnetice ecnebi vapurlar yapılması, tahmil ve tahliye hususat nın müskül olması ve müddeti sevahı tin uzun sürmesi hasebile şimendif nakliyatı tercih edilmektedir. Buna mı kabil şimendifer ücretlerinin ticaretim •A koruyacak bir nisbette tenzili icap ı der. Bu hususta alâkadar makamat nazan dikkatini ehemmiyetle celbederl Bilvesile şunu da kaydedelim ki Yafa dan İstanbul'a 128 portakalın ücre nakliyesi yalnız (40) kurustur. Bizde L yukarda zikrettiğimiz veçhile 62 dir. Ş mendifer ücretinden maada diğer b sürü masraf ta hesap edilse maliyet 1 atının bizde ne için yüksek olduğn ı niçin beynelmilel piyasalarda gittikı mevki kaybetmekte bulunduğumuz k < laylıkla anlaşılabilir. yor: tthalât (Ing;. lirası 1925 1926 1927 521,000,000 1928 684,000,000 674,000.000 1929 671,000,000 Bu rakamlardan Almanya ticareti hamelâtı azalmış, bu yüzden dl^er Tflrk ge riciyesinin daima mütezayit olduğu an b r a c a t ı b i z i m p a r a ı ı e t a k r ı b e a «ımHnHniHiınıınmmıı milerine kendlni rakrp adderlemiştlr. Bu laşılıyor. 1929 senesinde Almanya'nm 'r Lıyrıetİ3de idi. rekabet TUrfinden nakltye ttcretleri hayli nııııiıınınıııırıııııtınınııuıııtııııııııııııiıııııııııııııııııııııiMiııınıiınıııiMiıııiııııııııııııiııııııııııınMiııııııiMnııtııııııtııııiMiıiHiııınııııııııııiHiııı.tstanbul Danzig lıava hattı Ahiren Romanya fle Lehistan arasındüşmüşttir. Halbuki aralannda rekabet Türk sancafına hasrinden evvel şark' mumiyetle Turk vapurculuğunun ademi da Varşova'da aktolunan havaî mukadeğfl anlaşnra olmalıdn*. Seyrisefain karipte limanlarımıza u|rıyan nkişafma sebebiyet verir. Şimdiki muLovd, veleye binaen Romanya ile Polonya aTürk sahfllerinde seferlerini tahdlt ede Pake gibi eenebi kumpanyaları hem ti IIT rekabetten şikâyet eden vapurculara rasında bu sene içinde hava naklivatı cek ve ban vapurlarm Ecnebi memle "aret ve hem de kabotaj fikrtle harebeî Seyrisefain, vapurlarımızı bir tarafa bı bashvacaktır. Yeni hava hattı Leopol ketlerine sevkedecektlr. Bir hat üzerinde ediyorlardı. 'ikın ?1bi bir vazivet alması hazindir. (Lemberv) Cernaut ^r«»rnaviç) ve Kalas meselâ üç sefer yapacağına iki veya bir Fakat acaba Seyrisefain bir çok imtiSeyrisefain diyebilir ki, millî vapur şehirlerinden erececektir. Baltık denizi dahilinde serbest Danzig sefer yapsaydı hem daha az masraf ya vazlardan müstefit olmasına ve meselâ kumpanyaları müteaddit hatların ihtişehriyle tstanbul arasmda 1990 kilometpar, hem de daha ziyade kazanç temin klavuzluk, romurkâj ve sevahili muteca vacmı temin edecek vesaite malik değil. reden ibaret olan mesafe 14 saatte kateederdi. Çünkü bir çok kimse gene luks vire için sefer imtiyazı gibi hususiyetlere Biz de buna karşı deriz ki bugunkü elim dilecektir. Halbuki iki şehir arasında şimdiki hal olmasa vapurcular mükemmel vapur şimendiferle olan seyahat müddeti 52 vapnru tercih ederdi. Bir de çok ve eski mazhar buhmmasma rağmen vapur bulundurulacağına mahdut ve halde kârda mıdır? 15 milyon lira ser tedarik edeceklerdir. Netenikm Tunanis saattir. husnsi fakat yeni vapnrlara sahip olmak daha mayesi olan bir müessesenin kâr temin tan'da bütün büvük vapurlar Yunan Sovyet ticaret etmesi borçlu olmaması lâzım değfl mi Vumpanvalanndır. iyidir. mukavelesi di? Aralnrında anlaşma olmamış mı? VaYunanistania Sovyet hükumeti araEcnebi memleketlere hasredilecek Buna maalesef musbet bir cevap vere purcularla devam eden ihtilâf ahiren sında kararlaştırılan esasalar dahilinde seferlerden kâr temin etmese bile hasü meyiz. Sevahili mütecavireden temin Seyrisefain meclisi idaresinde gtirüşüldü. tanzim olunan ticaret mukavelesi ahiolacak ziyan memleket için de elde ediedilen yarım milyon liraya yakın temet Bu içtimada vapurcular da hazır bulun ren Yunan meb'usan meclisi tarafmdan lecek temettüle kapatılacaktı. Zira Sey tü diğer hatların masrafma gidiyor. bu. Bunlann noktai nazarı ve iddiaları tasdik edilmlstir. Yunanlstan bn mukarisefainin vanfesi ticarî olmaktan ziyaGörülüyor ki şimdiki vaziyet hem muhik görülmekle beraber bundan hiç vele sayesinde Rusya île yapılacak mukavelâtı ticarivesinde mühim menafi de millî olmaüdır. Netekim kabotajm Seyrisefalnin açık olmasma ve hem de bir netice çıkmadı. temin edecekmiş. ihracat ( İ n c Li.) 447,000.000 587,000,000 498,000.000 484,000.000 548,000.000 685,000,800 i